ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (23.676-23.739)

Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ.

Εὐρύαλος δέ οἱ οἶος ἀνίστατο, ἰσόθεος φώς,
Μηκιστῆος υἱὸς Ταλαϊονίδαο ἄνακτος,
ὅς ποτε Θήβασδ᾽ ἦλθε δεδουπότος Οἰδιπόδαο
680 ἐς τάφον· ἔνθα δὲ πάντας ἐνίκα Καδμείωνας.
τὸν μὲν Τυδεΐδης δουρικλυτὸς ἀμφεπονεῖτο
θαρσύνων ἔπεσιν, μέγα δ᾽ αὐτῷ βούλετο νίκην.
ζῶμα δέ οἱ πρῶτον παρακάββαλεν, αὐτὰρ ἔπειτα
δῶκεν ἱμάντας ἐϋτμήτους βοὸς ἀγραύλοιο.
685 τὼ δὲ ζωσαμένω βήτην ἐς μέσσον ἀγῶνα,
ἄντα δ᾽ ἀνασχομένω χερσὶ στιβαρῇσιν ἅμ᾽ ἄμφω
σύν ῥ᾽ ἔπεσον, σὺν δέ σφι βαρεῖαι χεῖρες ἔμιχθεν.
δεινὸς δὲ χρόμαδος γενύων γένετ᾽, ἔρρεε δ᾽ ἱδρὼς
πάντοθεν ἐκ μελέων· ἐπὶ δ᾽ ὄρνυτο δῖος Ἐπειός,
690 κόψε δὲ παπτήναντα παρήϊον· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτι δὴν
ἑστήκειν· αὐτοῦ γὰρ ὑπήριπε φαίδιμα γυῖα.
ὡς δ᾽ ὅθ᾽ ὑπὸ φρικὸς Βορέω ἀναπάλλεται ἰχθὺς
θίν᾽ ἐν φυκιόεντι, μέλαν δέ ἑ κῦμα κάλυψεν,
ὣς πληγεὶς ἀνέπαλτ᾽. αὐτὰρ μεγάθυμος Ἐπειὸς
695 χερσὶ λαβὼν ὤρθωσε· φίλοι δ᾽ ἀμφέσταν ἑταῖροι,
οἵ μιν ἄγον δι᾽ ἀγῶνος ἐφελκομένοισι πόδεσσιν
αἷμα παχὺ πτύοντα, κάρη βάλλονθ᾽ ἑτέρωσε·
κὰδ δ᾽ ἀλλοφρονέοντα μετὰ σφίσιν εἷσαν ἄγοντες,
αὐτοὶ δ᾽ οἰχόμενοι κόμισαν δέπας ἀμφικύπελλον.
700 Πηλεΐδης δ᾽ αἶψ᾽ ἄλλα κατὰ τρίτα θῆκεν ἄεθλα,
δεικνύμενος Δαναοῖσι, παλαισμοσύνης ἀλεγεινῆς,
τῷ μὲν νικήσαντι μέγαν τρίποδ᾽ ἐμπυριβήτην,
τὸν δὲ δυωδεκάβοιον ἐνὶ σφίσι τῖον Ἀχαιοί·
ἀνδρὶ δὲ νικηθέντι γυναῖκ᾽ ἐς μέσσον ἔθηκε,
705 πολλὰ δ᾽ ἐπίστατο ἔργα, τίον δέ ἑ τεσσαράβοιον.
στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«ὄρνυσθ᾽ οἳ καὶ τούτου ἀέθλου πειρήσεσθον.»
ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μέγας Τελαμώνιος Αἴας,
ἂν δ᾽ Ὀδυσεὺς πολύμητις ἀνίστατο, κέρδεα εἰδώς.
710 ζωσαμένω δ᾽ ἄρα τώ γε βάτην ἐς μέσσον ἀγῶνα,
ἀγκὰς δ᾽ ἀλλήλων λαβέτην χερσὶ στιβαρῇσιν
ὡς ὅτ᾽ ἀμείβοντες, τούς τε κλυτὸς ἤραρε τέκτων
δώματος ὑψηλοῖο, βίας ἀνέμων ἀλεείνων.
τετρίγει δ᾽ ἄρα νῶτα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
715 ἑλκόμενα στερεῶς· κατὰ δὲ νότιος ῥέεν ἱδρώς,
πυκναὶ δὲ σμώδιγγες ἀνὰ πλευράς τε καὶ ὤμους
αἵματι φοινικόεσσαι ἀνέδραμον· οἱ δὲ μάλ᾽ αἰεὶ
νίκης ἱέσθην τρίποδος πέρι ποιητοῖο·
οὔτ᾽ Ὀδυσεὺς δύνατο σφῆλαι οὔδει τε πελάσσαι,
720 οὔτ᾽ Αἴας δύνατο, κρατερὴ δ᾽ ἔχεν ἲς Ὀδυσῆος.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἀνίαζον ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς,
δὴ τότε μιν προσέειπε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·
«διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
ἤ μ᾽ ἀνάειρ᾽, ἢ ἐγὼ σέ· τὰ δ᾽ αὖ Διὶ πάντα μελήσει.»
725 Ὣς εἰπὼν ἀνάειρε· δόλου δ᾽ οὐ λήθετ᾽ Ὀδυσσεύς·
κόψ᾽ ὄπιθεν κώληπα τυχών, ὑπέλυσε δὲ γυῖα,
κὰδ δ᾽ ἔβαλ᾽ ἐξοπίσω· ἐπὶ δὲ στήθεσσιν Ὀδυσσεὺς
κάππεσε· λαοὶ δ᾽ αὖ θηεῦντό τε θάμβησάν τε.
δεύτερος αὖτ᾽ ἀνάειρε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
730 κίνησεν δ᾽ ἄρα τυτθὸν ἀπὸ χθονός, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἄειρεν,
ἐν δὲ γόνυ γνάμψεν· ἐπὶ δὲ χθονὶ κάππεσον ἄμφω
πλησίοι ἀλλήλοισι, μιάνθησαν δὲ κονίῃ.
καί νύ κε τὸ τρίτον αὖτις ἀναΐξαντε πάλαιον,
εἰ μὴ Ἀχιλλεὺς αὐτὸς ἀνίστατο καὶ κατέρυκε·
735 «μηκέτ᾽ ἐρείδεσθον, μηδὲ τρίβεσθε κακοῖσι·
νίκη δ᾽ ἀμφοτέροισιν· ἀέθλια δ᾽ ἶσ᾽ ἀνελόντες
ἔρχεσθ᾽, ὄφρα καὶ ἄλλοι ἀεθλεύωσιν Ἀχαιοί.»
Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδὲ πίθοντο,
καί ῥ᾽ ἀπομορξαμένω κονίην δύσαντο χιτῶνας.

***

Είπε, και όλοι εσώπαιναν· και μόνος του επετάχθη
ο ισόθεος Ευρύαλος, υιός του Τηλανίδη
του Μηκιστέως, του λαμπρού εκείνου πολεμάρχου
που άλλοτ᾽ επήγε στην ταφήν του σκοτωμένου Οιδίπου
680 στες Θήβες και όλων νικητής εβγήκε των Καδμείων.
Τώρα σιμά του ο δοξαστός Τυδείδης ενεργούσε
και λόγια του ᾽λεγε καλά ποθώντας να νικήσει.
Το ζώμα του ᾽βαλεν αυτός, του έδωκε κατόπι
από τομάρι ταύρινο λουριά καλοκομμένα.
685 Κι αφού ζωσθήκαν, στάθηκαν του κύκλου εκεί στην μέσην
και αντίκρυ ως σήκωσαν και οι δυο τα χέρια τ᾽ ανδρειωμένα,
ομού βροντήσαν κι έσμιξαν οι δυνατοί τους γρόνθοι.
Τρίζαν τα δόντια τους φρικτά, και ίδρωτες ερέαν.
Και ο θείος χύνετ᾽ Επειός στον άλλον που ετηρούσε
690 πού να τον κρούσει, και του σπα τα μάγουλα· κι εκείνος
ετρέκλισε ως του ελύγισαν τ᾽ ανδρειωμένα μέλη.
Και με το κρούσμα εσκίρτησε σαν ψάρι που ο Βορέας
έξω στο φύκι επέταξε με κύμα σουφρωμένο.
Τότε ο γενναίος Επειός τον έπιασε απ᾽ τα χέρια
695 και ορθόν τον έβαλε· κι ευθύς οι φίλοι τον επήραν
μέσ᾽ απ᾽ τον κύκλον πόσερνε τα πόδια μετά βίας
κι εφτυούσεν αίματα πηχτά, με δίπλα το κεφάλι.
Και αναίσθητον τον έβαλαν σιμά τους να καθίσει,
κι έπειτα επήγαν κι έφεραν το δίκουπο ποτήρι.
700 Τα τρίτα ευθύς ο Αχιλλεύς κατέθεσε βραβεία
του τρομερού παλαίσματος και τα ᾽δειχνεν εις όλους·
σ᾽ όποιον νικήσει τρίποδα μεγάλον πυροστάτην
που να ᾽χει βόδια δώδεκα οι Αχαιοί λογιάζαν.
Και μίαν κόρην έθεσε σ᾽ έργα πολλά τεχνίτραν,
705 που είχε βόδια τέσσερα, να λάβει ο νικημένος.
Και ορθός στην μέσην έλεγεν: «Ας σηκωθούν εκείνοι
που θέλουν να δοκιμασθούν και εις τούτον τον αγώνα».
Και ο μέγας εσηκώθη ευθύς, ο Τελαμώνιος Αίας
και ο πολύνους Οδυσσεύς τεχνάσματα γεμάτος.
710 Ζωσμένοι αφού προχώρησαν του κύκλου αυτού στην μέσην
επιάσθηκαν αγκαλιαστά με τα βαριά τους χέρια,
ως όταν άξιος ξυλουργός ψαλίδες σφικτοδένει
σ᾽ υψηλό δώμα, ακλόνητος απ᾽ τες ανεμοζάλες.
Και ως τες τραβούσαν δυνατά τα λυσσερά τους χέρια
715 τρίζαν οι πλάτες φοβερά και ίδρωτες ερέαν,
βαμμένες αίμα στα πλευρά, στους ώμους φουσκαλίδες
πυκνές ανασηκώνονταν, κι εκείνοι μανιωμένοι
για τον ωραίον τρίποδα με πείσμα αγωνιζόνταν.
Μήτ᾽ ο Οδυσσέας δύνονταν τον Αίαντα να ρίξει
720 και μήτ᾽ ο Αίας δύνονταν, τόσ᾽ ήταν του Οδυσσέως
η δύναμις αδάμαστη, κι εβάρυναν τα πλήθη
και τότε ο μέγας του ᾽λεγεν ο Τελαμώνιος Αίας:
«Λαερτιάδη ευρετικέ, διογέννητ᾽ Οδυσσέα,
ή σήκωνέ με ή σένα εγώ· κι έπειτ᾽ ας κάμει ο Δίας».
725 Είπε και τον εσήκωσε· δεν αστοχά τους δόλους
ο Οδυσσεύς και τον κτυπά στο κούφιο του γονάτου·
έπεσε αυτός τ᾽ ανάσκελα, μαζί του και ο Οδυσσέας
κατάστηθα κι εθαύμαζαν ολόγυρα τα πλήθη.
Δεύτερος ο πολύπαθος τον σήκωνε Οδυσσέας,
730 τον ακροκίνησε απ᾽ την γην, χωρίς να τον σηκώσει,
αλλά τον επεδίκλωσε κι έπεσαν εις το χώμα
κι ελέρωσαν τα μέλη τους, πλάγι με πλάγι οι δύο
και σηκωμένοι θ᾽ άρχιζαν τρίτην φοράν την πάλην.
Αλλ᾽ εσηκώθη κι έκαμε να μείνουν ο Πηλείδης:
735 «Αρκεί, μη αντιστυλώνεσθε και μη ταλαιπωρείσθε.
και οι δυο νικάτε· και όμοια θα πάρετε βραβεία·
αμέτε και άλλοι Αχαιοί ν᾽ αγωνισθούν είν᾽ ώρα».
Είπε κι εκείν᾽ υπάκουσαν και άφού καθαρισθήκαν
από την σκόνην πέρασαν στο σώμα τους χιτώνες.

