ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.2.15–7.2.25
Ο Κροίσος κατανοεί πλέον παλαιότερο χρησμό του Απόλλωνα
Στο πρώτο κεφάλαιο του έβδομου βιβλίου περιγράφεται αναλυτικά η αποφασιστική μάχη με τους Ασσυρίους και τους συμμάχους τους και η νίκη του στρατεύματος του Κύρου. Στη συνέχεια ο περσικός στρατός κατευθύνθηκε προς την πρωτεύουσα της Λυδίας, τις Σάρδεις, όπου είχε καταφύγει ο βασιλιάς της Λυδίας και σύμμαχος των Ασσυρίων Κροίσος, και τις κατέλαβε. Στη συνάντηση Κύρου–Κροίσου, εκτός από τη συμφωνία να μην λεηλατηθεί η πόλη, ο νικητής ζητά από τον ηττημένο να του λύσει κάποιες απορίες.
[7.2.15] Τάδε δέ μοι πάντως, ἔφη, ὦ Κροῖσε, λέξον πῶς σοι ἀπο-
βέβηκε τὰ ἐκ τοῦ ἐν Δελφοῖς χρηστηρίου· σοὶ γὰρ δὴ
λέγεται πάνυ γε τεθεραπεῦσθαι ὁ Ἀπόλλων καί σε πάντα
ἐκείνῳ πειθόμενον πράττειν. [7.2.16] Ἐβουλόμην ἄν, ἔφη, ὦ Κῦρε,
οὕτως ἔχειν· νῦν δὲ πάντα τἀναντία εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς πράττων
προσηνέχθην τῷ Ἀπόλλωνι. Πῶς δέ; ἔφη ὁ Κῦρος· δί-
δασκε· πάνυ γὰρ παράδοξα λέγεις. [7.2.17] Ὅτι πρῶτον μέν, ἔφη,
ἀμελήσας ἐρωτᾶν τὸν θεόν, εἴ τι ἐδεόμην, ἀπεπειρώμην
αὐτοῦ εἰ δύναιτο ἀληθεύειν. τοῦτο δ’, ἔφη, μὴ ὅτι θεός,
ἀλλὰ καὶ ἄνθρωποι καλοὶ κἀγαθοί, ἐπειδὰν γνῶσιν ἀπιστού-
μενοι, οὐ φιλοῦσι τοὺς ἀπιστοῦντας. [7.2.18] ἐπεὶ μέντοι ἔγνω καὶ
μάλ’ ἄτοπα ἐμοῦ ποιοῦντος, καίπερ πρόσω Δελφῶν ἀπέχον-
τος, οὕτω δὴ πέμπω περὶ παίδων. [7.2.19] ὁ δέ μοι τὸ μὲν πρῶτον
οὐδ’ ἀπεκρίνατο· ἐπεὶ δ’ ἐγὼ πολλὰ μὲν πέμπων ἀναθήματα
χρυσᾶ, πολλὰ δ’ ἀργυρᾶ, πάμπολλα δὲ θύων ἐξιλασάμην
ποτὲ αὐτόν, ὡς ἐδόκουν, τότε δή μοι ἀποκρίνεται ἐρωτῶντι
τί ἄν μοι ποιήσαντι παῖδες γένοιντο· ὁ δὲ εἶπεν ὅτι ἔσοιντο.
καὶ ἐγένοντο μέν, οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοῦτο ἐψεύσατο, [7.2.20] γενόμενοι
δὲ οὐδὲν ὤνησαν. ὁ μὲν γὰρ κωφὸς ὢν διετέλει, ὁ δὲ ἄρι-
στος γενόμενος ἐν ἀκμῇ τοῦ βίου ἀπώλετο. πιεζόμενος δὲ
ταῖς περὶ τοὺς παῖδας συμφοραῖς πάλιν πέμπω καὶ ἐπερωτῶ
τὸν θεὸν τί ἂν ποιῶν τὸν λοιπὸν βίον εὐδαιμονέστατα διατε-
λέσαιμι· ὁ δέ μοι ἀπεκρίνατο,
Σαυτὸν γιγνώσκων εὐδαίμων, Κροῖσε, περάσεις.
