Χειμερινά λάστιχα

Στη χώρα μας, από τις πρώτες κιόλας νιφάδες χιονιού, στήνονται τηλεοπτικοί μαραθώνιοι από δημοσιογράφους και κανάλια, που μας «ξορκίζουν» να μη βγούμε από τα σκεπάσματά μας, προκειμένου να γλιτώσουμε από τους ολέθριους κινδύνους που κρύβει η οδήγηση στο χιόνι!
Τα κοινά ελαστικά (καλοκαιρινά ή παντός καιρού) που χρησιμοποιούμε συνήθως όλον το χρόνο χάνουν την ελαστικότητα τους περίπου στους 7 βαθμούς Κελσίου, θερμοκρασία στην οποία παύουν να λειτουργούν ως λάστιχα προσφέροντας ελάχιστη πρόσφυση σε σχέση με τις κανονικές θερμοκρασίες λειτουργίας τους.
Τα χειμερινά λάστιχα έχουν σχεδιαστεί να προσφέρουν καλύτερη πρόσφυση σε χιονισμένους – παγωμένους δρόμους αλλά και γενικότερα σε συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών σε στεγνό και βρεγμένο δρόμο.

Τις ιδιότητες τους τις βασίζουν:
* Στην διαφορετική σύνθεση του πέλματος, δηλαδή στο διαφορετικό μείγμα από το οποίο είναι κατασκευασμένα και το οποίο παραμένει ελαστικό στις χαμηλές θερμοκρασίες και
* Στην πιο ‘άγρια’ σχεδίαση του πέλματος, με μεγαλύτερα αυλάκια και με τις χαρακτηριστικές μικρές αυλακώσεις ή σκισιματάκια (sipes), που προσδίδουν ακόμη μεγαλύτερη πρόσφυση και ελαστικότητα στο ήδη μαλακό λόγω μείγματος πέλμα, για το καλύτερο ‘δάγκωμα’ του ελαστικού σε χιονισμένες-παγωμένες επιφάνειες.

Πώς τα αναγνωρίζουμε. Η οπτική διαφορά στο πέλμα των χειμερινών από τα ‘καλοκαιρινά’. Ξεχωρίζουμε αμέσως το χειμερινό πέλμα από τις πολλαπλές αυλακώσεις. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι το σήμα M+S (ή M/S ή M&S) από τα αρχικά Mud & Snow, δηλαδή ‘Λάσπη και Χιόνι’ που θα βρούμε χαραγμένο στο πλαϊνό. Το σήμα αυτό μας λέει ότι το ελαστικό είναι παντός καιρού (all season), δηλαδή έχει πιο ‘άγριο’ πέλμα για λασπώδεις ή χιονισμένους δρόμους με φρέσκο χιόνι. Συνήθως ένα τέτοιο ελαστικό προσφέρει ένα συμβιβασμό μεταξύ χαμηλού θορύβου κύλισης, άνεσης, οικονομίας και πρόσφυσης, χωρίς όμως να ξεχωρίζει σε κάτι από τα παραπάνω.
Είναι γενικά αποδεκτό σε περιοχές όπου οι χειμώνες είναι σχετικά ήπιοι και το χιόνι σπάνιο. Είναι καλή λύση για λάστιχο που μπορούμε να το φοράμε χειμώνα-καλοκαίρι αν δεν έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από το όχημα μας (δηλαδή σπορ οδήγηση με σκληρή χρήση σε στροφές).
Το λάστιχο M+S μπορεί να μην είναι πραγματικό χειμερινό λάστιχο γιατί ο κωδικός Μ+S αναφέρεται μόνο στην σχεδίαση του πέλματος και στο πόσα κενά μπορεί αυτό να έχει. Η χαλαρότητα με την οποία οι εταιρίες χαρακτηρίζουν κάποιο λάστιχο σαν M+S, οδήγησε σε ένα δεύτερο σήμα, την ‘χιονονιφάδα στο βουνό’ για την χρήση του οποίου οι εταιρίες είναι υποχρεωμένες να πιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα του ελαστικού σύμφωνα με κάποια τεστ.
Οι προδιαγραφές πρόσφυσης (*) μιλούν για τουλάχιστον 10% μεγαλύτερη πρόσφυση σε άσχημες συνθήκες χιονιού από τα αντίστοιχα ‘παντός καιρού’. Τα μοντέρνα χειμερινά λάστιχα μπορούν να επιτύχουν 30-50% καλύτερη πρόσφυση, ξεπερνώντας κατά πολύ αυτό το όριο.

Τι κατηγορίες υπάρχουν;
Υψηλών επιδόσεων. Τα χειμερινά λάστιχα υψηλών επιδόσεων έχουν σχεδιαστεί να έχουν όσο γίνεται λιγότερες παραχωρήσεις στις επιδόσεις στον στεγνό δρόμο, παίρνοντας υπόψη κυρίως τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις υψηλές ταχύτητες ταξιδιού. Τα κενά στο πέλμα είναι πιο μεγάλα από τα αντίστοιχα καλοκαιρινά λάστιχα, η σύνθεση του πέλματος βρίσκεται στην χρυσή τομή σκληρότητας (για αντοχή στις υψηλές ταχύτητες) και πρόσφυσης στον χιονισμένο δρόμο.
Απευθύνονται σε οδηγούς που κινούνται κυρίως σε δρόμους που βρίσκονται σε καλή κατάσταση, σε περιοχές που δεν έχουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα παρόλο που μπορεί να έχουν κάποιες χιονοπτώσεις. Αντέχουν περισσότερα χιλιόμετρα και υψηλότερες μέσες ωριαίες ταχύτητες από τα πιο ‘σκληροπυρηνικά’ χειμερινά λάστιχα σε βάρος βέβαια της πρόσφυσης σε καθαρά χιονισμένες ή παγωμένες επιφάνειες.

Ασχημων συνθηκών. Λάστιχα χωρίς καρφιά (σε κάποια μπορούν να εφαρμοστούν) που προσφέρουν εξαιρετική πρόσφυση σε χιονισμένους και λασπωμένους δρόμους, θυσιάζοντας κάποια χαρακτηριστικά των χειμερινών ‘υψηλών επιδόσεων’, όπως το καλό κράτημα στο στεγνό και η αυξημένη διάρκεια ζωής.
Έχουν μείγμα πολύ υψηλής τεχνολογίας και σχεδιασμό πέλματος για ‘αυτό-καθαρισμό’, δηλαδή αποβολή του χιονιού σε κάθε περιστροφή. Απευθύνονται σε οδηγούς που κινούνται με χαμηλότερες ταχύτητες σε περιοχές που έχουν πολλές χιονοπτώσεις, κυρίως σε επαρχιακούς δρόμους και δρόμους χωρίς συντήρηση.

Λάστιχα με καρφιά. Περιέχουν καρφιά μέσα στο πέλμα είτε έχουν ειδικές υποδοχές για να βιδωθούν καρφιά. Προσφέρουν εξαιρετική πρόσφυση σε παγωμένους δρόμους αλλά κάνουν θόρυβο και έχουν χειρότερη συμπεριφορά στο στεγνό αφού τα καρφιά πατάνε πρώτα στην άσφαλτο. Επιτρέπονται μόνο σε κάποιες περιοχές και μόνο κατά τον χειμώνα αφού τα καρφιά καταστρέφουν την άσφαλτο. Εντελώς ακατάλληλα για την Ελλάδα.

Λάστιχα πάγου. Ειδική κατηγορία χειμερινών ελαστικών που αντιδρούν πολύ καλά στον πάγο. Έχουν κακή συμπεριφορά στον στεγνό δρόμο και φθείρονται πολύ εύκολα. Είναι φτιαγμένα για χαμηλές ταχύτητες στο στεγνό και κυρίως για περιοχές με μόνιμα παγωμένες επιφάνειες. Συνήθως αντέχουν ένα χειμώνα. Όπως και τα λάστιχα με καρφιά, δεν κάνουν για τα Ελληνικά δεδομένα.

Μειονεκτήματα – Τι να προσέξουμε.
‘Σπορ’ οδήγηση. Γενικά χειμερινά λάστιχα και υπερβολές στον δρόμο δεν πάνε μαζί. Ειδικά όσο πιο ζεστή είναι η μέρα και βίαιη η οδήγηση, τόσο πιο έντονη φθορά θα παρουσιάσουν τα ελαστικά η οποία θα είναι ορατή σε λίγες δεκάδες χιλιόμετρα. Αν το παρακάνουμε δεν είναι παράλογο να χάσουμε κομμάτια του πέλματος, καταστρέφοντας την ζυγοστάθμιση ή και ολόκληρο το λάστιχο.
Γενικά όσο πιο πολύ αντέχει το λάστιχο σε τέτοιες καταπονήσεις, αναγκαστικά τόσο πιο κοντά είναι σε ένα λάστιχο ‘παντός καιρού’ και έχει λιγότερες επιδόσεις στο χιονισμένο ή παγωμένο δρόμο.

Κακοί δρόμοι. Μπορεί το χειμερινό λάστιχο να ‘γατζώνει’ στο χιόνι-πάγο και να τα πηγαίνει περίφημα με την λάσπη, αυτό όμως δεν το κάνει ιδανικό για εκτός δρόμου διαδρομές σε σκληροτράχηλους Ελληνικούς χωματόδρομους με πολλές φυτεμένες πέτρες. Το ακριβώς αντίθετο μάλιστα, γρήγορη οδήγηση σε τέτοιους δρόμους χωρίς ιδιαίτερο χιόνι ή λάσπη μπορούν πάλι να κόψουν κομμάτια από το μαλακό του πέλμα και να το καταστρέψουν.

Οδήγηση τους ζεστούς μήνες. Τα χειμερινά λάστιχα πρέπει να αλλάζονται και να αποθηκεύονται όταν οι θερμοκρασίες αρχίζουν να ανεβαίνουν. Γλιστράνε περισσότερο στην ζεστή άσφαλτο και φθείρονται υπέρμετρα. Αν τα ‘ξεχάσουμε’ στο αυτοκίνητο για ένα Ελληνικό καλοκαίρι, το πιθανότερο τον χειμώνα να αναγκαστούμε να τα πετάξουμε από την φθορά και την γήρανση του πέλματος.

Αλλαγή σε τετράδες. Η τακτική να αλλάζουμε μόνο 2 από τα 4 ελαστικά για λόγους οικονομίας είναι πολύ διαδεδομένη, ειδικά όταν το μεγαλύτερο ποσοστό των αυτοκινήτων έχουν την κίνηση εμπρός. Αλλάζοντας μόνο τα 2 μπροστινά λάστιχα, πετυχαίνουμε καλύτερη εκκίνηση στο χιονισμένο οδόστρωμα και δεν κολλάμε εύκολα στο χιόνι. Αποκτάμε ‘τιμόνι’ αλλά και το φρενάρισμα γίνεται σε συντομότερο διάστημα (αν και μεγαλύτερο από το αν είχαμε 4 χειμερινά).
Το βασικό πρόβλημα όμως αυτής την λύσης είναι ο έλεγχος του οχήματος σε χιονισμένο δρόμο. Το πίσω μέρος ‘ξεκολλάει’ πολύ εύκολα και το αυτοκίνητο μπορεί να γυρίσει (υπερστρέψει) ακόμα και με μικρές ταχύτητες των 30-40 χιλ/ώρα. Το φρενάρισμα γίνεται ‘άτσαλο’ με την ουρά να ακολουθεί την δική της πορεία και το αυτοκίνητο να μην σταματάει σε ευθεία γραμμή, ειδικά αν ο δρόμος έχει κλίση.
Στην περίπτωση πισωκίνητου οχήματος τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα. Πρέπει να επιλέξουμε αν θέλουμε καλύτερο τιμόνι και φρένο (τοποθέτηση μπροστά) ή καλύτερη επιτάχυνση και ξεκόλλημα (τοποθέτηση πίσω). Όποια λύση και να διαλέξουμε, ο έλεγχος του οχήματος θα είναι δυσκολότερος από ενός μπροστοκίνητου και ίσως κάποιες φορές αδύνατος.
Αυτές οι περιπτώσεις το πιθανότερο να μας οδηγήσουν σε έξοδο από τον δρόμο και ατύχημα, αφού ο μέσος οδηγός δεν είναι εξοικειωμένος με τέτοιες καταστάσεις και δεν μπορεί να τις αντιμετωπίσει.
Γι’ αυτό λοιπόν η τοποθέτηση χειμερινών ελαστικών πρέπει να γίνεται σε τετράδες και να μην αφήνουμε λάστιχα άλλου τύπου σε κάποιον άξονα. Στην περίπτωση που θέλουμε να αγοράσουμε ένα ζεύγος χειμερινών για αντικατάσταση φθαρμένων, συνίσταται να τα τοποθετούμε στον πίσω άξονα και να αφήνουμε τα πιο παλιά χειμερινά εμπρός.
Αυτό γιατί η υπερστροφή (το γύρισμα της ουράς) είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί (με ανάποδο τιμόνι – γκάζι) από τον μέσο οδηγό από την υποστροφή (έξοδος με την μούρη) που αντιμετωπίζεται ασυναίσθητα ή συνειδητά με άφημα του γκαζιού και στρίψιμο του τιμονιού προς την κατεύθυνση που θέλουμε να πάμε.

Αποθήκευση – Κόστος. Όπως ήδη αναφέρθηκε, τα χειμερινά καταστρέφονται πολύ γρήγορα στο ζεστό Ελληνικό καλοκαίρι. Η αντικατάσταση τους μόλις έρθουν οι πρώτες ζεστές μέρες είναι επιβεβλημένη. Δημιουργούνται προβλήματα αποθήκευσης, ειδικά για κατοίκους της πόλης. Επίσης υπάρχει η ταλαιπωρία της μεταφοράς και αλλαγής των ελαστικών, είτε στις ίδιες ζάντες (οικονομικά ασύμφορο) είτε με την αγορά 4 σιδερένιων (καινούργιων ή μεταχειρισμένων).
Το κόστος αγοράς των ελαστικών είναι ίσως λίγο μεγαλύτερο, ειδικά για την νότια Ελλάδα όπου αποτελούν σπάνιο είδος και συνήθως είναι αρκετά παλιά σε ηλικία λόγω της μειωμένης ζήτησης. Όμως, η διαφορετική χημική σύνθεση του ελαστικού διατηρεί το πέλμα μαλακό για περισσότερο χρόνο και, με χρήση μερικών μηνών τον χρόνο και σωστή αποθήκευση, δεν είναι παράλογο να κρατήσουμε τα χειμερινά λάστιχα για 3 χρόνια ή και περισσότερο.
Τέλος, η καλύτερη πρόσφυση συνήθως σημαίνει περισσότερο θόρυβο κύλισης και αυξημένη κατανάλωση, αλλά αυτό κυρίως εξαρτάται από τον τύπο και την μάρκα του ελαστικού. Γενικά, τα μοντέρνα χειμερινά ελαστικά έχουν πολύ βελτιωμένη συμπεριφορά στο στεγνό και πλησιάζουν κοντά στα ‘καλοκαιρινά’ και στα επίπεδα θορύβου και κατανάλωσης.

Τελικά, τα χρειάζομαι; Αν ναι, τι να πάρω; Δυστυχώς δεν υπάρχουν συγκεκριμένες και απόλυτες απαντήσεις. Πρέπει να κρίνουμε ανάλογα τις οδηγικές μας συνήθειες (μέτρια-γρήγορη οδήγηση, ανάγκη για πολλά χιλιόμετρα), τις συνθήκες που περιμένουμε να συναντήσουμε και για πόσο χρόνο (συχνές χιονοπτώσεις, πάγος, κακοί δρόμοι) και να αποφασίσουμε προς τα πού θα στραφούμε.
Γενικά 2-3 μήνες χαμηλές θερμοκρασίες και λίγες χιονοπτώσεις, καλή γενικά κατάσταση δρόμων και κίνηση με μεγάλες ταχύτητες θα μας οδηγήσουν σε ένα ελαστικό προσανατολισμένο περισσότερο στις καλύτερες επιδόσεις στο στεγνό. Βαρύτερος χειμώνας ή κακοί και ασυντήρητοι επαρχιακοί δρόμοι θα γίνουν προσπελάσιμοι με ένα πιο καλό χειμερινό λάστιχο, χάνοντας όμως την ‘σπόρ αίσθηση’ στο στεγνό.
Τέλος, σπάνιες επαφές με χιόνι και γενικά υψηλές θερμοκρασίες κατά την διάρκεια του χειμώνα, κάνουν περιττή την χρήση χειμερινών ελαστικών.

Εν κατακλείδι: Η αλλαγή από ‘παντός καιρού’ ή ‘καλοκαιρινά’ λάστιχα στα χειμερινά δεν πρέπει να γίνεται μόνο για να ‘μην κολλήσουμε στο χιόνι’ όταν θα πέσουν οι πρώτες νιφάδες.
Το πραγματικό πλεονέκτημα είναι η αποφυγή ατυχήματος, έχοντας καλύτερη πρόσφυση και έλεγχο του οχήματος όχι μόνο στην επιτάχυνση, αλλά και στο φρενάρισμα, στην στροφή, στην απότομη αποφυγή εμποδίου και σε οποιαδήποτε γενικά έκτακτη κατάσταση βρεθούμε όταν οι θερμοκρασίες πέσουν πολύ, άσχετα αν ο δρόμος είναι στεγνός, βρεγμένος ή χιονισμένος.
Αν σκεφτούμε πρώτα την ασφάλεια μας (αποφυγή ατυχήματος με πιθανό τραυματισμό ή θάνατο) ή αν υπολογίσουμε τις υλικές ζημιές που μπορεί να γλιτώσουμε σε ένα πιθανό τρακάρισμα, τότε το κόστος 4άρων χειμερινών ελαστικών είναι πραγματικά αμελητέο.