Αποφευκτική συμπεριφορά Vs αναβλητικότητα

Αν έχετε πάει απρόθυμα σε ένα πάρτι για να περάσετε τελικά όλο το βράδυ παίζοντας με τον σκύλο του οικοδεσπότη, ξέρετε τι σημαίνει αποφυγή. Η συμπεριφορά αποφυγής είναι ένας τρόπος διαχείρισης του στρες με την αποφυγή δύσκολων σκέψεων ή συναισθημάτων και μπορεί να πάρει πολλές μορφές.

Ίσως να μην μπορούμε να βρεθούμε σε δημόσιο χώρο χωρίς έναν φίλο που θα μας κάνει να νιώσουμε άνετα.

Αν και η συμπεριφορά αποφυγής εξυπηρετεί έναν σκοπό, δεν αντιμετωπίζει το βασικό πρόβλημα. Και αυτό συνιστά ένα ζήτημα προς επίλυση για την ψυχική σας υγεία, αφού όπως λέει και το ρητό, «αν αντιστέκεσαι, θα επιμείνει».

Τι είναι η αποφευκτική συμπεριφορά

Αν αποφεύγετε αγχωτικές ή κοινωνικά δύσκολες καταστάσεις μέσω περισπασμών ή απομόνωσης, μπορεί να εμφανίζετε αποφευκτική συμπεριφορά, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA). Κι αυτή η συμπεριφορά μπορεί να λάβει πολλές μορφές.

Μπορεί να αποφεύγουμε εν μέρει τις άβολες κοινωνικές καταστάσεις με το να αράζουμε με το σκύλο ή να απομονωνόμαστε μόνοι μας. Ή μπορεί να επιλέξουμε να δραπετεύσουμε και να φύγουμε στη μέση του πάρτι. Ή να αποφεύγουμε εντελώς τις συναθροίσεις.

Ποιος είναι επιρρεπής στη συμπεριφορά αποφυγής;

Τα άτομα με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) ή άγχος είναι ιδιαίτερα πιθανό να χρησιμοποιούν τη συμπεριφορά αποφυγής για να αποφύγουν συγκεκριμένα ερεθίσματα ή δυνητικά επιβλαβή περιβάλλοντα. Άλλοι μπορεί να ασκούν τη συμπεριφορά αυτή επειδή δυσκολεύονται με τα συναισθήματά τους γενικά.

Η γοητεία και οι παγίδες της αποφευκτικής συμπεριφοράς

Σε κανέναν δεν αρέσει το άγχος. Κατά κάποιον τρόπο, είναι λογικό οι άνθρωποι να αποφεύγουμε καταστάσεις που αντιλαμβανόμαστε ως αρνητικές – πρόκειται για έναν αυτοπροστατευτικό μηχανισμό.

Αν οι δημόσιες ομιλίες σας προκαλούν κρίσεις πανικού, δεν είναι περίεργο που μπορεί να εγκαταλείψετε μια δουλειά που ξαφνικά σας ζητά να κάνετε παρουσιάσεις. Όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, η αποφυγή υπερβαίνει την άνεση.

Η πρόληψη του στρες και η απόκτηση ελέγχου ακούγεται σαν ένας λογικός τρόπος για να παραμείνετε ήρεμοι, αλλά μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Στην πραγματικότητα, οι ειδικοί λένε ότι, ενώ η συμπεριφορά αποφυγής μπορεί να σας κάνει να νιώθετε καλά τη στιγμή, είναι κακή για τη μακροπρόθεσμη ψυχική σας υγεία.

Η αποφυγή μας βάζει σε έναν φαύλο κύκλο. Η αποφυγή των προβλημάτων δεν τα λύνει και μπορεί να μας αφήσει με ένα βασανιστικό άγχος γι’ αυτό που δεν αντιμετωπίζουμε. Το άγχος για ό,τι αποφεύγουμε αυξάνεται.

Ποια είναι τα σημάδια της αποφευκτικής συμπεριφοράς

– Αποφυγή: Όλοι στρεφόμαστε σε βιβλία, ταινίες, τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια ή ακόμη και σε μια ευχάριστη συνεδρία ονειροπόλησης για να ξεφύγουμε. Όταν όμως αυτές οι αποδράσεις υπερισχύουν της συναναστροφής με φίλους, της αλληλεπίδρασης με αγαπημένα πρόσωπα ή ακόμη και της εργασίας, η συμπεριφορά αυτή χαρακτηρίζεται ως αποφυγή.

– Ευσεβείς πόθοι: Οι άνθρωποι που βασίζονται στον ευσεβή τρόπο σκέψης συχνά ερμηνεύουν ένα γεγονός ή μια πραγματικότητα σύμφωνα με αυτό που επιθυμούν ή επιθυμούν να είναι. Οι ευσεβείς στοχαστές μπορεί να αγνοήσουν τα γεγονότα και να ενδώσουν στην αυταπάτη. Δεν υπάρχει σχεδιασμός ή δράση, παρά μόνο παθητική ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε προς το καλύτερο.

– Αυτοαπομόνωση: Ως ένας τρόπος για να αποφύγουν τα δυσάρεστα συναισθήματα, μερικοί άνθρωποι απομονώνονται, απορρίπτοντας σε μόνιμη βάση κοινωνικές ευκαιρίες.

– Απώθηση συναισθημάτων: Σας έχουν χαρακτηρίσει ποτέ συναισθηματικούς ή ψυχρούς σε καταστάσεις; Μπορεί να ασκείτε συναισθηματική αυτοσυγκράτηση για να αποφύγετε να ασχοληθείτε με τα συναισθήματά σας. Το πρόβλημα είναι ότι τα συναισθήματά σας θα βρουν διέξοδο με τρόπους λιγότερο από υγιείς.

– Συχνή χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών: Εξάρτηση από αυτά για τον έλεγχο της πραγματικότητας και την αίσθηση χαλάρωσης.

Αναβλητικότητα έναντι αποφυγής

Η αναβλητικότητα είναι ένα είδος αποφυγής που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να αποφύγουν ή να καθυστερήσουν πράγματα που ξέρουν ότι πρέπει να κάνουν. Η αναβλητικότητα ορισμένες φορές μπορεί να είναι θετική. Δίνοντας στους ανθρώπους χρόνο για να επεξεργαστούν, επιτρέπει τη δημιουργικότητα, μειώνει την πιθανότητα υπερφόρτωσης και μειώνει το άγχος.

Η διαφορά μεταξύ της ανθυγιεινής αντιμετώπισης της αποφυγής και της υγιούς αναβλητικότητας είναι η επίγνωση ενός ζητήματος ή μιας εργασίας και η ικανότητα να το αντιμετωπίσετε. Η αποφυγή, από την άλλη πλευρά, είναι ένας ευρύτερος όρος για την άρνηση αντιμετώπισης ενός ζητήματος ή καθήκοντος.

Αντιμετωπίζοντας και ξεπερνώντας την αποφευκτική συμπεριφορά

Υγιής διαχείριση συναισθημάτων

Κανείς δεν θέλει να πνιγεί στα συναισθήματά του. Το να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε, ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας. Σκεφτείτε τα δυνατά συναισθήματα σαν μεγάλα, δυνατά κύματα. Φανταστείτε να τα σερφάρετε αντί να αντιστέκεστε σε αυτά.

Δοκιμάστε να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας γράφοντάς τα. Προσδιορίστε πόσο μεγάλο είναι το «κύμα», ρωτώντας τον εαυτό σας: «Τι αισθάνομαι περισσότερο;». Στη συνέχεια, ρωτήστε: «Μπορώ να αφήσω αυτά τα συναισθήματα να φύγουν;». Η απάντηση στην ερώτηση μπορεί να σας εκπλήξει και να επιτρέψει στο κύμα να περάσει.

Μέσα που ανακουφίζουν από το άγχος

Το να κάνετε ασκήσεις ανακούφισης από το άγχος πριν από τις εκδηλώσεις σας βοηθά να προσεγγίζετε τις καταστάσεις με ηρεμία. Δοκιμάστε απλές πρακτικές, όπως διαλογισμό ή περπάτημα. Μην επιτρέψετε σε αυτές τις δραστηριότητες να αποτελέσουν ένα εύκολο μονοπάτι προς την αποφυγή. Σκεφτείτε αυτές τις εργασίες ως προπαρασκευαστικές εργασίες και όχι ως περισπασμούς. Χρησιμοποιήστε τις ως έναν τρόπο αποσυμπίεσης πριν μπείτε σε μια δύσκολη κατάσταση.

Χτίζουμε ψυχική ανθεκτικότητα

Χρησιμοποιήστε την κατανόηση των προσωπικών στρεσογόνων παραγόντων για να ενισχύσετε την αντοχή σας. Στην περίπτωση ας πούμε του κοινωνικού άγχους, ξεκινήστε πηγαίνοντας σε κάποιο οικείο μέρος ή συμμετέχοντας σε συγκεντρώσεις με ανθρώπους που γνωρίζετε, και μετά σιγά-σιγά τολμήστε να βγείτε έξω. Τα βήματα μπορεί να σας φανούν μικρά, αλλά μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες αλλαγές στην αντιμετώπιση των φόβων που έχουν ριζώσει μέσα σας.