ἐγὼ δ’ ἀκούσας τὴν μαντείαν ἥσθην· [7.2.21] ἐνόμιζον γὰρ τὸ ῥᾷστόν
μοι αὐτὸν προστάξαντα τὴν εὐδαιμονίαν διδόναι. ἄλλους μὲν
γὰρ γιγνώσκειν τοὺς μὲν οἷόν τ’ εἶναι τοὺς δ’ οὔ· ἑαυτὸν
δὲ ὅστις ἐστὶ πάντα τινὰ ἐνόμιζον ἄνθρωπον εἰδέναι. [7.2.22] καὶ
τὸν μετὰ ταῦτα δὴ χρόνον, ἕως μὲν εἶχον ἡσυχίαν, οὐδὲν
ἐνεκάλουν μετὰ τὸν τοῦ παιδὸς θάνατον ταῖς τύχαις· ἐπειδὴ
δὲ ἀνεπείσθην ὑπὸ τοῦ Ἀσσυρίου ἐφ’ ὑμᾶς στρατεύεσθαι,
εἰς πάντα κίνδυνον ἦλθον· ἐσώθην μέντοι οὐδὲν κακὸν λα-
βών. οὐκ αἰτιῶμαι δὲ οὐδὲ τάδε τὸν θεόν. ἐπεὶ γὰρ ἔγνων
ἐμαυτὸν μὴ ἱκανὸν ὑμῖν μάχεσθαι, ἀσφαλῶς σὺν τῷ θεῷ
ἀπῆλθον καὶ αὐτὸς καὶ οἱ σὺν ἐμοί. [7.2.23] νῦν δ’ αὖ πάλιν ὑπό
τε πλούτου τοῦ παρόντος διαθρυπτόμενος καὶ ὑπὸ τῶν δεο-
μένων μου προστάτην γενέσθαι καὶ ὑπὸ τῶν δώρων ὧν ἐδί-
δοσάν μοι καὶ ὑπ’ ἀνθρώπων, οἵ με κολακεύοντες ἔλεγον ὡς
εἰ ἐγὼ θέλοιμι ἄρχειν, πάντες ἂν ἐμοὶ πείθοιντο καὶ μέγι-
στος ἂν εἴην ἀνθρώπων, ὑπὸ τοιούτων δὲ λόγων ἀναφυσώ-
μενος, ὡς εἵλοντό με πάντες οἱ κύκλῳ βασιλεῖς προστάτην
τοῦ πολέμου, ὑπεδεξάμην τὴν στρατηγίαν, ὡς ἱκανὸς ὢν
μέγιστος γενέσθαι, [7.2.24] ἀγνοῶν ἄρα ἐμαυτόν, ὅτι σοὶ ἀντιπολε-
μεῖν ἱκανὸς ᾤμην εἶναι, πρῶτον μὲν ἐκ θεῶν γεγονότι, ἔπειτα
δὲ διὰ βασιλέων πεφυκότι, ἔπειτα δ’ ἐκ παιδὸς ἀρετὴν ἀσ-
κοῦντι· τῶν δ’ ἐμῶν προγόνων ἀκούω τὸν πρῶτον βασιλεύ-
σαντα ἅμα τε βασιλέα καὶ ἐλεύθερον γενέσθαι. ταῦτ’ οὖν
ἀγνοήσας δικαίως, ἔφη, ἔχω τὴν δίκην. [7.2.25] ἀλλὰ νῦν δή, ἔφη,
ὦ Κῦρε, γιγνώσκω μὲν ἐμαυτόν· σὺ δ’, ἔφη, ἔτι δοκεῖς
ἀληθεύειν τὸν Ἀπόλλω ὡς εὐδαίμων ἔσομαι γιγνώσκων
ἐμαυτόν; σὲ δὲ ἐρωτῶ διὰ τοῦτο ὅτι ἄριστ’ ἄν μοι δοκεῖς
εἰκάσαι τοῦτο ἐν τῷ παρόντι· καὶ γὰρ δύνασαι ποιῆσαι.
***
Πες μου, ρώτησε, Κροίσε, λεπτομερώς τα εξής. Πώς δηλαδή έχει αποβή ο χρησμός που έλαβες από το μαντείο των Δελφών; Γιατί λένε ότι πολύ σέβεσαι τον Απόλλωνα και τίποτα δεν κάνεις χωρίς τη συμβουλή του. Θα επιθυμούσα, Κυρε, απάντησε ο Κροίσος, να είχε έτσι το πράγμα. Αλλά τώρα έκαμα όλως διόλου τ' αντίθετα απ' όσα μου έλεγε ο Απόλλων. Πώς συνέβη αυτό; ερώτησε ο Κύρος, πες μου το. Γιατί πρώτα πρώτα, είπε ο Κροίσος, παραμέλησα να ερωτήσω το θεό για όσα χρειαζόμουν, και τον δοκίμαζα, αν μπορή να λέη την αλήθεια. Τούτο, είπε, όχι μόνον ο θεός, μα και οι καλοί και αγαθοί άνθρωποι, όταν το καταλάβουν, ότι δηλαδή δεν τους πιστεύουν, μισούν εκείνους που δεν τους πιστεύουν. Και επειδή ο Απόλλων κατάλαβε ότι κάνω πολύ άτοπη πράξη, ενώ ήμουν μακράν των Δελφών, έστειλα να ερωτήσω, αν μέλλω να αποχτήσω παιδιά. Ο Απόλλων στην αρχή δεν μου απάντησε τίποτα στην ερώτησή μου. Όταν έστειλα πολλά χρυσά και αργυρά αφιερώματα και πρόσφερα πολλές θυσίες, τον εξευμένισα τέλος πάντων, όπως φανταζόμουν, και τότε απάντησε στην ερώτηση που του έκαμα «τι να κάνω για να αποκτήσω παιδιά», και μου είπε ότι θα αποκτήσω. Και πραγματικώς απέκτησα παιδιά, γιατί ούτε σε τούτο δεν είπε ψέματα ο θεός. Τα παιδιά όμως που γεννήθηκαν διόλου δεν με ωφέλησαν, γιατί ο ένας μου γιος ήταν κωφάλαλος, και ο άλλος που διακρίθηκε, πέθανε στην ακμή της ηλικίας του. Καταλυπημένος για τις συμφορές των παιδιών μου, πάλι στέλνω και ερωτώ δεύτερη φορά το θεό «τι να κάμω για να ζήσω ευτυχισμένος σ' όλη την υπόλοιπη ζωή μου», και κείνος μου αποκρίθηκε: αν γνωρίσης τον εαυτό σου, Κροίσε, θα περάσης τη ζωή σου σε πλήρη ευτυχία.
Εγώ ευχαριστήθηκα, όταν άκουσα το χρησμό, επειδή νόμιζα ότι μου έδινε την ευτυχία διατάζοντάς με πολύ εύκολο πράγμα. Γιατί νόμιζα ότι μερικοί μπορούν να γνωρίζουν τους άλλους ανθρώπους και μερικοί δεν μπορούν∙ είχα όμως την ιδέα πως τον εαυτό του κάθε άνθρωπος μπορεί να γνωρίζη τι είναι. Κατά τον μετά ταύτα λοιπόν χρόνο, έως ότου ήμουν ήσυχος, δεν παραπονιόμουν διόλου κατά της τύχης για το θάνατο των γυιων μου∙ όμως με έπεισε ο βασιλιάς της Ασσυρίας να εκστρατεύσω εναντίον σου και εκινδύνευσα πολύ, εσώθηκα όμως χωρίς να πάθω κανένα κακό. Δεν κατηγορώ ούτε για τούτο το θεό. Γιατί, όταν κατάλαβα πως δεν είμαι ικανός να πολεμώ εναντίον σου, ανεχώρησα με τους δικούς μου χωρίς να πάθωμε τίποτα, με τη βοήθεια των θεών. Τώρα πάλι, επειδή ήμουν περήφανος για το μεγάλο πλούτο μου, και επειδή με παρακαλούσαν οι άλλοι βασιλείς να γίνω προστάτης τους, και μου πρόσφερναν δώρα, και επειδή κολακεύοντάς με έλεγαν ότι όλοι θα υπακούουν σε μένα, αν θέλω να είμαι αρχηγός τους, και ότι είμαι σπουδαίος άνθρωπος, περήφανος από τα λόγια αυτά, επειδή είδα ότι οι γύρω βασιλείς με διαλέξανε αρχηγό του πολέμου, δέχτηκα τη στρατηγία, με την ιδέα ότι είχα την ικανότητα να γίνω πολύ μεγάλος, επειδή αγνοούσα τον εαυτό μου, γιατί φαντάσθηκα πως μπορούσα να πολεμήσω εναντίον σου, που πρώτα πρώτα κατάγεσαι από θεούς, έπειτα γεννήθηκες από βασιλείς και από μικρό παιδί γυμνάζεσαι για να γίνης ανδρείος∙ πληροφορούμαι ότι ο πρώτος από τους προγόνους μου που βασίλεψε, έγινε συγχρόνως βασιλιάς και ελεύθερος (ο πρώτος από τους προγόνους μου βασιλεύσας ήταν προηγουμένως δούλος). Επειδή αγνόησα αυτά, δικαίως τιμωρούμαι. Αλλά τώρα πλέον, Κύρε, είπε, γνωρίζω τον εαυτό μου. Συ δε, είπε, πιστεύεις ακόμη ότι είπε αλήθεια ο Απόλλων, ότι δηλαδή θα είμαι ευτυχής αν γνωρίζω τον εαυτό μου; Εσένα ερωτώ γι' αυτό, γιατί μου φαίνεται πως πολύ καλά μπορείς να συμπεράνης από την παρούσα κατάστασή μου και μπορείς να με κάμης ευτυχισμένο.
Πες μου, ρώτησε, Κροίσε, λεπτομερώς τα εξής. Πώς δηλαδή έχει αποβή ο χρησμός που έλαβες από το μαντείο των Δελφών; Γιατί λένε ότι πολύ σέβεσαι τον Απόλλωνα και τίποτα δεν κάνεις χωρίς τη συμβουλή του. Θα επιθυμούσα, Κυρε, απάντησε ο Κροίσος, να είχε έτσι το πράγμα. Αλλά τώρα έκαμα όλως διόλου τ' αντίθετα απ' όσα μου έλεγε ο Απόλλων. Πώς συνέβη αυτό; ερώτησε ο Κύρος, πες μου το. Γιατί πρώτα πρώτα, είπε ο Κροίσος, παραμέλησα να ερωτήσω το θεό για όσα χρειαζόμουν, και τον δοκίμαζα, αν μπορή να λέη την αλήθεια. Τούτο, είπε, όχι μόνον ο θεός, μα και οι καλοί και αγαθοί άνθρωποι, όταν το καταλάβουν, ότι δηλαδή δεν τους πιστεύουν, μισούν εκείνους που δεν τους πιστεύουν. Και επειδή ο Απόλλων κατάλαβε ότι κάνω πολύ άτοπη πράξη, ενώ ήμουν μακράν των Δελφών, έστειλα να ερωτήσω, αν μέλλω να αποχτήσω παιδιά. Ο Απόλλων στην αρχή δεν μου απάντησε τίποτα στην ερώτησή μου. Όταν έστειλα πολλά χρυσά και αργυρά αφιερώματα και πρόσφερα πολλές θυσίες, τον εξευμένισα τέλος πάντων, όπως φανταζόμουν, και τότε απάντησε στην ερώτηση που του έκαμα «τι να κάνω για να αποκτήσω παιδιά», και μου είπε ότι θα αποκτήσω. Και πραγματικώς απέκτησα παιδιά, γιατί ούτε σε τούτο δεν είπε ψέματα ο θεός. Τα παιδιά όμως που γεννήθηκαν διόλου δεν με ωφέλησαν, γιατί ο ένας μου γιος ήταν κωφάλαλος, και ο άλλος που διακρίθηκε, πέθανε στην ακμή της ηλικίας του. Καταλυπημένος για τις συμφορές των παιδιών μου, πάλι στέλνω και ερωτώ δεύτερη φορά το θεό «τι να κάμω για να ζήσω ευτυχισμένος σ' όλη την υπόλοιπη ζωή μου», και κείνος μου αποκρίθηκε: αν γνωρίσης τον εαυτό σου, Κροίσε, θα περάσης τη ζωή σου σε πλήρη ευτυχία.
