ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΛΥΣΙΑΣ - Ὑπὲρ τοῦ ἀδυνάτου (15-20)

[15] Λέγει δ᾽ ὡς ὑβριστής εἰμι καὶ βίαιος καὶ λίαν ἀσελγῶς διακείμενος, ὥσπερ, εἰ φοβερῶς ὀνομάσειε, μέλλων ἀληθῆ λέγειν, ἀλλ᾽ οὔκ, ἂν πάνυ πραόνως μηδὲ ψεύδηται, ταῦτα ποιήσων. ἐγὼ δ᾽ ὑμᾶς, ὦ βουλή, σαφῶς οἶμαι δεῖν διαγιγνώσκειν οἷς τ᾽ ἐγχωρεῖ τῶν ἀνθρώπων ὑβρισταῖς εἶναι καὶ οἷς οὐ προσήκει.

[16] οὐ γὰρ ‹τοὺς› πενομένους καὶ λίαν ἀπόρως διακειμένους ὑβρίζειν εἰκός, ἀλλὰ τοὺς πολλῷ πλείω τῶν ἀναγκαίων κεκτημένους· οὐδὲ τοὺς ἀδυνάτους τοῖς σώμασιν ὄντας, ἀλλὰ τοὺς μάλιστα πιστεύοντας ταῖς αὑτῶν ῥώμαις· οὐδὲ τοὺς ἤδη προβεβηκότας τῇ ἡλικίᾳ, ἀλλὰ τοὺς ἔτι νέους καὶ νέαις ταῖς διανοίαις χρωμένους.

[17] οἱ μὲν γὰρ πλούσιοι τοῖς χρήμασιν ἐξωνοῦνται τοὺς κινδύνους, οἱ δὲ πένητες ὑπὸ τῆς παρούσης ἀπορίας σωφρονεῖν ἀναγκάζονται· καὶ οἱ μὲν νέοι συγγνώμης ἀξιοῦνται τυγχάνειν παρὰ τῶν πρεσβυτέρων, τοῖς δὲ πρεσβυτέροις ἐξαμαρτάνουσιν ὁμοίως ἐπιτιμῶσιν ἀμφότεροι·

[18] καὶ τοῖς μὲν ἰσχυροῖς ἐγχωρεῖ μηδὲν αὐτοῖς πάσχουσιν, οὓς ἂν βουληθῶσιν, ὑβρίζειν, τοῖς δὲ ἀσθενέσιν οὐκ ἔστιν οὔτε ὑβριζομένοις ἀμύνεσθαι τοὺς ὑπάρξαντας οὔτε ὑβρίζειν βουλομένοις περιγίγνεσθαι τῶν ἀδικουμένων. ὥστε μοι δοκεῖ ὁ κατήγορος εἰπεῖν περὶ τῆς ἐμῆς ὕβρεως οὐ σπουδάζων, ἀλλὰ παίζων, οὐδ᾽ ὑμᾶς πεῖσαι βουλόμενος ὡς εἰμὶ τοιοῦτος, ἀλλ᾽ ἐμὲ κωμῳδεῖν βουλόμενος, ὥσπερ τι καλὸν ποιῶν.

[19] Ἔτι δὲ καὶ συλλέγεσθαί φησιν ἀνθρώπους ὡς ἐμὲ πονηροὺς καὶ πολλούς, οἳ τὰ μὲν ἑαυτῶν ἀνηλώκασι, τοῖς δὲ τὰ σφέτερα σῴζειν βουλομένοις ἐπιβουλεύουσιν. ὑμεῖς δὲ ἐνθυμήθητε πάντες ὅτι ταῦτα λέγων οὐδὲν ἐμοῦ κατηγορεῖ μᾶλλον ἢ τῶν ἄλλων ὅσοι τέχνας ἔχουσιν, οὐδὲ τῶν ὡς ἐμὲ εἰσιόντων μᾶλλον ἢ τῶν ὡς τοὺς ἄλλους δημιουργούς.

[20] ἕκαστος γὰρ ὑμῶν εἴθισται προσφοιτᾶν ὁ μὲν πρὸς μυροπώλιον, ὁ δὲ πρὸς κουρεῖον, ὁ δὲ πρὸς σκυτοτομεῖον, ὁ δ᾽ ὅποι ἂν τύχῃ, καὶ πλεῖστοι μὲν ὡς τοὺς ἐγγυτάτω τῆς ἀγορᾶς κατεσκευασμένους, ἐλάχιστοι δὲ ὡς τοὺς πλεῖστον ἀπέχοντας αὐτῆς· ὥστ᾽ εἴ τις ὑμῶν πονηρίαν καταγνώσεται τῶν ὡς ἐμὲ εἰσιόντων, δῆλον ὅτι καὶ τῶν παρὰ τοῖς ἄλλοις διατριβόντων· εἰ δὲ κἀκείνων, ἁπάντων Ἀθηναίων· ἅπαντες γὰρ εἴθισθε προσφοιτᾶν καὶ διατρίβειν ἁμοῦ γέ που.

***
[15] Λέει επίσης ότι είμαι προκλητικός και βάναυσος και εξώλης και προώλης, λες και πρόκειται να πει την αλήθεια μόνο αν χρησιμοποιήσει λεξιλόγιο που τρομοκρατεί, όχι όμως αν οι χαρακτηρισμοί του είναι απολύτως ήπιοι και δεν ψεύδεται. Εγώ ωστόσο νομίζω ότι εσείς, μέλη της βουλής, πρέπει να διακρίνετε ξεκάθαρα ποιοί άνθρωποι μπορούν να είναι προκλητικοί και ποιοί δεν έχουν τα περιθώρια.

[16] Γιατί δεν είναι λογικό να φέρονται προκλητικά αυτοί που πένονται και ζουν μέσα στην εξαθλίωση, αλλά αυτοί που έχουν πολύ περισσότερα από τα απαραίτητα. Ούτε όσοι είναι σωματικά αδύναμοι, αλλά όσοι έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη στη σωματική τους ρώμη. Ούτε όσοι βρίσκονται ήδη σε προχωρημένη ηλικία, αλλά αυτοί που είναι ακόμα νέοι και έχουν νεανική νοοτροπία.

[17] Διότι οι πλούσιοι εξαγοράζουν τους κινδύνους με τα χρήματά τους, ενώ οι φτωχοί, λόγω της ένδειας που αντιμετωπίζουν, είναι αναγκασμένοι να φέρονται κόσμια. Οι νέοι πάλι πιστεύεται ότι πρέπει να έχουν την κατανόηση των μεγαλυτέρων, ενώ τους μεγαλύτερους, όταν παρεκτρέπονται, τους επικρίνουν εξίσου και οι δύο.

[18] Οι δυνατοί μπορούν, χωρίς καμία συνέπεια για τους ίδιους, να φέρονται προκλητικά σε οποιονδήποτε θελήσουν, ενώ οι αδύναμοι δεν είναι σε θέση ούτε όταν τους φέρονται προκλητικά να αποκρούουν αυτούς που έκαναν την αρχή ούτε, όταν θελήσουν να φερθούν προκλητικά, να επικρατούν των αντιπάλων τους. Ως εκ τούτου έχω την εντύπωση ότι ο κατήγορος έκανε λόγο για τη δική μου προκλητικότητα όχι σοβαρολογώντας αλλά αστειευόμενος, ούτε θέλοντας να σας πείσει ότι είμαι έτσι — απλώς ήθελε να με διακωμωδήσει σαν να έκανε κάποιο κατόρθωμα.

 [19] Ισχυρίζεται ακόμη ότι στο εργαστήριό μου συγκεντρώνονται πολλά διεφθαρμένα άτομα, τα οποία έχουν ξοδέψει ό,τι είχαν και δεν είχαν και επιβουλεύονται αυτούς που θέλουν να διαφυλάξουν τις περιουσίες τους. Εσείς ωστόσο σκεφτείτε όλοι ότι, όταν λέει αυτά, η κατηγορία σε καμιά περίπτωση δεν αφορά πιο πολύ εμένα από ό,τι τους άλλους που ασκούν τέχνες, ούτε πιο πολύ αυτούς που έρχονται σε εμένα από ό,τι εκείνους που πηγαίνουν στους άλλους τεχνίτες.

[20] Γιατί καθένας από σας συνηθίζει να συχνάζει άλλος σε αρωματοπωλείο, άλλος σε κουρείο, άλλος σε δερματουργείο, άλλος όπου τύχει. Και η μεγάλη πλειονότητα συχνάζει σε αυτούς που είναι εγκατεστημένοι πολύ κοντά στην αγορά, ελάχιστοι μόνο σε αυτούς που βρίσκονται σε πολύ μεγάλη απόσταση από αυτή. Επομένως, αν κάποιος από σας καταλογίσει διαφθορά σε αυτούς που επισκέπτονται εμένα, θα καταλογίσει σαφώς και σε αυτούς που περνούν την ημέρα τους κοντά στους άλλους. Αν τώρα καταλογίσει και σε εκείνους, τότε σε όλους τους Αθηναίους. Γιατί όλοι σας συνηθίζετε να συχνάζετε και να περνάτε τελικά κάπου την ημέρα σας.