ΘΟΥΚ 3.104.1–3.104.6
Καθαρμός της Δήλου από τους Αθηναίους
Στο τέλος του καλοκαιριού του 427 π.Χ. οι Αθηναίοι έστειλαν για πρώτη φορά στη Σικελία είκοσι τριήρεις με αρχηγούς τους Λάχητα και Χαροιάδη. Αυτό το μικρό εκστρατευτικό σώμα έλαβε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Στο σημείο αυτό ο ιστορικός περιγράφει ένα γεγονός που συνέβη τον χειμώνα του 426/5 π.Χ. και δεν σχετίζεται με τον πόλεμο.
[3.104.1] Τοῦ δ’ αὐτοῦ χειμῶνος καὶ Δῆλον ἐκάθηραν Ἀθηναῖοι
κατὰ χρησμὸν δή τινα. ἐκάθηρε μὲν γὰρ καὶ Πεισίστρατος
ὁ τύραννος πρότερον αὐτήν, οὐχ ἅπασαν, ἀλλ’ ὅσον ἀπὸ τοῦ
ἱεροῦ ἐφεωρᾶτο τῆς νήσου· τότε δὲ πᾶσα ἐκαθάρθη τοιῷδε
τρόπῳ. [3.104.2] θῆκαι ὅσαι ἦσαν τῶν τεθνεώτων ἐν Δήλῳ, πάσας
ἀνεῖλον, καὶ τὸ λοιπὸν προεῖπον μήτε ἐναποθνῄσκειν ἐν τῇ
νήσῳ μήτε ἐντίκτειν, ἀλλ’ ἐς τὴν Ῥήνειαν διακομίζεσθαι.
ἀπέχει δὲ ἡ Ῥήνεια τῆς Δήλου οὕτως ὀλίγον ὥστε Πολυ-
κράτης ὁ Σαμίων τύραννος ἰσχύσας τινὰ χρόνον ναυτικῷ
καὶ τῶν τε ἄλλων νήσων ἄρξας καὶ τὴν Ῥήνειαν ἑλὼν
ἀνέθηκε τῷ Ἀπόλλωνι τῷ Δηλίῳ ἁλύσει δήσας πρὸς τὴν
Δῆλον. καὶ τὴν πεντετηρίδα τότε πρῶτον μετὰ τὴν κάθαρσιν
ἐποίησαν οἱ Ἀθηναῖοι τὰ Δήλια. [3.104.3] ἦν δέ ποτε καὶ τὸ πάλαι
μεγάλη ξύνοδος ἐς τὴν Δῆλον τῶν Ἰώνων τε καὶ περικτιόνων
νησιωτῶν· ξύν τε γὰρ γυναιξὶ καὶ παισὶν ἐθεώρουν, ὥσπερ
νῦν ἐς τὰ Ἐφέσια Ἴωνες, καὶ ἀγὼν ἐποιεῖτο αὐτόθι καὶ
γυμνικὸς καὶ μουσικός, χορούς τε ἀνῆγον αἱ πόλεις. [3.104.4] δηλοῖ
δὲ μάλιστα Ὅμηρος ὅτι τοιαῦτα ἦν ἐν τοῖς ἔπεσι τοῖσδε, ἅ
ἐστιν ἐκ προοιμίου Ἀπόλλωνος·
ἀλλ’ ὅτε Δήλῳ, Φοῖβε, μάλιστά γε θυμὸν ἐτέρφθης,
ἔνθα τοι ἑλκεχίτωνες Ἰάονες ἠγερέθονται
σὺν σφοῖσιν τεκέεσσι γυναιξί τε σὴν ἐς ἀγυιάν·
ἔνθα σε πυγμαχίῃ τε καὶ ὀρχηστυῖ καὶ ἀοιδῇ
μνησάμενοι τέρπουσιν, ὅταν καθέσωσιν ἀγῶνα.
[3.104.5] ὅτι δὲ καὶ μουσικῆς ἀγὼν ἦν καὶ ἀγωνιούμενοι ἐφοίτων ἐν
τοῖσδε αὖ δηλοῖ, ἅ ἐστιν ἐκ τοῦ αὐτοῦ προοιμίου· τὸν γὰρ
Δηλιακὸν χορὸν τῶν γυναικῶν ὑμνήσας ἐτελεύτα τοῦ ἐπαίνου
ἐς τάδε τὰ ἔπη, ἐν οἷς καὶ ἑαυτοῦ ἐπεμνήσθη·
ἀλλ’ ἄγεθ’, ἱλήκοι μὲν Ἀπόλλων Ἀρτέμιδι ξύν,
χαίρετε δ’ ὑμεῖς πᾶσαι. ἐμεῖο δὲ καὶ μετόπισθε
μνήσασθ’, ὁππότε κέν τις ἐπιχθονίων ἀνθρώπων
ἐνθάδ’ ἀνείρηται ταλαπείριος ἄλλος ἐπελθών·
«ὦ κοῦραι, τίς δ’ ὔμμιν ἀνὴρ ἥδιστος ἀοιδῶν
ἐνθάδε πωλεῖται, καὶ τέῳ τέρπεσθε μάλιστα;»
ὑμεῖς δ’ εὖ μάλα πᾶσαι ὑποκρίνασθαι ἀφήμως·
«τυφλὸς ἀνήρ, οἰκεῖ δὲ Χίῳ ἔνι παιπαλοέσσῃ.»
[3.104.6] τοσαῦτα μὲν Ὅμηρος ἐτεκμηρίωσεν ὅτι ἦν καὶ τὸ πάλαι
μεγάλη ξύνοδος καὶ ἑορτὴ ἐν τῇ Δήλῳ· ὕστερον δὲ τοὺς
μὲν χοροὺς οἱ νησιῶται καὶ οἱ Ἀθηναῖοι μεθ’ ἱερῶν ἔπεμ-
πον, τὰ δὲ περὶ τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ πλεῖστα κατελύθη ὑπὸ
ξυμφορῶν, ὡς εἰκός, πρὶν δὴ οἱ Ἀθηναῖοι τότε τὸν ἀγῶνα
ἐποίησαν καὶ ἱπποδρομίας, ὃ πρότερον οὐκ ἦν.
***
[3.104.1] Τον ίδιο χειμώνα ξεκαθάρισαν οι Αθηναίοι και τη Δήλο σύμφωνα με κάποιο χρησμό. Την είχε βέβαια καθαρίσει κι ο Πεισίστρατος ο τύραννος παλιότερα, όχι όμως ολόκληρη, αλλά όσην απόσταση μπορούσε κανείς να ιδεί ένα γύρο από το ιερό. Τώρα όμως καθαρίστηκε ολόκληρη κατά τον ακόλουθο τρόπο: [3.104.2] Όσοι τάφοι ανθρώπων που πέθαναν εκεί υπήρχαν στη Δήλο, τους εσήκωσαν όλους, κ' έβγαλαν διάτα μήτε να πεθαίνει κανείς στη Δήλο από δω και μπρος, ούτε να ξεγεννάει, αλλά να τους μεταφέρουν απέναντι στη Ρήνεια· η Ρήνεια απέχει από τη Δήλο τόσο λίγο που ο Πολυκράτης, ο τύραννος των Σαμίων, που έναν καιρό είχε μεγάλη εξουσία με το ναυτικό του και πήρε και τη Ρήνεια, την αφιέρωσε στον Απόλλωνα το Δήλιο δένοντάς τη με αλυσίδα με τη Δήλο. Και τότε, μετά τον εξαγνισμό της Δήλου, τέλεσαν για πρώτη φορά οι Αθηναίοι, τη γιορτή που γιορτάζεται κάθε πέμπτο χρόνο. [3.104.3] Γινόταν και τα παλιότερα χρόνια στη Δήλο μεγάλη σύναξη των Ιώνων και άλλων από τα γύρω νησιά· κ' έπαιρναν μέρος στις πομπές με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, όπως κάνουν και τωρ' ακόμα οι Ίωνες στα Εφέσια, και γίνονταν αγώνες εκεί τόσο αθλητικοί όσο και μουσικοί, και διάφορες πολιτείες έστελναν χορωδίες. [3.104.4] Και το δείχνει φανερά ο Όμηρος, πως γίνονταν έτσι τότε, με τους ακόλουθους στίχους από τον ύμνο στον Απόλλωνα:
Όταν στη Δήλο, Φοίβε, τόσο αναγαλλιά η καρδιά σου
σαν Ίωνες συνάζονται με τους σερτούς χιτώνες
με τα γυναικόπαιδά τους στο δρόμο το δικό σου,
σε αναθυμούνται με χορό, πάλαιμα και τραγούδι
και σου γλυκαίνουν την καρδιά σαν αρχινούν οι αγώνες.
[3.104.5] Πως γίνονταν κι αγώνες μουσικής και πως σ' αυτούς συνάζονταν από πολλά μέρη όσοι έμελλαν ν' αγωνιστούν, το δείχνει και στ' ακόλουθα, που είναι απ' τον ίδιο ύμνο. Γιατί το ποίημα, αφού πρώτα υμνεί το Δηλιακό χορό των γυναικών, καταλήγει με τούτους τους στίχους, όπου ο ποιητής αναφέρει καιτον εαυτό του:
Τώρα δεηθείτε στον Απόλλωνα και στην Άρτεμη μαζί.
Γεια και χαρά σας όλες· θυμηθείτε με τότε και με,
όποτε κάποιος άνθρωπος που ζει στην γην ετούτη
φτάσει ως εδώ βασανισμένος απ' το μόχτο και ρωτήσει:
«Σαν ποιος τραγουδιστής, κορίτσια, σας ευφραίνει πιότερο,
που εδώ συχνά γυρίζει, και με ποιον κάλλιο χαιρόσαστε;»
Τότε και σεις όλες μαζί με μια φωνή ν' αποκριθείτε:
Ο τυφλός άντρας που στη Χιο με τους γκρεμούς πάντοτε μένει.
