Δαχτυλίδι: σύμβολο αγάπης ή εξουσίας;

Το δαχτυλίδι είναι απ’ τα πιο διάσημα κοσμήματα στον κόσμο, ίσως γιατί φοριέται κυρίως στα χέρια, το μέρος του σώματος που είναι εμφανές χειμώνα-καλοκαίρι. Ο συμβολισμός του ποικίλει ανάλογα τις πολιτικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Για κάποιους αποτελεί σύμβολο αφοσίωσης ενώ για κάποιους άλλους σύμβολο εξουσίας. Για κάποιους θεωρείται σύμβολο αγάπης και για κάποιους σύμβολο υπόσχεσης. Όποια ερμηνεία και να κρύβει αποτελεί το πιο πολυφορεμένο κόσμημα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Εκτός από σύμβολο για κάποιους το δαχτυλίδι ήταν και εργαλείο. Τα παλιά χρόνια οι τοξότες φορούσαν δαχτυλίδι για να μην τραυματίζουν τα δάχτυλά τους από τις χορδές των τόξων. Οι μοδίστρες και οι κεντήστρες φορούσαν έναν εύκαμπτο δακτύλιο στη μέση του δείκτη για τον ίδιο λόγο. Επίσης ο εκάστοτε Πάπας φοράει το περίφημο «Δαχτυλίδι του ψαρά», το οποίο αποτελεί και την προσωπική του σφραγίδα. Μάλλον γι’ αυτό τα δαχτυλίδια με σφραγιστήρες είναι τα πιο σημαντικά σύμβολα εξουσίας.

Οι συμβολισμοί του δαχτυλιδιού διαφέρουν από εποχή σε εποχή. Επίσης σημαντικές αναφορές υπάρχουν σχετικά με τη σχέση του κοσμήματος και των δαχτύλων των χεριών. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά. Το δαχτυλίδι είναι ένα κόσμημα που φοράμε κυρίως στο αριστερό χέρι για να μη βαραίνουμε το δεξί, το οποίο είναι το χέρι της χειραψίας αλλά και το πιο λειτουργικό για τους δεξιόχειρες. Το πιο γνωστό είδος δαχτυλιδιού είναι η βέρα. Για την Ορθόδοξη Εκκλησία η βέρα του αρραβώνα φοριέται στον αριστερό παράμεσο, ενώ στον γάμο τοποθετείται στο δεξί παράμεσο. Για τους καθολικούς παραμένει ακόμη και μετά τον γάμο στον αριστερό παράμεσο. Υπάρχει όμως και ένας συμβολισμός που αφορά αυτούς που θέλουν να δηλώσουν αποχή από τις δεσμεύσεις και τον έρωτα. Αυτοί φοράνε βέρα στον αριστερό παράμεσο δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι δεν είναι διαθέσιμοι. Στην Κινέζικη φιλοσοφία στον αριστερό παράμεσο φοράνε τη βέρα τους αυτοί που βρίσκονται σε περίοδο χηρείας. Όλα βέβαια μπορούν να αλλάξουν στον κόσμο του αριστερόχειρα, καθώς η δυνατή του πλευρά δεν είναι ίδια με των δεξιόχειρων.

Συνηθίζεται να φοράμε δαχτυλίδια πιο απλά στα μεσαία δάχτυλα και πιο «βαριά» στον αντίχειρα ή στο μικρό. Τα δαχτυλίδια τύπου chevalier φοριούνται στο μικρό δάχτυλο για να το στολίσουν καθώς δε βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής και κάπως πρέπει να κάνει αισθητή την παρουσία του. Για τον λόγο αυτό έχουν συνήθως μεγάλες πέτρες ή έχουν το σχήμα φιδιού. Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη βιομηχανία του θεάματος που ακούει στο όνομα «Hollywood», το δαχτυλίδι στο μικρό δαχτυλάκι είναι το δαχτυλίδι των νονών της νύχτας.

Ο μεσαίος είναι το δάχτυλο που βρίσκεται στο κέντρο της γροθιάς, γι’ αυτό και το δαχτυλίδι εκεί θεωρείται από τα παλιά χρόνια σύμβολο απόλυτης δύναμης. Πρακτικά είναι το πιο δυνατό δάχτυλο και για αυτό τα δαχτυλίδια που φοράνε οι άντρες εκεί είναι φορτωμένα με μεταλλικές φιγούρες και πέτρες. Παρ’ όλο όμως που ο μεσαίος είναι ο πιο δυνατός, ο δείκτης είναι ο πιο χρήσιμος. Οι βασιλιάδες στο Μεσαίωνα φορούσαν στον δείκτη το δαχτυλίδι με τον σφραγιστήρα (σφραγίδα με καπάκι) για να «κλείνουν» τα απόρρητα έγγραφα με το βουλοκέρι χωρίς να καούν. Ως ένδειξη σεβασμού προς τον βασιλιά ο κόσμος φιλούσε το δαχτυλίδι χωρίς να ακουμπήσει το χέρι του. Για τον λόγο αυτό –σύμφωνα με το Savoir Vivre– στο χειροφίλημα απλώς γίνεται η κίνηση και δε φιλάνε το χέρι. Για να φαίνονται τα δαχτυλίδια στο χειροφίλημα και να μη σχίζονται τα γάντια, οι γυναίκες των αριστοκρατών επέλεγαν να φορούν γάντια χωρίς δάχτυλα.

Το πιο ανεξάρτητο δάχτυλο είναι ο αντίχειρας. Στην Αρχαία Ελλάδα οι άντρες φορούσαν δαχτυλίδι στον αντίχειρα και όταν μια γυναίκα φορούσε δαχτυλίδι στον αντίχειρα θεωρούνταν ότι είχε πυγμή και θάρρος. Το δαχτυλίδι στον αντίχειρα έχει γίνει σύμβολο των queer και είναι ένας τρόπος να δείξουν τις ερωτικές τους προτιμήσεις. Βέβαια υπήρχαν και περίοδοι που ήταν μόδα να φοράνε όλοι ασημένια βέρα στον αντίχειρα ή το τρίβερο που ήταν ουσιαστικά τρία δαχτυλίδια πλεγμένα μαζί.

Στον δυτικό κόσμο εκτός από τη βέρα το πιο διάσημο δαχτυλίδι είναι το γνωστό μονόπετρο. Είναι το δαχτυλίδι της πρότασης γάμου και φοριέται στον αριστερό παράμεσο μαζί με τη βέρα. Οι συμβολισμοί του μονόπετρου ποικίλουν. Η πέτρα που το κοσμεί είναι κυρίως μία μεγάλη κεντρική και για κάποιους λαούς συμβολίζει την υπόσχεση να φροντίζει κανείς το ταίρι.

Το δαχτυλίδι είναι ένα κόσμημα που όλοι έχουμε φορέσει ανεξάρτητα απ’ το τι συμβολίζει. Οι συμβολισμοί για τον καθένα μας οι συμβολισμοί μπορεί να διαφέρουν. Μια υπόσχεση, μια κληρονομιά, μια σχέση μένει δυνατή στη μνήμη μας μέσα από ένα δαχτυλίδι ή απλώς επιλέγουμε να το φοράμε γιατί είναι το κόσμημα που μπορούμε να βλέπουμε χωρίς να τη βοήθεια του καθρέφτη μας.