Με τον όρο «πανελλαδικοί» εννοούμε μύθους στους οποίους εμπλέκονται οι Ολύμπιοι θεοί και ήρωες, των οποίων η καταγωγή είναι από διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου, η δράση τους όμως εκτείνεται και στην περιοχή της Μακεδονίας. Οι «πανελλαδικοί» και οι «τοπικοί» μύθοι συγκροτούν τη θεολογική και ηρωική μυθολογία του τόπου. Πληροφορίες αντλούμε από τις φιλολογικές πηγές και από τα έργα των τεχνών που φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Δύο από τα παλαιότερα επεισόδια της ελληνικής μυθολογίας στη διαδικασία παγίωσης της εξουσίας του ολυμπιακού πανθέου, και συγχρόνως μιας ιδεολογίας με συγκεκριμένες αρχές, διαδραματίζονται στον μακεδονικό χώρο: η Γιγαντομαχία και η Τιτανομαχία. Και οι δυο μάχες υπηρετούν την ιδέα της διαμόρφωσης του κόσμου μέσα από συγκρουόμενες φυσικές δυνάμεις, χωρίς όμως να αποκλείεται η ταυτόχρονη υποδήλωση της σύγκρουσης γηγενών κατοίκων με λαούς που μετακινούνται και διεκδικούν με τη βία την εγκατάσταση σε τόπους ήδη κατοικημένους. Εδώ εκτείνεται, επίσης, η δράση του Διόνυσου, του Ήφαιστου, του Ηρακλή, του Ορφέα, των Μουσών και άλλων θεών.
Όμως, στην τέχνη του μακεδονικού χώρου εμφανίζονται και άλλοι μύθοι ή μυθικά πρόσωπα από τον κύκλο που ονομάσαμε «πανελλαδικό». Κυρίως απεικονίζονται αρπαγές κοριτσιών, της Περσεφόνης από τον Άδη, της Ελένης από τον Θησέα, ενώ κάποιες φορές αυτές υπονοούνται, όπως στον αγώνα των Κενταύρων με τους Λαπίθες. Παρόντες είναι και οι πανάρχαιοι κριτές του Κάτω Κόσμου, Ραδάμανθυς, Αιακός, Μίνωας, με προέλευση τη Μινωική Κρήτη.
Οι μυθολογικές αυτές επιλογές θεωρούμε ότι σχετίζονται και με τον γενικότερο οργιαστικό χαρακτήρα της λατρείας στη Μακεδονία, όπου τελετουργικά μύησης (λ.χ. στη Σαμοθράκη) περιλάμβαναν την αναπαράσταση ενός ιερού γάμου και ενός ιερού θανάτου. Τα τελετουργικά αυτά, και οι αντίστοιχες εικαστικές αναπαραστάσεις, παραπέμπουν στην αναγέννηση της φύσης αλλά και στις προσδοκίες για μεταθανάτια ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου