§5.39. Για την απόλυτη επιρρηματική μετοχή, τη σημασία και την απόδοσή της ισχύει ό,τι και για τη συνημμένη και επομένως δεν χρειάζεται να επαναληφθεί. Εκφράζει μιαν ενέργεια, μια διεργασία ή ένα συμβάν που συνοδεύει και προσδιορίζει το κατηγόρημα της πρότασης. Η διάκριση των διαφόρων κατηγοριών στηρίζεται στα συμφραζόμενα και δεν είναι πάντοτε σαφής.
§5.40. Γενική απόλυτη
Είναι η συχνότερη απόλυτη επιρρηματική μετοχή.
• Τροπική
ΘΟΥΚ 1.98.1 [Ἀθηναῖοι] Ἠιόνα τὴν ἐπὶ Στρυμόνι Μήδων ἐχόντων πολιορκίᾳ εἷλον || οι Αθηναίοι κατέλαβαν με πολιορκία την Ηιόνα πάνω στον Στρυμόνα που την κατείχαν οι Μήδοι.
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.2.21 Κῦρος ἀνέβη ἐπὶ τὰ ὄρη οὐδενὸς κωλύοντος || ο Κύρος ανέβηκε στα βουνά χωρίς να τον εμποδίζει κανείς.
• Χρονική
ΞΕΝ Ελλ 5.1.9 ναυμαχίας δὲ πρὸς σελήνην γενομένης, τέτταρας τριήρεις λαμβάνει ὁ Γοργώπας || όταν έγινε η ναυμαχία υπό το σεληνόφως ο Γοργώπας κυρίεψε τέσσερεις τριήρεις.
ΞΕΝ Ελλ 5.4.58 ὑποφαίνοντος δὲ πάλιν τοῦ ἦρος ὁ Ἀγησίλαος κλινοπετὴς ἦν || όταν άρχισε να φαίνεται η άνοιξη ο Αγησίλαος ήταν κατάκοιτος.
ΜΕΝΑΝΔΡ Μονοστ 123 δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται || όταν πέσει η βαλανιδιά κόβει ο καθένας ξύλα.
• Παραχωρητική, εναντιωματική ή ενδοτική
ΞΕΝ ΚΑναβ 6.2.10 [Ἀρκάδες καὶ Ἀχαιοὶ ἔλεγον] ὡς αἰσχρὸν εἴη ἄρχειν Ἀθηναῖον Πελοποννησίων καὶ Λακεδαιμόνιον, μηδεμίαν δύναμιν παρεχόμενον εἰς τὴν στρατιάν, καὶ τοὺς μὲν πόνους σφᾶς ἔχειν, τὰ δὲ κέρδη ἄλλους, καὶ ταῦτα τὴν σωτηρίαν σφῶν κατειργασμένων || οι Αρκάδες και οι Αχαιοί έλεγαν ότι είναι ντροπή να είναι αρχηγός των Πελοποννησίων ένας Αθηναίος ή και Λακεδαιμόνιος, ο οποίος δεν προσέφερε τίποτα στο στράτευμα, και τους κόπους να τους υφίστανται βέβαια αυτοί [οι Πελοποννήσιοι], τα κέρδη όμως να τα καρπώνονται άλλοι, μολονότι αυτοί [οι Πελοποννήσιοι] ήταν εκείνοι στους οποίους οφειλόταν η σωτηρία τους.
ΞΕΝ Αγησ 2.31 [Ἀγησίλαος] ἀποπλεῖ οἴκαδε καίπερ μέσου χειμῶνος ὄντος || αποπλέει για την πατρίδα μολονότι ήταν μεσοχείμωνο.
ΠΛ Πολ 511d νοῦν οὐκ ἴσχειν περὶ αὐτὰ δοκοῦσί σοι, καίτοι νοητῶν ὄντων μετὰ ἀρχῆς || σου δίνουν την εντύπωση πως δεν κατανοούν αυτά τα αντικείμενα μολονότι αυτά είναι δυνατόν, σε συνάρτηση με την πρώτη αρχή, να γίνονται κατανοητά.
• Αιτιολογική
ΘΟΥΚ 7.13.2 τὰ δὲ πληρώματα διὰ τόδε ἐφθάρη τε ἡμῖν καὶ ἔτι νῦν φθείρεται, τῶν ναυτῶν τῶν μὲν διὰ φρυγανισμὸν καὶ ἁρπαγὴν καὶ ὑδρείαν μακρὰν ὑπὸ τῶν ἱππέων ἀπολλυμένων∙οἱ δὲ θεράποντες αὐτομολοῦσι || τα πληρώματα άρχισαν να φθείρονται και συνεχίζουν να φθείρονται εξαιτίας τούτου, επειδή οι ναύτες που απομακρύνονται από τη βάση για ξύλα, λεηλασία ή νερό έχουν υποστεί όλεθρο από το εχθρικό ιππικό∙ οι βοηθητικοί από την άλλη μεριά αυτομολούν.
ΠΛ Τιμ 92a τετράπουν τε τὸ γένος αὐτῶν ἐκ ταύτης ἐφύετο καὶ πολύπουν τῆς προφάσεως, θεοῦ βάσεις ὑποτιθέντος πλείους τοῖς μᾶλλον ἄφροσιν, ὡς μᾶλλον ἐπὶ γῆς ἕλκοιντο || το τετράποδο και το πολύποδο γένος αυτών των στεριανών ζώων προέκυψε από τον εξής λόγο: επειδή ο θεός εφοδίασε με περισσότερα στηρίγματα τα ζώα με λιγότερη φρόνηση για να έλκονται περισσότερο από τη γη.
Με το ἅτε, οἷα, οἷον, ὡς, ὥσπερ:
ΗΡΟΔ 1.123 βουλόμενος ὁ Ἅρπαγος δηλῶσαι [Κύρῳ] τὴν ἑωυτοῦ γνώμην ἄλλως μὲν οὐδαμῶς εἶχε ἅτε τῶν ὁδῶν φυλασσομένων, ὁ δὲ ἐπιτεχνᾶται τοιόνδε || ο Άρπαγος θέλοντας να φανερώσει το σχέδιό του στον Κύρο και μη έχοντας άλλον τρόπο, επειδή οι δρόμοι φρουρούνταν, επινόησε το εξής.
ΗΡΟΔ 1.190 οἷα ὁμίλου πολλοῦ ἐργαζομένου ἤνετο τὸ ἔργον || επειδή δούλευαν πολλά χέρια το έργο αποπερατώθηκε.
ΣΟΦ Αντ 1178 ὡς ὧδ' ἐχόντων [ενν.: τῶν πραγμάτων] τἄλλα βουλεύειν πάρα || επειδή έτσι έχουν τα πράγματα πρέπει να μελετηθούν τα άλλα που θα ακολουθήσουν.
ΘΟΥΚ 1.2.6 καὶ ἐς Ἰωνίαν ὕστερον ὡς οὐχ ἱκανῆς οὔσης τῆς Ἀττικῆς ἀποικίας ἐξέπεμψαν || αργότερα, επειδή θεωρούσαν πως πια δεν τους χωράει η Αττική, έστειλαν [οι Αθηναίοι] ανθρώπους να ιδρύσουν αποικίες και στην Ιωνία.
ΞΕΝ ΚΑναβ 3.2.10 οὕτω δ' ἐχόντων [τῶν πραγμάτων], εἰκὸς τοῖς πολεμίοις ἐναντίους εἶναι τοὺς θεούς || επειδή έτσι έχουν τα πράγματα, είναι φυσικό οι θεοί να εναντιώνονται στους εχθρούς μας.
ΞΕΝ Ελλ 7.5.20 παρήγγειλεν αὐτοῖς παρασκευάζεσθαι ὡς μάχης ἐσομένης παράγγειλε στους στρατιώτες να ετοιμαστούν γιατί θα γίνει μάχη.
• Υποθετική
ΕΥΡ απ. 397 θεοῦ θέλοντος κἂν ἐπὶ ῥιπὸς πλέοις || αν θέλει ο θεός επιπλέεις και πάνω σε ένα καλάμι.
ΞΕΝ Οικ 4.2 τῶν σωμάτων θηλυνωμένων καὶ αἱ ψυχαὶ πολὺ ἀρρωστότεραι γίγνονται || εάν γίνουν μαλθακά τα σώματα γίνονται και οι ψυχές πολύ πιο αδύναμες.
ΙΣΟΚΡ 4.2 τῶν μὲν γὰρ ἀθλητῶν δὶς τοσαύτην ῥώμην λαβόντων οὐδὲν ἂν πλέον γένοιτο τοῖς ἄλλοις || γιατί και αν ακόμη αποκτήσουν οι αθλητές δυο φορές τόση δύναμη, οι άλλοι δε θα είχαν να κερδίσουν τίποτα παραπάνω.
Γενικές απόλυτες με το ὡς χρησιμοποιούνται τέλος με τα ρήματα που σημαίνουν "έχω την πεποίθηση", "πιστεύω", "κρίνω", "λέγω" κτό.. όπως π.χ. το εἰδέναι, ἐπίστασθαι, γιγνώσκειν, νοεῖν, ἔχειν γνώμην, διακεῖσθαι τὴν γνώμην, λέγειν κτό.. Εδώ ή απόλυτη γενική εμφανίζεται αντί για μια δευτερεύουσα ειδική πρόταση με το ὅτι, ὡς ή ένα αντικείμενο με μια μετοχή σε αιτιατική ή, τέλος, μια απαρεμφατική σύνταξη. Το ὡς δηλώνει σε πολλές περιπτώσεις μια παρομοίωση, "σαν, σαν να, όπως", στην οποία συχνά ανταποκρίνεται το δεικτικό οὕτως που συνάπτεται στο κατηγόρημα της πρότασης:
ΘΟΥΚ 7.15.1 καὶ νῦν ὡς ἐφ' ἃ μὲν ἤλθομεν τὸ πρῶτον τῶν στρατιωτῶν καὶ τῶν ἡγεμόνων ὑμῖν μὴ μεμπτῶν γεγενημένων, οὕτω τὴν γνώμην ἔχετε || και τώρα σχετικά με τους αρχικούς στόχους της επίθεσης μας, πιστέψτε μας ότι δεν έχετε να προσάψετε τίποτα στους στρατιώτες και τους διοικητές.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 2.3.15 ὡς οὖν ἐμοῦ γε καὶ ἀγωνιωμένου καὶ ὁποῖος ἄν τις ὦ κατὰ τὴν ἀξίαν με τιμᾶν ἀξιώσοντος, οὕτως, ὦ Κῦρε, γίγνωσκε αυτό να ξέρεις Κύρε για μένα, ότι θα αγωνιστώ και θα έχω την αξίωση να με τιμάς ανάλογα με την αξία μου.
§5.41. Αιτιατική απόλυτη
Η χρήση της απόλυτης αιτιατικής στα ΑΕ παρουσιάζει δύο εντελώς διαφορετικές μορφές:
(α) Μία αιτιατική και μία μετοχή που συνοδεύονται από το ὡς σχηματίζουν μερικές φορές μια σύναψη, η οποία διαμορφώνεται στην μεθομηρική εποχή και αντιστοιχεί στην ανίστοιχη απόλυτη αιτιολογική γενική με το ὡς.:
ΗΡΟΔ 9.42 ἥδεσθε ὡς περιεσομένους ἡμέας Ἑλλήνων || να χαίρεστε επειδή θα νικήσουμε τους Έλληνες.
ΘΟΥΚ 1.134.4 ὁ δὲ θεὸς ὁ ἐν Δελφοῖς τόν τε τάφον ὕστερον ἔχρησε τοῖς Λακεδαιμονίοις μετενεγκεῖν οὗπερ ἀπέθανε καὶ ὡς ἄγος αὐτοῖς ὂν τὸ πεπραγμένον δύο σώματα ἀνθ' ἑνὸς τῇ Χαλκιοίκῳ ἀποδοῦναι || ο θεός των Δελφών έβγαλε χρησμό στους Λακεδαιμονίους να μεταφέρουν τον τάφο εκεί ακριβώς που πέθανε, - και σαν να ήταν άγος αυτό που έπραξαν, αντί για ένα να προσφέρουν δύο σώματα στην Χαλκίοικο.
ΞΕΝ Απομν 1.3.2 [Σωκράτης] ηὔχετο πρὸς τοὺς θεοὺς ἁπλῶς τἀγαθὰ διδόναι, ὡς τοὺς θεοὺς κάλλιστα εἰδότας ὁποῖα ἀγαθά ἐστι || ο Σωκράτης προσευχόταν στους θεούς απλώς να του δώσουν τα αγαθά, διότι οι θεοί γνωρίζουν πολύ καλά ποια πράγματα είναι αγαθά.
ΛΥΣ 14.16ἀναβαίνοντες δ' ὑμᾶς ἐξαιτήσονται καὶ ἀντιβολήσουσιν, οὐκ ἀξιοῦντες τοῦ Ἀλκιβιάδου ὑέος τοσαύτην δειλίαν καταγνῶναι, ὡς ἐκεῖνον πολλῶν ἀγαθῶν ἀλλ' οὐχὶ πολλῶν κακῶν αἴτιον γεγενημένον || αφού ανεβούν στο βήμα, θα ζητήσουν από σας και θα σας ικετεύσουν, ισχυριζόμενοι ότι δεν πρέπει να κηρύξετε ένοχο τον γιο του Αλκιβιάδη για τέτοια ανανδρία, γιατί δήθεν εκείνος έγινε πρόξενος πολλών καλών και όχι πολλών κακών για την πόλη.
(β) Η δεύτερη κατηγορία της απόλυτης αιτιατικής, αν και μαρτυρείται μόνο από τον 5ο αιώνα π.χ. και εξής, φαίνεται να είναι παλαιά. Πρόκειται για το ουδέτερο ενικό μιας μετοχής που χρησιμοποιείται απρόσωπα με τη σημασία μιας επιρρηματικής πρότασης ή μιας ισοδύναμης με αυτήν απόλυτης γενικής. Μερικές από αυτές τις μετοχές είναι:
• τα δέον, χρεών που ως απόλυτες αιτιατικές έχουν τη σημασία "επειδή, ενώ, μολονότι είναι ή ήταν ή θα ήταν αναγκαίο",
• τα πρέπον, προσῆκον (= "επειδή, ενώ, μολονότι είναι ήταν ή θα ήταν πρέπον"),
• τα ὄν, ἐξόν, παρὸν και τα δυνατὸν ὄν, οἷόν τε ὄν (= "επειδή, ενώ, μολονότι είναι ήταν ή θα ήταν δυνατό"),
• το αἰσχρὸν ὄν (= "επειδή, ενώ, μολονότι είναι ήταν ή θα ήταν επονείδιστο"),
• το ἄδηλον ὄν (= "επειδή, ενώ, μολονότι είναι ήταν ή θα ήταν άγνωστο"),
• το δόξαν, δεδογμένον (= "επειδή, ενώ, μολονότι είναι ήταν ή θα ήταν αποφασισμένο"):
ΘΟΥΚ 1.2.2 περιουσίαν χρημάτων οὐκ ἔχοντες οὐδὲ γῆν φυτεύοντες, ἄδηλον ὂν ὁπότε τις ἐπελθὼν καὶ ἀτειχίστων ἅμα ὄντων ἄλλος ἀφαιρήσεται || περίσσευμα χρημάτων δεν είχαν ούτε καλλιεργούσαν τη γη, αφού ήταν άγνωστο πότε θα επέδραμε κάποιος άλλος και θα τους τα έπαιρνε καθώς δεν είχαν ούτε και προστατευτικά τείχη.
ΘΟΥΚ 1.125.1-2 καὶ τὸ πλῆθος ἐψηφίσαντο πολεμεῖν. δεδογμένον δὲ αὐτοῖς εὐθὺς ἀδύνατα ἦν ἐπιχειρεῖν ἀπαρασκεύοις οὖσιν || οι περισσότεροι ψήφισαν υπέρ του πολέμου∙ αν και ήταν αποφασισμένο όμως δεν ήταν δυνατόν να αρχίσουν αμέσως οι επιχειρήσεις επειδή ήταν ανέτοιμοι.
ΞΕΝ ΚΑναβ 2.5.22 ἀλλὰ τι δὴ ὑμᾶς ἐξὸν ἀπολέσαι οὐκ ἐπὶ τοῦτο ἤλθομεν; || αλλά γιατί, μολονότι μας ήταν δυνατό να σας εξολοθρεύσουμε, δεν φτάσαμε σε αυτό;
ΞΕΝ ΚΑναβ 3.1.14 κατακείμεθα ὥσπερ ἐξὸν ἡσυχίαν ἄγειν || μένουμε ξαπλωμένοι, σαν να το επιτρέπει η περίσταση να εφησυχάζουμε.
ΠΛ Απολ 24d δῆλον γὰρ ὅτι οἶσθα, μέλον γέ σοι || είναι προφανές ότι το ξέρεις, γιατί νοιάζεσαι γι'αυτούς.
ΠΛ Κριτ 46a οἵτινές σε οὐχὶ σώσαμεν οὐδὲ σὺ σαυτόν, οἷόν τε ὂν καὶ δυνατόν || δε σε γλιτώσαμε εμείς ούτε εσύ τον εαυτό σου, μολονότι ήταν εφικτό και δυνατό.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου