Υπάρχει καλύτερη τροφή για την σκέψη αναγνώστη; Ακόμη και το χειρότερο βιβλίο μπορεί να μας δώσει κάτι για να σκεφτούμε. Βλέπετε ο πραγματικός σκοπός των βιβλίων είναι να αναγκάσει το μυαλό να σκεφτεί μόνο του. Και έτσι θα ‘πρεπε να διαβάζουμε κάθε βιβλίο. Όχι αποδεχόμενοι ό,τι μας λέει αλλά σκεπτόμενοι ό,τι μας λέει.
Και ο καλύτερος τρόπος για να το κάνεις αυτό είναι να το διαβάσεις 3 φορές: την πρώτη σαν να διαβάζεις εφημερίδα, την δεύτερη σαν να το διαβάζεις σε κάποιον άλλο και την τρίτη σαν να το εξηγείς σε κάποιον άλλο. Θα μου πείτε πρέπει όλα τα βιβλία πρέπει να τα διαβάζουμε τρεις φορές; Όχι φυσικά. Αλλά βιβλίο που δεν θέλεις να το ξαναδιαβάσεις δεν είναι καλό βιβλίο.
«Δεν μπορείς να ανοίξεις ένα βιβλίο χωρίς να μάθεις κάτι». Κομφούκιος
Όμως αγαπητέ αναγνώστη δεν είναι μόνο ότι το βιβλίο ακονίζει την σκέψη και την κριτική ικανότητα: σου δίνει και την δυνατότητα να μάθεις ένα σωρό πράγματα. Άμα ξέρεις να διαβάζεις τότε ο δρόμος για την μάθηση είναι ανοικτός:
Εγώ έμαθα γράμματα απ’ την λογοτεχνία, από εκεί έμαθα κοινωνιολογία, από εκεί έμαθα και οικονομία. Διάβασα όλη την Γαλλική λογοτεχνία, η οποία είναι καταπληκτική, διάβασα σύγχρονη αμερικάνικη λογοτεχνία. Μέσα από την λογοτεχνία μαθαίνεις την γλώσσα, μαθαίνεις να μιλάς, παίρνεις γνώσεις τρομακτικές από όλους τους χώρους.
«Καμιά διασκέδαση δεν είναι τόσο φτηνή όσο το διάβασμα και καμιά απόλαυση δεν διαρκεί τόσο πολύ». Λέιντι Μέρι Μόνταγκιου
Υπάρχει μήπως φτηνότερη τροφή για τη σκέψη; Ένα βιβλίο δεν κοστίζει τίποτα σε σχέση με αυτά που προσφέρει και επιπλέον μπορείς να το δανεισθείς τζάμπα από τη βιβλιοθήκη ή από ένα φίλο. Δεν θα ξεχάσω ένα μικρό δοκίμιο του Τζ. Όργουελ (δημοσιευμένο στην Tribune το 1946) με τίτλο «Books vs cigarettes» (Βιβλίο εναντίον τσιγάρων), όπου με μοναδικό τρόπο αναλύει τα έξοδα μιας χρονιάς και στα δύο και συγκρίνει τις απολαύσεις που αυτά προσφέρουν.
«Κατά κάποιο περίεργο τρόπο, το να διαβάζεις ένα βιβλίο ποτέ δεν σε κάνει να αισθάνεσαι ότι στέκεσαι ακίνητος». Τζεφ Μάλετ
Μήπως όμως δεν είναι και το φθηνότερο/ γρηγορότερο μεταφορικό μέσο της ψυχής μας; Μας πάει σε τόπους μακρινούς, τόπους που δεν υπάρχουν ή που δεν είχαμε φανταστεί ότι υπάρχουν (δέστε αν θέλετε και αυτό το πολύ όμορφο ποίημα της Έμιλυ Ελίζαμπεθ Ντίκινσον). Αναπτύσσει τη φαντασία μας γιατί την θέτει σε λειτουργία.
Αυτή είναι και η μεγάλη διαφορά του με την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο: στο βιβλίο η φαντασία μας είναι ελεύθερη, ενώ όταν μια ιστορία μας μεταδίδεται με εικόνες η φαντασία μας είναι δέσμια: «αυτοί που διαβάζουν έχουν τον κόσμο και αυτοί που βλέπουν τηλεόραση τον χάνουν» μας λέει ο μεγάλος σκηνοθέτης Γ. Χέρζογκ. Ενώ ο φοβερός συγγραφέας μικρών ιστοριών Α. Μοράβια δείχνει ότι ξέρει πολύ καλά την δουλειά του όταν μας λέει ότι «ο μυθιστοριογράφος σου δίνει να δεις από την κλειδαρότρυπα αυτά που δεν μπορείς να δεις διαφορετικά».
«Τα βιβλία είναι οι πιο ήσυχοι και σταθεροί φίλοι, οι πιο εύκολα προσβάσιμοι και σοφότεροι συμβουλάτορες και οι πιο υπομονετικοί δάσκαλοι». Καρολος Γουίλιαμ Έλιοτ
Πράγματι πολύ καλά μας τα λέει ο Έλιοτ: ήσυχοι γιατί μπορείς να τους συμβουλευτείς όποτε εσύ θέλεις, είναι υπομονετικοί γιατί δεν σε πιέζουν ποτέ να τους διαβάσεις αλλά είναι και οι σοφότεροι γιατί όπως μας υπενθυμίζει ο Καρτέσιος, το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων.
«Μην διαβάζεις όπως τα παιδιά, για να διασκεδάσεις ή σαν τους φιλόδοξους με πρόθεση την διδασκαλία. Όχι, διάβαζε για να ζήσεις». Γουστάβος Φλομπέρ
Αυτό ίσως ακούγεται σε πολλούς ως παράδοξο. Το ξέρω γιατί και εγώ έτσι ένιωθα παλαιότερα. Έλεγα όμορφα τα βιβλία, αλλά δεν ζεις με τα βιβλία· ήμουνα βλέπετε ακόμη δέσμιος της δράσης. Τώρα ξέρω πόσο λάθος άποψη είχα γιατί η δράση είναι πάντα τυφλή: εξαρτάται από εξωτερικές επιρροές και υποκινείται από ασυνείδητες παρορμήσεις, όπου παρόρμηση είναι αυτή που κυριαρχεί όσο στενεύει η ελευθερία της σκέψης, σύμφωνα με τον Φ. Πεσσόα.
«Η βάση της δράσης είναι η έλλειψη φαντασίας και είναι το τελευταίο καταφύγιο αυτών που δεν ξέρουν να ονειρευτούν. Όταν καταλάβουμε τους νόμους που διέπουν την ζωή θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο μόνος που έχει περισσότερες ψευδαισθήσεις από αυτόν που ονειρεύεται είναι αυτός που δρα» μας λέει ο Ο. Ουάιλντ.
Αναφέρει ίσως ο κορυφαίος λογοτέχνης του 20ου αιώνα Μ. Προυστ: «Δεν υπάρχουν ίσως ημέρες της παιδικής μας ηλικίας που να τις ζήσαμε τόσο απόλυτα, όσο εκείνες που πιστέψαμε ότι τις αφήσαμε να φύγουν χωρίς να τις ζήσουμε, εκείνες που τις περάσαμε με ένα βιβλίο αγαπημένο».
Ο Ο. Ουάιλντ στο τρομακτικά ευφυέστατο έργο – όπως εξάλλου τα περισσότερα του – «The Critic As Artist» (Ο Κριτικός ως Καλλιτέχνης – απ’ όπου και το παραπάνω απόσπασμα), έργο διαποτισμένο ως το μεδούλι με τα ιδεώδη των αρχαίων Ελλήνων, μας λέει ποιες είναι οι δύο ανώτερες μορφές τέχνης: η Ζωή και η Λογοτεχνία, η ζωή και η τέλεια έκφραση της ζωής.
Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό που μας διαχωρίζει από τα ζώα είναι η γλώσσα: η γλώσσα που είναι ο κηδεμόνας και όχι το παιδί της σκέψης. Διαβάζοντας λοιπόν μαθαίνεις καλύτερα την γλώσσα (…) οπότε μαθαίνεις να εκφράζεσαι και να εκφράζεις καλύτερα την ζωή: μαθαίνεις να σκέφτεσαι καλύτερα άρα και να ζεις καλύτερα.
Γι’ αυτό ίσως ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικάνους συγγραφείς, ο Ε. Χεμινγουέι, έλεγε ότι «όλα τα καλά βιβλία έχουν κάτι κοινό: είναι πιο αληθινά απ’ ό,τι αν είχαν συμβεί πραγματικά».
Εξάλλου το απόγειο του Ελληνικού πολιτισμού σύμφωνα με τον Νίτσε είναι η τραγωδία: «είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό («γλυκό» ή «διανθισμένο», στην κυριολεξία), τα μέρη της οποίας διαφέρουν στην φόρμα τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας την συμπάθεια και τον φόβο του θεατή τον αποκαθάρει (λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα».
Βλέπουμε εδώ λοιπόν άλλη μια χρησιμότητα του βιβλίου (γιατί η τραγωδία όπως και κάθε θεατρικό μπορεί κάλλιστα να διαβαστεί): την κάθαρση. Μέσω της τέχνης και μόνο μέσω της τέχνης μπορούμε να θωρακιστούμε από τους άθλιους κινδύνους της πραγματικής ζωής.
«Ω Μέρα των ημερών όταν μπορούμε να διαβάσουμε! Ο αναγνώστης και το βιβλίο, ο ένας χωρίς τον άλλο είναι τίποτα». Ραλφ Έμερσον
Τέλος υπάρχει μια ακόμα πτυχή του βιβλίου σε σχέση με την ζωή: την αθανασία. Οι συγγραφείς όλων των καλών βιβλίων κατάφεραν να περάσουν στην αθανασία τους εαυτούς τους και τους ήρωες των διηγημάτων τους. Μια αθανασία που απαιτεί όμως τον αναγνώστη για να τους ξαναδώσει ζωή. Απαιτεί γράφω, αλλά όχι χωρίς αντάλλαγμα: επιστρέφει πίσω ζωή για την ζωή που τους δίνουμε.
Παρ’ όλο που το θαύμα της ζωής συντελείται συνεχώς μπροστά μας, αρκετοί άνθρωποι δρουν ακόμη σαν μηχανές, χωρίς να καταλαβαίνουν τι κάνουν. Και στις μηχανές δεν υπάρχει χώρος για συνειδητή εμπειρία.
Άνθρωπος χωρίς αφυπνισμένο πνεύμα γίνεται ένα ον επικίνδυνο για τον εαυτό του αλλά και για τους άλλους. Και αυτό το βλέπουμε σήμερα, μιας και πάνω στην γη τα δύο τρίτα περίπου του κόσμου ζουν σε συνθήκες υπανθρώπινες, πείνας, δίψας, πολέμου, φτώχειας, χωρίς αυτό να απασχολεί τους υπόλοιπους.
Ακόμη και στις προοδευμένες χώρες πολλά εκατομμύρια ανθρώπων ζουν μέσα σε χαρτοκιβώτια ή κάτω από γέφυρες ή μέσα στον υπόγειο σιδηρόδρομο. Αυτό είναι ένα σημάδι για το πόσο λίγο έχουμε προοδεύσει ως ανθρώπινη κοινωνία και ως αφυπνισμένα όντα. Εάν όμως αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ότι πράγματι υπάρχει κάποιο κενό στην σχέση μας με τον κόσμο, τότε έχουμε κάνει βήματα στο να αποκτήσουμε μια γνώση που δεν διατυπώνεται με λόγια. Έχουμε αλλάξει σ’ ένα βαθύτερο επίπεδο!
«Αυτός ο άλλος τρόπος σκέψης που θα μας βοηθήσει να αλλάξουμε και καταδεικνύεται μέσα από την κβαντομηχανική, λέει πως ο κόσμος δεν είναι μια καλοκουρδισμένη μηχανή, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός που εκτείνεται μέσα στο χώρο και τον χρόνο. Έτσι, από μια πολύ βασική άποψη που έχει να κάνει με κανόνες και ηθική, ό,τι σκέφτομαι, επηρεάζει τον κόσμο. Και αυτό αποτελεί πραγματικά το κλειδί του, γιατί η αλλαγή της κοσμοθεώρησης είναι σημαντική. Το θέμα είναι ότι βρισκόμαστε εδώ για να κάνουμε κάτι με τους εαυτούς μας. Είμαστε εδώ για να εξερευνήσουμε τα πλήρη όρια της δημιουργίας είμαστε εδώ για να καταστήσουμε το άγνωστο γνωστό!
Τι είναι αυτό που σε καθηλώνει σε ένα τόπο, σε μια σχέση, σε μια κατάσταση; Είναι φόβος για το άγνωστο; Για το μετά; Είναι η καρδιά σου που είναι κολλημένη σε αυτά που ξέρεις, εκτιμάς και τιμάς; Είναι που δε σου αρέσουν οι αλλαγές; Μήπως είναι ότι ακόμα δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για κάτι τέτοιο; Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να φύγουν, να απαλλαχτούν, να πάνε μακριά από όλα και όλους και όμως μένουν πάλι πίσω, μένουν πάντα εδώ.
Κάποτε άφησαν τους δούλους ελεύθερους και εκείνοι ξαναγύρισαν. Είναι η σιγουριά που θέλουμε να έχουμε ζώντας σε γνωστά πλαίσια; Ή ακολουθούμε πιστά εκείνο που λέμε «μοίρα».
Κάποτε έλεγες, «θα φύγω» μα έγινες δέντρο, έβγαλες ρίζες που σε κρατούν γερά δεμένο εδώ, τα δε κλαδιά σου θέριεψαν, ξεπέρασαν τις στέγες των σπιτιών και είναι τα μόνα που βλέπουν μακριά. Ατενίζουν το απέραντο γαλάζιο του ουρανού και το μπλε βαθύ της θάλασσας. Όλοι οι άνθρωποι θέλουν κάποια στιγμή να φύγουν από κάπου, να αλλάξουν τοπία, παραστάσεις, να αλλάξουν επάγγελμα, σπίτι, συνήθειες, ακόμα και τους ανθρώπους που έχουν δίπλα τους.
Κάποιοι, όμως, σε όλη την διάρκεια της ζωή τους θέλουν να φύγουν και λένε συνέχεια «κάποτε θα φύγω» και ονειρεύονται τη φυγή… ποτέ δεν το κάνουν, απλά το λένε ίσως για να το πιστέψουν και οι ίδιοι, ίσως για να νιώσουν καλύτερα.
Βαρέθηκαν να ζουν νεκροί, στης απονιάς τον τόπο. Θέλουν να ανοίξουν τα φτερά, να βρουν καινούριο στόχο. Η μιζέρια τους κυριεύει, κάθε μέρα πιο πολύ. Και η θλίψη τους ποτίζει δηλητήριο την ψυχή. Η ζωή τους περιμένει κάπου αλλού, σε άλλο τόπο. Και χαρά θα βρουν εκεί σίγουρα με κάποιο τρόπο.
Και όμως πάλι εδώ, για πάντα εδώ. Κάποτε θα φύγω λένε και φωτίζει το πρόσωπό τους. Κάποτε θα φύγω λένε… για να πάρουν δύναμη για να βγάλουν πέρα με τις δύσκολες καταστάσεις που περνάνε. Ναι έτσι είναι… κάποτε θα φύγουν… τότε όμως θα είναι η μοναδική φορά που θα θέλουν να μείνουν.
Πέρα από αυτό που νομίζουμε, από αυτό που ζητάμε απελπισμένα, από αυτό που λέμε ότι θέλουμε, υπάρχει και μια άλλη αλήθεια: πάντα ζούμε ακριβώς αυτό που θέλουμε να ζήσουμε. Η μεμψιμοιρία, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανθρώπινης φύσης, μας διακατέχει! Μοιρολογούμε λοιπόν για την ζωή μας, θέλουμε να ξεφύγουμε από καταστάσεις –και όμως, πώς να ξεφύγουμε από τις πεποιθήσεις, από τον ίδιο το εγώ μας; Γιατί πραγματικά δεν υπάρχει «δεν μπορώ» αλλά «δεν θέλω». Αναβάλουμε κάτι για το οποίο δεν είμαστε σίγουροι. Έτσι κι εδώ, γιατί όποιος θέλει δε λέει «Κάποτε» αλλά ΤΩΡΑ! Και δεν το λέει απλά και μόνο, αλλά το πράττει κιόλας.
Αν θέλεις πραγματικά να φύγεις, μη λες «κάποτε θα φύγω» άνοιξε τα φτερά και πέτα εκεί που θες. Τώρα δεν είσαι δέντρο πια, τώρα δε βλέπουν μόνο τα κλαδιά σου την θάλασσα και τον ουρανό αλλά ΕΣΥ! τώρα δεν έχεις ρίζες παρά μόνο φτερά, τώρα πετάς ελεύθερα και μακριά από όλα και όλους. Επιθύμησε το αυτό που λες ανύπαρκτο. Η χειρότερη μορφή δουλείας είναι εκείνη στον ίδιο μας τον εαυτό. Στα πραγματικά μας «θέλω» που εμείς οι ίδιοι δεν τα πραγματοποιούμε και τα καταπιέζουμε στα βάθη της ψυχής μας. Είμαστε αλυσοδεμένοι σε αυτό που λέμε ότι λέμε ότι δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, σε αυτό που λέμε ανύπαρκτο.
Μην λες, λοιπόν «κάποτε θα φύγω» και πας να το ονειρευτείς… μόνο φύγε! Φύγε τώρα!
Δώσε στο όνειρο σου σάρκα και οστά. Ζήσε το όνειρο.
Επίσης μην χρησιμοποιείς, λάθος λέξεις, όταν λες ΘΑ κάνω αυτό ή το άλλο, το τοποθετείς σε κάποιον αόριστο μελλοντικό χρόνο και αν το επαναλαμβάνεις μένει και το όνειρο σου μόνιμα στο αόριστο μέλλον. Προπονήσου και αντικατέστησε την λέξη ΘΑ με την λέξη ΝΑ πχ «θέλω να κάνω … αυτό» και όχι «ΘΑ κάνω αυτό …» Αντικατέστησε τις λέξεις που είναι τροχοπέδη στην ζωή σου με λέξεις που σε κατευθύνουν προς τον Σκοπό και το όνειρο σου.
Η πρώτη και σημαντική ικανότητα που απαιτείται για να βαδίσει κάποιος στο μονοπάτι του Πολεμιστή – Κατεργάρη είναι η ικανότητα του να διαφοροποιεί και ν’ αντιλαμβάνεται αφηρημένες έννοιες. Γι’ αυτό χρειάζεται ικανότητα ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ και ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ και ένα καλό λεξικό, όπως και η ικανότητα να μπορεί να διαβάζει ένα λεξικό.
Σε αντιδιαστολή με τον κοινό άνθρωπο που σε κατάσταση ύπνωσης, πελαγοδρομεί, ταυτίζοντας τα όλα με όλα, χωρίς διαφοροποίηση και μιλάει χωρίς να γνωρίζει τους ορισμούς των λέξεων που χρησιμοποιεί. Με αντώνυμο της Διαφοροποίησης να είναι η Ταύτιση ο μαζάνθρωπος είναι ανίκανος να ξεχωρίσει τι είναι καλό γι’ αυτόν και την επιβίωση του και τι δεν είναι.
Έτσι φαντασιώνεται πως αυτό που τον μπερδεύει είναι η παραπληροφόρηση κάποιων κακών … ενώ το πρόβλημα έγκειται στην ανικανότητα του να Διαφοροποιεί, και στην πολύ κακή –έως ανύπαρκτη- σχέση που έχει με τα βιβλία, τα λεξικά και τους ορισμούς των λέξεων που χρησιμοποιούνται γύρω του.
Αν θέλεις να δεις την πνευματική υγεία και την αξία ενός ανθρώπου κοίταξε πόση ικανότητα έχει να Διαφοροποιεί τα Όμοια ή να Ταυτίζει τα Ανόμοια. Επίσης πόσο καλή σχέση έχει με τους ορισμούς των λέξεων που χρησιμοποιεί και ποιά βιβλία διαβάζει.
Αυτή η ικανότητα του να αξιολογείς τους γύρω σου, στις επιχειρήσεις, στις πωλήσεις, στην δικτύωση, στις σχέσεις, στην ζωή γενικότερα, είναι τόσο πολύτιμη, γιατί σε προστατεύει από μπελάδες και άσκοπα χαμένο χρόνο απ αυτούς που επιδιώκουν να αποτύχεις στην ζωή σου.
Αν έχεις απορίες σχετικά με κάποιο θέμα βρες ποια λέξη σε μπλοκάρει και χρησιμοποίησε ένα καλό λεξικό. Είναι ο μοναδικός τρόπος για να ξεφύγεις από την σύγχυση που σου προκαλεί η άγνοια.
Η προπόνηση είναι η τεχνική, με την οποία μαθαίνουμε να είμαστε οι καλύτεροι φίλοι του εαυτού μας, αλλά και οι πιο αυστηροί προπονητές του προκειμένου να γίνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Η Προπόνηση ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο εκπαιδεύουμε καθημερινά τον εαυτό να διαχειρίζεται καταστάσεις είναι αποδεδειγμένα ο δρόμος με τον οποίο μπορούμε να επιτύχουμε σε κάθε τομέα της ζωής χωρίς αυτό να είναι υπερβολή.
Μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε αθλητές καταδεικνύουν πόσο σημαντική διαφορά κάνει το γεγονός ότι ορισμένοι αθλητές πετυχαίνουν περισσότερους στόχους σε συντομότερο χρονικό διάστημα. Έρευνα που διεξήχθη σε 28 αθλητές από επτά διαφορετικά αθλήματα απ’ όλο τον κόσμο κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: Η αυτοπεποίθηση, η δυνατότητα αυτοσυγκέντρωσης καθώς και το ισχυρό κίνητρο, ήταν παράγοντες κλειδιά στη δυνατότητά που είχαν, για να πετύχουν με συνέπεια τον σκοπό και τους στόχους τους. Προπονηθείτε λοιπόν μόνοι σας.
«Πάντα φανταζόμουν τον παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης». Χόρχε Λουίς Μπόρχες
Να κλείσω με ένα ακόμα γνωμικό αυτή την φορά από την αρχαιότητα και τον Κικέρων όπου φαίνεται με τον καλύτερο τρόπο η αξία του βιβλίου: «Αν έχεις ένα κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου