Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΧΕΡΡΟΝΗΣΩ

ΔΗΜ 8.38–42

Ο Φίλιππος είναι εχθρός της Αθήνας και του πολιτεύματός της

Ο ρήτορας, αποκρούοντας τις επιθέσεις της φιλομακεδονικής μερίδας εναντίον του στρατηγού Διοπείθη (βλ. σχετικά ΔΗΜ 8.13–18), αιτιολόγησε τις επιλογές του τελευταίου και επέκρινε για μια ακόμη φορά (βλ. και ΔΗΜ 8.21–23) τους συμπολίτες του, κατηγορώντας τους για ακρισία, αναποφασιστικότητα και αδυναμία εκμετάλλευσης των ευνοϊκών συγκυριών.

[38] Εἰσὶ τοίνυν τινὲς οἳ τότ’ ἐξελέγχειν τὸν παριόντ’ οἴονται,
ἐπειδὰν ἐρωτήσωσι «τί οὖν χρὴ ποιεῖν;» οἷς ἐγὼ μὲν τὸ
δικαιότατον καὶ ἀληθέστατον τοῦτ’ ἀποκρινοῦμαι, ταῦτα μὴ
ποιεῖν ἃ νυνὶ ποιεῖτε, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ καθ’ ἕκαστον ἀκριβῶς
ἐρῶ. καὶ ὅπως, ὥσπερ ἐρωτῶσι προθύμως, οὕτω καὶ ποιεῖν
ἐθελήσουσιν. [39] πρῶτον μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτο παρ’
ὑμῖν αὐτοῖς βεβαίως γνῶναι, ὅτι τῇ πόλει Φίλιππος πολεμεῖ
καὶ τὴν εἰρήνην λέλυκεν (καὶ παύσασθε περὶ τούτου κατη-
γοροῦντες ἀλλήλων) καὶ κακόνους μέν ἐστι καὶ ἐχθρὸς ὅλῃ
τῇ πόλει καὶ τῷ τῆς πόλεως ἐδάφει, [40] προσθήσω δὲ καὶ τοῖς
ἐν τῇ πόλει πᾶσιν ἀνθρώποις, καὶ τοῖς μάλιστ’ οἰομένοις αὐτῷ
χαρίζεσθαι (εἰ δὲ μή, σκεψάσθων Εὐθυκράτη καὶ Λασθένη
τοὺς Ὀλυνθίους, οἳ δοκοῦντες οἰκειότατ’ αὐτῷ διακεῖσθαι,
ἐπειδὴ τὴν πόλιν προὔδοσαν, πάντων κάκιστ’ ἀπολώλασιν),
οὐδενὶ μέντοι μᾶλλον ἢ τῇ πολιτείᾳ πολεμεῖ οὐδ’ ἐπιβουλεύει,
καὶ σκοπεῖ μᾶλλον οὐδὲ ἓν τῶν πάντων, ἢ πῶς ταύτην κατα-
λύσει. [41] καὶ τοῦτ’ εἰκότως τρόπον τινὰ πράττει· οἶδεν γὰρ
ἀκριβῶς ὅτι οὐδ’ ἂν πάντων τῶν ἄλλων γένηται κύριος,
οὐδὲν ἔστ’ αὐτῷ βεβαίως ἔχειν, ἕως ἂν ὑμεῖς δημοκρατῆσθε,
ἀλλ’ ἐάν ποτε συμβῇ τι πταῖσμα, ἃ πολλὰ γένοιτ’ ἂν ἀνθρώπῳ,
ἥξει πάντα τὰ νῦν συμβεβιασμένα καὶ καταφεύξεται πρὸς
ὑμᾶς· [42] ἐστὲ γὰρ ὑμεῖς οὐκ αὐτοὶ πλεονεκτῆσαι καὶ κατασχεῖν
ἀρχὴν εὖ πεφυκότες, ἀλλ’ ἕτερον λαβεῖν κωλῦσαι καὶ ἔχοντ’
ἀφελέσθαι δεινοί, καὶ ὅλως ἐνοχλῆσαι τοῖς ἄρχειν βουλο-
μένοις καὶ πάντας ἀνθρώπους εἰς ἐλευθερίαν ἐξελέσθαι
ἕτοιμοι. οὔκουν βούλεται τοῖς ἑαυτοῦ καιροῖς τὴν παρ’
ὑμῶν ἐλευθερίαν ἐφεδρεύειν, οὐδὲ πολλοῦ δεῖ, οὐ κακῶς οὐδ’
ἀργῶς ταῦτα λογιζόμενος.

***
[38] Υπάρχουν αληθώς άνθρωποι οι οποίοι φρονούν ότι θα αποστομώσουν τον ρήτορα εάν τον ερωτήσουν «τι πρέπει λοιπόν να πράξωμεν;» Εις αυτούς εγώ θα απαντήσω τούτο που είναι σύμφωνον με το δίκαιον και με την πλήρη αλήθειαν: να μη πράττετε αυτό που πράττετε τώρα· ή μάλλον θα εισέλθω και εις λεπτομερείας. Και είθε να φανούν τόσον πρόθυμοι διά την δράσιν όσον είναι διά την υποβολήν ερωτήσεων! [39] Προ παντός άλλου, Αθηναίοι πολίται, πρέπει να βάλετε καλά εις τον νουν σας ότι ο Φίλιππος πολεμεί κατά της πόλεώς μας και έχει διαρρήξει την συνθήκην της ειρήνης ―παύσατε δε επί του σημείου αυτού τας εναντίον αλλήλων κατηγορίας― και ότι έχει κακάς προθέσεις και είναι εχθρός ολοκλήρου της πόλεως και του εδάφους της πόλεως, [40] θα προσθέσω δε (ότι είναι εχθρός) και όλων εδώ ανεξαιρέτως, ακόμη και εκείνων οι οποίοι νομίζουν περισσότερον παντός άλλου ότι του είναι ευχάριστοι. Εάν αμφιβάλλουν, ας αναλογισθούν τον Ευθυκράτη και τον Λασθένη τους Ολυνθίους, οι οποίοι, ενώ ενόμιζον ότι ευρίσκονται εις στενωτάτας μετ' αυτού σχέσεις, αφού επρόδωσαν την πόλιν των κατεστράφησαν χειρότερα από κάθε άλλον. Αλλά κυρίως πολεμεί και επιβουλεύεται το πολίτευμά μας, και προ παντός άλλου εις του πολιτεύματος την κατάργησιν αποβλέπει. [41] Και είναι, τρόπον τινά, φυσικόν να πράττη τούτο· διότι γνωρίζει πολύ καλά ότι, και αν όλων των άλλων γίνη κύριος, ουδέν θα κατέχη ασφαλώς, εφ' όσον σεις θα έχετε λαοκρατικόν πολίτευμα· αλλ' εάν ποτέ τού συμβή ατύχημα ―όλα δε συμβαίνουν εις τους ανθρώπους― πάντες εκείνοι που κρατεί σήμερον ηνωμένους διά της βίας θα έλθουν σε σας και θα ριφθούν εις τας αγκάλας σας. [42] Και τούτο διότι σεις δεν είσθε εκ φύσεως πλασμένοι ούτως ώστε να επιθυμήτε την δεσποτείαν ή να κατακρατήτε αυτήν· αλλ' είσθε ισχυροί μόνον και μόνον διά να εμποδίσετε άλλους να την αποκτήσουν και διά να την αφαιρέσετε εάν την κατέχουν, και γενικώς διά να είσθε εμπόδιον εις τους επιθυμούντας την κυριαρχίαν και διά να αποδώσετε την ελευθερίαν εις όλους τους ανθρώπους· διά πάντα ταύτα είσθε πρόθυμοι. Δεν θέλει λοιπόν αυτός η ελευθερία η ιδική σας να ενεδρεύη την κατάλληλον κατ' αυτού ευκαιρίαν· βεβαίως δεν το θέλει, και ο υπολογισμός του αυτός αποδεικνύει ότι βλέπει ορθώς τα πράγματα και δεν αποκοιμάται.