ΔΗΜ 13.12–17
Η δημαγωγική στάση των σύγχρονων πολιτικών αγορητών – Η σωτηρία της πόλης εξαρτάται από μια ισχυρή πολεμική μηχανή
Ο ομιλητής διατύπωσε τη δική του πρόταση για την καλύτερη διαχείριση και κατανομή των δημόσιων εσόδων της Αθήνας: τα χρήματα θα μοιράζονταν στους Αθηναίους ως μισθός για τη στρατιωτική τους υπηρεσία, με στόχο την οργάνωση ενός στρατού αξιόμαχου και ικανού να επεμβαίνει προς όφελος των συμμάχων της πόλης. Και συνεχίζει:
[12] Ἤδη δέ τις εἶπεν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοί που λέγων, οὐχ
ὑμῶν τῶν πολλῶν, ἀλλὰ τῶν διαρρηγνυμένων εἰ ταῦτα γενή-
σεται, «τί δ’ ὑμῖν ἐκ τῶν Δημοσθένους λόγων ἀγαθὸν
γέγονεν; παρελθὼν ὑμῶν, ὅταν αὐτῷ δόξῃ, ἐνέπλησε τὰ
ὦτα λόγων, καὶ διέσυρε τὰ παρόντα, καὶ τοὺς προγόνους
ἐπῄνεσεν, καὶ μετεωρίσας καὶ φυσήσας ὑμᾶς κατέβη.» [13] ἐγὼ
δ’ εἰ μὲν ὑμᾶς δυναίμην ὧν λέγω τι πεῖσαι, τηλικαῦτ’ ἂν
οἶμαι τὴν πόλιν πρᾶξαι ἀγαθὰ ὥστ’, εἰ νῦν εἰπεῖν ἐπιχει-
ρήσαιμι, πολλοὺς ἂν ἀπιστῆσαι ὡς μείζοσιν ἢ δυνατοῖς· οὐ
μὴν οὐδὲ τοῦτο μικρὸν ὠφελεῖν οἶμαι, εἰ τὰ βέλτιστ’ ἀκούειν
ὑμᾶς συνεθίζω. δεῖ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν βουλόμε-
νόν τι ποιῆσαι τὴν πόλιν ἡμῶν ἀγαθὸν τὰ ὦτα πρῶτον
ὑμῶν ἰάσασθαι· διέφθαρται γάρ· οὕτω πολλὰ καὶ ψευδῆ
καὶ πάντα μᾶλλον ἢ τὰ βέλτιστ’ ἀκούειν εἴθισθε. [14] οἷον
(ὅπως δὲ μὴ θορυβήσει μοι μηδείς, πρὶν ἂν ἅπαντ’ εἴπω)
ἀνέῳξαν δήπου πρώην τινὲς τὸν ὀπισθόδομον. οὐκοῦν οἱ
παριόντες ἅπαντες τὸν δῆμον καταλελύσθαι, τοὺς νόμους
οὐκέτ’ εἶναι, τοιαῦτ’ ἔλεγον. καίτοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
(καὶ σκοπεῖτ’ ἂν ἀληθῆ λέγω) οἱ μὲν ταῦτα ποιοῦντες ἄξι’
ἐποίουν θανάτου, ὁ δῆμος δ’ οὐ διὰ τούτων καταλύεται.
πάλιν κώπας τις ὑφείλετο· μαστιγοῦν, στρεβλοῦν πάντες οἱ
λέγοντες, τὸν δῆμον καταλύεσθαι. ἐγὼ δὲ τί φημί; τὸν μὲν
ὑφαιρούμενον θανάτου ποιεῖν ἄξια, ὥσπερ ἐκεῖνοι, τὸν δῆμον
δ’ οὐ διὰ τούτων καταλύεσθαι. [15] ἀλλὰ πῶς καταλύεται, οὐδεὶς
λέγει οὐδὲ παρρησιάζεται. ἐγὼ δὲ φράσω· ὅταν ὑμεῖς, ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, φαύλως ἠγμένοι, πολλοὶ καὶ ἄποροι καὶ
ἄοπλοι καὶ ἀσύντακτοι καὶ μὴ ταὐτὰ γιγνώσκοντες ἦτε, καὶ
μήτε στρατηγὸς μήτ’ ἄλλος μηδεὶς ὧν ἂν ὑμεῖς ψηφίσησθε
φροντίζῃ, καὶ ταῦτα μηδεὶς λέγειν ἐθέλῃ μηδ’ ἐπανορθοῖ,
μηδ’ ὅπως παύσεται τοιαῦτ’ ὄντα πράττῃ, ὃ νῦν ἀεὶ συμ-
βαίνει. [16] καὶ νὴ Δί’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἕτεροί γε λόγοι
παρερρυήκασι πρὸς ὑμᾶς ψευδεῖς, καὶ πολλὰ τὴν πολιτείαν
βλάπτοντες, οἷον «ἐν τοῖς δικαστηρίοις ὑμῖν ἐστιν ἡ σωτηρία,»
καὶ «δεῖ τῇ ψήφῳ τὴν πολιτείαν ὑμᾶς φυλάττειν.» ἐγὼ δ’
οἶδ’ ὅτι ταῦτα μὲν ὑμῖν [τὰ δικαστήρια] τῶν πρὸς ἀλλήλους
δικαίων ἐστὶ κύρια, ἐν δὲ τοῖς ὅπλοις δεῖ κρατεῖν τῶν ἐχθρῶν,
καὶ διὰ τούτων ἐστὶν ἡ σωτηρία τῆς πολιτείας. [17] οὐ γὰρ τὸ
ψηφίσασθαι τοῖς ἐν τοῖς ὅπλοις ποιήσει τὸ νικᾶν, ἀλλ’ οἱ
μετὰ τούτων κρατοῦντες τοὺς ἐχθροὺς καὶ ψηφίζεσθαι καὶ
ἄλλ’ ὅ τι ἂν βούλησθε ποιεῖν ὑμῖν ἐξουσίαν καὶ ἄδειαν
παρασκευάσουσι· δεῖ γὰρ ἐν μὲν τοῖς ὅπλοις φοβερούς, ἐν
δὲ τοῖς δικαστηρίοις φιλανθρώπους εἶναι.
***
[12] Ήδη δε είπεν, ω άνδρες Αθηναίοι, κάποιος όχι από σας εδώ τους πολλούς, αλλ' από εκείνους, οι οποίοι σχίζονται από τας φωνάς, εάν γίνουν ταύτα, «τι δε αγαθόν έχει προέλθει από τους λόγους του Δημοσθένους; Αφού παρουσιάσθη ενώπιόν σας, όταν του εφάνη καλόν, σας εγέμισε τα ώτα με λόγους, κατηγόρησε την παρούσαν κατάστασιν των πραγμάτων, τους προγόνους επήνεσε, και αφού σας ανεπτέρωσε το φρόνημα με κενάς ελπίδας και σας έκαμε ματαιόφρονας, κατέβη από το βήμα».
[13] Εγώ δε εάν μεν ήθελον δυνηθή να σας πείσω να παραδεχθήτε κάτι από όσα προτείνω, νομίζω, ότι τόσον μεγάλα αγαθά ήθελον κάμει προς την πόλιν, ώστε, εάν τώρα ήθελον επιχειρήσει να αναπτύξω αυτά, πολλοί δεν ήθελον πιστεύσει νομίζοντες αυτά αδύνατα ή μεγαλύτερα από ό,τι είναι· αλλ' όμως νομίζω, ότι ουδέ τούτο ολίγον ωφελεί, εάν δηλαδή σας συνηθίζω να ακούετε τα άριστα. Διότι πρέπει, ω άνδρες Αθηναίοι, όποιος θέλει να κάμη κάτι καλόν εις την πόλιν πρώτα τα ώτα σας να θεραπεύση, διότι έχουν διαφθαρή· ούτω πολλά και ψευδή και όλα τα άλλα μάλλον παρά τα άριστα έχετε συνηθίσει να ακούετε.
[14] Παραδείγματος χάριν ―παρακαλώ δε να μη θορυβήση κανείς, πριν είπω όλα― ήνοιξαν τώρα τελευταία βέβαια τον οπισθόδομον. Λοιπόν όλοι οι ανερχόμενοι εις το βήμα έλεγον «ότι το δημοκρατικόν πολίτευμα έχει καταλυθή», «ότι δεν υπάρχουν πλέον νόμοι». Και όμως, ω άνδρες Αθηναίοι ―και προσέξατε αν λέγω αληθή―, όσοι μεν τοιαύτα έπραττον, έπραττον άξια θανάτου, το δε δημοκρατικόν πολίτευμα με τα τοιαύτα δεν καταλύεται. Πάλιν κάποιος αφήρεσε κώπας από τον ναύσταθμον· όλοι εφώναζον «να μαστιγωθή, να στρεβλωθή», λέγοντες, ότι το δημοκρατικόν πολίτευμα καταλύεται. Εγώ δε τι λέγω; Όποιος αφαιρεί ταύτα πράττει άξια θανάτου, όπως λέγουν και εκείνοι, το δημοκρατικόν όμως πολίτευμα λέγω, ότι από τα τοιαύτα δεν καταλύεται.
[15] Αλλά πώς καταλύεται; Κανείς δεν λέγει ουδέ τολμά με θάρρος να είπη ενώπιόν σας. Εγώ δε θα είπω· το δημοκρατικόν πολίτευμα καταλύεται, όταν σεις, ω άνδρες Αθηναίοι, είσθε κακώς παιδευμένοι, πολλοί και άποροι και άοπλοι και ανοργάνωτοι, δεν διαπνέεσθε από τα ίδια συναισθήματα και μήτε στρατηγός μήτε κανείς άλλος δεν φροντίζη δι' όσα ηθέλετε αποφασίσει, και ταύτα κανείς δεν θέλει να λέγη ούτε τα διορθώνη, ούτε ενεργή πώς θα παύσουν αυτά να είναι τοιαύτα, πράγμα το οποίον τώρα πάντοτε συμβαίνει.
[16] Και μα τον Δία, ω άνδρες Αθηναίοι, υπάρχουν άλλοι λόγοι, οι οποίοι σας έχουν πλημμυρήσει, οι οποίοι είναι ψευδείς και βλάπτουν πολύ την πολιτείαν, παραδείγματος χάριν «από τα δικαστήρια εξαρτάται η σωτηρία σας» και «πρέπει με την ψήφον σας να διαφυλάσσετε την πολιτείαν». Εγώ δε γνωρίζω, ότι ταύτα μεν τα δικαστήρια σας εξασφαλίζουν το δίκαιον εις τας ιδιωτικάς σας σχέσεις, αλλά διά των όπλων πρέπει να είναι κανείς κύριος των εχθρών και από αυτά εξαρτάται η σωτηρία της πόλεως.
[17] Διότι δεν θα δώση την νίκην εις τον στρατόν το ψήφισμα της εκκλησίας του δήμου, αλλ' οι νικώντες με τα όπλα τους εχθρούς και εξουσίαν θα σας δώσουν να αποφασίζετε και να κάμνετε ό,τι θέλετε και ασφάλειαν θα σας εξασφαλίσουν· διότι πρέπει ένοπλοι μεν να είμεθα φοβεροί, εις τα δικαστήρια δε φιλάνθρωποι.
[12] Ήδη δε είπεν, ω άνδρες Αθηναίοι, κάποιος όχι από σας εδώ τους πολλούς, αλλ' από εκείνους, οι οποίοι σχίζονται από τας φωνάς, εάν γίνουν ταύτα, «τι δε αγαθόν έχει προέλθει από τους λόγους του Δημοσθένους; Αφού παρουσιάσθη ενώπιόν σας, όταν του εφάνη καλόν, σας εγέμισε τα ώτα με λόγους, κατηγόρησε την παρούσαν κατάστασιν των πραγμάτων, τους προγόνους επήνεσε, και αφού σας ανεπτέρωσε το φρόνημα με κενάς ελπίδας και σας έκαμε ματαιόφρονας, κατέβη από το βήμα».
[13] Εγώ δε εάν μεν ήθελον δυνηθή να σας πείσω να παραδεχθήτε κάτι από όσα προτείνω, νομίζω, ότι τόσον μεγάλα αγαθά ήθελον κάμει προς την πόλιν, ώστε, εάν τώρα ήθελον επιχειρήσει να αναπτύξω αυτά, πολλοί δεν ήθελον πιστεύσει νομίζοντες αυτά αδύνατα ή μεγαλύτερα από ό,τι είναι· αλλ' όμως νομίζω, ότι ουδέ τούτο ολίγον ωφελεί, εάν δηλαδή σας συνηθίζω να ακούετε τα άριστα. Διότι πρέπει, ω άνδρες Αθηναίοι, όποιος θέλει να κάμη κάτι καλόν εις την πόλιν πρώτα τα ώτα σας να θεραπεύση, διότι έχουν διαφθαρή· ούτω πολλά και ψευδή και όλα τα άλλα μάλλον παρά τα άριστα έχετε συνηθίσει να ακούετε.
[14] Παραδείγματος χάριν ―παρακαλώ δε να μη θορυβήση κανείς, πριν είπω όλα― ήνοιξαν τώρα τελευταία βέβαια τον οπισθόδομον. Λοιπόν όλοι οι ανερχόμενοι εις το βήμα έλεγον «ότι το δημοκρατικόν πολίτευμα έχει καταλυθή», «ότι δεν υπάρχουν πλέον νόμοι». Και όμως, ω άνδρες Αθηναίοι ―και προσέξατε αν λέγω αληθή―, όσοι μεν τοιαύτα έπραττον, έπραττον άξια θανάτου, το δε δημοκρατικόν πολίτευμα με τα τοιαύτα δεν καταλύεται. Πάλιν κάποιος αφήρεσε κώπας από τον ναύσταθμον· όλοι εφώναζον «να μαστιγωθή, να στρεβλωθή», λέγοντες, ότι το δημοκρατικόν πολίτευμα καταλύεται. Εγώ δε τι λέγω; Όποιος αφαιρεί ταύτα πράττει άξια θανάτου, όπως λέγουν και εκείνοι, το δημοκρατικόν όμως πολίτευμα λέγω, ότι από τα τοιαύτα δεν καταλύεται.
[15] Αλλά πώς καταλύεται; Κανείς δεν λέγει ουδέ τολμά με θάρρος να είπη ενώπιόν σας. Εγώ δε θα είπω· το δημοκρατικόν πολίτευμα καταλύεται, όταν σεις, ω άνδρες Αθηναίοι, είσθε κακώς παιδευμένοι, πολλοί και άποροι και άοπλοι και ανοργάνωτοι, δεν διαπνέεσθε από τα ίδια συναισθήματα και μήτε στρατηγός μήτε κανείς άλλος δεν φροντίζη δι' όσα ηθέλετε αποφασίσει, και ταύτα κανείς δεν θέλει να λέγη ούτε τα διορθώνη, ούτε ενεργή πώς θα παύσουν αυτά να είναι τοιαύτα, πράγμα το οποίον τώρα πάντοτε συμβαίνει.
[16] Και μα τον Δία, ω άνδρες Αθηναίοι, υπάρχουν άλλοι λόγοι, οι οποίοι σας έχουν πλημμυρήσει, οι οποίοι είναι ψευδείς και βλάπτουν πολύ την πολιτείαν, παραδείγματος χάριν «από τα δικαστήρια εξαρτάται η σωτηρία σας» και «πρέπει με την ψήφον σας να διαφυλάσσετε την πολιτείαν». Εγώ δε γνωρίζω, ότι ταύτα μεν τα δικαστήρια σας εξασφαλίζουν το δίκαιον εις τας ιδιωτικάς σας σχέσεις, αλλά διά των όπλων πρέπει να είναι κανείς κύριος των εχθρών και από αυτά εξαρτάται η σωτηρία της πόλεως.
[17] Διότι δεν θα δώση την νίκην εις τον στρατόν το ψήφισμα της εκκλησίας του δήμου, αλλ' οι νικώντες με τα όπλα τους εχθρούς και εξουσίαν θα σας δώσουν να αποφασίζετε και να κάμνετε ό,τι θέλετε και ασφάλειαν θα σας εξασφαλίσουν· διότι πρέπει ένοπλοι μεν να είμεθα φοβεροί, εις τα δικαστήρια δε φιλάνθρωποι.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου