ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τοῦ στεφάνου (60-65)

[60] Ἃ μὲν οὖν πρὸ τοῦ πολιτεύεσθαι καὶ δημηγορεῖν ἐμὲ προὔλαβε καὶ κατέσχε Φίλιππος, ἐάσω· οὐδὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων εἶναι πρὸς ἐμέ· ἃ δ᾽ ἀφ᾽ ἧς ἡμέρας ἐπὶ ταῦτ᾽ ἐπέστην ἐγὼ διεκωλύθη, ταῦτ᾽ ἀναμνήσω καὶ τούτων ὑφέξω λόγον, τοσοῦτον ὑπειπών. πλεονέκτημ᾽, ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μέγ᾽ ὑπῆρξε Φιλίππῳ.

[61] παρὰ γὰρ τοῖς Ἕλλησιν, οὐ τισίν, ἀλλ᾽ ἅπασιν ὁμοίως, φορὰν προδοτῶν καὶ δωροδόκων καὶ θεοῖς ἐχθρῶν ἀνθρώπων συνέβη γενέσθαι τοσαύτην ὅσην οὐδείς πω πρότερον μέμνηται γεγονυῖαν· οὓς συναγωνιστὰς καὶ συνεργοὺς λαβὼν καὶ πρότερον κακῶς τοὺς Ἕλληνας ἔχοντας πρὸς ἑαυτοὺς καὶ στασιαστικῶς ἔτι χεῖρον διέθηκε, τοὺς μὲν ἐξαπατῶν, τοῖς δὲ διδούς, τοὺς δὲ πάντα τρόπον διαφθείρων, καὶ διέστησεν εἰς μέρη πολλά, ἑνὸς τοῦ συμφέροντος ἅπασιν ὄντος, κωλύειν ἐκεῖνον μέγαν γίγνεσθαι.

[62] ἐν τοιαύτῃ δὲ καταστάσει καὶ ἔτ᾽ ἀγνοίᾳ τοῦ συνισταμένου καὶ φυομένου κακοῦ τῶν ἁπάντων Ἑλλήνων ὄντων, δεῖ σκοπεῖν ὑμᾶς, ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τί προσῆκον ἦν ἑλέσθαι πράττειν καὶ ποιεῖν τὴν πόλιν, καὶ τούτων λόγον παρ᾽ ἐμοῦ λαβεῖν· ὁ γὰρ ἐνταῦθ᾽ ἑαυτὸν τάξας τῆς πολιτείας εἴμ᾽ ἐγώ.

[63] πότερον αὐτὴν ἐχρῆν, Αἰσχίνη, τὸ φρόνημ᾽ ἀφεῖσαν καὶ τὴν ἀξίαν τὴν αὑτῆς ἐν τῇ Θετταλῶν καὶ Δολόπων τάξει συγκατακτᾶσθαι Φιλίππῳ τὴν τῶν Ἑλλήνων ἀρχὴν καὶ τὰ τῶν προγόνων καλὰ καὶ δίκαι᾽ ἀναιρεῖν; ἢ τοῦτο μὲν μὴ ποιεῖν, δεινὸν γὰρ ὡς ἀληθῶς, ἃ δ᾽ ἑώρα συμβησόμενα, εἰ μηδεὶς κωλύσει, καὶ προῃσθάνεθ᾽, ὡς ἔοικεν, ἐκ πολλοῦ, ταῦτα περιιδεῖν γιγνόμενα;

[64] ἀλλὰ νῦν ἔγωγε τὸν μάλιστ᾽ ἐπιτιμῶντα τοῖς πεπραγμένοις ἡδέως ἂν ἐροίμην, τῆς ποίας μερίδος γενέσθαι τὴν πόλιν ἐβούλετ᾽ ἄν, πότερον τῆς συναιτίας τῶν συμβεβηκότων τοῖς Ἕλλησι κακῶν καὶ αἰσχρῶν, ἧς ἂν Θετταλοὺς καὶ τοὺς μετὰ τούτων εἴποι τις, ἢ τῆς περιεορακυίας ταῦτα γιγνόμενα ἐπὶ τῇ τῆς ἰδίας πλεονεξίας ἐλπίδι, ἧς ἂν Ἀρκάδας καὶ Μεσσηνίους καὶ Ἀργείους θείημεν.

[65] ἀλλὰ καὶ τούτων πολλοί, μᾶλλον δὲ πάντες, χεῖρον ἡμῶν ἀπηλλάχασιν. καὶ γὰρ εἰ μὲν ὡς ἐκράτησε Φίλιππος ᾤχετ᾽ εὐθέως ἀπιὼν καὶ μετὰ ταῦτ᾽ ἦγεν ἡσυχίαν, μήτε τῶν αὑτοῦ συμμάχων μήτε τῶν ἄλλων Ἑλλήνων μηδένα μηδὲν λυπήσας, ἦν ἄν τις κατὰ τῶν ἐναντιωθέντων οἷς ἔπραττεν ἐκεῖνος μέμψις καὶ κατηγορία· εἰ δ᾽ ὁμοίως ἁπάντων τὸ ἀξίωμα, τὴν ἡγεμονίαν, τὴν ἐλευθερίαν περιείλετο, μᾶλλον δὲ καὶ τὰς πολιτείας, ὅσων ἐδύνατο, πῶς οὐχ ἁπάντων ἐνδοξόταθ᾽ ὑμεῖς ἐβουλεύσασθ᾽ ἐμοὶ πεισθέντες;

***
[60] Όσα λοιπόν πρόλαβε να καταλάβει ο Φίλιππος και τα διατήρησε, πριν εγώ ασχοληθώ με την πολιτική και αρχίσω να αγορεύω, θα τα παραλείψω, γιατί νομίζω ότι κανένα από αυτά δεν με αφορά. Όσες όμως επιχειρήσεις του αποκρούστηκαν από την ημέρα που ασχολήθηκα εγώ με τη δημόσια ζωή, αυτά θα σας τα υπενθυμίσω και θα λογοδοτήσω γι᾽ αυτά, λέγοντας μόνο τούτο· ο Φίλιππος είχε εξαρχής, Αθηναίοι, ένα μεγάλο πλεονέκτημα. [

61] Ανάμεσα στους Έλληνες, όχι σε μερικούς αλλά σε όλους στον ίδιο βαθμό, έτυχε να παρουσιαστεί αφθονία από προδότες, πουλημένους και μισητούς στους θεούς πολιτικούς άνδρες, τόσο μεγάλη μάλιστα όση κανείς ποτέ δεν θυμάται να έχει παρουσιαστεί στο παρελθόν. Αυτούς τους ανθρώπους πήρε κοντά του ο Φίλιππος ως δορυφόρους και συνεργούς του και οδήγησε τους Έλληνες που και πριν δεν είχαν καλές σχέσεις μεταξύ τους και βρίσκονταν σε εμφύλιους σπαραγμούς, σε ακόμη χειρότερη κατάσταση· άλλους εξαπατούσε, άλλους δωροδοκούσε, άλλους πάλι διέφθειρε με κάθε δυνατό τρόπο· έτσι, κατάφερε να χωρίσει τους Έλληνες σε πολλές παρατάξεις, ενώ το συμφέρον όλων ήταν ένα, να εμποδίσουν εκείνον να γίνει μεγάλος.

[62] Ενώ λοιπόν όλοι οι Έλληνες βρίσκονταν σε τέτοια κατάσταση και σε άγνοια ακόμη του κακού που έπαιρνε σάρκα και οστά και μεγάλωνε ανάμεσά τους, πρέπει να εξετάσετε, Αθηναίοι, ποιά ήταν η πολιτική που είχε καθήκον να επιλέξει (: ακολουθήσει) η πόλη και να πράξει αναλόγως, και γι᾽ αυτό το ζήτημα να ζητήσετε ευθύνες από εμένα· γιατί αυτός που πήρε θέση σε αυτήν την πολιτική γραμμή ήμουν εγώ.

[63] Ποιό από τα δύο ήταν, Αισχίνη, το καθήκον της πόλης; Να εγκαταλείψει το φρόνημα και την αξιοπρέπειά της και κατεβαίνοντας στο επίπεδο των Θεσσαλών και των Δολόπων να βοηθήσει τον Φίλιππο να πάρει την εξουσία των Ελλήνων και να αφανίσει τις ωραίες και υπέρ του δικαίου πράξεις των προγόνων μας; Ή αυτό δεν έπρεπε βέβαια να το κάνει, γιατί θα ήταν φοβερό πραγματικά, αλλά να επιτρέψει να γίνονται όσα έβλεπε ότι θα συμβούν, αν κάποιος δεν παρενέβαινε, και τα οποία προέβλεπε από καιρό, όπως φαίνεται;

[64] Αλλά τώρα ευχαρίστως θα ρωτούσα αυτόν που τόσο πολύ αυστηρά επικρίνει τα όσα έχουν συμβεί, με ποιά παράταξη θα ήθελε αυτός να συνταχθεί η πόλη, με αυτήν που ήταν συνυπεύθυνη για όλα τα κακά και τις ταπεινώσεις που έχουν συμβεί στους Έλληνες, στην οποία θα μπορούσε να πει κανείς ότι ανήκουν οι Θεσσαλοί και οι συνεργάτες τους, ή με εκείνην που έβλεπε με απάθεια να γίνονται αυτά με την ελπίδα του προσωπικού κέρδους, στην οποία θα κατατάσσαμε τους Αρκάδες, τους Μεσσηνίους και τους Αργείους;

[65] Αλλά και από αυτούς πολλοί, μάλλον όλοι, είχαν χειρότερη τύχη από μας. Γιατί αν ο Φίλιππος έφευγε αμέσως μόλις νίκησε και στη συνέχεια έμενε ήσυχος, χωρίς να ενοχλήσει καθόλου κανέναν ούτε από τους συμμάχους του ούτε από τους άλλους Έλληνες, θα μπορούσε κάποιος να μεμφθεί και να κατηγορήσει αυτούς που εναντιώθηκαν στις ενέργειες εκείνου. Εάν όμως έχει αφαιρέσει από όλους χωρίς διάκριση την αξιοσύνη, την εξουσία, την ελευθερία, ακόμη και το πολίτευμα όσων μπορούσε, ποιός μπορεί να αρνηθεί ότι εσείς από όλους τους Έλληνες ακολουθώντας τις συμβουλές μου πήρατε αποφάσεις που προσδίδουν σε σας την πιο μεγάλη δόξα;