Νόστιμον ἦμαρ

Η ομηρική λέξη «νόστος» σημαίνει επάνοδος, επιστροφή στην πατρίδα, επιστροφή στο σπίτι, ταξίδι με καλό, αίσιο τέλος· περιήγηση, πλους «Νόστος Ἀχαιίδος» σημαίνει ευκαιρία για επιστροφή στην Ελλάδα· «ἐπὶφορβῆς νόστος» είναι η περιήγηση για αναζήτηση τροφής

 

Η λόγια φράση «νόστιμον ἦμαρ» σημαίνει την ημέρα του γυρισμού, της επιστροφής «οἴκᾰδε». Επειδή το «νόστιμον ἦμαρ» θεωρείται ηδονικότατη, γλυκύτατη μέρα, το επίθετο νόστιμος σημαίνει σήμερα οτιδήποτε είναι γλυκό, ηδύ, χαριτωμένο, ευχάριστο (στη γεύση, αν πρόκειται για κάτι που τρώγεται.), που κεντρίζει ευχάριστα τις αισθήσεις ή το ενδιαφέρον μας.

 

«Τον άντρα τον πολύπραγο τραγούδησέ μου, ω Μούσα, / που περισσά πλανήθηκε, σαν κούρσεψε τής Τροίας / το ιερό κάστρο, και πολλών ανθρώπων είδε χώρες / κι έμαθε γνώμες, και πολλά στα πέλαα βρήκε πάθια, / για μία ζωή παλεύοντας και γυρισμό συντρόφων. («Ἀ ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων.») / Μα πάλε δεν τους γλύτωσε, κι αν το ποθούσε, εκείνους, / τι από δική τους χάθηκαν οι κούφιοι αμυαλωσύνη, / τού Ήλιου τού Υπερίονα σαν έφαγαν τα βόδια, / κι αυτός τους πήρε τη γλυκειά του γυρισμού τους μέρα. («αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ.») Και αλλού: «Όμως περίσσια λαχταρώ, και το ζητώ ολοένα, / να πάω στον τόπο, να χαρώ του γυρισμού τη μέρα. («οἴκαδέ τ᾿ ἐλθέμεναι καὶ νόστιμον ἦμαρ ἰδέσθαι.») / Κι αν με χτυπήσει οργή θεού στα μελανά πελάγη, / έχω καρδιά βασταχτερή, κι απομονή θα κάνω· / έπαθα που έπαθα πολλά και ‘πόφερα άλλα τόσα / στις μάχες και στις θάλασσες· ας μου γενεί και τούτο.»

 

Καὶ καπνὸν ἀποθρῴσκοντα νοