Η Μήδεια και ο Θάνατος του Πελία

Η Μήδεια και οι κόρες του Πελία

[4.50.1] Ενώ η επιστροφή των Αργοναυτών δεν είχε γίνει ακόμη γνωστή στη Θεσσαλία, λένε ότι διαδόθηκε φήμη περί χαμού των συντρόφων της εκστρατείας του Ιάσονα στην περιοχή του Πόντου. Κατά συνέπεια ο Πελίας νομίζοντας ότι του δινόταν η ευκαιρία ν’ απομακρύνει όλους όσοι εποφθαλμιούσαν τον θρόνο, ανάγκασε τον πατέρα του Ιάσονα να πιεί αίμα ταύρου και φόνευσε τον νεαρό αδελφό του, Πρόμαχο.

 

[Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, Περί Ζώων Ιστορίας 3.19, το αίμα υποτίθεται πως εξαιτίας της γρήγορης πήξης του, «Τάχιστα δὲ πήγνυται τὸ τοῦ ταύρου αἷμα πάντων» θα έπνιγε αυτόν που θα το έπινε]

[4.50.2] Όπως λένε όμως, η μητέρα του, Αμφινόμη, προτού σφαγιασθεί  πραγμάτωσε ανδροπρεπές κατόρθωμα, άξιο αναφοράς· για τον διωγμό της από την βασιλική εστία, τον καταράστηκε να συναντήσει  μοίρα αντάξια των ασεβών του πράξεων και στη συνέχεια βυθίζοντας στο στήθος της ένα ξίφος, έδωσε ηρωικό τέλος στη ζωή της.

 

[4.50.3] Αλλά σε ό,τι αφορά στον Πελία, όταν είχε αφανίσει με τον τρόπο του όλους τους συγγενείς του Ιάσονα , τιμωρήθηκε όπως άρμοζε στα βέβηλα πεπραγμένα του. Ο δε Ιάσονας, ο οποίος είχε αγκυροβολήσει εκείνη τη νύχτα  σ’ έναν όρμο κοντά στην Ιωλκό αλλά μακριά από τα βλέμματα των κατοίκων της, πληροφορήθηκε από κάποιον χωρικό για τις δυστυχίες που είχαν πλήξει την οικογένειά του.

 

[4.50.4] Τώρα όλοι οι σύντροφοι ήταν έτοιμοι να προσφέρουν τη βοήθειά τους στον Ιάσονα και ν’ αντιμετωπίσουν κάθε κίνδυνο για λογαριασμό του, αλλά διαπληκτίζονταν  για την τακτική  της επίθεσης· κάποιοι, για παράδειγμα, παραινούσαν  υπέρ μιας μεθοδευμένης αστραπιαίας εισβολής στην πόλη, κατά την οποία θ’ άφηναν εμβρόντητο τον βασιλέα, ενώ άλλοι  δήλωναν ότι θα ᾽πρεπε ο καθένας ξεχωριστά να συγκεντρώσει δυνάμεις από τον τόπο καταγωγής του εξαπολύοντας στη συνέχεια γενικευμένη επίθεση· καθώς  ήταν ανέφικτο, υποστήριζαν, πενήντα τρεις άνδρες να υπερνικήσουν έναν βασιλέα ο οποίος είχε υπό τον έλεγχό του ολόκληρο στράτευμα και σημαντικές πόλεις.

 
[4.50.5] Ευρισκόμενοι σε τέτοια αμηχανία, λέγεται ότι η Μήδεια υποσχέθηκε να σκοτώσει τον Πελία με μόνο μέσο την πανουργία της, ώστε να τους παραδώσει το παλάτι δίχως να διατρέξουν κάποιο κίνδυνο.
 

[4.50.6] Όταν όλοι έμειναν έκπληκτοι από τη δήλωσή της και προσπάθησαν να μάθουν τι είχε κατά νου, τους είπε ότι είχε φέρει μαζί της πολλά φάρμακα, εξαιρετικά δραστικά, τα οποία είχαν ανακαλυφθεί από τη μητέρα της, Εκάτη και την αδελφή της, Κίρκη· κι ενώ ουδέποτε τα είχε χρησιμοποιήσει για να αφανίσει ανθρώπινες υπάρξεις, σ’ αυτή την περίσταση θα μπορούσε, με τη βοήθειά τους, να πάρει εύκολα εκδίκηση από ανθρώπους άξιους να τιμωρηθούν.

 

[4.50.7] Έπειτα, αφού ξεδίπλωσε προκαταβολικά μπροστά τους λεπτομερή σχέδια για το χτύπημα που θα επέφερε, υποσχέθηκε  ότι  θα τους ενημέρωνε  για την επιτυχή τους έκβαση από το παλάτι, μέσω σημάτων καπνού το πρωί και φωτιάς τη νύχτα, τα οποία θα ήταν ορατά με το βλέμμα στραμμένο στην κατεύθυνση της πόλης και πάνω από τη θάλασσα.

 

[4.51.1] Το αφήγημα συνεχίζεται με την Μήδεια να φτιάχνει κοίλο ειδώλιο της θεάς Αρτέμιδος, μέσα στο οποίο έκρυψε διαφορετικής φύσης φάρμακα· η ίδια, άπλωσε στα μαλλιά της  κάποιες δραστικές αλοιφές που τους έδωσαν γκρι απόχρωση και γέμισε το πρόσωπο και το σώμα της με τόσες πολλές ρυτίδες που όλοι όσοι την αντίκρισαν πίστεψαν ότι επρόκειτο για κάποια γριά γυναίκα. Τέλος παίρνοντας μαζί  το αγαλματίδιο της θεάς, προορισμένο να σπείρει τον τρόμο στον πληθυσμό, στρέφοντας το φόβο του προς τους θεούς σε δεισιδαιμονία, τα ξημερώματα μπήκε στην πόλη. 

 

[4.51.2] Φερόμενη σα να βρισκόταν σε έκσταση και με το πλήθος να ορμά στους δρόμους, καλούσε τους πάντες να υποδεχθούν τη θεά με ευλάβεια, λέγοντας ότι είχε φθάσει σ’ αυτούς από τη γη των Υπερβορείων, ως προάγγελος καλής τύχης για ολόκληρη την πόλη και τον βασιλέα.

 

[4.51.3] Ενόσω σύσσωμοι οι πολίτες επεδείκνυαν σεβασμό στη θεά και προς τιμήν της προσέφεραν θυσίες, φερόμενοι άπαντες όπως και η ίδια η Μήδεια, υπό την επήρεια κάποιας θεϊκής έμπνευσης, εκείνη μπήκε στο παλάτι προκαλώντας στον Πελία αίσθημα υπερκόσμιου φόβου, τρομοκρατώντας συνάμα τόσο πολύ τις κόρες του, μέσω των μαγικών της δεξιοτήτων, ώστε να πιστέψουν ότι η θεότητα βρισκόταν πράγματι μπροστά τους με σάρκα και οστά για να χαρίσει ευημερία στη βασιλική κατοικία. 

 

[4.51.4] Προς τούτο, ισχυρίστηκε ότι η Άρτεμις, σε ιπτάμενο άρμα οδηγούμενο από δράκους, είχε πετάξει πάνω από αρκετά μέρη του κατοικημένου κόσμου και είχε επιλέξει το βασίλειο του πλέον ευσεβούς βασιλέα για την εγκαθίδρυση της λατρείας και των τελετουργιών που θα διοργανώνονταν εκεί εσαεί  στο όνομά της· είχε εντολή από την θεά ν’απαλλάξει τον Πελία από κάποιες εξουσίες που κατείχε, από τα γεράματα, αναζωογονώντας παντελώς το σώμα του, καθώς επίσης να του απονείμει πολλά άλλα χαρίσματα ώστε ο βίος του να ήταν ενάρετος και θεάρεστος.

 

[4.51.5] Ο βασιλέας σάστισε μπροστά στις εκπληκτικές προσφορές, αλλά η Μήδεια, όπως πληροφορούμεθα, του υποσχέθηκε ότι  μπορούσε άμεσα, με το δικό της σώμα, να του παρείχε αποδείξεις για τα όσα είχε πει. Ακολούθως είπε σε μια από τις κόρες του Πελία να φέρει καθαρό νερό και όταν το κορίτσι εκπλήρωσε αυθωρεί την επιθυμία της, κλείστηκε, λένε, σ’ ένα μικρό δωμάτιο και ξέπλυνε επιμελώς ολόκληρο το σώμα της από τα σημάδια των φαρμάκων. Έχοντας αποκαταστήσει πλέον την πρότερη εμφάνισή της και εμφανιζόμενη μπροστά στους συγγενείς, εξέπληξε όσους βρέθηκαν αντίκρυ της οι οποίοι θεώρησαν ότι κάποιο είδος θεϊκής πρόνοιας είχε ανταλλάξει τα γηρατειά της με τα νιάτα και την περίοπτη ομορφιά μιας νύμφης. 

 

[4.51.6] Επίσης, με τη χρήση κάποιων φαρμάκων, προκάλεσε οράματα ιπτάμενων δράκων, οι οποίοι, όπως δήλωσε, είχαν μεταφέρει εναερίως την θεά από τους Υπερβορείους, ώστε να την αναγκάσουν να παραμείνει με τον Πελία. Καθώς τα πεπραγμένα της Μήδειας έμοιαζαν να ξεπερνούν τις δυνατότητες μιας θνητής ύπαρξης και ο βασιλέας έκρινε ότι άξιζε την αμέριστη αποδοχή του, εν ολίγοις πείστηκε ότι έλεγε την αλήθεια, εκείνη, λένε, σε μυστική συζήτηση μαζί του, τον προέτρεψε να προστάξει τις κόρες του να συνεργασθούν μαζί της, εκτελώντας την όποια εντολή της·  άρμοζε, είπε, το σώμα του βασιλέα να λάβει τη χάρη που του είχαν απονείμει οι θεοί, από τα χέρια των θυγατέρων του κι όχι κάποιων υποτακτικών του.
 

[4.51.7] Κατά συνέπεια ο Πελίας έδωσε ρητές οδηγίες στις κόρες του πραγματώσουν οτιδήποτε απαιτούσε η Μήδεια, από σεβασμό προς το σώμα του πατέρα τους και τα κορίτσια ήταν πανέτοιμα να υπακούσουν στις διαταγές της.

 

[4.52.1] Τότε η Μήδεια, όπως εξιστορείται, όταν έπεσε η νύχτα κι ο Πελίας αποσύρθηκε για να κοιμηθεί, πληροφόρησε τις κόρες του ότι ήταν απαραίτητο το σώμα του Πελία βράσει σ᾽ ένα καζάνι. Αλλά όταν αυτές εξέλαβαν εχθρικά την πρότασή της, επινόησε δεύτερη απόδειξη για  το αληθές των λεγομένων της. Τους ανήγγειλε την πρόθεσή της να ρίξει πρώτα στο καζάνι το γέρικο κριάρι που έτρεφαν στο σπίτι τους,  μεταμορφώνοντάς το και πάλι σε αρνάκι.

 

[4.52.2] Όταν συμφώνησαν σ᾽αυτό, μυθολογείται ότι η Μήδεια το διαμέλισε, έβρασε το σώμα του και παραπλανώντας τους με την βοήθεια κάποιων φαρμάκων, τράβηξε έξω από το καζάνι κάτι που έμοιαζε με αρνί. Στο θέαμά του τα κορίτσια συγκλονίστηκαν και πείστηκαν τόσο για το ότι είχαν λάβει όλες τις δυνατές αποδείξεις για την ικανότητά της να κάνει όσα υποσχόταν, που εκτέλεσαν τις διαταγές της. Όλες τους όρμηξαν στον πατέρα τους χτυπώντας τον μέχρι θανάτου εκτός από την Άλκηστη, η οποία λόγω μεγάλης ευλάβειας δε θα σήκωνε χέρι πάνω στον γεννητορά της.

Ο φόνος του Πελία από τις κόρες του

[4.52.3] Αφού ο Πελίας είχε σκοτωθεί μ᾽ αυτό τον τρόπο, η Μήδεια, λένε, δεν έλαβε μέρος στον τεμαχισμό του σώματος ή τον βρασμό του, αλλά προσποιούμενη ότι όφειλε πρώτα να προσευχηθεί στη θεά Σελήνη, ανάγκασε τις κόρες ν᾽ανεβούν με πυρσούς στο ψηλότερο σημείο της οροφής του παλατιού, ενώ η ίδια στο μεσοδιάστημα θα επαναλάμβανε μακροσκελή δέηση στην Κολχιδική διάλεκτο, παρέχοντας έτσι χρόνο σε αυτούς οι οποίοι επρόκειτο να επιτεθούν. 

[4.52.4] Στη συνέχεια οι Αργοναύτες που επαγρυπνούσαν, όταν διέκριναν τα φωτεινά σημάδια στον ορίζοντα πίστεψαν ότι η ανατροπή του βασιλέα είχε ολοκληρωθεί, έσπευσαν να ορμήσουν στην πόλη και περνώντας τα τείχη μπήκαν στο παλάτι με γυμνά σπαθιά  σφαγιάζοντας όσους φύλακες  προέβαλλαν αντίσταση.  Οι κόρες του Πελία, οι οποίες μόλις εκείνη τη στιγμή είχαν κατέβει από τη στέγη για να παρασταθούν στον βρασμό του πατέρα τους, όταν αντίκρισαν προς έκλπηξή τους τον Ιάσονα και τους συντρόφους του στο παλάτι, κυριεύθηκαν από απογοήτευση για ότι τους είχε τύχει·  γιατί ήταν πέρα από τις δυνατότητές τους να πάρουν εκδίκηση από την Μήδεια, ούτε και μπορούσαν με κάποιο τέχνασμα να επανορθώσουν τα απεχθή τους πεπραγμένα.

 

[4.52.5] Κατά συνέπεια, όπως θρυλείται, οι θυγατέρες του Πελία ήταν έτοιμες να δώσουν τέλος στις ζωές τους, αλλά ο Ιάσονας, οικτίροντας την απελπισία τους τις συγκράτησε και τις παρότρυνε  ν᾽αναθαρρούνε διευκρινίζοντας ότι το λάθος τους δεν προήλθε από κακή τους πρόθεση αλλά εξαπατήθηκαν και παρά τη θέλησή τους δεινοπάθησαν. 

 [4.53.1] Το αφήγημα θέλει τώρα τον Ιάσονα να υπόσχεται σ᾽ όλους τους συγγενείς του γενικότερα, επιείκεια και μεγαλοψυχία και να τους καλεί σε συνάθροιση. Αφού υπερασπίσθηκε τον εαυτό του για τις πράξεις του κι εξήγησε ότι είχε πάρει εκδίκηση μόνον από αυτούς που τον είχαν αδικήσει πρώτοι, επιβάλλοντάς τους λιγότερο οδυνηρή τιμωρία σε σχέση με τα δεινά που είχε υποφέρει ο ίδιος, παραχώρησε στον Άκαστο, τον γιό του Πελία, το προγονικό βασίλειο και όσο για τις κόρες του βασιλέα, είπε ότι θεωρούσε σωστό ν᾽αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη τους.

 

[4.53.2] Τελικά, λένε, εκπλήρωσε την υπόσχεσή του νυμφεύοντάς τις με τους πιο επιφανείς άνδρες. Η Αλκηστις, για παράδειγμα, η μεγαλύτερη, δόθηκε στον Άδμητο της Θεσσαλίας, γιό του Φέρητος, η Αμφινόμη στον Ανδραίμονα, αδελφό του Λεοντέα η δε Ευάνδη, στον Κάνη γιό του Κεφάλου και βασιλέα των Φωκιέων εκείνο τον καιρό.  Διοργάνωσε αυτούς τους γάμους αργότερα· το εν λόγω διάστημα, έπλευσε με τους συντρόφους του στον Ισθμό της Πελοποννήσου, προσέφερε θυσία στον Ποσειδώνα στον οποίο και αφιέρωσε το πλοίο του, την Αργώ.

 

[4.53.3] Καθώς έτυχε μεγαλειώδους υποδοχής στην αυλή του Κρέοντα, βασιλέα των Κορινθίων, έγινε υπήκοος εκείνης της πόλης και πέρασε το υπόλοιπο των ημερών του στην Κόρινθο

 

Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη [4.50.1]