[3.104.6] Με τα λόγια αυτά μαρτυρεί ο Όμηρος πως γινόταν τον παλιό καιρό μεγάλη σύναξη και γιορτή στη Δήλο· αργότερα όμως, τις χορωδίες τις έστελναν οι Αθηναίοι και οι νησιώτες μαζί με τα σφαχτάρια, οι περισσότερες όμως τελετές των αγώνων και πολλές άλλες εσταμάτησαν από τις συμφορές που έπεσαν όπως φαίνεται πιθανό, ώσπου οι Αθηναίοι ξαναθέσπισαν τους αγώνες, κ' έκαναν και ιπποδρομίες, που δε γίνονταν προτήτερα.
[3.104.1] Τον ίδιο χειμώνα ξεκαθάρισαν οι Αθηναίοι και τη Δήλο σύμφωνα με κάποιο χρησμό. Την είχε βέβαια καθαρίσει κι ο Πεισίστρατος ο τύραννος παλιότερα, όχι όμως ολόκληρη, αλλά όσην απόσταση μπορούσε κανείς να ιδεί ένα γύρο από το ιερό. Τώρα όμως καθαρίστηκε ολόκληρη κατά τον ακόλουθο τρόπο: [3.104.2] Όσοι τάφοι ανθρώπων που πέθαναν εκεί υπήρχαν στη Δήλο, τους εσήκωσαν όλους, κ' έβγαλαν διάτα μήτε να πεθαίνει κανείς στη Δήλο από δω και μπρος, ούτε να ξεγεννάει, αλλά να τους μεταφέρουν απέναντι στη Ρήνεια· η Ρήνεια απέχει από τη Δήλο τόσο λίγο που ο Πολυκράτης, ο τύραννος των Σαμίων, που έναν καιρό είχε μεγάλη εξουσία με το ναυτικό του και πήρε και τη Ρήνεια, την αφιέρωσε στον Απόλλωνα το Δήλιο δένοντάς τη με αλυσίδα με τη Δήλο. Και τότε, μετά τον εξαγνισμό της Δήλου, τέλεσαν για πρώτη φορά οι Αθηναίοι, τη γιορτή που γιορτάζεται κάθε πέμπτο χρόνο. [3.104.3] Γινόταν και τα παλιότερα χρόνια στη Δήλο μεγάλη σύναξη των Ιώνων και άλλων από τα γύρω νησιά· κ' έπαιρναν μέρος στις πομπές με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, όπως κάνουν και τωρ' ακόμα οι Ίωνες στα Εφέσια, και γίνονταν αγώνες εκεί τόσο αθλητικοί όσο και μουσικοί, και διάφορες πολιτείες έστελναν χορωδίες. [3.104.4] Και το δείχνει φανερά ο Όμηρος, πως γίνονταν έτσι τότε, με τους ακόλουθους στίχους από τον ύμνο στον Απόλλωνα:
Όταν στη Δήλο, Φοίβε, τόσο αναγαλλιά η καρδιά σου
σαν Ίωνες συνάζονται με τους σερτούς χιτώνες
με τα γυναικόπαιδά τους στο δρόμο το δικό σου,
σε αναθυμούνται με χορό, πάλαιμα και τραγούδι
και σου γλυκαίνουν την καρδιά σαν αρχινούν οι αγώνες.
[3.104.5] Πως γίνονταν κι αγώνες μουσικής και πως σ' αυτούς συνάζονταν από πολλά μέρη όσοι έμελλαν ν' αγωνιστούν, το δείχνει και στ' ακόλουθα, που είναι απ' τον ίδιο ύμνο. Γιατί το ποίημα, αφού πρώτα υμνεί το Δηλιακό χορό των γυναικών, καταλήγει με τούτους τους στίχους, όπου ο ποιητής αναφέρει καιτον εαυτό του:
Τώρα δεηθείτε στον Απόλλωνα και στην Άρτεμη μαζί.
Γεια και χαρά σας όλες· θυμηθείτε με τότε και με,
όποτε κάποιος άνθρωπος που ζει στην γην ετούτη
φτάσει ως εδώ βασανισμένος απ' το μόχτο και ρωτήσει:
«Σαν ποιος τραγουδιστής, κορίτσια, σας ευφραίνει πιότερο,
που εδώ συχνά γυρίζει, και με ποιον κάλλιο χαιρόσαστε;»
Τότε και σεις όλες μαζί με μια φωνή ν' αποκριθείτε:
Ο τυφλός άντρας που στη Χιο με τους γκρεμούς πάντοτε μένει.
[3.104.6] Με τα λόγια αυτά μαρτυρεί ο Όμηρος πως γινόταν τον παλιό καιρό μεγάλη σύναξη και γιορτή στη Δήλο· αργότερα όμως, τις χορωδίες τις έστελναν οι Αθηναίοι και οι νησιώτες μαζί με τα σφαχτάρια, οι περισσότερες όμως τελετές των αγώνων και πολλές άλλες εσταμάτησαν από τις συμφορές που έπεσαν όπως φαίνεται πιθανό, ώσπου οι Αθηναίοι ξαναθέσπισαν τους αγώνες, κ' έκαναν και ιπποδρομίες, που δε γίνονταν προτήτερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου