Το δίλημμα του σκαντζόχοιρου επιδρά στους “ανθρώπινους σκαντζόχοιρους”

Όλοι μας έχουμε ανάγκη από τις ανθρώπινες σχέσεις, από την αίσθηση οικειότητας, εγγύτητας και αμφίδρομης επικοινωνίας. Όμως, παρά την καλή θέληση του ατόμου, η ανθρώπινη οικειότητα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς ανθρώπινη βλάβη, και έτσι δημιουργείται φόβος σύναψης σχέσεων ή οι σχέσεις που δημιουργούνται είναι ρηχές.

Μερικοί σκαντζόχοιροι πλησίασαν κοντά ο ένας στον άλλο για να ζεσταθούν μία κρύα νύχτα του χειμώνα, αλλά, καθώς άρχισαν να τρυπούν ο ένας τον άλλο με τα μυτερά αγκάθια τους, αναγκάστηκαν αμέσως να απομακρυνθούν.

Ωστόσο, το κρύο τους οδήγησε ξανά μαζί, όμως συνέβη ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Στο τέλος, μετά από πολλές επαναλήψεις πλησιάσματος και διασποράς, ανακάλυψαν ότι θα ήταν καλύτερα να παρέμεναν σε μικρή απόσταση μεταξύ τους.

Κατά τον ίδιο τρόπο, η ανάγκη της κοινωνικής ζωής οδηγεί τους ανθρώπινους σκαντζόχοιρους μαζί, μόνο για να αποκρουστούν αμοιβαία πάλι εξαιτίας των πολλών δυσάρεστων ιδιοτήτων της φύσης τους.

Η μέτρια απόσταση που τελικώς ανακαλύπτουν πως είναι η μόνη ανεκτή προϋπόθεση μιας εγγύτερης σχέσης, είναι ο κώδικας ευγένειας και καλών τρόπων, και όσοι την παραβιάζουν καλούνται αυστηρά να επαναφέρουν την απόστασή τους.

Με αυτή τη ρύθμιση, η αμοιβαία ανάγκη για οικειότητα και ζεστασιά ικανοποιείται πολύ μέτρια, αλλά τουλάχιστον τότε οι άνθρωποι δεν τρυπιούνται.

Ένας λίγο πιο θερμός άνθρωπος προτιμά να παραμείνει μακριά, ώστε ούτε να τρυπήσει άλλους ανθρώπους ούτε ο ίδιος να τρυπηθεί.

Αυτή η μικρή ιστορία, το Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου, γνωστή επίσης και ως Δίλημμα του Ακανθόχοιρου, χρωματισμένη ελαφρώς και με τη δική μου νότα, είναι μια αναλογία των προκλήσεων που φέρει η ανθρώπινη οικειότητα. Την χρησιμοποίησαν ο Αρθούρος Σοπενχάουερ και ο Σίγκμουντ Φρόυντ για να περιγράψουν τις ανθρώπινες σχέσεις.

Είναι μια συμβολική ιστορία στην οποία πέρα από την εγγύτητα και τις ανθρώπινες σχέσεις, πρόσθεσα και το άγχος θανάτου, αφού η είδηση του θανάτου και η επικινδυνότητα του παγετού έκανε τους σκαντζόχοιρους να έρθουν πιο κοντά.

Το νόημα δεν είναι να υποτιμήσουμε την κοντινότητα, αλλά θέλω να πω πως ένας τρόπος ενστικτώδους επιβίωσης είναι και η κοινωνικότητά μας. Ο καθένας μόνος του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει πιθανούς κινδύνους και απειλές, γι αυτό και οργανωθήκαμε σε ομάδες και κοινωνίες. Από την άλλη όμως, η κοντινότητα θέλει όρια προκειμένου να μην τραυματίζει. Ο καθένας εξάλλου έχει τον ψυχολογικό του χώρο, τον οποίο οριοθετεί. Η απομόνωση και η εσωστρέφεια δεν δίνουν λύση σε κανένα πρόβλημα. Ίσως πρέπει μέσα στην κοντινότητα να μάθουμε να βάζουμε τα όριά μας και να διατηρούμε την ταυτότητά μας χωρίς να αφομοιωνόμαστε. Άραγε πώς να αντέξει κανείς την κοντινότητα ή να παίζει υγιείς ρόλους αν δεν βρει πρώτα τον εαυτό του;