Εγώ ευχαριστήθηκα, όταν άκουσα το χρησμό, επειδή νόμιζα ότι μου έδινε την ευτυχία διατάζοντάς με πολύ εύκολο πράγμα. Γιατί νόμιζα ότι μερικοί μπορούν να γνωρίζουν τους άλλους ανθρώπους και μερικοί δεν μπορούν∙ είχα όμως την ιδέα πως τον εαυτό του κάθε άνθρωπος μπορεί να γνωρίζη τι είναι. Κατά τον μετά ταύτα λοιπόν χρόνο, έως ότου ήμουν ήσυχος, δεν παραπονιόμουν διόλου κατά της τύχης για το θάνατο των γυιων μου∙ όμως με έπεισε ο βασιλιάς της Ασσυρίας να εκστρατεύσω εναντίον σου και εκινδύνευσα πολύ, εσώθηκα όμως χωρίς να πάθω κανένα κακό. Δεν κατηγορώ ούτε για τούτο το θεό. Γιατί, όταν κατάλαβα πως δεν είμαι ικανός να πολεμώ εναντίον σου, ανεχώρησα με τους δικούς μου χωρίς να πάθωμε τίποτα, με τη βοήθεια των θεών. Τώρα πάλι, επειδή ήμουν περήφανος για το μεγάλο πλούτο μου, και επειδή με παρακαλούσαν οι άλλοι βασιλείς να γίνω προστάτης τους, και μου πρόσφερναν δώρα, και επειδή κολακεύοντάς με έλεγαν ότι όλοι θα υπακούουν σε μένα, αν θέλω να είμαι αρχηγός τους, και ότι είμαι σπουδαίος άνθρωπος, περήφανος από τα λόγια αυτά, επειδή είδα ότι οι γύρω βασιλείς με διαλέξανε αρχηγό του πολέμου, δέχτηκα τη στρατηγία, με την ιδέα ότι είχα την ικανότητα να γίνω πολύ μεγάλος, επειδή αγνοούσα τον εαυτό μου, γιατί φαντάσθηκα πως μπορούσα να πολεμήσω εναντίον σου, που πρώτα πρώτα κατάγεσαι από θεούς, έπειτα γεννήθηκες από βασιλείς και από μικρό παιδί γυμνάζεσαι για να γίνης ανδρείος∙ πληροφορούμαι ότι ο πρώτος από τους προγόνους μου που βασίλεψε, έγινε συγχρόνως βασιλιάς και ελεύθερος (ο πρώτος από τους προγόνους μου βασιλεύσας ήταν προηγουμένως δούλος). Επειδή αγνόησα αυτά, δικαίως τιμωρούμαι. Αλλά τώρα πλέον, Κύρε, είπε, γνωρίζω τον εαυτό μου. Συ δε, είπε, πιστεύεις ακόμη ότι είπε αλήθεια ο Απόλλων, ότι δηλαδή θα είμαι ευτυχής αν γνωρίζω τον εαυτό μου; Εσένα ερωτώ γι' αυτό, γιατί μου φαίνεται πως πολύ καλά μπορείς να συμπεράνης από την παρούσα κατάστασή μου και μπορείς να με κάμης ευτυχισμένο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου