ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἐγώ σοι φράσω. «Ὦ δαιμόνιε,» φησί, «Σώκρατες, τὰ μὲν τοιαῦτα ἀποκρινόμενος καὶ οὕτω παῦσαι —λίαν γὰρ εὐήθη τε καὶ εὐεξέλεγκτά ἐστιν— ἀλλὰ τὸ τοιόνδε [293e] σκόπει εἴ σοι δοκεῖ καλὸν εἶναι, οὗ καὶ νυνδὴ ἐπελαβόμεθα ἐν τῇ ἀποκρίσει, ἡνίκ᾽ ἔφαμεν τὸν χρυσὸν οἷς μὲν πρέπει καλὸν εἶναι, οἷς δὲ μή, οὔ, καὶ τἆλλα πάντα οἷς ἂν τοῦτο προσῇ· αὐτὸ δὴ τοῦτο τὸ πρέπον καὶ τὴν φύσιν αὐτοῦ τοῦ πρέποντος σκόπει εἰ τοῦτο τυγχάνει ὂν τὸ καλόν.» ἐγὼ μὲν οὖν εἴωθα συμφάναι τὰ τοιαῦτα ἑκάστοτε —οὐ γὰρ ἔχω ὅτι λέγω— σοὶ δ᾽ οὖν δοκεῖ τὸ πρέπον καλὸν εἶναι;ΙΠΠΙΑΣ. Πάντως δήπου, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Σκοπώμεθα, μή πῃ ἄρ᾽ ἐξαπατώμεθα.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἀλλὰ χρὴ σκοπεῖν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὅρα τοίνυν· τὸ πρέπον ἆρα τοῦτο λέγομεν, ὃ [294a] παραγενόμενον ποιεῖ ἕκαστα φαίνεσθαι καλὰ τούτων οἷς ἂν παρῇ, ἢ ὃ εἶναι ποιεῖ, ἢ οὐδέτερα τούτων;
ΙΠΠΙΑΣ. Ἔμοιγε δοκεῖ [πότερα] ὃ ποιεῖ φαίνεσθαι καλά· ὥσπερ γε ἐπειδὰν ἱμάτιά τις λάβῃ ἢ ὑποδήματα ἁρμόττοντα, κἂν ᾖ γελοῖος, καλλίων φαίνεται.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν εἴπερ καλλίω ποιεῖ φαίνεσθαι ἢ ἔστι τὸ πρέπον, ἀπάτη τις ἂν εἴη περὶ τὸ καλὸν τὸ πρέπον, καὶ οὐκ ἂν εἴη τοῦτο ὃ ἡμεῖς ζητοῦμεν, ὦ Ἱππία; ἡμεῖς μὲν γάρ που [294b] ἐκεῖνο ἐζητοῦμεν, ᾧ πάντα τὰ καλὰ πράγματα καλά ἐστιν —ὥσπερ ᾧ πάντα τὰ μεγάλα ἐστὶ μεγάλα, τῷ ὑπερέχοντι· τούτῳ γὰρ πάντα μεγάλα ἐστί, καὶ ἐὰν μὴ φαίνηται, ὑπερέχῃ δέ, ἀνάγκη αὐτοῖς μεγάλοις εἶναι— οὕτω δή, φαμέν, καὶ τὸ καλόν, ᾧ καλὰ πάντα ἐστίν, ἄντ᾽ οὖν φαίνηται ἄντε μή, τί ἂν εἴη; τὸ μὲν γὰρ πρέπον οὐκ ἂν εἴη· καλλίω γὰρ ποιεῖ φαίνεσθαι ἢ ἔστιν, ὡς ὁ σὸς λόγος, οἷα δ᾽ ἔστιν οὐκ ἐᾷ φαίνεσθαι. τὸ δὲ ποιοῦν εἶναι καλά, ὅπερ νυνδὴ εἶπον, [294c] ἐάντε φαίνηται ἐάντε μή, πειρατέον λέγειν τί ἐστι· τοῦτο γὰρ ζητοῦμεν, εἴπερ τὸ καλὸν ζητοῦμεν.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἀλλὰ τὸ πρέπον, ὦ Σώκρατες, καὶ εἶναι καὶ φαίνεσθαι ποιεῖ καλὰ παρόν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἀδύνατον ἄρα τῷ ὄντι καλὰ ὄντα μὴ φαίνεσθαι καλὰ εἶναι, παρόντος γε τοῦ ποιοῦντος φαίνεσθαι;
ΙΠΠΙΑΣ. Ἀδύνατον.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὁμολογήσομεν οὖν τοῦτο, ὦ Ἱππία, πάντα τὰ τῷ ὄντι καλὰ καὶ νόμιμα καὶ ἐπιτηδεύματα καὶ δοξάζεσθαι καλὰ [294d] εἶναι καὶ φαίνεσθαι ἀεὶ πᾶσιν, ἢ πᾶν τοὐναντίον ἀγνοεῖσθαι καὶ πάντων μάλιστα ἔριν καὶ μάχην περὶ αὐτῶν εἶναι καὶ ἰδίᾳ ἑκάστοις καὶ δημοσίᾳ ταῖς πόλεσιν;
ΙΠΠΙΑΣ. Οὕτω μᾶλλον, ὦ Σώκρατες· ἀγνοεῖσθαι.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκ ἄν, εἴ γέ που τὸ φαίνεσθαι αὐτοῖς προσῆν· προσῆν δ᾽ ἄν, εἴπερ τὸ πρέπον καλὸν ἦν καὶ μὴ μόνον καλὰ ἐποίει εἶναι ἀλλὰ καὶ φαίνεσθαι. ὥστε τὸ πρέπον, εἰ μὲν τὸ καλὰ ποιοῦν ἐστιν εἶναι, τὸ μὲν καλὸν ἂν εἴη, ὃ ἡμεῖς ζητοῦμεν, οὐ μέντοι τό γε ποιοῦν φαίνεσθαι· εἰ δ᾽ αὖ τὸ [294e] φαίνεσθαι ποιοῦν ἐστιν τὸ πρέπον, οὐκ ἂν εἴη τὸ καλόν, ὃ ἡμεῖς ζητοῦμεν. εἶναι γὰρ ἐκεῖνό γε ποιεῖ, φαίνεσθαι δὲ καὶ [ποιεῖν] εἶναι οὐ μόνον καλὰ οὐκ ἄν ποτε δύναιτο τὸ αὐτό, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἄλλο ὁτιοῦν. ἑλώμεθα δὴ πότερα δοκεῖ τὸ πρέπον εἶναι τὸ φαίνεσθαι καλὰ ποιοῦν, ἢ τὸ εἶναι.
ΙΠΠΙΑΣ. Τὸ φαίνεσθαι, ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Βαβαῖ, οἴχεται ἄρ᾽ ἡμᾶς διαπεφευγός, ὦ Ἱππία, τὸ καλὸν γνῶναι ὅτι ποτέ ἐστιν, ἐπειδή γε τὸ πρέπον ἄλλο τι ἐφάνη ὂν ἢ καλόν.
ΙΠΠΙΑΣ. Ναὶ μὰ Δία, ὦ Σώκρατες, καὶ μάλα ἔμοιγε ἀτόπως.
[295a] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἀλλὰ μέντοι, ὦ ἑταῖρε, μήπω γε ἀνῶμεν αὐτό· ἔτι γάρ τινα ἐλπίδα ἔχω ἐκφανήσεσθαι τί ποτ᾽ ἐστὶν τὸ καλόν.
ΙΠΠΙΑΣ. Πάντως δήπου, ὦ Σώκρατες· οὐδὲ γὰρ χαλεπόν ἐστιν εὑρεῖν. ἐγὼ μὲν οὖν εὖ οἶδ᾽ ὅτι, εἰ ὀλίγον χρόνον εἰς ἐρημίαν ἐλθὼν σκεψαίμην πρὸς ἐμαυτόν, ἀκριβέστερον ἂν αὐτό σοι εἴποιμι τῆς ἁπάσης ἀκριβείας.
***
Τέταρτος ορισμός.
ΣΩ. Εγώ θα σου το εξηγήσω: Σωκράτη παράξενε, μου λέει, σταμάτα να δίνεις τέτοιες αποκρίσεις και με τον τρόπο αυτόν· γιατί είναι πολύ ανόητες και δεν είναι δύσκολο να αποδείξει κανείς πως δεν στέκουν. Κοίταξε [293e] λοιπόν μήπως σου φαίνεται πως κάτι τέτοιο είναι όμορφο, αυτό που τώρα δα το αγγίξαμε, όταν απαντώντας είπαμε ότι το χρυσάφι είναι όμορφο για όσα ταιριάζει, για όσα όμως δεν ταιριάζει όχι, το ίδιο και για όλα τα άλλα, ότι είναι όμορφα, όταν αυτό προστεθεί. Κοίταξε λοιπόν αυτό ακριβώς το ταιριαστό και τη φύση αυτού του ταιριαστού, μήπως αυτό τυχαίνει να είναι το όμορφο. Εγώ, είναι αλήθεια, συνηθίζω να συμφωνώ μαζί του σε τέτοια πράγματα κάθε φορά. Μήπως κι έχω τί άλλο να του πω; Συ όμως έχεις τη γνώμη ότι το ταιριαστό είναι όμορφο;
ΙΠ. Οπωσδήποτε, Σωκράτη.
ΣΩ. Ας το σκεφτούμε, μήπως τυχόν βρεθούμε γελασμένοι.
ΙΠ. Και βέβαια να το σκεφτούμε.
ΣΩ. Κοίταξε λοιπόν! Αυτό που λέμε ταιριαστό είναι τάχα εκείνο που [294a] όταν προστεθεί κάνει κάθε πράγμα που θα του προστεθεί να φαίνεται όμορφο ή εκείνο που το κάνει να είναι όμορφο; Ή μήπως ούτε το ένα ούτε το άλλο;
ΙΠ. Εμένα μου φαίνεται…
ΣΩ. Ποιό από τα δύο;
ΙΠ. Εκείνο που το κάνει να φαίνεται όμορφο· όπως όταν κανείς βάλει φορέματα και ποδήματα που του πάνε, φαίνεται πιο όμορφος, ακόμα κι αν ήταν να γελάς μαζί του.
ΣΩ. Τότε όμως, αν το ταιριαστό είναι που κάνει τα πράγματα να φαίνονται πιο όμορφα από ό,τι πραγματικά είναι, τότε το ταιριαστό θα ήταν ένα ξεγέλασμα σχετικά με το όμορφο· δεν θα ήταν αυτό που εμείς γυρεύουμε, Ιππία — ή όχι; γιατί αυτό που εμείς [294b] γυρεύουμε είναι εκείνο που κάνει όλα τα πράγματα να είναι όμορφα, το ίδιο όπως αν ζητούσαμε εκείνο που κάνει όλα τα μεγάλα μεγάλα, την υπεροχή· γιατί όλα τα μεγάλα είναι η υπεροχή που τα κάνει μεγάλα· ακόμα και αν δεν φαίνονται, την ώρα που υπερέχουν, είναι αναγκαστικά μεγάλα. Έτσι λοιπόν, λέμε, και το όμορφο, εκείνο που κάνει όλα τα πράγματα να είναι όμορφα, είτε φαίνονται είτε όχι, τί μπορεί να είναι; Το ταιριαστό μια φορά δεν μπορεί να είναι· γιατί αυτό τα κάνει να φαίνονται πιο όμορφα από ό,τι είναι, καθώς ο ίδιος λες, τί ακριβώς όμως είναι δεν τα αφήνει να φανούν. Εκείνο όμως που τα κάνει να είναι όμορφα, όπως τώρα δα είπα, [294c] είτε φαίνονται είτε όχι, αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε να πούμε τί είναι· γιατί αυτό είναι που γυρεύουμε, αν βέβαια γυρεύουμε το όμορφο.
ΙΠ. Μα το ταιριαστό, Σωκράτη, με την παρουσία του τα κάνει και να είναι και να φαίνονται όμορφα.
ΣΩ. Είναι λοιπόν αδύνατο για όσα είναι πραγματικά όμορφα να μη φαίνονται πως είναι όμορφα, αν βέβαια είναι μπροστά αυτό που τα κάνει να φαίνονται όμορφα — ή όχι;
ΙΠ. Αδύνατο.
ΣΩ. Να το παραδεχτούμε, λοιπόν, Ιππία, ότι όλα τα πραγματικά όμορφα, και οι θεσμοί και οι απασχολήσεις, θεωρούνται πως είναι [294d] όμορφα και φαίνονται όμορφα πάντοτε σε όλους; Ή μήπως ακριβώς το αντίθετο, να πούμε ότι δεν τα ξέρουν και ότι περισσότερο από καθετί άλλο αυτά είναι που προκαλούν μαλώματα και πολέμους και στην ιδιωτική ζωή ανάμεσα στα άτομα και στη δημόσια ανάμεσα στις πολιτείες;
ΙΠ. Πιο σωστό το δεύτερο, Σωκράτη· ότι δεν τα ξέρουν.
ΣΩ. Δεν θα ήταν όμως έτσι, αν είχαν και την ιδιότητα να φαίνονται· θα την είχαν όμως, αν το ταιριαστό ήταν όμορφο και έκανε τα πράγματα όχι μόνο να είναι όμορφα αλλά και να φαίνονται. Έτσι το ταιριαστό, αν είναι εκείνο που κάνει τα πράγματα να είναι όμορφα, θα ήταν το όμορφο, αυτό που εμείς γυρεύουμε, όχι όμως βέβαια εκείνο που τα κάνει να φαίνονται. Αν πάλι το ταιριαστό [294e] είναι εκείνο που τα κάνει να φαίνονται όμορφα, δεν θα ήταν το όμορφο, αυτό που εμείς γυρεύουμε· γιατί εκείνο τα κάνει να είναι όμορφα· το ίδιο όμως πράγμα να τα κάνει όχι μόνο να φαίνονται αλλά και να είναι όχι μόνο όμορφα, αλλά και οτιδήποτε άλλο, δεν θα μπορούσε ποτέ. Ας διαλέξουμε λοιπόν τί μας φαίνεται ότι είναι το ταιριαστό: εκείνο που κάνει να φαίνονται όμορφα ή να είναι όμορφα;
ΙΠ. Να φαίνονται, αυτό πιστεύω εγώ τουλάχιστο, Σωκράτη.
ΣΩ. Αλίμονο! Μας ξέφυγε λοιπόν μέσα από τα χέρια, Ιππία, το όμορφο, να μάθουμε τί τάχα είναι, τη στιγμή που το ταιριαστό φανερώθηκε πως είναι κάτι άλλο από το όμορφο.
ΙΠ. Ναι, μά τον Δία, Σωκράτη, και είναι αλήθεια πως μου φαίνεται πολύ παράξενο.
[295a] ΣΩ. Όμως, αγαπητέ μου, ας μην το παρατήσουμε ακόμα· γιατί έχω και τώρα κάποιαν ελπίδα ότι θα μας ξεφανερωθεί, τί τάχα να είναι το όμορφο.
ΙΠ. Το δίχως άλλο, Σωκράτη· δεν είναι δα και δύσκολο να το βρει κανείς. Εγώ μάλιστα ξέρω καλά πως αν ξεμοναχιαζόμουν για λίγη ώρα και έβαζα το μυαλό μου να δουλέψει, θα μπορούσα να σου το πω με ακρίβεια μεγαλύτερη και από την ακρίβεια την ίδια.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου