ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ: Χαρακτῆρες (29.1-29.7) - ΦΙΛΟΠΟΝΗΡΙΑΣ

ΚΘ'. ΦΙΛΟΠΟΝΗΡΙΑΣ

[29.1] [Ἔστι δὲ ἡ φιλοπονηρία ἐπιθυμία κακίας,]
[29.2] ὁ δὲ φιλοπόνηρός ἐστι τοιόσδε τις, οἷος ἐντυγχάνειν τοῖς ἡττημένοις καὶ δημοσίους ἀγῶνας ὠφληκόσι καὶ ὑπολαμβάνειν, ἐὰν τούτοις χρῆται, ἐμπειρότερος γενήσεσθαι καὶ φοβερώτερος.
[29.3] καὶ ἐπὶ τοῖς χρηστοῖς εἰπεῖν ὡς γίνεται κατὰ φύσιν [ὡς] οὐδεὶς [ἐστι] χρηστός, καὶ ὁμοίους πάντας εἶναι, καὶ ἐπισκῶψαι δὲ «Ὡς χρηστός ἐστι».
[29.4] καὶ τὸν πονηρὸν δὲ εἰπεῖν ἐλεύθερον, ἐὰν βούληταί τις εἰς π‹λέον σκοπεῖν›, καὶ τὰ μὲν ἄλλα ὁμολογεῖν ἀληθῆ ὑπὲρ αὐτοῦ λέγεσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, ἔνια δὲ ἀνανεύειν· εἶναι γὰρ αὐτὸν εὐφυῆ καὶ φιλέταιρον καὶ ἐπιδέξιον· καὶ διατείνεσθαι δὲ ὑπὲρ αὐτοῦ ὡς οὐκ ἐντετύχηκεν ἀνθρώπῳ ἱκανωτέρῳ.
[29.5] καὶ εὔνους δὲ εἶναι αὐτῷ ἐν ἐκκλησίᾳ λέγοντι ἢ ἐπὶ δικαστηρίου κρινομένῳ. καὶ πρὸς ‹τοὺς› καθημένους δὲ εἰπεῖν δεινὸς ὡς «Οὐ δεῖ τὸν ἄνδρα, ἀλλὰ τὸ πρᾶγμα κρίνεσθαι». καὶ φῆσαι αὐτὸν κύνα εἶναι τοῦ δήμου, φυλάττειν γὰρ αὐτὸν τοὺς ἀδικοῦντας· καὶ εἰπεῖν ὡς «Οὐχ ἕξομεν τοὺς ὑπὲρ τῶν κοινῶν συναχθεσθησομένους, ἂν τοὺς τοιούτους προώμεθα».
[29.6] δεινὸς δὲ καὶ προστατῆσαι φαύλων καὶ συνηγορῆσαι ἐν δικαστηρίοις ἐπὶ πονηροῖς πράγμασιν καὶ κρίσιν κρίνων ἐκδέχεσθαι τὰ ὑπὸ τῶν ἀντιδίκων λεγόμενα ἐπὶ τὸ χεῖρον.
[29.7] [καὶ τὸ ὅλον ‹ἡ› φιλοπονηρία ἀδελφή ἐστι τῆς πονηρίας. καὶ ἀληθές ἐστι τὸ τῆς παροιμίας, τὸ ὅμοιον πρὸς τὸ ὅμοιον πορεύεσθαι.]

***

29. Ο ΦΙΛΟΠΟΝΗΡΟΣ

[29.1] [Η φιλοπονηρία είναι η επιθυμία για το κακό,]
[29.2] ενώ ο φιλοπόνηρος το είδος του ανθρώπου που επιδιώκει να συναντά άτομα, τα οποία ηττήθηκαν και έχασαν δημόσιες δίκες, και έχει την εντύπωση ότι, αν κάνει παρέα μαζί τους, θα γίνει περισσότερο έμπειρος και φοβερός.
[29.3] Όσον αφορά στην περίπτωση των χρηστών ανθρώπων ισχυρίζεται ότι κανείς δε γεννιέται χρηστός εκ φύσεως και ότι όλοι οι άνθρωποι είναι όμοιοι μεταξύ τους και λέει περιπαιχτικά «Τί χρηστός άνθρωπος που είναι!».
[29.4] Ισχυρίζεται ότι ο πονηρός, αν κάποιος θέλει να τον εξετάσει καλύτερα, είναι ελεύθερος άνθρωπος, και ομολογεί ότι κάποια από τα πράγματα που λέγονται για τον πονηρό από τον κόσμο είναι αληθινά, ορισμένα όμως δεν τα δέχεται· γιατί αυτός ο άνθρωπος (ο πονηρός) είναι ευφυής, αφοσιωμένος στους φίλους του και επιδέξιος· και διατείνεται για χάρη του ότι δε συνάντησε άτομο ικανότερο.
[29.5] Όταν ο πονηρός μιλά στην Εκκλησία του Δήμου ή κρίνεται στο δικαστήριο, κρατά ευνοϊκή στάση απέναντί του. Είναι μάλιστα ικανός να πει στους δικαστές: «Δεν πρέπει να κρίνετε τον άνθρωπο, αλλά την υπόθεση». Τον αποκαλεί μαντρόσκυλο του λαού, γιατί αυτός παρατηρεί άγρυπνα όσους προσπαθούν να αδικήσουν (το λαό), και λέει: «Αν τους ανθρώπους σαν κι αυτόν τους εγκαταλείψουμε, δεν θα υπάρχει πια κανείς να σηκώσει μαζί μας το βάρος του δημοσίου συμφέροντος».
[29.6] Είναι ικανός να γίνει προστάτης των φαύλων και συνήγορος στα δικαστήρια για επιλήψιμες υποθέσεις και, όταν δικάζει, να δίνει τη χειρότερη δυνατή ερμηνεία στα λεγόμενα των αντιδίκων.
[29.7] [Γενικά η φιλοπονηρία είναι αδελφή της μοχθηρίας. Και είναι αλήθεια αυτό που λέει η παροιμία: ο όμοιος πηγαίνει πάντα στον όμοιο.]