Το αυτοπορτραίτο παράθυρο στη γνώση του εαυτού μας

Η λήψη φωτογραφιών-πορτραίτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά για να διερευνήσει θέματα που σχετίζονται με τον εαυτό μας, κυρίως όσον αφορά την αυτοεκτίμηση και την αυτογνωσία. Είναι μία τεχνική που ενθαρρύνει την ενδοσκόπηση, με στόχο να τονίσει τις θετικές πτυχές της ταυτότητας μας και να διευκολύνει την αυτο-αποδοχή.

Συχνά, στη θεραπευτική φωτογραφία, χρησιμοποιούνται τα αυτοπορτραίτα ως μέσα για τη διερεύνηση πτυχών του εαυτού μας. Ο ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας Neil Gibson, συνήθως ζητάει από τους συμμετέχοντες εργαστηρίων να τραβήξουν προσωπογραφίες τους, με συγκεκριμένες οδηγίες: το αυτοπορτραίτο πρέπει να αποτυπώνει ένα θετικό χαρακτηριστικό του ατόμου, κάτι που του αρέσει στον εαυτό του. Ο Gibson ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να σκέφτονται δημιουργικά, δηλαδή, να είναι όσο ασαφείς θέλουν στην αποτύπωση του εαυτού τους.

Επίσης, τους διδάσκει ότι δεν υπάρχει κανένας «σωστός» τρόπος για να κάνουν το αυτοπορτραίτο και ότι καμία φωτογραφία δεν είναι «λανθασμένη» εάν συλλαμβάνει μια θετική πτυχή του εαυτού τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα είτε ένα ολόσωμο αυτοπορτραίτο ή μία εικόνα του κεφαλιού μόνο, ή την αποτύπωση μιας προσωπικής λεπτομέρειας, ενός τατουάζ, ενός κοσμήματος, ή κάτι εντελώς αφηρημένο, που αντιπροσωπεύει ένα θετικό τους χαρακτηριστικό. Το σημαντικό είναι ότι ο συμμετέχων πρέπει να έχει τον έλεγχο της φωτογράφησης και να ενθαρρύνεται έτσι ώστε να μοιραστεί την αφήγηση του. Ύστερα, η φωτογραφία χρησιμοποιείται έτσι ώστε ο δημιουργός της να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και κατόπιν να εξετάσει πώς τον βλέπουν οι άλλοι.

Η φωτογραφία ως συνδετικός κρίκος μεταξύ στοιχείων του εαυτού μας

Κάθε ανάλογη θεραπευτική παρέμβαση χρειάζεται να έχει ως αφετηρία τον τρόπο με τον οποίο αισθάνεται τον εαυτό του κάθε άτομο στην ομάδα. Έπειτα, η διαδικασία έχει ως στόχο το άτομο να αναπτύξει την “αυτοαποδοχή”, πριν αναζητήσει την αποδοχή των γύρω του.

ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗΣ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΝΑ ΔΟΥΛΕΨΟΥΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ «ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ;».

Για να διερευνηθεί αυτό το ερώτημα, πρέπει να υπάρχει μία συνδετική επικοινωνία μεταξύ πτυχών του εαυτού μας, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της εικόνας.

Αυτή η επικοινωνία μπορεί να περιλαμβάνει μια εξερεύνηση της ιδέας μας για το ποιοι είμαστε, έτσι ώστε ο συμμετέχων να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που τον απασχολούν.

Ο David Burns, ψυχίατρος που ερεύνησε το πεδίο της γνωστικής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας, εξηγεί πως η αυτό-αντίληψη είναι ένας βασικός παράγοντας στην ενσωμάτωση της προσωπικότητας, στην παρακίνηση της συμπεριφοράς και στην επίτευξη ψυχικής υγείας. Ο Robert Ziller, ψυχολόγος και συγγραφέας βιβλίων σχετικά με την απεικόνιση του εαυτού, πίστευε πως ο παράγοντας της αυτo-ιδέας, του συνόλου δηλαδή των ιδεών που απαρτίζουν την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, αξίζει να διερευνηθεί μέσα από αυτοπορτραίτα. Επίσης θεωρούσε πως μέσω της ανάλυσης και εμβάθυνσης στα αυτοπορτραίτα, δημιουργείται μία διαδικασία εύρεσης νοήματος, για την οποία πίστευε ότι είχε άμεσο αντίκτυπο στην ενίσχυση της αυτό-ιδέας.

Η κοινωνική αντίληψη του εαυτού φιλτράρει σκέψεις και συναισθήματα

Ο Ziller αναγνώρισε επίσης την αναγκαιότητα να θέσουμε τις εσωτερικές σκέψεις και τα συναισθήματα γύρω από τον εαυτό μας σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, και να λάβουμε υπόψη τον τρόπο με τον οποίο αναμένεται να συμπεριφερόμαστε στη δεδομένη κουλτούρα στην οποία ζούμε. Ο συγγραφέας έδινε μεγάλη σημασία στην κοινωνική αντίληψη του εαυτού και εμπνεύστηκε ιδιαίτερα από τον όρο «looking-glass self» του κοινωνιολόγου Charles Cooley, ο οποίος περιγράφει ότι η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας μπορεί να διαφέρει από το πώς πιστεύουμε ότι μας βλέπουν οι άλλοι, λόγω συναισθημάτων περηφάνιας ή ντροπής. Ο όρος αυτός αναπαριστά τρεις εσωτερικές διαδικασίες: α) πως φανταζόμαστε ότι φαινόμαστε στους άλλους, β) πως φανταζόμαστε ότι κρίνουν την εικόνα αυτή, και γ) πως σκεφτόμαστε ότι επηρεάζουν την εικόνα αυτή προηγούμενες εμπειρίες τους.

Η αυτο-αντίληψη έχει αντίκτυπο στο πώς ένα άτομο θα τοποθετήσει τον εαυτό του σε μία ορισμένη κατάσταση και κατά συνέπεια στο πώς τελικά θα συμπεριφερθεί. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας είναι τελικά αυτή που καθορίζει βασικές πτυχές της προσωπικότητάς μας. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι σχέσεις με τους άλλους, καθώς και ζητήματα αυτοεκτίμησης ή μειονεξίας και υποτίμησης. Επομένως, η ταυτότητα του “εαυτού” μας, είναι το αποτέλεσμα να βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από τις σκέψεις που αντιλαμβανόμαστε ότι έχουν οι άνθρωποι γύρω μας.

Η σχέση μας με τον χρόνο

Ο χρόνος… Ο χρόνος κυλά πολύ γρήγορα ή κάποιες φορές βασανιστικά αργά. Η αίσθηση που έχει ο καθένας μας για αυτόν είναι σχετική, όπως συμβαίνει άλλωστε και με πολλές άλλες σταθερές της ζωής μας (η προσωπική αίσθηση του βάρους, του ύψους και άλλα). Είναι γνωστή η παρακίνηση «Μην αφήνεις για αύριο αυτό που μπορείς να κάνεις σήμερα». Αλλά και «Έχεις όλο το χρόνο μπροστά σου». Αντιφατικά μηνύματα; Ακούγεται παράξενο, όμως εν μέρει η αξία των σταθερών της ζωής μας είναι ακριβώς αυτό, ότι μας επιτρέπουν να αναπτύσσουμε ελεύθεροι τη σχέση μας μαζί τους.

«Αναρωτιέμαι πώς κάποιοι άνθρωποι συμπεριφέρονται λες και έχουν όλο το χρόνο μπροστά τους, λες και ο χρόνος για αυτούς δε θα τελειώσει ποτέ, σα να έχουν μια ειδική συμφωνία με το Θεό, το Βούδα, με την τύχη τους!». Είναι τα λόγια μιας νεαρής γυναίκας με ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας.

«Αισθάνομαι ότι αν είχα ξανά μια ευκαιρία θα την άρπαζα από τα μαλλιά. Θα έκανα ξανά τη νέα αρχή (γελάει)… νέα και εγώ δεν πάνε μαζί, ε; Αν με άκουγε κανένας…». Έτσι περιγράφει τη δική της σχέση με το χρόνο που έχει περάσει μια ηλικιωμένη γυναίκα.

Ο χρόνος λοιπόν. Εκτός από την υποκειμενική αίσθηση που ο καθένας μας έχει για εκείνον, καθορίζει και με αντικειμενικό τρόπο τη ζωή μας. Για παράδειγμα, ο χρόνος που ξεκινάει ένα παιδί το σχολείο, η διάρκεια των σχολικών ετών και στη συνέχεια η συνήθης διάρκεια των σπουδών. Τα χρονικά διαστήματα αυτά είναι τόσο ισχυρά προσδιορισμένα που τελικά η ζωή μας για πολλά χρόνια οργανώνεται γύρω τους. «Μετά τις σπουδές», λένε συχνά γονείς και παιδιά για διάφορα μεγαλεπήβολα σχέδια. Άλλοι κοινοί χρόνοι είναι οι ηλικίες που κοινωνικά αναμένεται κάποιος να έχει εκπληρώσει ορισμένους στόχους. Εκτός από τα στάδια ανάπτυξης και εξέλιξης του ψυχισμού (Craig&Baucum, 2007), υπάρχουν επίσης και άλλοι στόχοι, περισσότερο κοινωνικά προσδιορισμένοι. Για παράδειγμα, μπορεί στα 20 χρόνια του κάποιος να νιώθει και πράγματι να έχει όλο το χρόνο μπροστά του για να επιλέξει τρόπο ζωής, κάτι που γίνεται λιγότερο ευέλικτο στα 35. Τότε αναμένεται να έχει λάβει κανείς ορισμένες σημαντικές αποφάσεις για το πώς θέλει να ζήσει που θα τον βοηθήσουν να παλέψει προς την κατεύθυνση που προτιμά. Εάν επιθυμεί να γίνει γονιός, είναι μια περίοδος που το ερώτημα «πότε;» μπαίνει ισχυρότερο μπροστά του. Εάν πάλι νιώθει αβέβαιος για την επαγγελματική του επιλογή, τα περιθώρια αλλαγών στενεύουν σε σχέση με την περίοδο που την πρωτοέκανε (θεωρητικά στα 18). Ας σημειώσουμε εδώ ότι το περιθώριο διόρθωσης ή αλλαγής είναι βέβαια πάντα εν ενεργεία στη ζωή μας.

ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΦΙΛΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΠΕΙΛΗ;

Καταρχήν βάζοντας προτεραιότητες. Σε κάθε περίοδο της ζωής μας ανοίγουν νέα κεφάλαια προς εξερεύνηση και νέοι στόχοι μπορούν να μπαίνουν. Παρά την πίεση που το κάθε άτομο δέχεται από το οικείο περιβάλλον και από τον ευρύτερο περίγυρο, οι ατομικές προτεραιότητες δεν (πρέπει να) υπαγορεύονται από αυτά. Σε κάθε περίπτωση, βοηθά τη σχέση μας με τον χρόνο το βίωμα ότι έχουμε ικανοποιήσει ή ότι είμαστε στο δρόμο προς εκπλήρωση των επιθυμιών που σε κάθε περίοδο ζωής μας είναι σημαντικότερες για εμάς. Μπορεί ορισμένες φορές όλη η ζωή να στρέφεται γύρω από έναν μεγάλο στόχο. Η αφιέρωση της ζωής σε έναν προσωπικό σκοπό μπορεί να μοιάζει σε κάποιους χάσιμο χρόνου, όμως για άλλους είναι η ουσία της ζωής τους.

Πολλές φορές τα εσωτερικά ταξίδια στο παρελθόν ή στο μέλλον απαλύνουν τον ψυχισμό και τα έχουμε ανάγκη για να ηρεμήσουμε σε μια περίοδο θλίψης, στρες, ή για να αντέξουμε κάποιες ιδιαίτερα επίπονες καταστάσεις. Ο αμυντικός μηχανισμός της παλινδρόμησης συνδέεται με την ανακούφιση που βιώνει ο ψυχισμός επιστρέφοντας σε μια παρελθούσα φάση ζωής, όταν το παρόν βιώνεται ως τραυματικό (Anna Freud, 1936- εκδ. 2007). Η διαρκής μετάθεση μιας επιθυμίας μας χρονικά στο μέλλον ή η «λατρεία» μας για μια περίοδο που έχει περάσει (καθήλωση), λειτουργούν αρνητικά στη σχέση μας με τον χρόνο. Στην πρώτη περίπτωση το άτομο νιώθει να βρίσκεται διαρκώς σε μια κατάσταση αναμονής, με αποτέλεσμα να χάνει το παρόν και τελικά να χάνει την ευκαιρία να ζήσει αυτή τη μοναδική ζωή που έχει. Στη δεύτερη περίπτωση μοιάζει σαν κάποιος, ενώ είναι ζωντανός, να έχει «πεθάνει» μετά το τέλος της «χρυσής του περιόδου». Και πάλι το παρόν χάνεται και η ζωή του κυλά χωρίς τη δική του συμμετοχή.

Οι «ανοιχτοί λογαριασμοί» στη ζωή κάποιου, ενισχύουν την αίσθηση ότι ο χρόνος κυλά ανισόρροπα, δηλαδή είτε πολύ γρήγορα, είτε όμως και ότι είναι άπλετος (οπότε ότι μπορούν να λύσουν τις εκκρεμότητές τους εν καιρώ). Συνήθως αφορούν θέματα που φοβόμαστε να αγγίξουμε για τον ένα ή τον άλλο λόγο, θέματα που μας γεννούν βαθιά συναισθήματα και αγγίζουν τραυματισμένες πλευρές της ψυχής μας. Επίσης μπορεί να αφορούν θέματα που αν ανοίξουν ίσως σημάνουν το τέλος μιας κατάστασης όπως έχει ως τώρα και την ανάγκη για μια νέα μορφή στη σχέση, τη δουλειά και τη ζωή μας γενικότερα. Να μην ξεχνάμε ακόμη πως η υψηλή libido (Freud) δημιουργεί στο άτομο μια διαρκή επιθυμία που ψάχνει διάφορους τρόπους εκτόνωσης, έκφρασης και τελικά ικανοποίησης. Ακόμη και μια ζωή ολόκληρη μπορεί να μη φτάνει σε κάποιον για να βιώσει την ικανοποίηση της Επιθυμίας του!

Το «timing» που ακούμε συχνά αφορά ακριβώς τη σύμπτωση χρονικής στιγμής και της επιθυμίας. Πολλές φορές δεν μπορούμε να το επιτύχουμε με αποτέλεσμα την αίσθηση της έλλειψης χρόνου, της ζωής φανταστικούς χρόνους (παρελθοντικούς ή μελλοντικούς) και πάντως την ανάγκη να ξεπηδήσουμε από το παρόν σε άλλους χωροχρόνους. Τα φανταστικά ταξίδια στο χρόνο είναι ανακουφιστικά και απαραίτητα για τον ψυχισμό μας. Άλλωστε μας βοηθούν να παλέψουμε για ένα παρόν που θα συμβάλλει στο πώς θέλουμε να είμαστε και στο μέλλον. Παρελθόν – παρόν – μέλλον… Είναι οι διαστάσεις του δικού μας προσωπικού χρόνου και ορίζουν τη μοναδική ζωή που έχουμε να ζήσουμε. Ανεξάρτητα από το πώς ο καθένας διαλέγει να διαχειρίζεται την πραγματική και συμβολική διάσταση του χρόνου του, ένα είναι το σημαντικό: Σε κάθε χρόνο της ζωής μας να είμαστε παρόντες.

Η αληθινή συμπόνοια μέσα από τη διδασκαλία του Επίκτητου

Ο Επίκτητος είπε: "Όταν βλέπεις κάποιον να κλαίει, είτε επειδή αποχωρίζεται το παιδί του, είτε εξαιτίας κάποιας υλικής απώλειας, πρόσεχε μην παρασυρθείς από τη σκέψη ότι η κατάστασή του είναι όντως άσχημη. Να έχεις υπόψη σου ότι ο άλλος δεν θλίβεται εξαιτίας του γεγονότος, αλλά εξαιτίας των ερμηνειών του για το γεγονός.

Επίσης, μη φοβηθείς να του συμπαρασταθείς με λόγια, ακόμα και να στενάξεις μαζί του, πρόσεχε όμως μη στενάξεις και μέσα σου".

Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που λέει ο Επίκτητος "πρόσεχε όμως μη στενάξεις και μέσα σου". Αυτό που πραγματικά εννοεί είναι να προσέξεις να μην εισέλθεις μέσα στη δυστυχία του άλλου.

Η συμπόνοια έχει δύο πλευρές. Η μία πλευρά είναι να νιώσεις τον πόνο του άλλου. Αυτή είναι η ενσυναίσθηση. Για να νιώσεις τον πόνο του άλλου πρέπει να έχεις περάσει κι εσύ από κάτι αντίστοιχο. Αν δεν έχεις υποφέρει, κατά πάσα πιθανότητα η ενσυναίσθηση είναι αρκετά δύσκολο να συμβεί.

Η άλλη πλευρά της αληθινής συμπόνοιας είναι το βάθος που υπάρχει μέσα σου. Είναι μία περιοχή που δεν μπορεί να την αγγίξει η δυστυχία. Έτσι, ενώ δείχνεις συμπόνοια προς κάποιον άλλον, ακόμα και αν νιώθεις τον πόνο του, μέσα σου, στο υπόβαθρο, υπάρχει μια αίσθηση γαλήνης. Και οι δύο αυτές διαστάσεις συνυπάρχουν.

Αν υπάρχει μόνο η μία διάσταση, δηλαδή αν μόνο συμπάσχεις με τον άλλον, εισέρχεσαι στον δικό του κόσμο και δεν τον βοηθάς. Τον βοηθάς μόνο αν παραμένεις συνδεδεμένος με το αιώνιο μέσα σου, ενώ παράλληλα συνδέεσαι και με τον άλλον. Τότε ξεκινάει και η θεραπεία. Μερικές φορές μάλιστα, δεν χρειάζεται να πεις τίποτα και ο άλλος μπορεί να νιώσει ξαφνικά μέσα του αυτή τη γαλήνη.

Ακόμα και σε άλλες περιπτώσεις, όπου συναντάς ανθρώπους να σου διηγούνται το δράμα τους, δεν χρειάζεται να μπαίνεις κι εσύ μέσα στο δράμα. Μπορεί να αρχίσουν να σου λένε "άκου τι μου συνέβη, άκου τι έπαθα, άκουσέ με!" και να προσπαθούν έτσι να ρουφήξουν την ενέργειά σου για να θρέψουν το δράμα τους. Ακόμα και αν τους προτείνεις κάποιες λύσεις θα δεις ότι θα αντιδράσουν αρνητικά, γιατί ουσιαστικά δεν θέλουν να τελειώσει το δράμα τους, καθώς είναι ταυτισμένοι με την όλη αυτή δραστηριότητα του νου. Αν εισέλθεις στο δράμα τους, μετά από μια ώρα μπορεί να νιώθεις εξουθενωμένος, ενώ μπορεί να έχεις την εντύπωση ότι έτσι συμπονάς τον άλλον και τον βοηθάς.

Μην μπαίνεις ολοκληρωτικά μέσα στην πραγματικότητα των άλλων. Αναγνώρισε την πραγματικότητά τους ως ένα ψεύτικο κατασκεύασμα που έχει δημιουργήσει ο νους τους.

Αλλά μην τους το πεις αυτό. Να το ξέρεις, αλλά μην τους το πεις, γιατί αυτό το κατασκεύασμα δεν θέλει να το προκαλούν. Και επίσης, αν τους το πεις, θα απευθυνθείς μόνο στον νου τους, ο οποίος δεν είναι δεκτικός σε τέτοιου είδους λόγια.

Ο νους δεν θέλει να δει τα ψεύτικα κατασκευάσματά του, γιατί αν τα δει θα επέλθει και το τέλος του.

Ο έρωτας στην επικούρεια φιλοσοφία

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τον έρωτα. Κάποιοι φιλόσοφοι του έχουν αποδώσει μία θεϊκή υπόσταση, ένα εσωτερικό δαιμόνιο που μεσολαβεί ανάμεσα στους θεούς και στους ανθρώπους. Εάν απομυθοποιήσουμε όμως αυτή την άποψη θα δούμε ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά μόνο ένα ανθρώπινο δυνατό συναίσθημα, μία «ερωτική τέχνη». Η τέχνη που απεικονίζει την πιο τρυφερή και εκστατική ανθρώπινη στιγμή και που έχει δώσει χιλιάδες αριστουργήματα σε πολλούς πολιτισμούς: τον αρχαίο Ελληνικό, τον ινδικό, τον κινεζικό τον ιαπωνικό και σε αρκετούς ακόμη.

Ο Ρωμαίος ποιητής Λουκρήτιος γράφει σχετικά:

"Έτσι λοιπόν, όποιος χτυπηθεί απο τα βέλη της Αφροδίτης, είτε τα εκτοξεύει κάποιο αγόρι με γυναικεία μέλη, είτε μια γυναίκα που το κορμί της ολάκερο αποπνέει έρωτα, σπρώχνεται στο σημείο απο όπου του ήρθε το χτύπημα και θέλει να συνουσιαστεί, και το υγρό απο το σώμα του να χύσει στο άλλο σώμα. Γιατί ο βουβός του πόθος προμηνύει την ηδονή" (Λουκρήτιος, Περί Φύσης των Πραγμάτων).

Ας σταθούμε στην τελευταία φράση του Λουκρήτιου: "Γιατί ο βουβός του πόθος προμηνύει την ηδονή". Ο Λουκρήτιος αναγνωρίζει ότι η αρχική αιτία που κινεί τα νήματα του έρωτα είναι ο πόθος απ' τον οποίο προσδοκούμε να γευτούμε ως αποτέλεσμα την ηδονή, την χαρά, την ευχαρίστηση. Από τον πόθο όμως γεννιούνται και πολλά κακά που συχνά μας οδηγούν ή μπορεί να μας οδηγήσουν στον πόνο.

"Όλα μάταια όμως: μέσα απο την πηγή της ευφορίας, μια πίκρα ξεπροβάλλει και του σφίγγει το λαιμό, κι ας είναι τριγύρω λουλουδιασμένος ο τόπος. Είτε γιατί τον βασανίζουν τύψεις που περνά την ζωή του άπραγος, χαμένος μες τη διαφθορά, είτε γιατί του πέταξε μια κουβέντα διφορούμενη η οποία καρφώθηκε στην παθιασμένη του καρδιά και τον καίει σαν φωτιά, είτε γιατί του φάνηκε πως έριχνε αλλού το βλέμμα της και κοίταξε άλλον άντρα, και πως στο πρόσωπό της είδε μια υποψία χαμόγελου. Και να σκεφτείς πως τούτα τα κακά τα βρίσκουμε σ' ενα δεσμό ερωτικό που έχει ευοδωθεί. Όμως σ' έναν άτυχο και ανεκπλήρωτο έρωτα τα δεινά είναι αναρίθμητα, και τα βλέπεις και με κλειστά τα μάτια. Γι' αυτό καλύτερα να φυλαχτείς από τα πρίν όπως σου είπα. Το νου σου, μην παρασυρθείς, Αφροδίτη, αφού έχει πέσει θύμα, λέει μιας αγάπης χυδαίας και δεν βλέπει ο δύστυχος τα χάλια τα δικά του."
(Λουκρήτιος Περί Φύσης των Πραγμάτων Usener H., οπ.π. 483, p. 308)

Με βάση όλα αυτά που μας λέει ο Λουκρήτιος είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί ο Επίκουρος κάποιες εκατοντάδες χρόνια πρίν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πάθος επιφέρει τον πόνο και την ηδονή στο πέρασμά του, και απειλεί την ασφάλεια και την γαλήνια κατάσταση που είναι ο στόχος του σοφού ανθρώπου.
(Επίκουρου Προσφώνησις, οπ.π. 34 και J. Bollack, Les Maximes de L' Amitie στο ACGB, pp. 221-236, Paris 1969)

Η ορμή αυτή το πάθος δηλαδή που νιώθουμε, αλλά και οι ηδονές που προσδοκούμε για να μην βλάψουν την ψυχική μας γαλήνη πρέπει να υιοθετηθούν μέσα στα χρηστά ήθη και τις απαιτήσεις της υγιεινής όπως έγραψε σε μία συμβουλευτική επιστολή:

"Αν δεν παραβείς τους νόμους, αν δεν καταπατήσεις τα καλά ήθη, αν δεν λυπήσεις κανέναν απο τους κοντινούς σου, κι αν ούτε το σώμα σου βλάψεις, ούτε περιττές ανάγκες τις ζωής σπαταλήσεις, τότε μπορείς να ικανοποιείς τις επιθυμίες σου όπως σ' ευχαριστεί."
(Επίκουρου Προσφώνησις οπ.π 87)

Τα πάθη ή αλλιώς τα συναισθήματα σύμφωνα με τον Επίκουρο είναι δύο, η ηδονή δηλαδή η τέρψη, η ευχαρίστηση που είναι και ο φυσικός τελικός σκοπός των όντων που μας οδηγεί στην ευτυχισμένη ζωή και η αλγηδόνα ή αλλιώς ο πόνος. Πάνω σ’ αυτά κρίνουμε τις προτιμήσεις και τις αποφυγές στην ζωή μας. Μια ηδονή, για τον Επίκουρο, είναι ηθικώς θεμιτή και πρέπει να την επιδιώκουμε, εφόσον αποτελεί μέσο διασφάλισης της ψυχικής μας ηρεμίας, ενώ πρέπει να αποφεύγουμε όσες μας πονούν, όταν επιμένουμε να τις ικανοποιήσουμε και μας φέρνουν πόνο και ταραχή, είτε αμέσως είτε αργότερα.

"ΠΑΘΗ ΔΕ ΛΕΓΟΥΣΙΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΟ, ΗΔΟΝΗΝ ΚΑΙ ΑΛΓΗΔΟΝΑ, ΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΕΡΙ ΠΑΝ ΖΩΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΝ ΟΙΚΕΙΟΝ, ΤΗ ΔΕ ΑΛΛΟΤΡΙΟΝ. ΔΙ’ ΩΝ ΚΡΙΝΕΣΘΑΙ ΤΑΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΥΓΑΣ". (Διογένης Λαέρτιος- Βίοι Φιλοσόφων - Βιβλίο 10ο, Επίκουρος)

Ποιά είναι όμως τελικά η θέση του Επίκουρου για τον έρωτα και κατά πόσο o έρωτας συνεπικουρεί στην εσωτερική μας ανάγκη για μιά ευτυχισμένη ζωή;

Όλες οι παραπάνω διαπιστώσεις και επισημάνσεις που κάνει ο Επίκουρος δεν σημαίνει ότι απορρίπτει τον έρωτα και τις χαρές που απορρέουν από αυτόν αφού ο ίδιος μας λέει: "Δεν ξέρω τι πρέπει να σκεφθώ ως αγαθό, όταν παραμερίσω της απολαύσεις της γεύσης, του έρωτα, της ακοής ακόμη και τις ευχάριστες κινήσεις που προκαλούνται απο τη θέα μιάς μορφής, και όποια ακόμη αισθήματα ηδονής γεννιώνται σε ολόκληρο τον άνθρωπο με οποιοδήποτε αισθητήριο όργανο... Ρώτησα συχνά αυτούς που συνήθως ονομάζουν σοφούς τι θα απέμενε απο το αγαθό, αν αφαιρούσαν οτι ανέφερα, αλλά δεν μπόρεσα να μάθω τίποτα απο αυτούς. ("ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Περί τέλους")

Η ερωτική πράξη από μόνη της έλεγε ο Επίκουρος δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, όμως πολύ πιο σημαντική από το σεξ ή τον έρωτα είναι η φιλία, που “χορεύει ολόγυρα στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας“.

Φιλία είναι το ουσιαστικό του ρήματος φιλώ που σημαίνει αγαπώ. Φιλία λοιπόν είναι η Αγάπη και Φίλοις να βοηθούμε τους φίλους, αυτούς δηλαδή που αγαπάμε. Σαφώς και είναι διαφορετική η αγάπη ανάμεσα στον σύντροφο μας και στους φίλους μας, όμως η Φιλία που επικαλείται ο Επίκουρος έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που δεν τον βρίσκουμε στον έρωτα. Απαιτεί την αυτοβελτίωση, την δική μας, του συντρόφου μας, και των Φίλων μας.

Η ευδαιμονία λοιπόν δεν υφίσταται στις ιδιαίτερες εκείνες ερωτικές-φιλοσοφικές εκφάνσεις της ένωσης με το "θείο", όπου ο έρως είναι απαραίτητος, αλλά στην φυσική και συνετή επίτευξης στόχων πρακτικής σημασίας που επιτυγχάνουν μια σταθερή κατάσταση ήρεμης ζωής. (Επίκουρος, κείμενα-πηγές της επικούρειας φιλοσοφίας και τέχνης του ζην, μτφ, Αβραμίδης Γ., οπ.π. XL)

Εν κατακλείδι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι για να μπορέσουμε να γευτούμε τις χαρές του έρωτα και να αποφύγουμε εκείνες που μας προκαλούν πόνο είναι απαραίτητο να καταφέρουμε να ελέγξουμε τον πόθο, από το πηγάδι του οποίου ξεπηδούν τα κακά και προκαλούν την ψυχική και σωματική ταραχή. Έτσι θα απολαύσουμε στο ακέραιο τις αναμενόμενες ηδονές έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι θα πρέπει να παίρνουμε τις αποφάσεις με κριτήριο την φρόνηση από την οποία πηγάζουν όλες οι αρετές και η οποία μας διδάσκει ότι δεν είναι δυνατόν να ζεις ευχάριστα χωρίς σύνεση, ομορφιά και δικαιοσύνη, ούτε μπορείς να ζεις με σύνεση, ομορφιά και δικαιοσύνη, χωρίς να ζεις ευχάριστα. Γιατί οι αρετές είναι από τη φύση τους συνυφασμένες με την ευχάριστη ζωή, και η ευχάριστη ζωή είναι αχώριστη σύντροφός τους. (Επίκουρος επιστολή προς Μενοικέα).

Η αλήθεια που δεν σου λένε οι λέξεις κρύβεται πάντα στα μάτια

Προσπάθησες κι εσύ να βρεις απαντήσεις μέσα στις λέξεις; Αναρωτιέμαι αν τα κατάφερες τελικά να τις βρεις εκεί…

Οι λέξεις δεν πάνε πάντα παρέα με την αλήθεια της καρδιάς μας. Τα συναισθήματα μπορούν να κρυφτούν, ο άνθρωπος μπορεί να την αλλάξει την αλήθεια τους ή ακόμη και να την πνίξει αν σωπάσει.

Από την αλήθεια που προδίδουν τα μάτια όμως…ποιος μπόρεσε να κρυφτεί; Ποιος μπόρεσε να κρύψει τη σπίθα του έρωτα όταν δύο φλεγόμενα ζευγάρια μάτια κοιτάζονται; Τη φωτιά τους ποιος μπόρεσε να τη σκεπάσει χωρίς να καεί; Ποιος μπόρεσε να κρύψει τον πόνο, το θρήνο και τη θλίψη που φωλιάζει στη θάλασσα των ματιών; Κι αν τελικά μπόρεσε για λίγο… μέχρι που τα κατάφερε;

Είναι η μοίρα μάλλον που όρισε τα μάτια του ανθρώπου να μιλούν σιωπηλά αντί γι' αυτόν, να γίνονται ο λευκός καμβάς πάνω στον οποίο αποτυπώνεται ό,τι νιώθει η ψυχή μας! Όπου οι λέξεις δεν καταφέρνουν να προσφέρουν γιατρειά, όπου το στόμα μένει σφραγισμένο, όλες οι εκφάνσεις των συναισθημάτων θα χρωματίζουν, με χροιά σαν από ουράνιο τόξο, τα μάτια μας. Ακόμη και την απουσία συναισθήματος, όσο κι αν οι λέξεις προσπαθήσουν να την καλύψουν, η αλήθεια των ματιών δεν μπορεί να μην την αποκαλύψει.

Ένας ολόκληρος κόσμος υπάρχει μέσα στις κόρες των ματιών! Είναι έτοιμος να φανερωθεί και να προδώσει τα μυστικά του, αν ξέρεις πού να κοιτάξεις. κι αν δεν προσπεράσεις κι εσύ τη σιωπή τους που ουρλιάζει. Αλλιώτικη ενέργεια εκπέμπει η ησυχία τους! Μια ιστορία φυλάσσεται μέσα τους, η ιστορία του καθενός από μας, που θα μπορέσεις να την κατανοήσεις μονάχα αν σωπάσεις και δώσεις χώρο σε ό,τι υπάρχει να αναδυθεί. Μπορούν να σε οδηγήσουν στις απαντήσεις που οι λέξεις δεν κατάφεραν ποτέ να σου προσφέρουν!

Μην ψάχνεις άλλο σε λάθος τόπους για να βρεις τις απαντήσεις στις ερωτήσεις σου. Να θυμάσαι πως.. ό,τι με λόγια δεν λέει το στόμα του ανθρώπου τα μάτια του το φωνάζουν δυνατά. Ολόκληρη η ιστορία σου φυλάσσεται μέσα εκεί!

Όλες οι φορές που έπεσες χαμηλά, οι δύσκολες στιγμές που δεν πίστευες καν πως μπορείς να σταθείς και πάλι στα πόδια σου…κι όμως στάθηκες! Οι μικρές ‘νίκες’ σου που δεν πούλησες ποτέ σε κανέναν, τις κράτησες για τον εαυτό σου και ήταν στην πραγματικότητα πιο σημαντικές από οποιαδήποτε κοινωνικά σημαντική επιτυχία. Οι στιγμές που η καρδιά σου σκίρτησε δυνατά, η πρώτη φορά που ερωτεύτηκες… κι εκείνοι οι απωθημένοι παθιασμένοι έρωτες που δεν ξέχασες και που δεν έγιναν ποτέ σχέση. Οι απώλειες με τις οποίες έπρεπε να μάθεις να ζεις, κι όλος ο αμίλητος πόνος που άντεξε τότε η καρδιά σου.

Οι πιο ανέμελες κι ευτυχισμένες στιγμές που έζησες πλάι στους ανθρώπους σου! Όλα! Όλα όσα έχεις ζήσει χωρούν στο σύμπαν των ματιών και συναρμολογούν τη δική σου ιστορία, τη δική σου αλήθεια! Αν κάποτε μέσα στη ζωή σε μπερδέψουν τα λόγια.. να θυμάσαι πως η αλήθεια που δεν σου λένε οι λέξεις κρύβεται πάντα μέσα στα μάτια! Εκεί να την ψάχνεις!

Mην επιτρέπεις η γνώμη των άλλων…να γίνει η δική σου πραγματικότητα

Έζησες τη ζωή που θα ήθελες να ζήσεις; Υπήρξες ποτέ ευτυχισµένος/η;

H ζωή είναι γενναιόδωρη, αλλά παράλληλα απαιτητική. Ο άνθρωπος χρειάζεται να εκτιµά, να σέβεται και να µην ξεχνά από που ξεκίνησε, γιατί µπορεί η ίδια η ζωή µία µέρα απλόχερα να σου αρπάξει ότι σου έχει χαρίσει…

Αν οι άνθρωποι καταλάβαιναν πόσο µικροί είµαστε σε αυτό τον κόσµο, τότε όλοι θα ζούσαν διαφορετικά, µε περισσότερα “θέλω” και λιγότερα “πρέπει”.

Γιατί οι άνθρωποι είναι εξαρτηµένοι σε τόσο µεγάλο βαθµό από τα υλικά αγαθά;

Γιατί για πολλούς ανθρώπους είναι σηµαντικό να έχουν ένα µεγάλο ακριβό σπίτι και ένα ακριβό αυτοκίνητο; ∆υστυχώς πιστεύουν ότι αυτά θα δώσουν αξία και στους ίδιους.

∆εν είναι όµως έτσι. Ο άνθρωπος, κερδίζει όταν µοιράζει και εµπνέει αγάπη, όταν χαρίζει χαµόγελα στους ανθρώπους που το χρειάζονται, όταν έχει πάντα µια µεγάλη αγκαλιά να µας δώσει.

Ο άνθρωπος που ξεχωρίζει είναι αυτός που έχει παιδεία, και όχι απαραίτητα πτυχία και του αρέσει να προσφέρει στον συνάνθρωπο του.

Όταν πολεµάµε για ότι αγαπάµε, µε πίστη, θάρρος και τόλµη, κάποια στιγµή η ζωή θα µας το ανταποδώσει.

Όταν κοιτάξεις γύρω σου, αντιλαµβάνεσαι πως όλα έχουν αλλάξει.

Μερικές φορές οι άνθρωποι προσπαθούν να πιστέψουν στο αδύνατο. Τοποθετούν τις ελπίδες τους σε λάθος πράγµατα, ξανά και ξανά ενώ τολµούν και δίνουν εµπιστοσύνη σε ανθρώπους που ήθελαν για λίγο να ζήσουν µαζί τους ένα όµορφο παραµύθι. ∆υστυχώς όµως το παραµύθι δεν είχε απλά κακό τέλος, αλλά µετετράπηκε σε ένα φρικτό εφιάλτη.

Για να ζήσεις το παραµύθι και να συµπεριφερθείς σωστά στο συνάνθρωπο σου, πρέπει να έχεις το θάρρος να µεταφέρεις ορθά τη γνώµη σου και να µπορείς να στηρίξεις τις αποφάσεις σου. Ο άνθρωπος χρειάζεται να πληροί τα βασικά στάδια της παιδείας και να αποβάλλει από µέσα του την ερώτηση που όλους προβληµατίζει «Τι θα πει ο κόσµος;». Η φράση αυτή που ακούµε καθηµερινά αφαιρεί πολλές φορές το δικαίωµα της ευτυχίας. Είναι τραγικό να µην κάνει ο καθένας µας αυτό που επιθυµεί, γιατί φοβάται τη γνώµη του κόσµου. Ο έρωτας, το πάθος, η αγάπη, το µίσος, οι σχέσεις, όλα µπορούν να ανατραπούν.

Τίποτα δεν είναι δεδοµένο, όσο και αν προσπαθούν οι άνθρωποι να βάλουν τη ζωή τους σε κουτάκια.
Ευτυχισµένος είναι ο άνθρωπος που είναι ελεύθερος.

Επιβάλλεται όλοι να καταλάβουµε ότι η ζωή κάνει κύκλους, και τίποτα δεν κρατά για πάντα…

Γι’ αυτό έχουν δικαίωµα όλοι οι άνθρωποι να πάρουν τις αποφάσεις που τους κάνουν ευτυχισµένους, να κρατήσουν µε αγάπη και σεβασµό στην καρδιά τους, το παρελθόν, γιατί ήταν επιλογή τους και να κοιτάξουν µε πίστη, αγάπη και πάθος τη ζωή, για ένα ακόµα πιο όµορφο και γαλήνιο αύριο.

Και ας µην ξεχνάµε πως ένας άνθρωπος µπορεί να έχει όλο τον κόσµο στα πόδια του, χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα πάντα να είναι πολύ όµορφος/η, πλούσιος/α, αλλά µια ιδιαίτερη προσωπικότητα, ένα γλυκό χαµόγελο, και δυο αληθινά µάτια που εκπέµπουν αγάπη, πολλές φορές χαρίζουν απλόχερα την ευτυχία

Ο μικρόψυχος είναι κομπλεξικός άνθρωπος

Έχω κουραστεί να ζω σε αυτόν τον κόσμο που ξέρει μονάχα να κρίνει και να κατακρίνει τον κάθε άνθρωπο για τις πράξεις, τις επιλογές και την ζωή του.

Έχω κουραστεί να είμαι ανάμεσα σε ανθρώπους που η κύρια τους ασχολία είναι οι ζωές των άλλων. Έχω κουραστεί με αυτόν τον κόσμο που νομίζει πως ξέρει περισσότερα για εσένα από εσένα. Έχω κουραστεί, μ’ ακούς; “Ο ανώτερος άνθρωπος κρίνει τον εαυτό του. Ο κατώτερος, τους άλλους.”

Μιλώ για όλους εκείνους που ίσως είχαν βάλει την μάσκα του φίλου, σε πρόδωσαν και συμπεριφέρονται σαν να τους πρόδωσες εσύ. Για όλους εκείνους που για να καλύψουν τις δικές τους άσχημες πράξεις διαδίδουν ψέματα για τον δικό σου χαρακτήρα. Μιλώ για όλους αυτούς που δεν σε γνωρίζουν, τους πίστεψαν και σε κατακρίνουν για πράγματα που δεν έκανες ποτέ.

Μιλώ για όλους αυτούς που έχουν κάνει τρόπο ζωής τους το κουτσομπολιό και την κατινιά. Για όλους αυτούς που κρίνουν το διαφορετικό χρώμα, θρησκεία, καταγωγή, το μέγεθος, τις σeξουαλικές προτιμήσεις του καθενός, και δεν σταματούν εκεί. Κρίνουν με τον πιο άσχημο τρόπο ακόμα και ανθρώπους που κάποτε τους έδωσαν το χέρι βοηθείας. Μιλώ για όλους αυτούς που δεν αντέχουν να κοιτάξουν στον καθρέφτη και κρυφοκοιτάζουν την δική σου ζωή, διότι δεν μπορούν να βρουν κανένα νόημα στην δική τους…

Εσύ όμως, μην δίνεις σημασία σε αυτά τα ρηχά άτομα. Δεν έχουν ζήσει την ζωή σου και δεν έχουν περπατήσει με τα παπούτσια σου. Ναι, σε εσένα απευθύνομαι που σε πνίγει το δίκιο και θέλεις να φωνάξεις. Να τα κάνεις όλα ρημαδιό.

Δεν χρειάζεται.

Ο κόσμος μάτια μου, πάντα ακούει ό,τι τον συμφέρει να ακούσει. Δεν έχεις να αποδείξεις τίποτα και σε κανέναν. Εσύ είσαι ο καλύτερος κριτής του εαυτού σου, εσύ γνωρίζεις τα μονοπάτια που έχεις περπατήσει και τα εμπόδια που σου έχουν βάλει. Ζήσε την ζωή σου όπως εσύ την θες.

Μέσα από τα λάθη σου, τα πάθη σου, τις εμπειρίες σου, τις χαρές και τις λύπες. Εξάλλου, ελεύθερος είναι όποιος έχει απελευθερωθεί από τα δεσμά των επικριτών του. Η ζωή και οι επιλογές είναι δικές σου και όσο δεν είναι εις βάρος άλλων, δεν έχεις να απολογηθείς για τίποτα και σε κανέναν.

Διάλεξε εσύ τον δρόμο που σε κάνει να νιώθεις ζωντανός και μην κάνεις ποτέ ό,τι δεν θα ήθελες να κάνουν σε εσένα. Να είσαι απασχολημένος με τους ανθρώπους που αγαπάς και σε αγαπάνε. Τους μικρόψυχους ανθρώπους απομάκρυνέ τους από την ζωή σου, μα πάντα να προσπαθείς να βλέπεις το καλό που μπορεί να κρύβουν μέσα τους. Μην τους κρίνεις, μην γίνεις σαν αυτούς…

Σεβάσου τα Ένστικτά σου

Πολλές φορές, δεν αφουγκραζόμαστε αυτό που οι Κουάκεροι αποκαλούν «ήρεμη, σιγανή φωνή μέσα μας», αυτό τον εσωτερικό οδηγό που είναι η προσωπική μας πηγή σοφίας. Είναι συχνά δύσκολο να βαδίζεις με τον δικό σου ρυθμό και να ακούς τα ένστικτά σου, όταν όλος ο κόσμος γύρω σου σε πιέζει να συμμορφωθείς στις δικές του υπαγορεύσεις. Κι όμως, για να βρεις την εκπλήρωση και την πληρότητα που αναζητάς, πρέπει να δίνεις προσοχή σε αυτά τα προαισθήματα και τις διαισθήσεις.

Όσο μεγαλώνω, σέβομαι πολύ περισσότερο τα ένστικτά μου και την έμφυτη ικανότητα της διαίσθησης που λαγοκοιμάται μέσα στον καθένα μας. Οι εντυπώσεις που σχηματίζω όταν συναντώ κάποιον για πρώτη φορά ή αυτή η ενδόμυχη αίσθηση σοφίας που με ωθεί ήρεμα προς τη σωστή κατεύθυνση στη διάρκεια των δύσκολων περιόδων έχουν καταλήξει με την πάροδο του χρόνου να παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στον τρόπο που εργάζομαι και ζω. 

Φαίνεται ότι με την ηλικία έρχεται και η αντίστοιχη ικανότητα να εμπιστεύεσαι τα ίδια σου τα ένστικτα. Ανακάλυψα, επίσης, ότι τα προσωπικά μου ένστικτα γίνονται πιο ισχυρά όταν ζω «με σκοπό», όταν, δηλαδή, περνώ τις μέρες μου με δραστηριότητες που προωθούν το στόχο του κληροδοτήματος που θέλω να αφήσω πίσω μου. Όταν κάνεις τα σωστά πράγματα και ζεις με τον τρόπο που η φύση σε έχει προορίσει να ζεις, ενεργοποιούνται ικανότητες που δεν ήξερες ότι διέθετες και εκφράζεις πλήρως τον αληθινό εαυτό σου. Όπως εύστοχα έγραψε ο Ινδός φιλόσοφος Πατάντζαλι:

«Όταν εμπνέεσαι από κάποιον μεγάλο σκοπό, από κάποιο ιδιαίτερο και εξαιρετικό σχέδιο, όλες οι σκέψεις σου σπάνε τα δεσμά τους: ο νους σου υπερβαίνει τους περιορισμούς, η συνειδητότητά σου διευρύνεται προς όλες τις κατευθύνσεις, και ανακαλύπτεις ότι βρίσκεσαι σε έναν καινούριο, υπέροχο και θαυμαστό κόσμο. Λανθάνουσες δυνάμεις, ικανότητες και κλίσεις αφυπνίζονται, και συνειδητοποιείς ότι είσαι ένα άνθρωπος πολύ πιο σπουδαίος από όσο ονειρεύτηκες ποτέ ότι θα μπορούσες να είσαι».

Μπορείτε να μετρήσετε τα επίπεδα μεγαλομανίας ενός ατόμου με πολλούς απλούς τρόπους

Μπορείτε να μετρήσετε τα επίπεδα μεγαλομανίας ενός ατόμου με πολλούς απλούς τρόπους. Για παράδειγμα, παρατηρήστε το πώς οι άνθρωποι αντιδρούν στην κριτική γι’ αυτούς ή τη δουλειά τους. Είναι φυσιολογικό να γινόμαστε αμυντικοί και να αναστατωνόμαστε όταν μας επικρίνουν. Αλλά μερικοί άνθρωποι εξοργίζονται και αντιδρούν υστερικά επειδή έχουμε αμφισβητήσει τη μεγαλομανία τους. Να είστε σίγουροι ότι ένα τέτοιο άτομο έχει υψηλά επίπεδα μεγαλομανίας. Ομοίως, τέτοιοι τύποι μπορεί να κρύβουν την οργή τους πίσω από μια έκφραση πικραμένου οσιομάρτυρα που θα σας κάνει να νιώσετε τύψεις. Η έμφαση δεν δίνεται στην κριτική και στο τι πρέπει να μάθουν, αλλά στην αίσθηση του παράπονου.

Αν είναι επιτυχημένοι, παρατηρήστε πώς φέρονται σε πιο ιδιωτικές στιγμές τους. Μπορούν να χαλαρώσουν και να γελάσουν με τον εαυτό τους, αφήνοντας στην άκρη τη δημόσια περσόνα τους, ή έχουν ταυτιστεί τόσο πολύ με την ισχυρή δημόσια εικόνα τους, ώστε τη μεταφέρουν και στην ιδιωτική τους ζωή; Στη δεύτερη περίπτωση, έχουν πιστέψει στον μύθο τους και είναι όμηροι της ισχυρής μεγαλομανίας τους.

Οι μεγαλομανείς άνθρωποι είναι γενικά φαφλατάδες. Παίρνουν τα εύσημα ακόμα και για την πιο ασήμαντη ή έμμεσα σχετιζόμενη επιτυχία στη δουλειά τους, εφευρίσκουν παλιούς θριάμβους, μιλούν για τις προφητικές τους ικανότητες -το πώς προέβλεψαν κάποιες τάσεις ή γεγονότα-, για πράγματα που δεν μπορούν να επαληθευτούν. Τέτοιου είδους μεγαλοστομίες θα πρέπει να σας κάνουν διπλά καχύποπτους. Αν ξαφνικά ένα δημόσιο πρόσωπο πει κάτι που του προκαλεί προβλήματα επειδή φανερώνει έλλειψη ευαισθησίας, δεν θα ήταν λάθος να το αποδώσετε στη μεγαλομανία του. Οι μεγαλομανείς είναι τόσο προσκολλημένοι στις απόψεις τους, που θεωρούν δεδομένο ότι όλοι οι άλλοι θα τις ερμηνεύσουν με το σωστό πνεύμα και θα συμφωνήσουν μαζί τους. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα μεγαλομανίας γενικά εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης. Δεν είναι καλοί ακροατές. Όταν η προσοχή δεν είναι εστιασμένη πάνω τους, έχουν απόμακρο και αφηρημένο βλέμμα και συστρέφουν τα δάχτυλά τους με ανυπομονησία. Μόνο όταν τα φώτα της δημοσιότητας πέσουν πάλι πάνω τους ζωντανεύουν. Τείνουν να βλέπουν τους ανθρώπους ως προεκτάσεις του εαυτού τους – εργαλεία που μοναδικός προορισμός τους είναι να χρησιμοποιούνται στα σχέδιά τους, πηγές προσοχής. Τέλος, παρουσιάζουν μη λεκτική συμπεριφορά που μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως μεγαλομανής. Οι χειρονομίες τους είναι πλατιές και δραματικές. Σε μια συνάντηση, καταλαμβάνουν πολύ προσωπικό χώρο. Η φωνή τους τείνει να είναι πιο δυνατή από των άλλων και μιλούν με γρήγορο ρυθμό, χωρίς να αφήνουν κανέναν να τους διακόψει.

Με εκείνους που παρουσιάζουν μέτρια μεγαλομανία θα πρέπει να είστε επιεικείς. Σχεδόν όλοι μας ταλαντευόμαστε μεταξύ περιόδων στις οποίες αισθανόμαστε ανώτεροι και σπουδαίοι και άλλες στις οποίες επιστρέφουμε στη γη. Αναζητήστε τέτοιες στιγμές ρεαλισμού στη συμπεριφορά των ανθρώπων, επειδή είναι σημάδι κανονικότητας. Αλλά με όσους έχουν τόσο μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους ώστε δεν αφήνουν περιθώρια για αμφιβολίες είναι καλύτερο να αποφεύγετε τις σχέσεις ή τις εμπλοκές. Στις ερωτικές σχέσεις, θα έχουν την τάση να απαιτούν εκδηλώσεις λατρείας και μονόπλευρη προσοχή. Αν είναι υπάλληλοι, επιχειρηματικοί εταίροι ή προϊστάμενοι, θα υπερτονίζουν τις ικανότητές τους. Η υπερβολική αυτοπεποίθησή τους θα σας αποσπάσει την προσοχή από τις ανεπάρκειες των ιδεών, των εργασιακών συνηθειών και του χαρακτήρα τους. Εάν δεν μπορείτε να αποφύγετε μια τέτοια σχέση, προσέξτε την τάση τους να αισθάνονται σίγουροι για την επιτυχία των ιδεών τους και διατηρήστε τον σκεπτικισμό σας. Κοιτάξτε τις ίδιες τις ιδέες και μην παρασυρθείτε από τη σαγηνευτική αυτοπεποίθησή τους. Μην έχετε την ψευδαίσθηση ότι μπορείτε να τους ξεσκεπάσετε και μην προσπαθήσετε να τους προσγειώσετε, γιατί έτσι μπορεί να προκαλέσετε την οργή τους. Αν τέτοιοι τύποι τυχαίνει να είναι αντίπαλοί σας, θεωρήστε τον εαυτό σας τυχερό. Είναι εύκολο να τους προκαλέσετε και να τους εξωθήσετε σε υπερβολικές αντιδράσεις. Αν σπείρετε αμφιβολίες για το μεγαλείο τους, θα τους εξοργίσετε και θα τους κάνετε διπλά παράλογους.

Τέλος, θα πρέπει να διαχειριστείτε τις δικές σας μεγαλομανείς τάσεις. Η μεγαλομανία έχει κάποιες θετικές και παραγωγικές χρήσεις. Η ευφορία και η υψηλή αυτοπεποίθηση που προέρχονται από αυτή μπορούν να διοχετευτούν στη δουλειά σας, να σας βοηθήσουν και να σας εμπνεύσουν (για περισσότερα σχετικά με αυτό, βλ. «Πρακτική μεγαλομανία» στη σελίδα 389). Αλλά γενικά θα ήταν καλύτερο να αποδεχτείτε τους περιορισμούς σας και να πορευτείτε με όσα έχετε αντί να φαντάζεστε ότι διαθέτετε θεϊκές δυνάμεις. Η μεγαλύτερη προστασία από τη μεγαλομανία είναι να διατηρήσετε μια ρεαλιστική στάση. Ξέρετε σε ποια θέματα και δραστηριότητες προσελκύεστε εκ φύσεως. Δεν μπορείτε να είστε ικανοί σε όλα. Πρέπει να πορεύεστε σύμφωνα με τις δυνάμεις σας και να μη φαντάζεστε ότι μπορείτε να τα καταφέρετε άψογα σε ό,τι θα θέλατε. Πρέπει να έχετε απόλυτη επίγνωση των επιπέδων της ενεργητικότητάς σας, του μέχρι ποιου σημείου μπορείτε να ωθήσετε τον εαυτό σας χωρίς δυσάρεστες επιπτώσεις και του πώς αυτό αλλάζει με την ηλικία. Και να έχετε σταθερή αντίληψη για την κοινωνική σας θέση – τους συμμάχους σας, τους ανθρώπους με τους οποίους έχετε τη μεγαλύτερη σχέση, το κοινό στο οποίο απευθύνεται η δουλειά σας. Δεν μπορείτε να ευχαριστήσετε τους πάντες.

Αυτή η αυτογνωσία περιέχει ένα φυσικό συστατικό στο οποίο πρέπει να είστε ευαίσθητοι. Όταν ασχολείστε με δραστηριότητες που ταιριάζουν στις φυσικές σας κλίσεις, νιώθετε άνεση και ευκολία. Μαθαίνετε γρηγορότερα. Έχετε περισσότερη ενέργεια και μπορείτε να αντέξετε τη μονοτονία που συνοδεύει την εκμάθηση κάθε σημαντικού πράγματος. Όταν αναλαμβάνετε πάρα πολλές ευθύνες, περισσότερες απ’ όσες μπορείτε να χειριστείτε, αισθάνεστε όχι μόνο εξαντλημένοι, αλλά και ευερέθιστοι και νευρικοί. Είστε επιρρεπείς σε πονοκεφάλους. Όταν έχετε επιτυχία στη ζωή, θα αισθανθείτε φυσικά ένα άγγιγμα φόβου, την αγωνία μήπως ξαφνικά σας εγκαταλείψει η καλή σας τύχη. Αυτός ο φόβος σας κάνει να αντιλαμβάνεστε τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από το να ανεβαίνει κανείς πολύ ψηλά και να νιώθει πολύ ανώτερος. Είναι ένα αίσθημα που μοιάζει με ίλιγγο. Το άγχος σάς λέει να επιστρέψετε στη γη. Θα ήταν σκόπιμο να ακούσετε το σώμα σας, επειδή σας δείχνει ότι ετοιμάζεστε να υπερβείτε τις δυνάμεις σας.

Γνωρίζοντας τον εαυτό σας, αποδέχεστε τα όριά σας. Είστε απλά ένα άτομο μεταξύ πολλών άλλων στον κόσμο και δεν είστε ανώτεροι από κανέναν. Δεν είστε θεοί ή άγγελοι, αλλά ατελείς άνθρωποι όπως όλοι μας. Αποδέχεστε το γεγονός ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε τους ανθρώπους γύρω σας και ότι καμία στρατηγική δεν είναι ποτέ αλάνθαστη. Η ανθρώπινη φύση είναι απρόβλεπτη. Με αυτή την αυτογνωσία και την αποδοχή των ορίων θα έχετε την αίσθηση της αναλογίας. Θα έχετε τα μάτια σας ανοιχτά για ενδείξεις μεγαλομανίας στη δουλειά σας. Και όταν αισθάνεστε την παρόρμηση να υπερτιμήσετε τον εαυτό σας περισσότερο απ’ όσο είναι λογικό, αυτή η αυτογνωσία θα χρησιμεύσει ως μηχανισμός βαρύτητας, θα σας τραβήξει πίσω και θα σας κατευθύνει προς τις πράξεις και τις αποφάσεις που θα εξυπηρετήσουν καλύτερα τη συγκεκριμένη φύση σας.

Μηριόνης: ο καλύτερος τοξότης του τρωικού πολέμου

Στην Ελληνική μυθολογία ο Μηριόνης ήταν ήρωας από την Κρήτη, γιος του Μόλου, νόθου γιού Δευκαλίωνα,(πατέρα του Ηδομενέα) που έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο. Ο πρώτος επώνυμος διάσημος Κρητικός τοξότης.

Γι’ αυτόν μιλάει ο Όμηρος στην «Ιλιάδα» και ο Αρριανός στον «Κυνηγετικό» του. Η Κρήτη θεωρούταν πατρίδα δεινών τοξοτών στα ομηρικά χρόνια. Πήρε μέρος στη μάχη που έγινε για τη σορό του Πατρόκλου και κατόρθωσε να περισώσει το πτώμα του..

Ο Μηριόνης απέδειξε την ικανότητα του στη χρήση του τόξου στους αγώνες που διοργάνωσε ο Αχιλλέας προκειμένου να τι­μήσει τον αγαπημένο του φίλο Πάτροκλο, «άθλα επί Πατρόκλω»…

Ανάμεσα στα άλλα αγωνίσματα που έγιναν ήταν και η σκοποβολή με τόξο. Σ’ αυτόν τον αγώνα τοξοβολίας πρώτευσε ο Μηριόνης…

Οι αγώνες αυτοί γίνονται μπροστά σε όλο το στρατό, κοντά στον τύμβο του Πατρόκλου. Ο στόχος είναι ένα περιστέρι δεμένο στο κατάρτι ενός καραβιού. Η ατμόσφαιρα είναι πολύ ζωντανή και οι θεατές ενθουσιάζονται, ενθαρρύνουν και καμαρώνουν τους αθλητές. Στον αγώνα παίρνουν μέρος ονομαστοί τοξότες της αρχαιότητας όπως ο Τεύκρος, ο Μηριόνης κ.α. Η σειρά των τοξοτών καθορίστηκε με κλήρο. Όλοι παίρνουν έπαθλα ακόμα και οι νικημένοι.

Ως πρώτο έπαθλο, σε αυτόν που θα πετύχει το περιστέρι, ο Αχιλλέας προσφέρει δέκα διπλούς πέλεκεις από σίδερο και γι΄ αυτόν που θα πετύχει μόνο το σκοινί δέκα μονούς πέλεκεις από σίδερο.

Πρώτα σημάδευσε ο Τεύκρος που κατάφερε να πετύχει μόνο το σκοινί με αποτέλεσμα να αρχίσει το περιστέρι να πετά ελεύθερο, τότε ο Μηριόνης γρήγορα το σημαδεύει και το πετυχαίνει στον αέρα. Η νίκη του έχει μεγαλύτερη αξία, διότι νίκησε τον Τεύκτρο, που ήλθε δεύτερος, ο οποίος ήταν φημισμένος τοξότης ανάμεσα στους Αχαιούς.

Στην Ιλιάδα, ο Μηριόνης παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη ραψωδία Β, ως φίλος του αρχηγού των Κρητών Ιδομενέα, ενώ στις ραψωδίες Ν και Ψ ο Όμηρος περιγράφει τα κατορθώματά του:

Ο Μηριόνης σκότωσε πολλούς εχθρούς, ανάμεσα στους οποίους οι Φέρεκλος, Αδάμας, Αθάμαντας, Ακάμαντας, Αρπαλίωνας, ο Λαόγονος και ο Ιπποτίωνας.

Ακόμα, τραυμάτισε τον Δηίφοβο και απέφυγε με ταχύτατες μετακινήσεις τα χτυπήματα του Αινεία ο οποίος τον αποκαλούσε σκωπτικά «ορχηστή», δηλαδή «χορευτή», εξαιτίας του τρόπου του οποίου απέφευγε τα βέλη, στο πεδίο της μάχης.

*(Ετυμολογικά το όνομά του προέρχεται από το Μηριαίο οστό-Μηρό, και αυτό λέγεται ότι του δόθηκε εξαιτίας των έντονων μηρών που είχε, από την άριστη φυσική κατάσταση του σώματός του. Μηρό επίσης ονόμαζαν οι πρόγονοί μας τον Σείριο. Ο Διόνυσος θεωρείται ότι εγενήθη από τον Μηρό του Δία)

Η προσωπικότητα του Μηριόνη διαφαίνεται από τα αποδιδόμενα σε αυτόν επίθετα στην Ιλιάδα: «ήρως», «δουρικλυτός »(φημισμένος για το δόρυ)», «δαΐφρων»(συνετός), «πεπνυμένος»(σώφρονας), ενώ για τη γενναιότητά του παρομοιάζεται με τον ίδιο τον θεό του πολέμου Άρη.

Σε αυτόν αποδίδεται και η φράση που έχει φτάσει ως τις μέρες μας «Από που κρατά η σκούφια σου»,η οποία αν και είχε τις ρίζες της στην αρχαιότατη Ελλάδα, την προ των Τρωικών ακόμα, αλλά το πόσο σημαντική είναι η σημασία της δηλώνεται στην Ιλιάδα, Ραψωδία 10, στ. 260 κ.εξ.

Οι Αχαιοί θέλουν να στείλουν δυο κατασκόπους στο Τρωικό στρατόπεδο και δηλώνουν πρόθυμοι ο Διομήδης και ο Οδυσσέας.

Στον πρώτο δίνει, σπαθί και κράνος ο Θρασυμίδης, γιος του Νέστορα.

Στον δεύτερο, δίνει ο Μηριόνης, ανεψιός του Ιδομενέα.

Μετά την άλωση της Τροίας, ο Μηριόνης με τον Ιδομενέα επέστρεψαν σώοι στην Κρήτη, όπου μετά τον θάνατό τους τιμήθηκαν από τους κατοίκους ως ήρωες.

Στους πίνακες των βασιλέων της Κρήτης ο Μηριόνης φέρεται 17ος κατά σειρά.

Σύμφωνα με μια μεταγενέστερη παράδοση, ο Μηριόνης ταξίδεψε μετά και στη Σικελία, όπου τον υποδέχθηκαν οι εκεί Κρητικοί άποικοι στη Μινώα και στο Εγγύιον.

Στο Εγγύιο αναφέρεται και λατρεία του ήρωα σε σωζόμενο ιερό όπου αποκαλύφθηκε κράνος με την επιγραφή «ΜΗΡΙΟΝΟΥ».

Στον Μηριόνη αποδόθηκε και η ίδρυση της πόλεως Κρήσσα στην Παφλαγονία.

Ο Μηριόνης έδωσε το όνομά του στον αστεροειδή Μηριόνη (3596 Meriones) της Τρωικής Ομάδας, που ανακαλύφθηκε το 1985.

Χαλίλ Γκιμπράν – Να λυπάσαι το έθνος

Να λυπάσαι το έθνος με το πλήθος τα δόγματα και την κούφια θρησκεία.
Να λυπάσαι το έθνος οπού ρούχα φορεί που δεν ύφανε το ίδιο
ψωμοτρώει από στάρι που εκείνο δε θέρισε
το κρασί του δεν γίνηκε απ’ τις δικές του πατούσες.

Να λυπάσαι το έθνος που δοξάζει μ’ εγκώμια
τον τραμπούκο σαν ήρωα
και τον κατακτητή του με την κίβδηλη λάμψη
θεωρεί ευεργέτη.

Να λυπάσαι το έθνος που αψηφά τους κινδύνους
μοναχά στα ονείρατα
μα και πάλι κιοτεύει το πρωί σαν ξυπνήσει.

Να λυπάσαι το έθνος που υψώνει φωνή
σε κηδείες μονάχα
και φουσκώνει σα διάνος σε ερείπια αρχαία.
Και που δεν ξεσηκώνεται παρά μόνο ανίσως
ο λαιμός του βρεθεί ανάμεσα σε σπαθί και κουτσούρι.

Να λυπάσαι το έθνος που έχει πολιτικό την αλεπού
τον σαλτιμπάγκο για φιλόσοφό του
και που η τέχνη του είναι τέχνη
πιθηκισμού και μπαλωμάτων.

Να λυπάσαι το έθνος που δέχεται
κάθε νέο αφέντη με σάλπιγγες
και τον διώχνει πνιγμένο στα «γιούχα»
για να φέρει μετά τον επόμενο με σαλπίσματα πάλι.

Να λυπάσαι το έθνος που οι σοφοί του από χρόνια βουβάθηκαν
κι οι σπουδαίοι του άντρες είν’ ακόμα στην κούνια.

Να λυπάσαι το έθνος που έχει γίνει κομμάτια
και που κάθε κομμάτι του παριστάνει το έθνος

Χαλίλ Γκιμπράν, από τον “Κήπο του Προφήτη” 1933

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

12.3. Αρχαιοφιλία - Ελληνομανία

Η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση του 1789 με τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου-Πολίτη αποτελεί την κορύφωση του Διαφωτισμού και είναι μια από τις πολλές επαναστάσεις που συγκλονίζουν τον κόσμο στην Ευρώπη και την Αμερική. Η αλλαγή που φέρνει γίνεται αισθητή στις βασικές έννοιες που εκφράζουν το πνεύμα της εποχής: social, society, ("κοινωνικός", "κοινωνία") κτλ.

Καθώς ισχυροποιείται η μεσαία τάξη, τον 18ο αιώνα δημιουργούνται οι εθνικές συνειδήσεις. Ο ρομαντισμός είναι μια νέα στάση, μια νέα νοοτροπία. Sturm und Drang εναντίον της λογικής. Επισημαίνει τις εθνικές ιδιοτυπίες, ενδιαφέρεται για πρωτόγονους, εξωτικούς λαούς. Το λαογραφικό ενδιαφέρον οδηγεί στην αναζήτηση, στον προσ­διορισμό της εθνικής ταυτότητας. Καθιερώνονται οι εθνικοί ύμνοι, οι εθνικές σημαίες, οι όροι nation, patrie, patriote ("έθνος", "πατρίδα", "φιλόπατρις").

Σε αυτό το κλίμα δεν είναι τυχαίο ότι αυξάνεται θεαματικά το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για την Ελλάδα. Το gout grec "ελληνικό γούστο" κυριαρχεί παντού. Πορσελάνες (Sevres, Meissen, Tournai κτλ.), έπιπλα, άμαξες, ρολόγια, μικροαντικείμενα έχουν αναφορές στην τέχνη της Αρχαιότητας. Η όπερα ανοίγει σε θέματα της αρχαίας τραγωδίας, ο Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ ανεβάζει το 1767 την Άλκηστη, που θα επηρεάσει τον νεαρό Μότσαρτ όταν την ακούει στο Παρίσι και τον οδηγεί να γράψει το 1781 την πιο αρχαιοπρεπή του όπερα, Idomeneo, Re di Creta (Ιδομενεύς, βασιλιάς της Κρήτης). Τον 18ο αιώνα παίχθηκαν πάνω από 20 Αντιγόνες, πολλοί Οιδίποδες, Ηλέκτρες κ.ά. από συνθέτες που σήμερα ξεχάστηκαν. Το θέαμα όμως, τα σκηνικά και η μουσική έχουν πάντα μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση του γούστου του ευρύτερου κοινού.

Στα μέσα του 18ου αιώνα, εκτός από τις αρχαιότητες, οι περιηγητές ανακαλύπτουν για πρώτη φορά τον ελληνικό λαό, μελετούν την εθνική του παράδοση, καταγράφουν τα ήθη και έθιμα και γίνονται έτσι οι πρόδρομοι του φιλελληνισμού. Από την επανάσταση του Μωριά εμπνέεται ο Γερμανός ποιητής Χέλντερλιν το μυθιστόρημα Υπερίων και σε ολόκληρη την Ευρώπη παρατηρείται μια έξαρση μυθιστορημάτων με αρχαιοελληνικά θέματα και αναφορές στη σύγχρονη πραγματικότητα. Το πιο δημοφιλές ήταν αυτό του Αμπέ Μπαρτελεμί, Voyage du jeune Anacharsis en Grèce (1788), που έκανε 40 εκδόσεις, μεταφράστηκε επίσης στην ελληνική και προκάλεσε την έκδοση της περίφημης χάρτας του Ρήγα.

Οι δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα είναι η χρυσή εποχή του περιηγητισμού στην Ελλάδα. Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Γερμανοί κ.ά., τους οποίους οι Έλληνες αποκαλούσαν αδιακρίτως «μιλόρδους», ταξιδεύουν στον ελληνικό χώρο για διάφορους λόγους: από αρχαιοφιλία, για να λάβουν μέρος σε ανασκαφές, για κέρδος, λόγω συμφερόντων και για άλλους λόγους. Το grand tour (βλ. μια πρώιμη μορφή τουρισμού) εξακολουθεί να είναι της μόδας, μόνο που από την Ιταλία μεταφέρεται στην Ελλάδα και στην ανατολική Μεσόγειο, όπου προστίθεται η γοητεία του εξωτικού στοιχείου. Ο ελληνισμός αγγίζει τους ελληνολάτρες στο κίνημα του κλασικισμού. Αλλά αγγίζει και τους ρομαντικούς, ως Ανατολή και ως έθνος που αναζητά την ελευθερία του. Ο φιλελληνισμός, η υποστήριξη του αγώνα των Νεοελλήνων, είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές εκφάνσεις του ρομαντισμού. Σατομπριάν, Βύρων, Λαμαρτίν, Ροσίνι (Η Πολιορκία της Κορίνθου) θαυμάζουν την αρχαία και γίνονται υποστηρικτές της νέας Ελλάδας.

Στις αρχές του αιώνα ο Έλγιν μεταφέρει στο Λονδίνο τα παρθενώνεια γλυπτά, τα οποία θα ασκήσουν σημαντική επίδραση στην ευρωπαϊκή γλυπτική. Την εποχή αυτή όλοι οι λόγιοι φεύγουν από την Ελλάδα κουβαλώντας μαζί τους αρχαιολογικές συλλογές. Ο κόμης Marcellus (ακόλουθος στην Κωνσταντινούπολη το 1816) μεταφέρει το 1820 την Αφροδίτη της Μήλου στη Γαλλία. Το σπίτι του Γάλλου πρόξενου Φοβέλ στην Αθήνα είναι ένα πραγματικό αρχαιολογικό μουσείο.

Ο 19ος αιώνας είναι ο αιώνας της αρχαιολογίας, των ανασκαφών, της συνειδητοποίησης της έννοιας της «πολιτιστικής κληρονομιάς». Ξένες αποστολές κάνουν ανασκαφές στην Ελλάδα (Αίγινα, Ολυμπία, Βάσσες κ.α.). Το 1811 στις ανασκαφές της Αίγινας συμμετέχει ο Δανός γλύπτης Μπέρτελ Τόρβαλντσεν (1770-1844), ο οποίος εντυπωσιάζεται και αναλαμβάνει να συμπληρώσει το πρώτο μεγάλο γνωστό ως τότε σύνολο αρχαϊκής πλαστικής, τα γλυπτά από τα αετώματα του ναού της Αφαίας Αθηνάς, που σήμερα εκτίθενται στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΑΡΙΣΤ Πολ 1282b14–1283a22

(ΑΡΙΣΤ Πολ 1281a11–1284b34: Ποιοι πρέπει να ασκούν εξουσία στην πόλη) 

Πού πρέπει να στηρίζεται η διεκδίκηση των πολιτικών αξιωμάτων;

Ἐπεὶ δ’ ἐν πάσαις μὲν ταῖς ἐπιστήμαις καὶ τέχναις
(15) ἀγαθὸν τὸ τέλος, μέγιστον δὲ καὶ μάλιστα ἐν τῇ κυριω-
τάτῃ πασῶν, αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ πολιτικὴ δύναμις, ἔστι δὲ
πολιτικὸν ἀγαθὸν τὸ δίκαιον, τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ κοινῇ συμ-
φέρον, δοκεῖ δὲ πᾶσιν ἴσον τι τὸ δίκαιον εἶναι, καὶ μέχρι
γέ τινος ὁμολογοῦσι τοῖς κατὰ φιλοσοφίαν λόγοις, ἐν οἷς
(20) διώρισται περὶ τῶν ἠθικῶν (τὶ γὰρ καὶ τισὶ τὸ δίκαιον, καὶ
δεῖν τοῖς ἴσοις ἴσον εἶναί φασιν), ποίων δὴ ἰσότης ἐστὶ καὶ
ποίων ἀνισότης, δεῖ μὴ λανθάνειν. ἔχει γὰρ τοῦτ’ ἀπορίαν
καὶ φιλοσοφίαν πολιτικήν. ἴσως γὰρ ἂν φαίη τις κατὰ
παντὸς ὑπεροχὴν ἀγαθοῦ δεῖν ἀνίσως νενεμῆσθαι τὰς ἀρ-
(25) χάς, εἰ πάντα τὰ λοιπὰ μηδὲν διαφέροιεν ἀλλ’ ὅμοιοι
τυγχάνοιεν ὄντες· τοῖς γὰρ διαφέρουσιν ἕτερον εἶναι τὸ δί-
καιον καὶ τὸ κατ’ ἀξίαν. ἀλλὰ μὴν εἰ τοῦτ’ ἀληθές, ἔσται
καὶ κατὰ χρῶμα καὶ κατὰ μέγεθος καὶ καθ’ ὁτιοῦν τῶν
ἀγαθῶν πλεονεξία τις τῶν πολιτικῶν δικαίων τοῖς ὑπερ-
(30) έχουσιν. ἢ τοῦτο ἐπιπόλαιον τὸ ψεῦδος; φανερὸν δ’ ἐπὶ τῶν
ἄλλων ἐπιστημῶν καὶ δυνάμεων· τῶν γὰρ ὁμοίων αὐλητῶν
τὴν τέχνην οὐ δοτέον πλεονεξίαν τῶν αὐλῶν τοῖς εὐγενεστέ-
ροις (οὐδὲν γὰρ αὐλήσουσι βέλτιον), δεῖ δὲ τῷ κατὰ τὸ ἔρ-
γον ὑπερέχοντι διδόναι καὶ τῶν ὀργάνων τὴν ὑπεροχήν. εἰ
(35) δὲ μήπω δῆλον τὸ λεγόμενον, ἔτι μᾶλλον αὐτὸ προαγα-
γοῦσιν ἔσται φανερόν. εἰ γὰρ εἴη τις ὑπερέχων μὲν κατὰ
τὴν αὐλητικήν, πολὺ δ’ ἐλλείπων κατ’ εὐγένειαν ἢ κάλ-
λος, εἰ καὶ μεῖζον ἕκαστον ἐκείνων ἀγαθόν ἐστι τῆς αὐλη-
τικῆς (λέγω δὲ τήν τ’ εὐγένειαν καὶ τὸ κάλλος), καὶ κατὰ
(40) τὴν ἀναλογίαν ὑπερέχουσι πλέον τῆς αὐλητικῆς ἢ ἐκεῖνος
κατὰ τὴν αὐλητικήν, ὅμως τούτῳ δοτέον τοὺς διαφέροντας
[1283a] τῶν αὐλῶν. δεῖ γὰρ εἰς τὸ ἔργον συμβάλλεσθαι τὴν ὑπερ-
οχὴν καὶ τοῦ πλούτου καὶ τῆς εὐγενείας, συμβάλλονται δ’
οὐδέν. ἔτι κατά γε τοῦτον τὸν λόγον πᾶν ἀγαθὸν πρὸς πᾶν
ἂν εἴη συμβλητόν. εἰ γὰρ ἐνάμιλλον τὸ τὶ μέγεθος, καὶ
(5) ὅλως ἂν τὸ μέγεθος ἐνάμιλλον εἴη καὶ πρὸς πλοῦτον καὶ
πρὸς ἐλευθερίαν· ὥστ’ εἰ πλεῖον ὁδὶ διαφέρει κατὰ μέγεθος
ἢ ὁδὶ κατ’ ἀρετήν, <εἰ> καὶ [πλεῖον] ὑπερέχει ὅλως ἀρετὴ μεγέ-
θους, εἴη ἂν συμβλητὰ πάντα. τοσόνδε γὰρ [μέγεθος] εἰ
κρεῖττον τοσοῦδε, τοσόνδε δῆλον ὡς ἴσον. ἐπεὶ δὲ τοῦτ’ ἀδύνα-
(10) τον, δῆλον ὡς καὶ ἐπὶ τῶν πολιτικῶν εὐλόγως οὐ κατὰ
πᾶσαν ἀνισότητ’ ἀμφισβητοῦσι τῶν ἀρχῶν (εἰ γὰρ οἱ μὲν
βραδεῖς οἱ δὲ ταχεῖς, οὐδὲν διὰ τοῦτο δεῖ τοὺς μὲν πλεῖον
τοὺς δ’ ἔλαττον ἔχειν, ἀλλ’ ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσιν ἡ τού-
των διαφορὰ λαμβάνει τὴν τιμήν)· ἀλλ’ ἐξ ὧν πόλις συν-
(15) έστηκεν, ἐν τούτοις ἀναγκαῖον ποιεῖσθαι τὴν ἀμφισβήτησιν.
διόπερ εὐλόγως ἀντιποιοῦνται τῆς τιμῆς οἱ εὐγενεῖς καὶ ἐλεύ-
θεροι καὶ πλούσιοι. δεῖ γὰρ ἐλευθέρους τ’ εἶναι καὶ τίμημα
φέροντας (οὐ γὰρ ἂν εἴη πόλις ἐξ ἀπόρων πάντων, ὥσπερ
οὐδ’ ἐκ δούλων)· ἀλλὰ μὴν εἰ δεῖ τούτων, δῆλον ὅτι καὶ
(20) δικαιοσύνης καὶ τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς. οὐδὲ γὰρ ἄνευ
τούτων οἰκεῖσθαι πόλιν δυνατόν· πλὴν ἄνευ μὲν τῶν προ-
τέρων ἀδύνατον εἶναι πόλιν, ἄνευ δὲ τούτων οἰκεῖσθαι καλῶς.

***

Πασών των επιστημών και των τεχνών (15) τελικός σκοπός είναι το αγαθόν, το μέγιστον δε ο τελικός σκοπός της κυριωτάτης πασών• αύτη δε είναι η πολιτική επιστήμη και τέχνη• πολιτικόν δε αγαθόν είναι το δίκαιον, και τούτο πάλιν το κοινή συμφέρον. Πιστεύεται δε παρά πάντων ότι το δίκαιον είναι είδος τι ίσου και μέχρις ενός σημείου οι ασχολούμενοι συμφωνούν εις τας φιλοσοφικάς περί δικαίου θεωρίας, (20) αίτινες σαφώς εν τοις Ηθικοίς διετυπώθησαν• συμφωνούν τουτέστιν επί της εννοίας του δικαίου και επί της σχετικότητος αυτού, ως υφισταμένου ουχί καθ' εαυτό αλλ' εν σχέσει προς τινάς• επί του ζητήματος ποίοι είναι ούτοι και επί του ότι πρέπει το ίσον να απονέμηται εις τους ίσους. Αλλ' όμως δεν πρέπει να διαφεύγη το ποίοι είναι οι ίσοι δι' ους προώρισται η ισότης, και ποίοι οι άνισοι δι' ους προώρισται η ανισότης• διότι και τούτο είναι απορούμενον και αποτελεί πρόβλημα της πολιτικής φιλοσοφίας. Ούτω θα ηδύνατο τις να διισχυρισθή, ότι, (25) εάν οι πολίται καθ' όλα μεν τα άλλα ουδόλως διαφέρουν μεταξύ των, αλλ' είναι πάντες όμοιοι, τινές όμως, εξ αυτών υπερέχουν καθ' εν «οιονδήποτε» αγαθόν, τότε πρέπει ανίσως να κατανεμηθούν εις τους υπερέχοντας κατά το αγαθόν τούτο τα πολιτικά αξιώματα• διότι διά τους διαφέροντας διάφορον είναι το δίκαιον, ως μη ον απλώς το ίσον, αλλά το κατ' αξίαν ίσον. Εάν όμως αληθεύη τούτο, τότε οι υπερέχοντες είτε κατά το ωραίον χρώμα, είτε κατά το υψηλόν ανάστημα, είτε καθ' 'οιονδήποτε αγαθόν', ανάλογα προς το πλεονέκτημα τούτο πρέπει ούτοι να έχουν και πολιτικά δικαιώματα. (30) Ή το ψεύδος του συλλογισμού τούτου είναι κατάδηλον; Τούτο είναι φανερόν εάν ο συλλογισμός επεκταθή και εις τας άλλας επιστήμας και δεξιότητας• ούτω εάν πρόκειται να διανείμωμεν αυλούς εις αυλητάς δεν οφείλομεν να δίδωμεν εις τους ευγενεστέρους την καταγωγήν τους καλυτέρους αυλούς, επειδή ουδόλως εκ του πλεονεκτήματος της καταγωγής καλύτερον αυτοί διά των καλυτέρων αυλών πρόκειται να αυλήσουν• κατά τον ανωτέρω όμως συλλογισμόν ο κατά τι αγαθόν υπερέχων πρέπει να υπερέχη και κατά πάντα τα άλλα, συνεπώς δ' ούτω και κατά τα όργανα. (35) Έστω όμως εάν το παράδειγμα τούτο δεν αρκή, και έτερον, δι' ου σαφέστερον θα καταδειχθή το ψεύδος του συλλογισμού τούτου. Υποτεθείσθω ότι υπάρχει τις, όστις υπερέχει μεν άλλου αυλητού κατά την αυλητικήν, είναι όμως πολύ κατώτερος τούτου κατά την ευγένειαν ή το κάλλος, αν και τα δύο ταύτα αγαθά, χωριστά εκάτερον λαμβανόμενα, είναι υπέρτερα της αυλητικής (η ευγένεια εννοώ και το κάλλος)• (40) και ότι τα αγαθα ταύτα είναι περισσότερον κατ' αναλογίαν υπέρτερα της αυλητικής παρ' όσον [1283a] ο υπερέχων αυλητής είναι υπέρτερος κατά την αυλητικήν του ωραίου ή ευγενούς συναυλητού του• κατά τον ως άνω όμως διατυπωθέντα συλλογισμόν εις τούτον, τον ήττον δόκιμον αυλητήν, πρέπει να δοθούν οι καλύτεροι των αυλών• διότι συμφώνως προς αυτόν, πρέπει εις το έργον του αυλητού να πρέπει να συνυπολογίζεται και ει τις άλλη υπεροχή, ως η του πλούτου και της ευγενείας• ταύτα όμως, ως όλως εκτός συγκρίσεως προς την αύλησιν, δεν συνυπολογίζονται. Επί πλέον κατά τον συλλογισμόν τούτον, παν αγαθόν είναι δυνατόν προς παν άλλο να συγκριθή• ούτω, εάν τις υπερέχη του άλλου κατά το ύψος του αναστήματος, (5) είναι δυνατόν καθόλου το ύψος του αναστήματος να συγκριθή και προς τον πλούτον και προς την ελευθερίαν και κατά συνέπειαν, εάν ο μεν υπερέχη του δε κατά το ανάστημα παρ' όσον ο δε εκείνου κατ' αρετήν και εάν καθόλου παν μέγεθος περισσότερον οιασδήποτε αρετής υπερέχη, τότε πάντα τα αγαθά θα είναι δυνατόν να συγκριθούν προς άλληλα. Ούτω εάν μέγεθος τι είναι κατά τόσον ανώτερον άλλου αγαθού ως μέγεθος, είναι φανερόν ότι κατά τόσον υπολείπεται το αγαθόν τούτο του μεγέθους ως ίσον. Επειδή όμως το συμπέρασμα τούτο είναι αδύνατον, (10) έπεται ότι και επί των πολιτικών ζητημάτων η διά πάσαν επί πλέον ανισότητα διεκδίκησις των πολιτικών αξιωμάτων δεν στηρίζεται επί του ορθού λόγου• εάν π.χ. οι μεν είναι βραδείς, οι δε ταχείς, ουδόλως διά το άνισον τούτο πλεονέκτημα ή μειονέκτημα πρέπει οι μεν να έχουν περισσότερα, οι δε ολιγώτερα δικαιώματα επί των πολιτικών αξιωμάτων• η τοιαύτη διαφορά μόνον εις τους γυμνικούς αγώνας εκτιμάται• συνεπώς εξάγομεν το συμπέρασμα ότι η διεκδίκησις των πολιτικών δικαιωμάτων εν τω πολιτικώ βίω (15) πρέπει κατ' ανάγκην να στηρίζηται επί διαφοράς χαρακτηριζομένης εξ αυτών τούτων των στοιχείων της πόλεως. Εκ τούτου και κατά λογικήν ανάγκην αντιποιούνται των πολιτικών αξιωμάτων οι ευγενείς, οι ελεύθεροι και οι πλούσιοι• διότι κατ' ανάγκην υπάρχουν εν τη πόλει πολίται και ελεύθεροι και εισοδήματα έχοντες, εφ' όσον αδύνατον είναι να υπάρχη πόλις καθ' ολοκληρίαν εξ απόρων συγκειμένη, όπως ουδ' εκ δούλων. Αλλ' εάν ούτοι αποτελούν απαραίτητα συστατικά στοιχεία της πόλεως, εξ ίσου απαραίτητα είναι και (20) η δικαιοσύνη και η πολεμική αρετή. Διότι ουδ' άνευ τούτων είναι δυνατόν να κατοικήται πόλις• με την διαφοράν, ότι άνευ μεν των πρώτων αδύνατον είναι να υπάρχη πόλις, άνευ δε των τελευταίων να κατοικήται καλώς.