Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΑ ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ: Μπαρόκ (τέλη 16ου - μέσα 18ου αιώνα) και αρχαία τέχνη

11.3.1. Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς: «Μαζί με τον Όμηρο, οι μεγαλύτεροι αφηγητές της υδρογείου»

Ο 17ος αιώνας είναι η εποχή του Ρούμπενς. Ο Ρούμπενς (1577-1640), ένας ξεχωριστός, κοσμοπολίτης ζωγράφος στη Φλάνδρα (στην καθολική περιοχή των Κάτω Χωρών), η τέλεια έκφραση του μπαρόκ, με χαρακτηριστική θεατρικότητα και μνημειακότητα, πληθωρικός στη σύνθεση και στο χρώμα, με έντονα αισθησιακά γυμνά (αποθεώνει το γυναικείο γυμνό), ήξερε να ενσωματώνει την παράδοση στο προσωπικό του ύφος. 

Ήταν ένας από τους πιο παραγωγικούς ζωγράφους όλων των εποχών, απέκτησε μεγάλη φήμη και πλούτο, και ως διπλωμάτης βοήθησε τη Φλάνδρα στην Ιταλία και την Ισπανία. Δημιούργησε πλήθος μυθολογικών επινοήσεων, όχι μόνο γιατί ως ζωγράφος ήταν εξαιρετικά ευρηματικός, αλλά γιατί ήταν τέλειος γνώστης των κλασικών πηγών, ο κατεξοχήν πεπαιδευμένος ζωγράφος (pictor doctus) της εποχής του. Διάλεγε όπως και άλλοι ζωγράφοι του 17ου αιώνα ελκυστικά μυθολογικά θέματα ή θέματα με ηθικοπλαστικό περιεχόμενο από την κλασική εποχή, γιατί πίστευε βαθιά ότι τα έργα ζωγραφικής των Ελλήνων ήταν τα ωραιότερα που δημιουργήθηκαν ποτέ. Μελέτησε αρχαία κλασικά αγάλματα, τα οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο έργο του. Εδώ όμως η χρήση των αρχαίων προτύπων είναι διαφορετική. Δεν είναι το μέσο για να δημιουργήσει το δικό του έργο, αλλά περισσότερο αποτελούν ένα είδος λόγιας φιλολογικής παραπομπής σε σημαντικά αρχαία πρωτότυπα, και νιώθει περήφανος να το κάνει αισθητό. Έτσι, χρησιμοποιεί τον Λαοκόοντα π.χ. για τη μορφή του Χριστού στο έργο της ιταλικής του περιόδου Στέφανος εξ ακανθών (1602· Grasse, Νοσοκομείο) ή τον Απόλλωνα Belvedere στη σειρά για τη Μαρία των Μεδίκων (βλ. παραπάνω). 

Στους Τέσσερις φιλοσόφους (1611/1612) το τοπίο με τμήμα από τον Παλατίνο λόφο της Ρώμης και η μαρμάρινη προτομή σε κόγχη που πίστευαν ότι εικονίζει τον Σενέκα είναι έμμεσες αναφορές στην αρχαιομάθεια των εικονιζόμενων. Ο Ρούμπενς φιλοδοξούσε να αναδημιουργήσει χαμένους πίνακες του Απελλή, του Ζεύξη και άλλων συναδέλφων του της κλασικής εποχής και έτσι σαν νέος Απελλής έφτιαξε την Ανακάλυψη του Αχιλλέα ανάμεσα στις κόρες του Λυκομήδη, την Αμαζονομαχία, το Συμπόσιο της Αφροδίτης κ.ά. Αν εξαιρέσει κανείς τις μεγάλες σειρές μυθολογικών του θεμάτων, όπως τη σειρά για τη Μαρία των Μεδίκων (βλ. παραπάνω) και άλλες αντίστοιχες παραγγελίες, υπάρχουν γύρω στα εκατό ακόμη αυτόνομα ζωγραφικά του έργα με μυθολογικές σκηνές, χωρίς να υπολογίζονται αλληγορίες κτλ. Για την παραγωγή του αυτή ο Φριντλέντερ συγκρίνει τον Ρούμπενς με τον Όμηρο: «οι δύο μεγαλύτεροι αφηγητές της υδρογείου».