ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (4.15.1-4.15.8)

[4.15.1] Παρ᾽ Ἀλέξανδρον δὲ ἧκεν καὶ αὖθις Σκυθῶν τῶν ἐκ τῆς Εὐρώπης πρεσβεία ξὺν τοῖς πρέσβεσιν οἷς αὐτὸς ἐς Σκύθας ἔστειλεν. ὁ μὲν δὴ τότε βασιλεὺς τῶν Σκυθῶν ὅτε οὗτοι ὑπὸ Ἀλεξάνδρου ἐπέμποντο τετελευτηκὼς ἐτύγχανεν, ἀδελφὸς δὲ ἐκείνου ἐβασίλευεν. [4.15.2] ἦν δὲ ὁ νοῦς τῆς πρεσβείας ἐθέλειν ποιεῖν πᾶν τὸ ἐξ Ἀλεξάνδρου ἐπαγγελλόμενον Σκύθας· καὶ δῶρα ἔφερον Ἀλεξάνδρῳ παρὰ τοῦ βασιλέως τῶν Σκυθῶν ὅσα μέγιστα νομίζεται ἐν Σκύθαις· καὶ τὴν θυγατέρα ὅτι ἐθέλει Ἀλεξάνδρῳ δοῦναι γυναῖκα βεβαιότητος οὕνεκα τῆς πρὸς Ἀλέξανδρον φιλίας τε καὶ ξυμμαχίας. [4.15.3] εἰ δὲ ἀπαξιοῖ τὴν Σκυθῶν βασίλισσαν γῆμαι Ἀλέξανδρος, ἀλλὰ τῶν γε σατραπῶν τῶν τῆς Σκυθικῆς χώρας καὶ ὅσοι ἄλλοι δυνάσται κατὰ τὴν γῆν τὴν Σκυθίδα, τούτων τὰς παῖδας ἐθέλειν δοῦναι τοῖς πιστοτάτοις τῶν ἀμφ᾽ Ἀλέξανδρον· ἥξειν δὲ καὶ αὐτὸς ἔφασκεν, εἰ κελεύοιτο, ὡς παρ᾽ αὐτοῦ Ἀλεξάνδρου ἀκοῦσαι ὅσα ἐπαγγέλλοι. [4.15.4] ἀφίκετο δ᾽ ἐν τούτῳ παρ᾽ Ἀλέξανδρον καὶ Φαρασμάνης ὁ Χορασμίων βασιλεὺς ξὺν ἱππεῦσι χιλίοις καὶ πεντακοσίοις. ἔφασκεν δὲ ὁ Φαρασμάνης ὅμορος οἰκεῖν τῷ τε Κόλχων γένει καὶ ταῖς γυναιξὶ ταῖς Ἀμαζόσι, καὶ εἰ θέλοι Ἀλέξανδρος ἐπὶ Κόλχους τε καὶ Ἀμαζόνας ἐλάσας καταστρέψασθαι τὰ ἐπὶ τὸν πόντον τὸν Εὔξεινον ταύτῃ καθήκοντα γένη, ὁδῶν τε ἡγεμὼν ἔσεσθαι ἐπηγγέλλετο καὶ τὰ ἐπιτήδεια τῇ στρατιᾷ παρασκευάσειν.

[4.15.5] Τοῖς τε οὖν παρὰ τῶν Σκυθῶν ἥκουσι φιλάνθρωπα ἀποκρίνεται Ἀλέξανδρος καὶ ἐς τὸν τότε καιρὸν ξύμφορα, γάμου δὲ οὐδὲν δεῖσθαι Σκυθικοῦ, καὶ Φαρασμάνην ἐπαινέσας τε καὶ φιλίαν καὶ ξυμμαχίαν πρὸς αὐτὸν ξυνθέμενος αὑτῷ μὲν τότε οὐκ ἔφη ἐν καιρῷ εἶναι ἐλαύνειν ἐπὶ τὸν Πόντον· Ἀρταβάζῳ δὲ τῷ Πέρσῃ, ὅτῳ τὰ Βακτρίων ἐξ Ἀλεξάνδρου ἐπετέτακτο, καὶ ὅσοι ἄλλοι πρόσχωροι τούτῳ σατράπαι ξυστήσας Φαρασμάνην ἀποπέμπει ἐς τὰ ἤθη τὰ αὐτοῦ. [4.15.6] αὑτῷ δὲ τὰ Ἰνδῶν ἔφη ἐν τῷ τότε μέλειν. τούτους γὰρ καταστρεψάμενος πᾶσαν ἂν ἤδη ἔχειν τὴν Ἀσίαν· ἐχομένης δὲ τῆς Ἀσίας ἐπανιέναι ἂν ἐς τὴν Ἑλλάδα, ἐκεῖθεν δ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλησπόντου τε καὶ τῆς Προποντίδος ξὺν τῇ δυνάμει πάσῃ τῇ τε ναυτικῇ καὶ τῇ πεζικῇ ἐλάσειν εἴσω τοῦ Πόντου· καὶ ἐς τὸ τότε ἠξίου ἀποθέσθαι Φαρασμάνην ὅσα ἐν τῷ παραυτίκα ἐπηγγέλλετο.
[4.15.7] Αὐτὸς δὲ ἐπὶ τὸν Ὄξον τε ποταμὸν ᾔει αὖθις καὶ εἰς τὴν Σογδιανὴν προχωρεῖν ἐγνώκει, ὅτι πολλοὺς τῶν Σογδιανῶν ἐς τὰ ἐρύματα ξυμπεφευγέναι ἠγγέλλετο οὐδὲ ἐθέλειν κατακούειν τοῦ σατράπου, ὅστις αὐτοῖς ἐξ Ἀλεξάνδρου ἐπετέτακτο. στρατοπεδεύοντος δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τῷ ποταμῷ τῷ Ὄξῳ οὐ μακρὰν τῆς σκηνῆς τῆς αὐτοῦ Ἀλεξάνδρου πηγὴ ὕδατος καὶ ἄλλη ἐλαίου πηγὴ πλησίον αὐτῆς ἀνέσχε. [4.15.8] καὶ Πτολεμαίῳ τῷ Λάγου τῷ σωματοφύλακι ἐπειδὴ ἐσηγγέλθη τὸ τέρας, Πτολεμαῖος Ἀλεξάνδρῳ ἔφρασεν. Ἀλέξανδρος δὲ ἔθυεν ἐπὶ τῷ φάσματι ὅσα οἱ μάντεις ἐξηγοῦντο. Ἀρίστανδρος δὲ πόνων εἶναι σημεῖον τοῦ ἐλαίου τὴν πηγὴν ἔφασκεν, ἀλλὰ καὶ νίκην ἐπὶ τοῖς πόνοις σημαίνειν.

***

[4.15.1] Ήρθαν και πάλι στον Αλέξανδρο πρέσβεις των Ευρωπαίων Σκυθών μαζί με τους πρέσβεις που είχε στείλει ο ίδιος στους Σκύθες. Όταν όμως απέστελλε τους πρέσβεις ο Αλέξανδρος, έτυχε να έχει πεθάνει ο τότε βασιλιάς των Σκυθών και βασίλευε ο αδελφός του. [4.15.2] Η πρεσβεία είχε σκοπό να δηλώσει ότι οι Σκύθες ήταν πρόθυμοι να κάμουν όλα όσα τους διατάξει ο Αλέξανδρος. Οι πρέσβεις έφεραν και δώρα στον Αλέξανδρο από τον βασιλιά των Σκυθών, από εκείνα που οι Σκύθες θεωρούσαν πολύ σπουδαία. Είπαν ακόμη ότι ο βασιλιάς τους ήταν πρόθυμος να δώσει την κόρη του ως σύζυγο στον Αλέξανδρο, για να εξασφαλίσει τη φιλία και τη συμμαχία του. [4.15.3] Αν όμως ο Αλέξανδρος έκρινε ανάξιο να νυμφευθεί την πριγκίπισσα των Σκυθών, ήταν πρόθυμος ο βασιλιάς τους να δώσει τις κόρες των σατραπών της Σκυθίας και τις κόρες όλων των άλλων αρχόντων της χώρας των Σκυθών στους πιο έμπιστους φίλους του Αλεξάνδρου. Είπαν επίσης ότι, αν ο Αλέξανδρος τον προσκαλούσε, θα ερχόταν και αυτός για να ακούσει από τον ίδιο τον Αλέξανδρο όσα τον διατάζει. [4.15.4] Στο μεταξύ έφθασε στον Αλέξανδρο και ο Φαρασμάνης, ο βασιλιάς των Χορασμίων, με χίλιους πεντακόσιους ιππείς. Ο Φαρασμάνης έλεγε ότι κατοικεί σε περιοχή γειτονική με τη φυλή των Κόλχων και με τις Αμαζόνες γυναίκες και αν ήθελε ο Αλέξανδρος να εκστρατεύσει εναντίον των Κόλχων και των Αμαζόνων, για να υποτάξει τις φυλές που φθάνουν στο μέρος αυτό ως τον Εύξεινο Πόντο, υποσχόταν ότι θα είναι οδηγός του και θα εφοδιάσει τον στρατό του Αλεξάνδρου με τρόφιμα.
[4.15.5] Ο Αλέξανδρος, λοιπόν, απάντησε στους απεσταλμένους των Σκυθών με τρόπο φιλικό, όπως άρμοζε στις τότε περιστάσεις, ότι δεν αισθανόταν την ανάγκη για σκυθικό γάμο. Επαίνεσε επίσης τον Φαρασμάνη και συνήψε φιλία και συμμαχία μαζί του, του είπε όμως ότι δεν ήταν τότε η κατάλληλη περίσταση γι᾽ αυτόν να εκστρατεύσει στον Εύξεινο Πόντο. Σύστησε επίσης τον Φαρασμάνη στον Αρτάβαζο τον Πέρση, στον οποίο είχε αναθέσει τη σατραπεία της Βακτριανής, όπως και σε όλους τους άλλους γειτονικούς σατράπες και τον έστειλε πίσω στη χώρα του. [4.15.6] Του είπε ακόμη ότι ο ίδιος ενδιαφέρεται τώρα για την Ινδία, γιατί, αν υποτάξει και αυτήν, θα γίνει πλέον κύριος όλης της Ασίας. Και αφού κυριεύσει την Ασία, θα επιστρέψει στην Ελλάδα και από εκεί θα προχωρήσει προς τον Ελλήσποντο και την Προποντίδα και με όλες τις ναυτικές και τις πεζικές του δυνάμεις θα εισβάλει μέσα στον Πόντο. Είχε λοιπόν την αξίωση να αναβάλει για τότε ο Φαρασμάνης όσα τώρα του υποσχόταν.
[4.15.7] Ο ίδιος κατευθύνθηκε πάλι προς τον Όξο ποταμό. Είχε πάρει την απόφαση να προχωρήσει προς τη Σογδιανή επειδή του ανήγγειλαν ότι πολλοί Σογδιανοί είχαν καταφύγει στα οχυρά τους και ότι δεν ήθελαν να υπακούσουν στον σατράπη που ο Αλέξανδρος είχε διορίσει στη χώρα τους. Ενώ ο Αλέξανδρος στρατοπέδευσε στον Όξο ποταμό, όχι μακριά από τη σκηνή του ανέβλυσε από τη γη πηγή νερού και κοντά σε αυτήν άλλη πηγή λαδιού. [4.15.8] Όταν ανήγγειλαν στον σωματοφύλακα Πτολεμαίο, τον γιο του Λάγου, το θεϊκό αυτό σημάδι, εκείνος το είπε στον Αλέξανδρο και ο Αλέξανδρος έκανε τις θυσίες που του υπέδειξαν οι μάντεις για το παράδοξο αυτό φαινόμενο. Ο Αρίστανδρος είπε ότι το λάδι που ανέβλυζε σήμαινε δοκιμασίες, αλλά και νίκη που θα ακολουθούσε τις δοκιμασίες.