ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗΣΟΦ Αντ 631–780
Τρίτο επεισόδιο: Ο Αίμονας αποτυγχάνει να μεταβάλει την καταδικαστική απόφαση του Κρέοντα για την Αντιγόνη – Απαλλαγή της Ισμήνης
Στο δεύτερο επεισόδιο ο φύλακας επέστρεψε, έχοντας συλλάβει την Αντιγόνη κατά τη δεύτερη επίσκεψή της στο πτώμα του Πολυνείκη. Η Αντιγόνη υπερασπίστηκε την επιλογή της να αθετήσει την απαγόρευση του Κρέοντα για την ταφή του Πολυνείκη, προκαλώντας έτσι την οργή του. Η Ισμήνη επέμεινε, παρά την αντίδραση της Αντιγόνης, ότι ήταν συνυπεύθυνη για την ταφή και οι δύο αδελφές οδηγήθηκαν δεμένες μέσα στο παλάτι. Έτσι, στο δεύτερο στάσιμο ο χορός θρήνησε για τις κληρονομικές συμφορές του οίκου των Λαβδακιδών. Ο Κορυφαίος, βλέποντας τον Αίμονα που φτάνει, διερωτάται για τις προθέσεις του.
ΚΡ. Τάχ’ εἰσόμεσθα μάντεων ὑπέρτερον.
Ὦ παῖ, τελείαν ψῆφον ἆρα μὴ κλύων
τῆς μελλονύμφου πατρὶ λυσσαίνων πάρει;
ἢ σοὶ μὲν ἡμεῖς πανταχῇ δρῶντες φίλοι;
(635) ΑΙ. Πάτερ, σός εἰμι, καὶ σύ μοι γνώμας ἔχων
χρηστὰς ἀπορθοῖς, αἷς ἔγωγ’ ἐφέψομαι.
Ἐμοὶ γὰρ οὐδεὶς ἀξιώσεται γάμος
μείζων φέρεσθαι σοῦ καλῶς ἡγουμένου.
ΚΡ. Οὕτω γάρ, ὦ παῖ, χρὴ διὰ στέρνων ἔχειν,
(640) γνώμης πατρῴας πάντ’ ὄπισθεν ἑστάναι.
Τούτου γὰρ οὕνεκ’ ἄνδρες εὔχονται γονὰς
κατηκόους φύσαντες ἐν δόμοις ἔχειν,
ὡς καὶ τὸν ἐχθρὸν ἀνταμύνωνται κακοῖς,
καὶ τὸν φίλον τιμῶσιν ἐξ ἴσου πατρί.
(645) Ὅστις δ’ ἀνωφέλητα φιτύει τέκνα,
τί τόνδ’ ἂν εἴποις ἄλλο πλὴν αὑτῷ πόνους
φῦσαι, πολὺν δὲ τοῖσιν ἐχθροῖσιν γέλων;
Μή νύν ποτ’, ὦ παῖ, τὰς φρένας γ’ ὑφ’ ἡδονῆς
γυναικὸς οὕνεκ’ ἐκβάλῃς, εἰδὼς ὅτι
(650) ψυχρὸν παραγκάλισμα τοῦτο γίγνεται,
γυνὴ κακὴ ξύνευνος ἐν δόμοις; τί γὰρ
γένοιτ’ ἂν ἕλκος μεῖζον ἢ φίλος κακός;
Ἀλλὰ πτύσας ὡσεί τε δυσμενῆ μέθες
τὴν παῖδ’ ἐν Ἅιδου τήνδε νυμφεύειν τινί.
(655) Ἐπεὶ γὰρ αὐτὴν εἷλον ἐμφανῶς ἐγὼ
πόλεως ἀπιστήσασαν ἐκ πάσης μόνην,
ψευδῆ γ’ ἐμαυτὸν οὐ καταστήσω πόλει,
ἀλλὰ κτενῶ. Πρὸς ταῦτ’ ἐφυμνείτω Δία
ξύναιμον· εἰ γὰρ δὴ τά γ’ ἐγγενῆ φύσει
(660) ἄκοσμα θρέψω, κάρτα τοὺς ἔξω γένους.
Ἐν τοῖς γὰρ οἰκείοισιν ὅστις ἔστ’ ἀνὴρ
χρηστός, φανεῖται κἀν πόλει δίκαιος ὤν.
Ὅστις δ’ ὑπερβὰς ἢ νόμους βιάζεται,
ἢ τοὐπιτάσσειν τοῖς κρατύνουσιν νοεῖ,
(665) οὐκ ἔστ’ ἐπαίνου τοῦτον ἐξ ἐμοῦ τυχεῖν.
Ἀλλ’ ὃν πόλις στήσειε, τοῦδε χρὴ κλύειν
καὶ σμικρὰ καὶ δίκαια καὶ τἀναντία.
Καὶ τοῦτον ἂν τὸν ἄνδρα θαρσοίην ἐγὼ
καλῶς μὲν ἄρχειν, εὖ δ’ ἂν ἄρχεσθαι θέλειν,
(670) δορός τ’ ἂν ἐν χειμῶνι προστεταγμένον
μένειν δίκαιον κἀγαθὸν παραστάτην.
Ἀναρχίας δὲ μεῖζον οὐκ ἔστιν κακόν·
αὕτη πόλεις ὄλλυσιν, ἥδ’ ἀναστάτους
οἴκους τίθησιν, ἥδε συμμάχου δορὸς
(675) τροπὰς καταρρήγνυσι· τῶν δ’ ὀρθουμένων
σῴζει τὰ πολλὰ σώμαθ’ ἡ πειθαρχία.
Οὕτως ἀμυντέ’ ἐστὶ τοῖς κοσμουμένοις,
κοὔτοι γυναικὸς οὐδαμῶς ἡσσητέα·
κρεῖσσον γάρ, εἴπερ δεῖ, πρὸς ἀνδρὸς ἐκπεσεῖν,
(680) κοὐκ ἂν γυναικῶν ἥσσονες καλοίμεθ’ ἄν.
ΧΟ. Ἡμῖν μέν, εἰ μὴ τῷ χρόνῳ κεκλέμμεθα,
λέγειν φρονούντως ὧν λέγεις δοκεῖς πέρι.
ΑΙ. Πάτερ, θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας,
πάντων ὅσ’ ἐστὶ κτημάτων ὑπέρτατον·
(685) Ἐγὼ δ’ ὅπως σὺ μὴ λέγεις ὀρθῶς τάδε,
οὔτ’ ἂν δυναίμην μήτ’ ἐπισταίμην λέγειν·
γένοιτο μεντἂν χἀτέρῳ καλῶς ἔχον.
Σοῦ δ’ οὖν πέφυκα πάντα προσκοπεῖν ὅσα
λέγει τις ἢ πράσσει τις ἢ ψέγειν ἔχει·
(690) τὸ γὰρ σὸν ὄμμα δεινὸν ἀνδρὶ δημότῃ
λόγοις τοιούτοις, οἷς σὺ μὴ τέρψῃ κλύων.
Ἐμοὶ δ’ ἀκούειν ἔσθ’ ὑπὸ σκότου τάδε,
τὴν παῖδα ταύτην οἷ’ ὀδύρεται πόλις,
πασῶν γυναικῶν ὡς ἀναξιωτάτη
(695) κάκιστ’ ἀπ’ ἔργων εὐκλεεστάτων φθίνει,
ἥτις τὸν αὑτῆς αὐτάδελφον ἐν φοναῖς
πεπτῶτ’ ἄθαπτον μήθ’ ὑπ’ ὠμηστῶν κυνῶν
εἴασ’ ὀλέσθαι μήθ’ ὑπ’ οἰωνῶν τινος·
οὐχ ἥδε χρυσῆς ἀξία τιμῆς λαχεῖν;
(700) τοιάδ’ ἐρεμνὴ σῖγ’ ἐπέρχεται φάτις.
Ἐμοὶ δὲ σοῦ πράσσοντος εὐτυχῶς, πάτερ,
οὐκ ἔστιν οὐδὲν κτῆμα τιμιώτερον·
τί γὰρ πατρὸς θάλλοντος εὐκλείας τέκνοις
ἄγαλμα μεῖζον, ἢ τί πρὸς παίδων πατρί;
(705) Μή νυν ἓν ἦθος μοῦνον ἐν σαυτῷ φόρει,
ὡς φῂς σύ, κοὐδὲν ἄλλο, τοῦτ’ ὀρθῶς ἔχειν·
ὅστις γὰρ αὐτὸς ἢ φρονεῖν μόνος δοκεῖ,
ἢ γλῶσσαν, ἣν οὐκ ἄλλος, ἢ ψυχὴν ἔχειν,
οὗτοι διαπτυχθέντες ὤφθησαν κενοί.
(710) Ἀλλ’ ἄνδρα, κεἴ τις ᾖ σοφός, τὸ μανθάνειν
πόλλ’ αἰσχρὸν οὐδὲν καὶ τὸ μὴ τείνειν ἄγαν.
Ὁρᾷς παρὰ ῥείθροισι χειμάρροις ὅσα
δένδρων ὑπείκει, κλῶνας ὡς ἐκσῴζεται,
τὰ δ’ ἀντιτείνοντ’ αὐτόπρεμν’ ἀπόλλυται.
(715) Αὔτως δὲ ναὸς ὅστις ἐγκρατῆ πόδα
τείνας ὑπείκει μηδέν, ὑπτίοις κάτω
στρέψας τὸ λοιπὸν σέλμασιν ναυτίλλεται.
Ἀλλ’ εἶκε θυμῷ καὶ μετάστασιν δίδου.
Γνώμη γὰρ εἴ τις κἀπ’ ἐμοῦ νεωτέρου
(720) πρόσεστι, φήμ’ ἔγωγε πρεσβεύειν πολὺ
φῦναί τιν’ ἄνδρα πάντ’ ἐπιστήμης πλέων·
εἰ δ’ οὖν, φιλεῖ γὰρ τοῦτο μὴ ταύτῃ ῥέπειν,
καὶ τῶν λεγόντων εὖ καλὸν τὸ μανθάνειν.
ΧΟ. Ἄναξ, σέ τ’ εἰκός, εἴ τι καίριον λέγει,
(725) μαθεῖν, σέ τ’ αὖ τοῦδ’· εὖ γὰρ εἴρηται διπλᾶ.
ΚΡ. Οἱ τηλικοίδε καὶ διδαξόμεσθα δὴ
φρονεῖν ὑπ’ ἀνδρὸς τηλικοῦδε τὴν φύσιν;
ΑΙ. Μηδὲν τὸ μὴ δίκαιον· εἰ δ’ ἐγὼ νέος,
οὐ τὸν χρόνον χρὴ μᾶλλον ἢ τἆργα σκοπεῖν.
(730) ΚΡ. Ἔργον γάρ ἐστι τοὺς ἀκοσμοῦντας σέβειν;
ΑΙ. Οὐδ’ ἂν κελεύσαιμ’ εὐσεβεῖν εἰς τοὺς κακούς.
ΚΡ. Οὐχ ἥδε γὰρ τοιᾷδ’ ἐπείληπται νόσῳ;
ΑΙ. Οὔ φησι Θήβης τῆσδ’ ὁμόπτολις λεώς.
ΚΡ. Πόλις γὰρ ἡμῖν ἁμὲ χρὴ τάσσειν ἐρεῖ;
(735) ΑΙ. Ὁρᾷς τόδ’ ὡς εἴρηκας ὡς ἄγαν νέος;
ΚΡ. Ἄλλῳ γὰρ ἢ ’μοὶ χρή με τῆσδ’ ἄρχειν χθονός;
ΑΙ. Πόλις γὰρ οὐκ ἔσθ’ ἥτις ἀνδρός ἐσθ’ ἑνός.
ΚΡ. Οὐ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις νομίζεται;
ΑΙ. Καλῶς ἐρήμης γ’ ἂν σὺ γῆς ἄρχοις μόνος.
(740) ΚΡ. Ὅδ’, ὡς ἔοικε, τῇ γυναικὶ συμμαχεῖ.
ΑΙ. Εἴπερ γυνὴ σύ· σοῦ γὰρ οὖν προκήδομαι.
ΚΡ. Ὦ παγκάκιστε, διὰ δίκης ἰὼν πατρί;
ΑΙ. Οὐ γὰρ δίκαιά σ’ ἐξαμαρτάνονθ’ ὁρῶ.
ΚΡ. Ἁμαρτάνω γὰρ τὰς ἐμὰς ἀρχὰς σέβων;
(745) ΑΙ. Οὐ γὰρ σέβεις, τιμάς γε τὰς θεῶν πατῶν.
ΚΡ. Ὦ μιαρὸν ἦθος καὶ γυναικὸς ὕστερον.
ΑΙ. Οὔ τἂν ἕλοις ἥσσω γε τῶν αἰσχρῶν ἐμέ.
ΚΡ. Ὁ γοῦν λόγος σοι πᾶς ὑπὲρ κείνης ὅδε.
ΑΙ. Καὶ σοῦ γε κἀμοῦ, καὶ θεῶν τῶν νερτέρων.
(750) ΚΡ. Ταύτην ποτ’ οὐκ ἔσθ’ ὡς ἔτι ζῶσαν γαμεῖς.
ΑΙ. Ἥδ’ οὖν θανεῖται καὶ θανοῦσ’ ὀλεῖ τινα.
ΚΡ. Ἦ κἀπαπειλῶν ὧδ’ ἐπεξέρχῃ θρασύς;
ΑΙ. Τίς δ’ ἔστ’ ἀπειλὴ πρὸς κενὰς γνώμας λέγειν;
ΚΡ. Κλαίων φρενώσεις, ὢν φρενῶν αὐτὸς κενός.
(755) ΑΙ. Εἰ μὴ πατὴρ ἦσθ’, εἶπον ἄν σ’ οὐκ εὖ φρονεῖν.
ΚΡ. Γυναικὸς ὢν δούλευμα, μὴ κώτιλλέ με.
ΑΙ. Βούλει λέγειν τι καὶ λέγων μηδὲν κλύειν;
ΚΡ. Ἄληθες; ἀλλ’ οὐ, τόνδ’ Ὄλυμπον, ἴσθ’ ὅτι,
χαίρων ἐπὶ ψόγοισι δεννάσεις ἐμέ.
(760) Ἄγαγε τὸ μῖσος, ὡς κατ’ ὄμματ’ αὐτίκα
παρόντι θνῄσκῃ πλησία τῷ νυμφίῳ.
ΑΙ. Οὐ δῆτ’ ἔμοιγε, τοῦτο μὴ δόξῃς ποτέ,
οὔθ’ ἥδ’ ὀλεῖται πλησία, σύ τ’ οὐδαμᾷ
τοὐμὸν προσόψει κρᾶτ’ ἐν ὀφθαλμοῖς ὁρῶν,
(765) ὡς τοῖς θέλουσι τῶν φίλων μαίνῃ ξυνών.
ΧΟ. Ἁνὴρ, ἄναξ, βέβηκεν ἐξ ὀργῆς ταχύς·
νοῦς δ’ ἐστὶ τηλικοῦτος ἀλγήσας βαρύς.
ΚΡ. Δράτω, φρονείτω μεῖζον ἢ κατ’ ἄνδρ’ ἰών·
τώ δ’ οὖν κόρα τώδ’ οὐκ ἀπαλλάξει μόρου.
(770) ΧΟ. Ἄμφω γὰρ αὐτὼ καὶ κατακτεῖναι νοεῖς;
ΚΡ. Οὐ τήν γε μὴ θιγοῦσαν· εὖ γὰρ οὖν λέγεις.
ΧΟ. Μόρῳ δὲ ποίῳ καί σφε βουλεύῃ κτανεῖν;
ΚΡ. Ἄγων ἔρημος ἔνθ’ ἂν ᾖ βροτῶν στίβος
κρύψω πετρώδει ζῶσαν ἐν κατώρυχι,
(775) φορβῆς τοσοῦτον ὡς ἄγος μόνον προθείς,
ὅπως μίασμα πᾶσ’ ὑπεκφύγῃ πόλις·
κἀκεῖ τὸν Ἅιδην, ὃν μόνον σέβει θεῶν,
αἰτουμένη που τεύξεται τὸ μὴ θανεῖν,
ἢ γνώσεται γοῦν ἀλλὰ τηνικαῦθ’ ὅτι
(780) πόνος περισσός ἐστι τἀν Ἅιδου σέβειν.
***
ΤΡΙΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
[στ. 626–630:
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Μα να κι ο Αίμονας, απ' τα παιδιά σου
ο στερνός βλαστός·να 'ρχεται τάχα
για την τύχη της μελλόνυφής του
Αντιγόνης πικραμένος και βαριά
για το ταίρι του που χάνει πονεμένος;]
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Θα το ξέρωμε ευτύς κάλλιο από μάντεις.
Παιδί μου, μη τυχόν μαθαίνοντας
την αμετάκλητή μου απόφαση
για τη μελλόνυφή σου, ήρθες ίσως
με μένα τον πατέρα σου ωργισμένος;
ή μ' ό,τι και να κάνωμε, για σένα
φίλοι πάντα θα σου είμαστε;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Πατέρα,
είμαι δικός σου κι οδηγός μου εσύ 'σαι
με τις ορθές σου συμβουλές, που πάντα
εγώ θ' ακολουθώ· γιατί για μένα
ποτέ δε θα 'ναι κανείς γάμος άξιος
να τον βάλω πιο πάνω από σένα, όταν
το σωστό συμβουλεύης.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κι αυτή νάχης
τη γνώμη πάντα, γυιε μου, στην καρδιά σου,
πως στου πατέρα εμπρός τη θέληση όλα
πρέπει να υποχωρούν· γιατί γι' αυτό είναι
που εύχεται ν' αποχτά παιδιά κανένας
κι υπάκουα μες στα σπίτια του να τα 'χη,
και για ν' αντιπλερώνουν τους εχθρούς του
μ' ό,τι κακό, και να τιμούν τους φίλους
όσο κι αυτός· ενώ όταν κανείς φέρνη
στον κόσμο ανώφελα παιδιά, σαν τι άλλο
πως γέννησε θα πής, παρά φαρμάκια
για τον εαυτό του κι αφορμές μεγάλες
για τους εχθρούς του να γελούν μαζί του;
Αυτά λοιπόν κοίτα ποτέ μη χάσης
τα αισθήματα, παιδί μου, από λαχτάρα
για μια γυναίκα, ξέροντας πώς είναι
αγκάλιασμα ψυχρό ένας σύντροφος
στο πλευρό μας κακός, μέσα στο σπίτι·
γιατί ποια μεγαλύτερη μπορεί
πληγή να γίνη απ' τον κακό το φίλο;
Ξορκίσου την λοιπόν αυτή την κόρη
σαν εχθρό σου και στείλε την να πάη
στον Άδη, εκεί να παντρευτή όποιο θέλει·
γιατί αφού μόνη αυτή σ' όλη την πόλη
πιάστηκε φανερά να παρακούη
την προσταγή μου, δε θα βγω μπρος σ' όλους
ψεύτης εγώ, μα θα τη θανατώσω,
κι ας πάη στον ομοαίματό μας Δία
να μου ψάλλη όσο θέλει· γιατί αν θρέψω
απ' την ίδια τη γενιά μου αντάρτες,
πολύ πιότερο απ' έξω· μα όποιος είναι
καλός για τα δικά του νοικοκύρης,
θα φανή και της χώρας κυβερνήτης
άξιος· και κείνος που μ' αυθαιρεσία
παραβιάζει τους νόμους, ή εννοεί
να επιβληθή σ' αυτούς που εξουσιάζουν,
μόνο έπαινο από μένα δε θα πάρη·
μα όποιον θα εκλέξη η χώρα, σ' αυτόν πρέπει
να υπακούωμε τυφλά, και στα μεγάλα
και στα μικρά, στα δίκια και στα ενάντια.
Σε τέτοιον άντρα εγώ θα εμπιστευόμουν
πως άξιος θα 'ταν αρχηγός κι ο ίδιος
και πρόθυμος θα υπάκουε κάτω απ' άλλους
κι όπου ταχθή στην τρικυμία της μάχης
πιστός κι αντρείος θα μένη παραστάτης.
Δεν είναι άλλο κακό απ' την αναρχία·
αυτή χαλάει τα κράτη, αυτή τα σπίτια
φέρνει άνω κάτω, αυτή σε φευγιό βάζει
τα σύμμαχα κοντάρια, ενώ τα πλήθη
τα υπάκουα τα σώζει η πειθαρχία·
κι έτσι πρέπει καθείς να υπερασπίζη
με τα όλα του το νόμο και την τάξη
και με κανένα τρόπο να μη στρέξη
να νικηθή ποτέ του από γυναίκα·
γιατ' αν το φερν' η ανάγκη, κάλλιο απ' άντρα
να πέσω απ' την αρχή, κι όχι να πούνε
πως γυναίκες μάς πήρανε από κάτω.
ΧΟΡΟΣ
Εμείς, αν δε μας μώραναν τα χρόνια,
βρίσκομε να 'χης δίκιο σ' αυτά πού 'πες.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Πατέρα μου, οι θεοί χαρίζουνε
στον άνθρωπο το νου, το πιο μεγάλο
τ' απόχτημά του απ' όλα όσα υπάρχουν.
Και γω, πως δεν τα λες σωστά όσα είπες,
δε θα μπορούσα κι είθε ούτε να μάθω
ποτέ να πω· μα όμως μπορεί να γίνη
να 'χη σωστήν ιδέα κι ένας άλλος.
Για σένα λοιπόν είμαι εγώ που πρέπει
φυσικά να προσέχω όλα όσα οι άλλοι
ή λένε ή κάνουν ή έχουν να σου ψέξουν.
Γιατί μπροστά σε σένα θα 'χε φόβο
να λέη ένας πολίτης τέτοια λόγια
που δε θα ευχαριστιόσουν να τ' ακούσης·
μα εγώ έτσι από κρυφά μπορώ ν' ακούω
πόσο θρηνούν την κόρη αυτή στην πόλη,
που ενώ πιο λίγο απ' όλες τις γυναίκες
τ' άξιζε αυτό, έτσι άτιμα πεθαίνει
για μια τόσο λαμπρή και τίμια πράξη·
γιατί τον αδερφό της που κοιτόνταν
σκοτωμένος στη μάχη άθαφτος έτσι,
δεν άφησε να τον σπαράξουν μήτε
σκυλιά αιμοβόρα, μήτε τ' άγρια τα όρνια·
δεν είν' αυτή λοιπόν άξια να τύχη
χρυσή τιμή; Τέτοιες σιγά γυρνούνε
σκεπαστές ομιλίες μες στην πόλη.
Μα εγώ, πατέρα, άλλο κανένα χτήμα
δεν έχω πιο ακριβό από τη δική σου
την ευτυχία· γιατί και ποιο στολίδι
στα παιδιά μπορεί να 'ναι πιο μεγάλο
απ' την τιμή και δόξα του πατέρα,
ή στον πατέρα πάλι απ' των παιδιών του;
Μην κρατής λοιπόν μέσα σου ένα μόνο
τρόπο να σκέπτεσαι, και να πιστεύης
πως ό,τι λες εσύ και τίποτ' άλλο
δεν είναι ορθό, γιατ' όποιοι το νομίζουν,
πως μόνοι αυτοί είναι φρόνιμοι, ή πως έχουν
ή γλώσσα ή πνεύμα που δεν έχουν άλλοι,
αυτοί αν τους ξεψαχνίσης θα βρεθούνε
ολότελ' άδειοι· μα ένας άνθρωπος
και σοφός να 'ναι, δεν είναι ντροπή του
να μαθαίνη πολλά και να μη σφίγγη
το δοξάρι πολύ· βλέπεις τα δέντρα
που πλάι στο φουσκωμένο ρέμα σκύβουν
κεφάλι, πως γλυτώνουν τα κλωνιά τους,
μα οσ' αντιστέκουν σύγκορμα χαλιούνται·
έτσι κι όταν κανείς καραβοκύρης
παρασφίξη τη σκότα και δε λέει
να λασκάρη στον άνεμο καθόλου,
θ' αναποδογυρίση και πια τότε
με προύμυτα κουβέρτα θ' αρμενίζη.
Μα δόσε τόπο στην οργή και στρέξε
απόφαση ν' αλλάξης, γιατί αν είμαι
άξιος κι εγώ, αν και νεώτερος, να κρίνω
κάτι σωστό, λέω πως πολύ πιο πάνω
απ' όλ' αξίζει να 'χη γεννηθή
κανείς μ' όλη του κόσμου τη σοφία·
μα αφού δεν συνηθά ένα τέτοιο πράμα
να γίνεται, καλό είναι και να θέλη
ν' ακούη εκείνους πού σωστά μιλούνε.
ΧΟΡΟΣ
Δε βλάφτει, ω βασιλιά, να τον ακούσης,
αν κάτι λέη σωστό· και συ το ίδιο·
γιατί καλά τα 'χετε πη κι οι δυο σας.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εμείς, σ' αυτή την ηλικία, να θέλη
ένα παιδί να μας διδάξη γνώση;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Το δίκιο μόνο· κι αν εγώ είμαι νέος,
όχι τα χρόνια μα τα έργα πρέπει
να κοιτάζη κανείς.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και το λες έργο,
τους παραβάτες να τιμάς του νόμου;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Ούτε και θα συμβούλευα κανένα
σε τιμή να 'χη τους κακούς.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και μήπως
δεν έχει αυτή πιαστή σε τέτοιο κρίμα;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Όχι, φωνάζει μ' ένα στόμα ο λαός
όλος της Θήβας.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και λοιπόν μια πόλη
θα ορίση εμένα τι έχω να διατάζω;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Βλέπεις πως τώρα μίλησες σαν πάρα
πολύ νέος;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Γι' άλλον, κι όχι για μένα
πρέπει λοιπόν να κυβερνώ τη χώρα;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Δεν υπάρχει χώρα καμιά που να 'ναι
ενός ανθρώπου.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ώστε δε θεωρείται
η πόλη εκείνου που είναι ο άρχοντάς της;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Ωραία θα κυβερνούσες τότε μόνος
μια έρημη χώρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Καθώς βλέπω, αυτός
με τη γυναίκα συμμαχία πηγαίνει.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Αν είσαι εσύ γυναίκα· γιατί μόνο
για το δικό σου το καλό φροντίζω.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ω παγκάκιστε, ενώ τολμάς να βγαίνης
του πατέρα σου αντίδικος;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Γιατί
βλέπω να πέφτης σ' όχι δίκαιες πράξεις.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Δεν έχω δίκιο, όταν υπερασπίζω
το αξίωμά μου;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Δεν το υπερασπίζεις,
όταν καταπατάς των θεών τους νόμους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αχρείο πλάσμα, μιας γυναίκας δούλε!
ΑΙΜΟΝΑΣ
Δε θα με δής τουλάχιστο ποτέ μου
να γίνωμαι σε κακές πράξεις δούλος.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα όλα σου αυτά τα λόγια είναι για κείνη.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Μα και για σένα επίσης και για μένα
και για τους θεούς του Κάτω κόσμου.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Βγάλ' το
από το νου σου πώς θα παντρευτής
ζωντανή αυτή ποτέ σου.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Θα πεθάνη
λοιπόν, μα ο θάνατος της κι άλλον κάποιο
θα θανάτωση.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ακόμα και φοβέρες
έχεις έτσι ο θάρσος να μας ρίχτης;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Κι είναι φοβέρα, σε μια ανόητη γνώμη
ν' αντιμιλά κανείς;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Θα το πλερώσης
βαριά, που ζητάς γνώση να μου μάθης,
ενώ εισαι ο ίδιος δίχως νου.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Θες μόνος
να 'χης εσύ το λόγο και τον άλλο
να μην ακούς;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μιανής γυναίκας σκλάβε,
πάψε με φλυαρίες να με σκοτίζης.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Θα σου 'λεγα, αν πατέρας μου δεν ήσουν,
πως βγήκες απ' τα λογικά σου.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αλήθεια;
όμως, μα αυτόν τον Όλυμπο, να ξέρης
πως δε θα το χαρής να ψέγης έτσι
και να βρίζης εμένα. Οδήγησέ την
εδώ τη μισημένη τη γυναίκα
για να πεθάνη αμέσως μπρος στα μάτια
και παρουσία του γαμπρού, κοντά του.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Παρουσία μου όχι βέβαια, καθόλου
να μην το φανταστής αυτό· γιατί ούτε
μπροστά μου αυτή θενά πεθάνη, μα ούτε
και συ ποτέ πια μπρος στα μάτια σου
θενά με ξαναδής, κι αμέ να κάνης
τον τρελλό μες σε φίλους που το στρέγουν.
ΧΟΡΟΣ
Ακράτητος απ' την οργή του ο νέος
έφυγε, βασιλιά, κι η απελπισία
επίφοβη στην ηλικία του είναι.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ας κάμη, ας πάη να κατεβάση ο νους του
ό,τι δε δύνεται άνθρωπος, μα τούτες
τις κόρες δε θα σώση από το Χάρο.
ΧΟΡΟΣ
Αλήθεια και τις δυο το 'χεις στο νου σου
να θανατώσης;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Βέβαια, όχι και κείνη
που δεν άγγιξε χέρι· κι έχεις δίκιο.
ΧΟΡΟΣ
Και με τι τρόπο σκέπτεσαι την άλλη
να θανάτωσης;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Θα την οδηγήσω
σ' έρημο δρόμο απάτητο από ανθρώπους
και ζωντανή θενά την κλείσω μέσα
σ' ένα πέτρινο υπόγειο, βάζοντάς της
τόση τροφή μον' όσο για το κρίμα,
για ν' αποφύγη το μίασμα ολ' η χώρα·
και κει τον Άδη, που μονάχ' απ' όλους
λατρεύει τους θεούς, παρακαλώντας,
ίσως πετύχη και να μην πεθάνη·
ή αλλιώς να μάθη, τότε καν, πως είναι
περιττός κόπος των νεκρών το σέβας.
ΤΡΙΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
[στ. 626–630:
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Μα να κι ο Αίμονας, απ' τα παιδιά σου
ο στερνός βλαστός·να 'ρχεται τάχα
για την τύχη της μελλόνυφής του
Αντιγόνης πικραμένος και βαριά
για το ταίρι του που χάνει πονεμένος;]
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Θα το ξέρωμε ευτύς κάλλιο από μάντεις.
Παιδί μου, μη τυχόν μαθαίνοντας
την αμετάκλητή μου απόφαση
για τη μελλόνυφή σου, ήρθες ίσως
με μένα τον πατέρα σου ωργισμένος;
ή μ' ό,τι και να κάνωμε, για σένα
φίλοι πάντα θα σου είμαστε;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Πατέρα,
είμαι δικός σου κι οδηγός μου εσύ 'σαι
με τις ορθές σου συμβουλές, που πάντα
εγώ θ' ακολουθώ· γιατί για μένα
ποτέ δε θα 'ναι κανείς γάμος άξιος
να τον βάλω πιο πάνω από σένα, όταν
το σωστό συμβουλεύης.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κι αυτή νάχης
τη γνώμη πάντα, γυιε μου, στην καρδιά σου,
πως στου πατέρα εμπρός τη θέληση όλα
πρέπει να υποχωρούν· γιατί γι' αυτό είναι
που εύχεται ν' αποχτά παιδιά κανένας
κι υπάκουα μες στα σπίτια του να τα 'χη,
και για ν' αντιπλερώνουν τους εχθρούς του
μ' ό,τι κακό, και να τιμούν τους φίλους
όσο κι αυτός· ενώ όταν κανείς φέρνη
στον κόσμο ανώφελα παιδιά, σαν τι άλλο
πως γέννησε θα πής, παρά φαρμάκια
για τον εαυτό του κι αφορμές μεγάλες
για τους εχθρούς του να γελούν μαζί του;
Αυτά λοιπόν κοίτα ποτέ μη χάσης
τα αισθήματα, παιδί μου, από λαχτάρα
για μια γυναίκα, ξέροντας πώς είναι
αγκάλιασμα ψυχρό ένας σύντροφος
στο πλευρό μας κακός, μέσα στο σπίτι·
γιατί ποια μεγαλύτερη μπορεί
πληγή να γίνη απ' τον κακό το φίλο;
Ξορκίσου την λοιπόν αυτή την κόρη
σαν εχθρό σου και στείλε την να πάη
στον Άδη, εκεί να παντρευτή όποιο θέλει·
γιατί αφού μόνη αυτή σ' όλη την πόλη
πιάστηκε φανερά να παρακούη
την προσταγή μου, δε θα βγω μπρος σ' όλους
ψεύτης εγώ, μα θα τη θανατώσω,
κι ας πάη στον ομοαίματό μας Δία
να μου ψάλλη όσο θέλει· γιατί αν θρέψω
απ' την ίδια τη γενιά μου αντάρτες,
πολύ πιότερο απ' έξω· μα όποιος είναι
καλός για τα δικά του νοικοκύρης,
θα φανή και της χώρας κυβερνήτης
άξιος· και κείνος που μ' αυθαιρεσία
παραβιάζει τους νόμους, ή εννοεί
να επιβληθή σ' αυτούς που εξουσιάζουν,
μόνο έπαινο από μένα δε θα πάρη·
μα όποιον θα εκλέξη η χώρα, σ' αυτόν πρέπει
να υπακούωμε τυφλά, και στα μεγάλα
και στα μικρά, στα δίκια και στα ενάντια.
Σε τέτοιον άντρα εγώ θα εμπιστευόμουν
πως άξιος θα 'ταν αρχηγός κι ο ίδιος
και πρόθυμος θα υπάκουε κάτω απ' άλλους
κι όπου ταχθή στην τρικυμία της μάχης
πιστός κι αντρείος θα μένη παραστάτης.
Δεν είναι άλλο κακό απ' την αναρχία·
αυτή χαλάει τα κράτη, αυτή τα σπίτια
φέρνει άνω κάτω, αυτή σε φευγιό βάζει
τα σύμμαχα κοντάρια, ενώ τα πλήθη
τα υπάκουα τα σώζει η πειθαρχία·
κι έτσι πρέπει καθείς να υπερασπίζη
με τα όλα του το νόμο και την τάξη
και με κανένα τρόπο να μη στρέξη
να νικηθή ποτέ του από γυναίκα·
γιατ' αν το φερν' η ανάγκη, κάλλιο απ' άντρα
να πέσω απ' την αρχή, κι όχι να πούνε
πως γυναίκες μάς πήρανε από κάτω.
ΧΟΡΟΣ
Εμείς, αν δε μας μώραναν τα χρόνια,
βρίσκομε να 'χης δίκιο σ' αυτά πού 'πες.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Πατέρα μου, οι θεοί χαρίζουνε
στον άνθρωπο το νου, το πιο μεγάλο
τ' απόχτημά του απ' όλα όσα υπάρχουν.
Και γω, πως δεν τα λες σωστά όσα είπες,
δε θα μπορούσα κι είθε ούτε να μάθω
ποτέ να πω· μα όμως μπορεί να γίνη
να 'χη σωστήν ιδέα κι ένας άλλος.
Για σένα λοιπόν είμαι εγώ που πρέπει
φυσικά να προσέχω όλα όσα οι άλλοι
ή λένε ή κάνουν ή έχουν να σου ψέξουν.
Γιατί μπροστά σε σένα θα 'χε φόβο
να λέη ένας πολίτης τέτοια λόγια
που δε θα ευχαριστιόσουν να τ' ακούσης·
μα εγώ έτσι από κρυφά μπορώ ν' ακούω
πόσο θρηνούν την κόρη αυτή στην πόλη,
που ενώ πιο λίγο απ' όλες τις γυναίκες
τ' άξιζε αυτό, έτσι άτιμα πεθαίνει
για μια τόσο λαμπρή και τίμια πράξη·
γιατί τον αδερφό της που κοιτόνταν
σκοτωμένος στη μάχη άθαφτος έτσι,
δεν άφησε να τον σπαράξουν μήτε
σκυλιά αιμοβόρα, μήτε τ' άγρια τα όρνια·
δεν είν' αυτή λοιπόν άξια να τύχη
χρυσή τιμή; Τέτοιες σιγά γυρνούνε
σκεπαστές ομιλίες μες στην πόλη.
Μα εγώ, πατέρα, άλλο κανένα χτήμα
δεν έχω πιο ακριβό από τη δική σου
την ευτυχία· γιατί και ποιο στολίδι
στα παιδιά μπορεί να 'ναι πιο μεγάλο
απ' την τιμή και δόξα του πατέρα,
ή στον πατέρα πάλι απ' των παιδιών του;
Μην κρατής λοιπόν μέσα σου ένα μόνο
τρόπο να σκέπτεσαι, και να πιστεύης
πως ό,τι λες εσύ και τίποτ' άλλο
δεν είναι ορθό, γιατ' όποιοι το νομίζουν,
πως μόνοι αυτοί είναι φρόνιμοι, ή πως έχουν
ή γλώσσα ή πνεύμα που δεν έχουν άλλοι,
αυτοί αν τους ξεψαχνίσης θα βρεθούνε
ολότελ' άδειοι· μα ένας άνθρωπος
και σοφός να 'ναι, δεν είναι ντροπή του
να μαθαίνη πολλά και να μη σφίγγη
το δοξάρι πολύ· βλέπεις τα δέντρα
που πλάι στο φουσκωμένο ρέμα σκύβουν
κεφάλι, πως γλυτώνουν τα κλωνιά τους,
μα οσ' αντιστέκουν σύγκορμα χαλιούνται·
έτσι κι όταν κανείς καραβοκύρης
παρασφίξη τη σκότα και δε λέει
να λασκάρη στον άνεμο καθόλου,
θ' αναποδογυρίση και πια τότε
με προύμυτα κουβέρτα θ' αρμενίζη.
Μα δόσε τόπο στην οργή και στρέξε
απόφαση ν' αλλάξης, γιατί αν είμαι
άξιος κι εγώ, αν και νεώτερος, να κρίνω
κάτι σωστό, λέω πως πολύ πιο πάνω
απ' όλ' αξίζει να 'χη γεννηθή
κανείς μ' όλη του κόσμου τη σοφία·
μα αφού δεν συνηθά ένα τέτοιο πράμα
να γίνεται, καλό είναι και να θέλη
ν' ακούη εκείνους πού σωστά μιλούνε.
ΧΟΡΟΣ
Δε βλάφτει, ω βασιλιά, να τον ακούσης,
αν κάτι λέη σωστό· και συ το ίδιο·
γιατί καλά τα 'χετε πη κι οι δυο σας.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εμείς, σ' αυτή την ηλικία, να θέλη
ένα παιδί να μας διδάξη γνώση;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Το δίκιο μόνο· κι αν εγώ είμαι νέος,
όχι τα χρόνια μα τα έργα πρέπει
να κοιτάζη κανείς.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και το λες έργο,
τους παραβάτες να τιμάς του νόμου;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Ούτε και θα συμβούλευα κανένα
σε τιμή να 'χη τους κακούς.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και μήπως
δεν έχει αυτή πιαστή σε τέτοιο κρίμα;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Όχι, φωνάζει μ' ένα στόμα ο λαός
όλος της Θήβας.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και λοιπόν μια πόλη
θα ορίση εμένα τι έχω να διατάζω;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Βλέπεις πως τώρα μίλησες σαν πάρα
πολύ νέος;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Γι' άλλον, κι όχι για μένα
πρέπει λοιπόν να κυβερνώ τη χώρα;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Δεν υπάρχει χώρα καμιά που να 'ναι
ενός ανθρώπου.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ώστε δε θεωρείται
η πόλη εκείνου που είναι ο άρχοντάς της;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Ωραία θα κυβερνούσες τότε μόνος
μια έρημη χώρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Καθώς βλέπω, αυτός
με τη γυναίκα συμμαχία πηγαίνει.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Αν είσαι εσύ γυναίκα· γιατί μόνο
για το δικό σου το καλό φροντίζω.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ω παγκάκιστε, ενώ τολμάς να βγαίνης
του πατέρα σου αντίδικος;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Γιατί
βλέπω να πέφτης σ' όχι δίκαιες πράξεις.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Δεν έχω δίκιο, όταν υπερασπίζω
το αξίωμά μου;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Δεν το υπερασπίζεις,
όταν καταπατάς των θεών τους νόμους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αχρείο πλάσμα, μιας γυναίκας δούλε!
ΑΙΜΟΝΑΣ
Δε θα με δής τουλάχιστο ποτέ μου
να γίνωμαι σε κακές πράξεις δούλος.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα όλα σου αυτά τα λόγια είναι για κείνη.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Μα και για σένα επίσης και για μένα
και για τους θεούς του Κάτω κόσμου.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Βγάλ' το
από το νου σου πώς θα παντρευτής
ζωντανή αυτή ποτέ σου.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Θα πεθάνη
λοιπόν, μα ο θάνατος της κι άλλον κάποιο
θα θανάτωση.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ακόμα και φοβέρες
έχεις έτσι ο θάρσος να μας ρίχτης;
ΑΙΜΟΝΑΣ
Κι είναι φοβέρα, σε μια ανόητη γνώμη
ν' αντιμιλά κανείς;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Θα το πλερώσης
βαριά, που ζητάς γνώση να μου μάθης,
ενώ εισαι ο ίδιος δίχως νου.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Θες μόνος
να 'χης εσύ το λόγο και τον άλλο
να μην ακούς;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μιανής γυναίκας σκλάβε,
πάψε με φλυαρίες να με σκοτίζης.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Θα σου 'λεγα, αν πατέρας μου δεν ήσουν,
πως βγήκες απ' τα λογικά σου.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αλήθεια;
όμως, μα αυτόν τον Όλυμπο, να ξέρης
πως δε θα το χαρής να ψέγης έτσι
και να βρίζης εμένα. Οδήγησέ την
εδώ τη μισημένη τη γυναίκα
για να πεθάνη αμέσως μπρος στα μάτια
και παρουσία του γαμπρού, κοντά του.
ΑΙΜΟΝΑΣ
Παρουσία μου όχι βέβαια, καθόλου
να μην το φανταστής αυτό· γιατί ούτε
μπροστά μου αυτή θενά πεθάνη, μα ούτε
και συ ποτέ πια μπρος στα μάτια σου
θενά με ξαναδής, κι αμέ να κάνης
τον τρελλό μες σε φίλους που το στρέγουν.
ΧΟΡΟΣ
Ακράτητος απ' την οργή του ο νέος
έφυγε, βασιλιά, κι η απελπισία
επίφοβη στην ηλικία του είναι.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ας κάμη, ας πάη να κατεβάση ο νους του
ό,τι δε δύνεται άνθρωπος, μα τούτες
τις κόρες δε θα σώση από το Χάρο.
ΧΟΡΟΣ
Αλήθεια και τις δυο το 'χεις στο νου σου
να θανατώσης;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Βέβαια, όχι και κείνη
που δεν άγγιξε χέρι· κι έχεις δίκιο.
ΧΟΡΟΣ
Και με τι τρόπο σκέπτεσαι την άλλη
να θανάτωσης;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Θα την οδηγήσω
σ' έρημο δρόμο απάτητο από ανθρώπους
και ζωντανή θενά την κλείσω μέσα
σ' ένα πέτρινο υπόγειο, βάζοντάς της
τόση τροφή μον' όσο για το κρίμα,
για ν' αποφύγη το μίασμα ολ' η χώρα·
και κει τον Άδη, που μονάχ' απ' όλους
λατρεύει τους θεούς, παρακαλώντας,
ίσως πετύχη και να μην πεθάνη·
ή αλλιώς να μάθη, τότε καν, πως είναι
περιττός κόπος των νεκρών το σέβας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου