Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

Ο Πλούταρχος (περ. 46-119 μ.Χ.) γεννήθηκε στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Υπήρξε σημαντικός ιστορικός, βιογράφος και φιλόσοφος. Το έργο του είχε μεγάλη απήχηση και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη του δοκιμίου, της βιογραφίας και της ιστοριογραφίας στην Ευρώπη, τους μεταγενέστερους αιώνες.

Ο Πλούταρχος ήταν γιος του Αριστόβουλου, βιογράφου και φιλοσόφου. Από το 66 ως το 67 μ.Χ. σπούδασε μαθηματικά και φιλοσοφία στην Αθήνα, με δάσκαλο το φιλόσοφο Αμμώνιο. Αργότερα, ανέλαβε δημόσια καθήκοντα που τον οδήγησαν πολλές φορές στη Ρώμη. Εκεί έδωσε διαλέξεις πάνω σε ζητήματα της φιλοσοφία, έκανε πολλούς φίλους και είναι πιθανό να γνώρισε τους αυτοκράτορες Τραϊανό και Αδριανό. Μια δελφική επιγραφή αποκαλύπτει πως ο Πλούταρχος είχε τη ρωμαϊκή υπηκοότητα. Ταξίδεψε πολύ, στη Σπάρτη, την Κόρινθο, την Πάτρα, τις Σάρδεις, την Αλεξάνδρεια, αλλά εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Χαιρώνεια, όπου απόκτησε δημόσια αξιώματα και διηύθυνε μια σχολή, στην οποία δίδασκε φιλοσοφία και, ιδιαίτερα, ηθική. Είχε στενούς δεσμούς με την Ακαδημία της Αθήνας και τους Δελφούς και είναι γνωστό πως διατήρησε σε όλη του τη ζωή το ιερατικό αξίωμα. Η σύζυγός του ονομαζόταν Τιμοξένα. Από τα γραπτά του γνωρίζουμε πως είχε μια κόρη, που πέθανε σε νηπιακή ηλικία, και τέσσερις γιους, από τους οποίους οι δύο τουλάχιστον ενηλικιώθηκαν.

Ανάμεσα στα 227 περίπου έργα του, που αναγράφονται στον κατάλογο του Λαμπρία, τα γνωστότερα είναι οι Παράλληλοι Βίοι και τα Ηθικά ή Moralia. Στους παράλληλους Βίους ο Πλούταρχος αφηγείται τις γενναίες πράξεις και περιγράφει τους χαρακτήρες Ελλήνων και Ρωμαίων στρατιωτικών, νομοθετών, ρητόρων και πολιτικών. Τα Ηθικά είναι μια σειρά περισσότερων από εξήντα δοκιμίων πάνω σε θέματα ηθικά, θρησκευτικά, φυσικά, πολιτικά και φιλολογικά. Ο Πλούταρχος έγινε δημοφιλής, επειδή πραγματευόταν συγκεκριμένα ανθρώπινα προβλήματα. Η φιλοσοφία του ήταν εκλεκτική, καθώς συγκέντρωνε δάνεια στοιχεία από τους Στωικούς, τους Πυθαγόρειους, τους Περιπατητικούς, γύρω από έναν Πλατωνικό πυρήνα.

Η επίδραση που άσκησε ο Πλούταρχος στα κατοπινά χρόνια υπήρξε βαθιά και σπουδαία. Οι Βίοι του ενέπνευσαν το ρήτορα Αριστείδη και τον ιστορικό Αρριανό, ενώ ο αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος γνώριζε και διάβαζε το έργο του. Η φήμη του Πλουτάρχου απλώθηκε στη Λατινική Δύση, ενώ συνέχισε να επηρεάζει τους φιλοσόφους και λογίους της Ελληνικής Ανατολής, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Πρόκλος, ο Πορφύριος και ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, καθώς και τους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, τον Κλήμη της Αλεξάνδρειας και το Μεγάλο Βασίλειο. Τον 9ο αιώνα γνωρίζουμε πως ο Βυζαντινός πατριάρχης Φώτιος διάβαζε τους Βίους μαζί με τους φίλους του.

Τα έργα του Πλουτάρχου έγιναν γνωστά το 15ο αιώνα στην Ιταλία από τους Έλληνες λογίους που εγκαταστάθηκαν εκεί. Σύντομα οι Ιταλοί ουμανιστές τα μετέφρασαν στα λατινικά και τα ιταλικά και η εικόνα που έδωσε ο Πλούταρχος για τον “υψηλής αρετής και ηρωικής ηθικής άνθρωπο της αρχαιότητας” έγινε το ουμανιστικό ιδεώδες στην περίοδο της Αναγέννησης. Από την Ιταλία το έργο του συγγραφέα έφτασε και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τους αιώνες που ακολούθησαν, οι Γάλλοι Francois Rabelais και Michel de Montaigne, οι Άγγλοι Sir Thomas North, William Shakespeare και Francis Bacon, οι Γερμανοί Johann von Goethe και Friedrich von Schiller, είχαν διαβάσει τον Πλούταρχο και η επίδρασή του είναι εμφανής στα έργα τους. Το 19ο αιώνα η απήχηση του αρχαίου συγγραφέα άρχισε να εξασθενεί, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επικράτηση του ρεύματος του Ρομαντισμού.

Σήμερα η επικαιροποίηση των μηνυμάτων από πολλά του έργα θεωρείται άκρως επιβεβλημένη.