ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας (25-29)

[25] Εἰσὶ δέ τινες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρ᾽ ὑμῖν δεινότατοι τὰ δίκαια λέγειν ὑπὲρ τῶν ἄλλων πρὸς ὑμᾶς, οἷς παραινέσαιμ᾽ ἂν ἔγωγε τοσοῦτον μόνον, ὑπὲρ ὑμῶν πρὸς τοὺς ἄλλους ζητεῖν τὰ δίκαια λέγειν, ἵν᾽ αὐτοὶ τὰ προσήκοντα πρῶτοι φαίνωνται ποιοῦντες· ὡς ἔστ᾽ ἄτοπον περὶ τῶν δικαίων ὑμᾶς διδάσκειν αὐτὸν οὐ δίκαια ποιοῦντα· οὐ γάρ ἐστι δίκαιον ὄντα πολίτην τοὺς καθ᾽ ὑμῶν λόγους, ἀλλὰ μὴ τοὺς ὑπὲρ ὑμῶν ἐσκέφθαι.

[26] φέρε γὰρ πρὸς θεῶν σκοπεῖτε, τί δήποτ᾽ ἐν Βυζαντίῳ οὐδείς ἐσθ᾽ ὁ διδάξων ἐκείνους μὴ καταλαμβάνειν Χαλκηδόνα, ἣ βασιλέως μέν ἐστιν, εἴχετε δ᾽ αὐτὴν ὑμεῖς, ἐκείνοις δ᾽ οὐδαμόθεν προσῆκεν· μηδὲ Σηλυμβρίαν, πόλιν ὑμετέραν ποτὲ σύμμαχον οὖσαν, ὡς αὑτοὺς συντελῆ ποιεῖν καὶ Βυζαντίων ὁρίζειν τὴν τούτων χώραν παρὰ τοὺς ὅρκους καὶ τὰς συνθήκας, ἐν αἷς αὐτονόμους τὰς πόλεις εἶναι γέγραπται;

[27] οὐδὲ Μαύσωλον ζῶντα, οὐδὲ τελευτήσαντος ἐκείνου τὴν Ἀρτεμισίαν οὐδείς ἐσθ᾽ ὁ διδάξων μὴ καταλαμβάνειν Κῶν καὶ Ῥόδον καὶ ἄλλας ἑτέρας πόλεις Ἑλληνίδας, ὧν βασιλεὺς ὁ ᾽κείνων δεσπότης ἐν ταῖς συνθήκαις ἀπέστη τοῖς Ἕλλησι, καὶ περὶ ὧν πολλοὺς κινδύνους καὶ καλοὺς ἀγῶνας οἱ κατ᾽ ἐκείνους τοὺς χρόνους Ἕλληνες ἐποιήσαντο. εἰ δ᾽ ἄρα καὶ λέγει τις ἀμφοτέροις αὐτοῖς, ἀλλ᾽ οἵ γε πεισόμενοι τούτοις, ὡς ἔοικεν, οὐκ εἰσίν.

[28] ἐγὼ δὲ δίκαιον μὲν εἶναι νομίζω κατάγειν τὸν Ῥοδίων δῆμον· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ εἰ μὴ δίκαιον ἦν, ὅταν εἰς ἃ ποιοῦσιν οὗτοι βλέψω, προσήκειν οἶμαι παραινεῖν κατάγειν. διὰ τί; ὅτι πάντων μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰ δίκαια ποιεῖν ὡρμηκότων, αἰσχρὸν ἡμᾶς μόνους μὴ ᾽θέλειν, ἁπάντων δὲ τῶν ἄλλων ὅπως ἀδικεῖν δυνήσονται παρασκευαζομένων μόνους ἡμᾶς τὰ δίκαια προτείνεσθαι, μηδενὸς ἀντιλαμβανομένους, οὐ δικαιοσύνην ἀλλ᾽ ἀνανδρίαν ἡγοῦμαι· ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν παροῦσαν δύναμιν τῶν δικαίων ἀξιουμένους.

[29] καὶ παράδειγμα λέγειν ἔχω τούτου πᾶσιν ὑμῖν γνώριμον. εἰσὶ συνθῆκαι τοῖς Ἕλλησι [διτταὶ] πρὸς βασιλέα, ἃς ἐποιήσαθ᾽ ἡ πόλις ἡ ἡμετέρα, ἃς ἅπαντες ἐγκωμιάζουσι, καὶ μετὰ ταῦθ᾽ ὕστερον Λακεδαιμόνιοι ταύτας ὧν δὴ κατηγοροῦσι· κἀν ταύταις οὐχὶ ταὐτὰ δίκαι᾽ ἀμφοτέραις ὥρισται. τῶν μὲν γὰρ ἰδίων δικαίων τῶν ἐν ταῖς πολιτείαις οἱ νόμοι κοινὴν τὴν μετουσίαν ἔδοσαν καὶ ἴσην καὶ τοῖς ἀσθενέσιν καὶ τοῖς ἰσχυροῖς· τῶν δ᾽ Ἑλληνικῶν δικαίων οἱ κρατοῦντες ὁρισταὶ τοῖς ἥττοσι γίγνονται.

***
[25] Υπάρχουν μερικοί ανάμεσά σας, πολίτες Αθηναίοι, που είναι πολύ επιδέξιοι στο να υπερασπίζονται τα δίκαια των άλλων έναντι υμών· σ᾽ αυτούς εγώ τουλάχιστον θα έδινα αυτή μόνο τη συμβουλή, να επιδιώκουν να μιλούν για τα δικά σας δίκαια απέναντι στους άλλους, για να δώσουν πρώτοι αυτοί το παράδειγμα ότι κάνουν αυτά που πρέπει. Γιατί είναι παράλογο (: αντιφατικό) να προσπαθεί κανείς να σας κάνει κήρυγμα για τα δίκαια, όταν ο ίδιος δεν τα εφαρμόζει. Γιατί δεν είναι δίκαιο ένας συμπολίτης σας να έχει προσέξει τα εις βάρος σας επιχειρήματα και όχι εκείνα που είναι υπέρ υμών.

[26] Για όνομα των θεών, εξετάστε για ποιόν λόγο τέλος πάντων δεν υπάρχει κανένας άνδρας στο Βυζάντιο να αποτρέψει τους συμπατριώτες του να μην καταλάβουν τη Χαλκηδόνα, που ανήκει στον Βασιλιά και κάποτε την κατείχατε εσείς, ενώ εκείνοι από πουθενά δεν είχαν κανένα δικαίωμα επ᾽ αυτής; Ή να προσαρτήσουν τη Σηλυμβρία, σύμμαχό σας κάποτε, ώστε να την κάνουν υποτελή σ᾽ αυτούς και να περιλάβουν το έδαφός της στην επικράτεια του Βυζαντίου παρά τους όρκους και τις συνθήκες, στις οποίες έχει συμπεριληφθεί όρος να είναι οι πόλεις αυτόνομες;

[27] Ούτε ακόμη βρέθηκε κανείς που να (για να) αποτρέψει τον Μαύσωλο, όσο ζούσε, ή την Αρτεμισία μετά τον θάνατό του, να μην προσπαθήσει να καταλάβει την Κω, τη Ρόδο και διάφορες άλλες ελληνικές πόλεις, από την κυριαρχία των οποίων απομακρύνθηκε οικειοθελώς με συνθήκες για χάρη των Ελλήνων ο βασιλιάς των Περσών, ο κυρίαρχός τους, και για τις οποίες οι Έλληνες εκείνης της εποχής αντιμετώπισαν πολλούς κινδύνους και έκαναν ωραίους αγώνες. Αλλά, κι αν τυχόν ακόμη δώσει κανείς και στους δύο αυτούς συμβουλές, δεν υπάρχουν, όπως φαίνεται, αυτοί που θα πεισθούν.

[28] Προσωπικά νομίζω πως είναι δίκαιο να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία των Ροδίων· αλλά, και αν ακόμη δεν ήταν δίκαιο, πιστεύω ότι είναι καθήκον μου να σας προτρέψω να την αποκαταστήσετε, όταν βλέπω τι κάνουν εκείνοι οι άνθρωποι. Γιατί αυτό; Διότι, πολίτες Αθηναίοι, αν όλοι είναι αποφασισμένοι να κάνουν τα δίκαια, είναι ντροπή να μην θέλουμε μόνο εμείς· αν όμως όλοι οι άλλοι μηχανεύονται πώς θα μπορούσαν να αδικούν και μόνο εμείς να διακηρύσσουμε το δίκαιο, χωρίς να αναλάβουμε καμία επιχείρηση, αυτό δεν το θεωρώ δικαιοσύνη αλλά ανανδρία, γιατί βλέπω ότι όλοι εξασφαλίζουν τα δίκαιά τους ανάλογα με τη δύναμη που διαθέτουν.

[29] Μπορώ να αναφέρω ένα παράδειγμα γνωστό σε όλους σας: Οι Έλληνες έχουν συνάψει δύο συνθήκες ειρήνης με τον βασιλιά των Περσών, αυτήν που έκανε η πόλη μας και που όλοι την εγκωμιάζουν, και εκείνην που αργότερα έκαναν οι Λακεδαιμόνιοι, που όλοι βέβαια την καταδικάζουν. Και στις δύο αυτές συνθήκες τα δίκαια έχουν καθοριστεί με διαφορετικό τρόπο. Για τα δικαιώματα δηλαδή των πολιτών εντός της πολιτείας παραχωρούν συνήθως οι νόμοι ίση και αμερόληπτη συμμετοχή σε αδύνατους και ισχυρούς· τα δίκαια όμως των ελληνικών πόλεων τα καθορίζουν οι ισχυροί σε βάρος των αδυνάτων.