ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (5.11.1-5.12.4)

[5.11.1] Ἄκρα ἦν ἀνέχουσα τῆς ὄχθης τοῦ Ὑδάσπου, ἵνα ἐπέκαμπτεν ὁ ποταμὸς λόγου ἀξίως, αὐτή τε δασεῖα ἴδῃ παντοίων δένδρων καὶ κατ᾽ αὐτὴν νῆσος ἐν τῷ ποταμῷ ὑλώδης τε καὶ ἀστιβὴς ὑπ᾽ ἐρημίας. ταύτην καταμαθὼν τὴν νῆσον καταντικρὺ τῆς ἄκρας, ἀμφότερα ὑλώδη τὰ χωρία καὶ οἷα κρύψαι τῆς διαβάσεως τὴν ἐπιχείρησιν, ταύτῃ ἔγνω διαβιβάζειν τὸν στρατόν. [5.11.2] ἀπέχει δὲ ἥ τε ἄκρα καὶ ἡ νῆσος τοῦ μεγάλου στρατοπέδου ἐς πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν σταδίους. παρὰ πᾶσαν δὴ τὴν ὄχθην φυλακαί τε αὐτῷ καθεστηκυῖαι ἦσαν, διαλείπουσαι ὅσον ξύμμετρον ἐς τὸ ξυνορᾶν τε ἀλλήλους καὶ κατακούειν εὐπετῶς ὁπόθεν τι παραγγέλλοιτο, καὶ πανταχόθεν βοαί τε νύκτωρ ἐπὶ πολλὰς νύκτας ἐγίγνοντο καὶ πυρὰ ἐκαίετο.

[5.11.3] Ἐπειδὴ δὲ ἔγνω ἐπιχειρεῖν τῷ πόρῳ, κατὰ μὲν τὸ στρατόπεδον φανερῶς αὐτῷ τὰ τῆς διαβάσεως παρεσκευάζετο. καὶ Κρατερὸς ὑπελέλειπτο ἐπὶ στρατοπέδου τήν τε αὑτοῦ ἔχων ἱππαρχίαν καὶ τοὺς ἐξ Ἀραχωτῶν καὶ Παραπαμισαδῶν ἱππέας καὶ τῆς φάλαγγος τῶν Μακεδόνων τήν τε Ἀλκέτου καὶ τὴν Πολυπέρχοντος τάξιν καὶ τοὺς νομάρχας τῶν ἐπὶ τάδε Ἰνδῶν καὶ τοὺς ἅμα τούτοις τοὺς πεντακισχιλίους. [5.11.4] παρηγγέλλετο δὲ Κρατερῷ μὴ πρὶν διαβαίνειν τὸν πόρον πρὶν ἀπαλλαγῆναι Πῶρον ξὺν τῇ δυνάμει ὡς ἐπὶ σφᾶς ἢ φεύγοντα μαθεῖν, αὐτοὺς δὲ νικῶντας· ἢν δὲ μέρος μέν τι τῆς στρατιᾶς ἀναλαβὼν Πῶρος ἐπ᾽ ἐμὲ ἄγῃ, μέρος δέ τι ὑπολειφθῇ αὐτῷ ἐπὶ στρατοπέδου καὶ ἐλέφαντες, σὺ δὲ δὴ καὶ ὣς μένειν κατὰ χώραν· εἰ δὲ τοὺς ἐλέφαντας ξύμπαντας ἅμα οἷ ἄγοι Πῶρος ἐπ᾽ ἐμέ, τῆς δὲ ἄλλης στρατιᾶς ὑπολείποιτό τι ἐπὶ στρατοπέδου, σὺ δὲ διαβαίνειν σπουδῇ· οἱ γὰρ ἐλέφαντες μόνοι, ἔφη, ἄποροί εἰσι πρὸς τοὺς ἐκβαίνοντας ἵππους, ἡ δὲ ἄλλη στρατιὰ εὔπορος.
[5.12.1] Ταῦτα μὲν Κρατερῷ ἐνετέλλετο. ἐν μέσῳ δὲ τῆς νήσου τε καὶ τοῦ μεγάλου στρατοπέδου, ἵνα αὐτῷ Κρατερὸς ὑπελέλειπτο, Μελέαγρός τε καὶ Ἄτταλος καὶ Γοργίας ξὺν τοῖς μισθοφόροις ἱππεῦσί τε καὶ πεζοῖς ἐτετάχατο· καὶ τούτοις διαβαίνειν παρηγγέλλετο κατὰ μέρος, διελόντας τὸν στρατόν, ὁπότε ξυνεχομένους ἤδη ἐν τῇ μάχῃ τοὺς Ἰνδοὺς ἴδοιεν.
[5.12.2] Αὐτὸς δὲ ἐπιλεξάμενος τῶν τε ἑταίρων τὸ ἄγημα καὶ τὴν Ἡφαιστίωνος ἱππαρχίαν καὶ τὴν Περδίκκου τε καὶ Δημητρίου καὶ τοὺς ἐκ Βάκτρων καὶ Σογδιανῶν καὶ τοὺς Σκύθας ἱππέας καὶ Δάας τοὺς ἱπποτοξότας καὶ τῆς φάλαγγος τούς τε ὑπασπιστὰς καὶ τὴν Κλείτου τε καὶ Κοίνου τάξιν καὶ τοὺς τοξότας τε καὶ τοὺς Ἀγριᾶνας ἦγεν ἀφανῶς πολύ τι ἀπέχων τῆς ὄχθης, τοῦ μὴ καταφανὴς εἶναι ἄγων ἐπὶ τὴν νῆσον καὶ τὴν ἄκραν, ἔνθεν διαβαίνειν αὐτῷ ἦν ἐγνωσμένον. [5.12.3] καὶ ἐνταῦθα ἐπληροῦντο τῆς νυκτὸς αἱ διφθέραι τῆς κάρφης, ἐκ πολλοῦ ἤδη παρενηνεγμέναι, καὶ κατερράπτοντο ἐς ἀκρίβειαν· ὕδωρ τε ἐξ οὐρανοῦ τῆς νυκτὸς λάβρον ἐπιγίγενται. ταύτῃ καὶ μᾶλλόν τι ἡ παρασκευή τε αὐτῷ καὶ ἡ ἐπιχείρησις ἡ ἐς τὴν διάβασιν οὐ φανερὰ κατέστη, τῷ κτύπῳ τῷ ἀπὸ τῶν ὅπλων καὶ τῷ θορύβῳ τῷ ἀπὸ τῶν παραγγελμάτων τῶν τε βροντῶν καὶ τοῦ ὄμβρου ἀντιπαταγούντων. [5.12.4] καὶ τῶν πλοίων δὲ τὰ πολλὰ αὐτῷ ξυντετμημένα παρεκεκόμιστο ἐς τὸν χῶρον τοῦτον καὶ ἀφανῶς αὖθις ξυμπεπηγμένα ἐν τῇ ὕλῃ ἐκρύπτετο, τά τε ἄλλα καὶ αἱ τριακόντοροι. ὑπὸ δὲ τὴν ἕω ὅ τε ἄνεμος καὶ ὁ ὄμβρος κεκοίμητο. καὶ ἡ μὲν ἄλλη στρατιὰ αὐτῷ ἡ ἱππικὴ τῶν διφθερῶν ἐπιβᾶσα καὶ ὅσους τῶν πεζῶν τὰ πλοῖα ἐδέχετο ἐπέρα κατὰ τὴν νῆσον, ὡς μὴ πρόσθεν ὀφθεῖεν πρὸς τῶν σκοπῶν τῶν ἐκ Πώρου καθεστηκότων πρὶν παραλλάξαντας τὴν νῆσον ὀλίγον ἔτι ἀπέχειν τῆς ὄχθης.

***

[5.11.1] Στην όχθη του Υδάσπη υπήρχε ένα ψηλό ακρωτήριο, όπου ο ποταμός σχημάτιζε μια βαθιά γωνία. Το ακρωτήριο αυτό ήταν κατάφυτο με διάφορα δένδρα και απέναντί του μέσα στον ποταμό υπήρχε ένα δασώδες, απάτητο και έρημο νησί. Όταν παρατήρησε ο Αλέξανδρος ότι το νησί βρισκόταν απέναντι στο ακρωτήριο και ότι και οι δυο θέσεις ήταν δασώδεις και κατάλληλες να αποκρύψουν το εγχείρημα της διάβασης, αποφάσισε να περάσει τον στρατό του από εκείνο το μέρος. [5.11.2] Το ακρωτήριο και το νησί απείχαν από το μεγάλο στρατόπεδο εκατόν πενήντα περίπου σταδίους. Κατά μήκος, λοιπόν, όλης της όχθης ο Αλέξανδρος είχε τοποθετήσει φρουρές που απείχαν μεταξύ τους όσο χρειαζόταν για να βλέπει η μία την άλλη και να ακούει εύκολα, από πού δινόταν η διαταγή. Επί πολλές νύχτες ακούονταν από παντού δυνατές φωνές και άναβαν φωτιές.
[5.11.3] Αφού αποφάσισε να επιχειρήσει τη διάβαση, άρχισε φανερά πλέον στο στρατόπεδο να ετοιμάζει όσα χρειάζονταν. Ο Κρατερός είχε μείνει πίσω στο στρατόπεδο με τη δική του ιππαρχία και με τους ιππείς των Αραχωτών και των Παραπαμισαδών και με τα τάγματα του Αλκέτα και του Πολυπέρχοντα από τη μακεδονική φάλαγγα και με τους νομάρχες των Ινδών της από δω μεριάς και τους πέντε χιλιάδες άνδρες που είχαν μαζί τους. [5.11.4] Ο Κρατερός διατάχθηκε να μην περάσει τη διάβαση, πριν αποσυρθεί ο Πώρος από το στρατόπεδό του για να επιτεθεί κατά των Μακεδόνων ή πληροφορηθεί ότι ο Πώρος τράπηκε σε φυγή και ότι οι Μακεδόνες νικούσαν. «Αν πάλι παραλάβει ο Πώρος μέρος του στρατού του και το οδηγήσει εναντίον μου και μείνει πίσω στο στρατόπεδό του κάποιο άλλο μέρος του στρατού και οι ελέφαντες, εσύ, και τότε να παραμείνεις στη θέση σου. Αν όμως ο Πώρος πάρει μαζί του όλους τους ελέφαντες και τους οδηγήσει εναντίον μου, ενώ από την υπόλοιπη στρατιά κάποιο τμήμα μείνει πίσω στο στρατόπεδο, τότε εσύ να σπεύσεις να περάσεις τον ποταμό. Γιατί», είπε ο Αλέξανδρος, «μονάχα οι ελέφαντες κάνουν αδύνατη την αποβίβαση των αλόγων, ενώ ο υπόλοιπος στρατός δεν δημιουργεί καμία δυσκολία».
[5.12.1] Αυτές οι εντολές δόθηκαν στον Κρατερό. Ανάμεσα στο νησί και το μεγάλο στρατόπεδο, όπου είχε παραμείνει ο Κρατερός, είχαν παραταχθεί ο Μελέαγρος και ο Άτταλος και ο Γοργίας με τους ιππείς και τους πεζούς μισθοφόρους. Και σε αυτούς δόθηκε εντολή να περάσουν με τη σειρά τον ποταμό, αφού διαιρέσουν τον στρατό τους σε τμήματα, όταν δουν τους Ινδούς να έχουν πλέον εμπλακεί στη μάχη.
[5.12.2] Ο ίδιος ο Αλέξανδρος διάλεξε από τους εταίρους το άγημα και τις ιππαρχίες του Ηφαιστίωνα και του Περδίκκα και του Δημητρίου και τους Βακτριανούς και Σογδιανούς και Σκύθες ιππείς, καθώς και τους Δάες τους ιπποτοξότες και από τη φάλαγγα τους υπασπιστές και τα τάγματα του Κλείτου και του Κοίνου και τους τοξότες και τους Αγριάνες και άρχισε να τους οδηγεί χωρίς να φαίνεται, απέχοντας πολύ από την όχθη, για να μη γίνει αντιληπτός από τον εχθρό ότι προχωρεί προς το νησί και το ακρωτήριο, από όπου είχε αποφασίσει να περάσει τον ποταμό. [5.12.3] Οι στρατιώτες τότε γέμισαν αμέσως με χόρτο κατά τη νύχτα τις δερμάτινες σχεδίες που είχαν ήδη μεταφέρει πριν από πολύ χρόνο και τις έραβαν στερεά και με προσοχή. Τη νύχτα έπεσε ραγδαία βροχή και εξαιτίας μάλλον αυτής δεν έγινε αντιληπτή από τον εχθρό η προετοιμασία του Αλεξάνδρου και η επιχείρηση για τη διάβαση, επειδή οι βροντές και η βροχή εξουδετέρωναν τον κρότο των όπλων και τον θόρυβο που προερχόταν από τα παραγγέλματα. [5.12.4] Στον χώρο αυτό είχαν μεταφέρει με διαταγή του τα περισσότερα πλοία διαλυμένα σε κομμάτια, ανάμεσα στα άλλα και τις τριακοντόρους, και αφού τα είχαν και πάλι συναρμολογήσει κρυφά, τα έκρυβαν μέσα στο δάσος. Γύρω στα ξημερώματα κόπασαν ο άνεμος και η βροχή και τότε, αφού επιβιβάσθηκε στις δερμάτινες σχεδίες το υπόλοιπο ιππικό και στα πλοία όσοι από τους πεζούς χωρούσαν, άρχισαν να περνούν τον ποταμό κατευθυνόμενοι προς το νησί. Έτσι οι φρουροί που είχε τοποθετήσει ο Πώρος δεν τους αντιλήφθηκαν παρά μόνο αφού προσπέρασαν το νησί και έφθασαν σε απόσταση που απείχε πολύ λίγο από την αντικρινή όχθη.