ΠΛΑΤΩΝ: Ἵππίας μείζων (289a-289d)

[289a] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Εἶεν· μανθάνω, ὦ Ἱππία, ὡς ἄρα χρὴ ἀντιλέγειν πρὸς τὸν ταῦτα ἐρωτῶντα τάδε· Ὦ ἄνθρωπε, ἀγνοεῖς ὅτι τὸ τοῦ Ἡρακλείτου εὖ ἔχει, ὡς ἄρα «Πιθήκων ὁ κάλλιστος αἰσχρὸς ἀνθρώπων γένει συμβάλλειν,» καὶ χυτρῶν ἡ καλλίστη αἰσχρὰ παρθένων γένει συμβάλλειν, ὥς φησιν Ἱππίας ὁ σοφός. οὐχ οὕτως, ὦ Ἱππία;
ΙΠΠΙΑΣ. Πάνυ μὲν οὖν, ὦ Σώκρατες, ὀρθῶς ἀπεκρίνω.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἄκουε δή. μετὰ τοῦτο γὰρ εὖ οἶδ᾽ ὅτι φήσει· «Τί δέ, ὦ Σώκρατες; τὸ τῶν παρθένων γένος θεῶν γένει ἄν τις [289b] συμβάλλῃ, οὐ ταὐτὸν πείσεται ὅπερ τὸ τῶν χυτρῶν τῷ τῶν παρθένων συμβαλλόμενον; οὐχ ἡ καλλίστη παρθένος αἰσχρὰ φανεῖται; ἢ οὐ καὶ Ἡράκλειτος αὐτὸ τοῦτο λέγει, ὃν σὺ ἐπάγῃ, ὅτι “Ἀνθρώπων ὁ σοφώτατος πρὸς θεὸν πίθηκος φανεῖται καὶ σοφίᾳ καὶ κάλλει καὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσιν;”» ὁμολογήσωμεν, Ἱππία, τὴν καλλίστην παρθένον πρὸς θεῶν γένος αἰσχρὰν εἶναι;
ΙΠΠΙΑΣ. Τίς γὰρ ἂν ἀντείποι τούτῳ γε, ὦ Σώκρατες;
[289c] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἂν τοίνυν ταῦτα ὁμολογήσωμεν, γελάσεταί τε καὶ ἐρεῖ· «Ὦ Σώκρατες, μέμνησαι οὖν ὅτι ἠρωτήθης;» Ἔγωγε, φήσω, ὅτι αὐτὸ τὸ καλὸν ὅτι ποτέ ἐστιν. «Ἔπειτα,» φήσει, «ἐρωτηθεὶς τὸ καλὸν ἀποκρίνῃ ὃ τυγχάνει ὄν, ὡς αὐτὸς φῄς, οὐδὲν μᾶλλον καλὸν ἢ αἰσχρόν;» Ἔοικε, φήσω· ἢ τί μοι συμβουλεύεις, ὦ φίλε, φάναι;
ΙΠΠΙΑΣ. Τοῦτο ἔγωγε· καὶ γὰρ δὴ πρός γε θεοὺς ὅτι οὐ καλὸν τὸ ἀνθρώπειον γένος, ἀληθῆ ἐρεῖ.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. «Εἰ δέ σε ἠρόμην,» φήσει, «ἐξ ἀρχῆς τί ἐστι [289d] καλόν τε καὶ αἰσχρόν, εἴ μοι ἅπερ νῦν ἀπεκρίνω, ἆρ᾽ οὐκ ἂν ὀρθῶς ἀπεκέκρισο; ἔτι δὲ καὶ δοκεῖ σοι αὐτὸ τὸ καλόν, ᾧ καὶ τἆλλα πάντα κοσμεῖται καὶ καλὰ φαίνεται, ἐπειδὰν προσγένηται ἐκεῖνο τὸ εἶδος, τοῦτ᾽ εἶναι παρθένος ἢ ἵππος ἢ λύρα;»

***
[289a] ΣΩ. Ας είναι! Καταλαβαίνω, Ιππία, πως σ᾽ αυτόν που μας τα ρωτάει αυτά εμείς πρέπει με αυτόν τον τρόπο να αντιμιλήσουμε: Άνθρωπέ μου, δεν ξέρεις πως ο λόγος του Ηρακλείτου είναι σωστός, ότι δηλαδή ο πιο όμορφος από τους πιθήκους είναι άσκημος, όταν τον βάλεις δίπλα στους ανθρώπους, και ότι η πιο όμορφη από τις χύτρες είναι άσκημη, όταν τη βάλεις δίπλα στις κοπέλες, όπως λέει ο Ιππίας ο σοφός; Έτσι δεν είναι, Ιππία;
ΙΠ. Έτσι είναι, Σωκράτη· πολύ σωστά του αποκρίθηκες.
ΣΩ. Άκουε τώρα· ύστερα από αυτό, το ξέρω καλά ότι θα πει: Τί λες τώρα, Σωκράτη; Τις κοπέλες, αν τις βάλει κανείς [289b] δίπλα στους θεούς, δεν θα πάθουν το ίδιο που παθαίνουν οι χύτρες, όταν τις βάζουν δίπλα στις κοπέλες; Και η πιο όμορφη κοπέλα δεν θα φανεί άσκημη; Ή μήπως δεν λέει το ίδιο και ο Ηράκλειτος, που εσύ τον φέρνεις για μάρτυρα, ότι ο άνθρωπος ο πιο σοφός μπροστά στο θεό θα φανεί πίθηκος και στη σοφία και στην ομορφιά και σε όλα τα άλλα; Να παραδεχτούμε, Ιππία, ότι η πιο όμορφη κοπέλα μπροστά στους θεούς είναι άσκημη;
ΙΠ. Και ποιός θα μπορούσε να αντικρούσει τη γνώμη αυτή, Σωκράτη;
[289c] ΣΩ. Αν λοιπόν τα παραδεχτούμε αυτά, θα γελάσει και θα πει: Σωκράτη, θυμάσαι τί ήταν αυτό που σε ρώτησα; Και βέβαια, θα του πω: τί πράγμα τάχα είναι το όμορφο καθαυτό; Και τότε θα πει: Εγώ σε ρώτησα για το όμορφο, και συ στην απόκρισή σου μου μιλείς για κείνο που καταντάει να είναι, όπως ο ίδιος λες, τόσο όμορφο όσο και άσκημο. Ή όχι; Έτσι φαίνεται, θα πω. Ή τί άλλο με συμβουλεύεις, καλέ μου, να πω;
ΙΠ. Αυτό βέβαια. Όταν σου πει ότι μπροστά στους θεούς οι άνθρωποι δεν είναι όμορφοι, δεν θα λέει ψέματα.
ΣΩ. Αν σε ρωτούσα, θα πει, από την αρχή, ποιό πράγμα είναι [289d] όμορφο μαζί και άσκημο, και συ μου αποκρινόσουν λέγοντας αυτά που είπες τώρα, θα είχες αποκριθεί σωστά. Το όμορφο όμως καθαυτό, που με αυτό στολίζονται και τα άλλα όλα και φαίνονται όμορφα, όταν προστεθεί το στοιχείο εκείνο, νομίζεις και τώρα πως είναι μια κοπέλα ή μια φοράδα ή μια λύρα;