ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τοῦ στεφάνου (145-154)

[145] Οὐκ ἦν τοῦ πρὸς ὑμᾶς πολέμου πέρας οὐδ᾽ ἀπαλλαγὴ Φιλίππῳ, εἰ μὴ Θηβαίους καὶ Θετταλοὺς ἐχθροὺς ποιήσειε τῇ πόλει· ἀλλὰ καίπερ ἀθλίως καὶ κακῶς τῶν στρατηγῶν τῶν ὑμετέρων πολεμούντων αὐτῷ, ὅμως ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ πολέμου καὶ τῶν λῃστῶν μυρί᾽ ἔπασχε κακά. οὔτε γὰρ ἐξήγετο τῶν ἐκ τῆς χώρας γιγνομένων οὐδὲν οὔτ᾽ εἰσήγεθ᾽ ὧν ἐδεῖτ᾽ αὐτῷ·

[146] ἦν δ᾽ οὔτ᾽ ἐν τῇ θαλάττῃ τότε κρείττων ὑμῶν οὔτ᾽ εἰς τὴν Ἀττικὴν ἐλθεῖν δυνατὸς μήτε Θετταλῶν ἀκολουθούντων μήτε Θηβαίων διιέντων· συνέβαινε δ᾽ αὐτῷ τῷ πολέμῳ κρατοῦντι τοὺς ὁποιουσδήποθ᾽ ὑμεῖς ἐξεπέμπετε στρατηγούς (ἐῶ γὰρ τοῦτό γε) αὐτῇ τῇ φύσει τοῦ τόπου καὶ τῶν ὑπαρχόντων ἑκατέροις κακοπαθεῖν.

[147] εἰ μὲν οὖν τῆς ἰδίας ἕνεκ᾽ ἔχθρας ἢ τοὺς Θετταλοὺς ἢ τοὺς Θηβαίους συμπείθοι βαδίζειν ἐφ᾽ ὑμᾶς, οὐδέν᾽ ἡγεῖτο προσέξειν αὐτῷ τὸν νοῦν· ἐὰν δὲ τὰς ἐκείνων κοινὰς προφάσεις λαβὼν ἡγεμὼν αἱρεθῇ, ῥᾷον ἤλπιζε τὰ μὲν παρακρούσεσθαι, τὰ δὲ πείσειν. τί οὖν; ἐπιχειρεῖ, θεάσασθ᾽ ὡς εὖ, πόλεμον ποιῆσαι τοῖς Ἀμφικτύοσι καὶ περὶ τὴν Πυλαίαν ταραχήν· εἰς γὰρ ταῦτ᾽ εὐθὺς αὐτοὺς ὑπελάμβανεν αὑτοῦ δεήσεσθαι.

[148] εἰ μὲν τοίνυν τοῦτ᾽ ἢ τῶν παρ᾽ ἑαυτοῦ πεμπομένων ἱερομνημόνων ἢ τῶν ἐκείνου συμμάχων εἰσηγοῖτό τις, ὑπόψεσθαι τὸ πρᾶγμ᾽ ἐνόμιζε καὶ τοὺς Θηβαίους καὶ τοὺς Θετταλοὺς καὶ πάντας φυλάξεσθαι, ἂν δ᾽ Ἀθηναῖος ᾖ καὶ παρ᾽ ὑμῶν τῶν ὑπεναντίων ὁ τοῦτο ποιῶν, εὐπόρως λήσειν· ὅπερ συνέβη.

[149] πῶς οὖν ταῦτ᾽ ἐποίησεν; μισθοῦται τουτονί. οὐδενὸς δὲ προειδότος, οἶμαι, τὸ πρᾶγμ᾽ οὐδὲ φυλάττοντος, ὥσπερ εἴωθε τὰ τοιαῦτα παρ᾽ ὑμῖν γίγνεσθαι, προβληθεὶς πυλάγορος οὗτος καὶ τριῶν ἢ τεττάρων χειροτονησάντων αὐτὸν ἀνερρήθη. ὡς δὲ τὸ τῆς πόλεως ἀξίωμα λαβὼν ἀφίκετ᾽ εἰς τοὺς Ἀμφικτύονας, πάντα τἄλλ᾽ ἀφεὶς καὶ παριδὼν ἐπέραινεν ἐφ᾽ οἷς ἐμισθώθη, καὶ λόγους εὐπροσώπους καὶ μύθους, ὅθεν ἡ Κιρραία χώρα καθιερώθη, συνθεὶς καὶ διεξελθὼν ἀνθρώπους ἀπείρους λόγων καὶ τὸ μέλλον οὐ προορωμένους, τοὺς ἱερομνήμονας,

[150] πείθει ψηφίσασθαι περιελθεῖν τὴν χώραν, ἣν οἱ μὲν Ἀμφισσεῖς σφῶν αὐτῶν οὖσαν γεωργεῖν ἔφασαν, οὗτος δὲ τῆς ἱερᾶς χώρας ᾐτιᾶτ᾽ εἶναι, οὐδεμίαν δίκην τῶν Λοκρῶν ἐπαγόντων ἡμῖν, οὐδ᾽ ἃ νῦν προφασίζεται λέγων οὐκ ἀληθῆ. γνώσεσθε δ᾽ ἐκεῖθεν. οὐκ ἐνῆν ἄνευ τοῦ προσκαλέσασθαι δήπου τοῖς Λοκροῖς δίκην κατὰ τῆς πόλεως τελέσασθαι. τίς οὖν ἐκλήτευσεν ἡμᾶς; ἐπὶ ποίας ἀρχῆς; εἰπὲ τὸν εἰδότα, δεῖξον. ἀλλ᾽ οὐκ ἂν ἔχοις, ἀλλὰ κενῇ προφάσει ταύτῃ κατεχρῶ καὶ ψευδεῖ.

[151] περιιόντων τοίνυν τὴν χώραν τῶν Ἀμφικτυόνων κατὰ τὴν ὑφήγησιν τὴν τούτου, προσπεσόντες οἱ Λοκροὶ μικροῦ κατηκόντισαν ἅπαντας, τινὰς δὲ καὶ συνήρπασαν τῶν ἱερομνημόνων. ὡς δ᾽ ἅπαξ ἐκ τούτων ἐγκλήματα καὶ πόλεμος πρὸς τοὺς Ἀμφισσεῖς ἐταράχθη, τὸ μὲν πρῶτον ὁ Κόττυφος αὐτῶν τῶν Ἀμφικτυόνων ἤγαγε στρατιάν, ὡς δ᾽ οἱ μὲν οὐκ ἦλθον, οἱ δ᾽ ἐλθόντες οὐδὲν ἐποίουν, εἰς τὴν ἐπιοῦσαν πυλαίαν ἐπὶ τὸν Φίλιππον εὐθὺς ἡγεμόν᾽ ἦγον οἱ κατεσκευασμένοι καὶ πάλαι πονηροὶ τῶν Θετταλῶν καὶ τῶν ἐν ταῖς ἄλλαις πόλεσι.

[152] καὶ προφάσεις εὐλόγους εἰλήφεσαν· ἢ γὰρ αὐτοὺς εἰσφέρειν καὶ ξένους τρέφειν ἔφασαν δεῖν καὶ ζημιοῦν τοὺς μὴ ταῦτα ποιοῦντας, ἢ ᾽κεῖνον αἱρεῖσθαι. τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν; ᾑρέθη γὰρ ἐκ τούτων ἡγεμών. καὶ μετὰ ταῦτ᾽ εὐθέως δύναμιν συλλέξας καὶ παρελθὼν ὡς ἐπὶ τὴν Κιρραίαν, ἐρρῶσθαι φράσας πολλὰ Κιρραίοις καὶ Λοκροῖς, τὴν Ἐλάτειαν καταλαμβάνει.

[153] εἰ μὲν οὖν μὴ μετέγνωσαν εὐθέως, ὡς τοῦτ᾽ εἶδον, οἱ Θηβαῖοι καὶ μεθ᾽ ἡμῶν ἐγένοντο, ὥσπερ χειμάρρους ἂν ἅπαν τοῦτο τὸ πρᾶγμ᾽ εἰς τὴν πόλιν εἰσέπεσε· νῦν δὲ τό γ᾽ ἐξαίφνης ἐπέσχον ἐκεῖνοι, μάλιστα μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, θεῶν τινὸς εὐνοίᾳ πρὸς ὑμᾶς, εἶτα μέντοι καὶ ὅσον καθ᾽ ἕν᾽ ἄνδρα, καὶ δι᾽ ἐμέ. δὸς δέ μοι τὰ δόγματα ταῦτα καὶ τοὺς χρόνους ἐν οἷς ἕκαστα πέπρακται, ἵν᾽ εἰδῆθ᾽ ἡλίκα πράγμαθ᾽ ἡ μιαρὰ κεφαλὴ ταράξασ᾽ αὕτη δίκην οὐκ ἔδωκε.

[154] λέγε μοι τὰ δόγματα.

ΔΟΓΜΑ ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΩΝ.
[Ἐπὶ ἱερέως Κλειναγόρου, ἐαρινῆς πυλαίας, ἔδοξε τοῖς πυλαγόροις καὶ τοῖς συνέδροις τῶν Ἀμφικτυόνων καὶ τῷ κοινῷ τῶν Ἀμφικτυόνων, ἐπειδὴ Ἀμφισσεῖς ἐπιβαίνουσιν ἐπὶ τὴν ἱερὰν χώραν καὶ σπείρουσι καὶ βοσκήμασι κατανέμουσιν, ἐπελθεῖν τοὺς πυλαγόρους καὶ τοὺς συνέδρους καὶ στήλαις διαλαβεῖν τοὺς ὅρους, καὶ ἀπειπεῖν τοῖς Ἀμφισσεῦσι τοῦ λοιποῦ μὴ ἐπιβαίνειν.]

***
[145] Για τον Φίλιππο δεν υπήρχε δυνατότητα να βάλει τέλος στον πόλεμο εναντίον σας ούτε και να απαλλαγεί από αυτόν, εκτός και αν έκανε εχθρούς της πόλης μας του Θηβαίους και τους Θεσσαλούς. Αλλά, μολονότι οι στρατηγοί σας πολεμούσαν εναντίον του με τρόπο άθλιο και ανεπιτυχή, ωστόσο, κάτω και από έναν τέτοιο πόλεμο καθώς και από τη δράση των πειρατών πάθαινε μύρια όσα κακά. Γιατί ούτε μπορούσε να κάνει εξαγωγές προϊόντων από τη χώρα του ούτε να εισάγει όσα χρειαζόταν ο ίδιος.

[146] Εκείνη την εποχή δεν είχε ούτε υπεροχή έναντι ημών στη θάλασσα ούτε ήταν σε θέση να φτάσει στην Αττική, εκτός και αν τον ακολουθούσαν οι Θεσσαλοί και επέτρεπαν τη διέλευσή του οι Θηβαίοι. Εξαιτίας της διαμόρφωσης του εδάφους και των μέσων που διέθεταν ο καθένας από τους δύο αντιμαχομένους, έπαθε φοβερές νίλες, παρά τις επιτυχίες του σε βάρος των στρατηγών που εσείς στέλνατε, οποιοιδήποτε ήταν αυτοί (δεν το εξετάζω αυτό).

[147] Αν λοιπόν από έχθρα καθαρά προσωπική προσπαθούσε να πείσει τους Θεσσαλούς ή τους Θηβαίους να βαδίσουν μαζί του εναντίον σας, πίστευε ότι κανένας δεν θα του έδινε σημασία· αν όμως εκλεγόταν αρχηγός τους αποδεχόμενος τα κοινά παράπονά τους, έλπιζε ότι θα μπορούσε ευκολότερα άλλους να τους εξαπατήσει, άλλους να τους πείσει. Τί λοιπόν κάνει; Επιχειρεί, και προσέξτε πόσο έξυπνα, να προκαλέσει πόλεμο μεταξύ των Αμφικτιόνων και αναταραχή στην Αμφικτιονία, γιατί πίστευε ότι θα είχαν αμέσως την ανάγκη του προς διευθέτηση αυτών των ζητημάτων.

[148] Αν λοιπόν εισηγούνταν αυτό κάποιος από τους ιερομνήμονες τους σταλμένους από τον ίδιο ή κάποιος από τους συμμάχους εκείνου, πίστευε ότι τόσο οι Θηβαίοι όσο και οι Θεσσαλοί αλλά και κάθε άλλος θα έβλεπαν το πράγμα με καχυποψία και θα ήταν επιφυλακτικοί· αν όμως ο εισηγητής ήταν Αθηναίος και μάλιστα κάποιος από σας, τους αντιπάλους του, πίστευε ότι εύκολα θα ξέφευγε από το να ανακαλύψουν τους πραγματικούς του σκοπούς· και έτσι ακριβώς έγινε.

[149] Πώς λοιπόν τα κατάφερε; Έκανε μίσθαρνο όργανό του αυτόν εδώ, τον Αισχίνη. Χωρίς να το προβλέψει κανένας, φαντάζομαι, ούτε και να λάβει τα μέτρα του, όπως ακριβώς, άλλωστε, συνηθίζεται να συμβαίνουν εδώ παρόμοια πράγματα· προτάθηκε ως εκπρόσωπος για το συνέδριο των Θερμοπυλών ο Αισχίνης και, αφού υψώθηκαν τρία ή τέσσερα χέρια, εξελέγη αυτός. Μόλις έφτασε στους Αμφικτίονες με το κύρος που έλαβε από την πόλη, αμέσως, αφήνοντας κατά μέρος και παραβλέποντας όλα τα άλλα, έφερε σε πέρας αυτά για τα οποία είχε μισθωθεί. Συνέθεσε λόγους αληθοφανείς και μύθους, για ποιούς λόγους δηλαδή η γη της Κιρραίας θεωρήθηκε ιερή, και, εξιστορώντας τους,

[150] έπεισε ανθρώπους άπειρους σε ρητορείες και ανύποπτους για το τί πρόκειται να συμβεί, τους ιερομνήμονες, να ψηφίσουν υπέρ μιας περιοδείας στην περιοχή που οι Αμφισσείς υποστήριζαν ότι την καλλιεργούσαν, επειδή ήταν δική τους, ενώ αυτός τους κατηγορούσε ότι ανήκε στο ιερό έδαφος των Δελφών. Δεν αληθεύει ότι οι Λοκροί σχεδίαζαν κάποια δίκη σε βάρος μας ούτε και είναι σωστά όσα τώρα αναληθή αυτός προφασίζεται. Θα το καταλάβετε από τα εξής: ασφαλώς δεν ήταν δυνατό οι Λοκροί να προχωρήσουν σε νομικές ενέργειες εναντίον της πόλης μας, χωρίς προηγουμένως να της επιδώσουν κλήση. Ποιός λοιπόν επέδωσε σε μας κλήση; Επί ποίας αρχής; Ονόμασε αυτόν που γνωρίζει· δείξε τον. Αλλά δεν θα μπορέσεις. Έκανες κατάχρηση μιας πρόφασης αστήρικτης και χαλκευμένης.

[151] Ενώ λοιπόν οι Αμφικτίονες περιόδευαν την περιοχή της Κιρραίας σύμφωνα με την εισήγηση του Αισχίνη, έπεσαν επάνω τους οι Λοκροί και λίγο έλειψε να τους σκοτώσουν όλους με ακόντια· μερικούς μάλιστα από τους ιερομνήμονες τους συνέλαβαν. Από τα γεγονότα αυτά δημιουργήθηκαν διαμαρτυρίες και ξέσπασε πόλεμος. Στην αρχή επικεφαλής του στρατού που αποτελούνταν καθαρά από Αμφικτίονες ήταν ο Κόττυφος. Καθώς όμως μερικοί δεν προσήλθαν καθόλου, αλλά και όσοι παρουσιάστηκαν δεν έκαναν τίποτε, στο επόμενο συνέδριο της Πυλαίας οι μυημένοι στη συνωμοσία και κάτι ελεεινά από παλιά υποκείμενα από τη Θεσσαλία και τις άλλες πόλεις προσπάθησαν αμέσως να επιβάλουν τον Φίλιππο ως αρχηγό του πολέμου.

[152] Είχαν σοφιστεί μάλιστα εύλογες προφάσεις· υποστήριζαν δηλαδή ότι έπρεπε ή να καταβάλετε οι ίδιοι εισφορές, να συντηρείτε μισθοφόρους και να επιβάλετε πρόστιμο σε όσους δεν συμμορφώνονταν προς αυτά ή να εκλέξετε αρχηγό εκείνον. Ποιός ο λόγος όμως να μακρηγορώ; Τελικά, με αυτές τις προφάσεις εκλέχτηκε αρχηγός ο Φίλιππος. Και αμέσως ύστερα από αυτά, αφού συγκέντρωσε δύναμη στρατιωτική και πέρασε τις Θερμοπύλες, προσποιούμενος ότι βαδίζει προς την περιοχή της Κίρρας, έστειλε πολλά χαιρετίσματα στους κατοίκους της Κίρρας και στους Λοκρούς και κατέλαβε την Ελάτεια.

[153] Εάν λοιπόν δεν άλλαζαν γνώμη οι Θηβαίοι, αμέσως μόλις είδαν το τέχνασμα, και δεν τάσσονταν στο πλευρό μας, όλη αυτή η υπόθεση θα είχε πέσει πάνω στην πόλη σαν χείμαρρος. Προσωρινά οι Θηβαίοι εμπόδισαν αυτόν τον αιφνιδιασμό, χάρη κυρίως, Αθηναίοι, στην εύνοια προς εσάς κάποιου θεού, και δευτερευόντως χάρη σ᾽ εμένα, στον βαθμό βέβαια που μπορεί να βοηθήσει ένας άνθρωπος. Δώσ᾽ μου εκείνες τις αποφάσεις και τις ημερομηνίες στις οποίες έχει γίνει η καθεμιά ενέργεια, για να βεβαιωθείτε πόσο μεγάλα προβλήματα δημιούργησε αυτός ο αχρείος άνθρωπος, χωρίς να τιμωρηθεί.

[154] Κάνε μου τη χάρη και διάβασε τις αποφάσεις.

ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΩΝ
[Επί ιερέως Κλειναγόρου, κατά το εαρινό συνέδριο της Αμφικτιονίας, αποφασίστηκε από τους Πυλαγόρες και τους συνέδρους των Αμφικτιόνων, καθώς και από το κοινό των Αμφικτιόνων: επειδή οι Αμφισσείς καταπατούν την ιερή γη, σπέρνουν και βόσκουν τα κοπάδια τους, να επισκεφθούν την περιοχή οι Πυλαγόρες και οι σύνεδροι, να καθορίσουν τα σύνορα με στήλες και να απαγορεύσουν τους Αμφισσείς στο εξής να την καταπατούν].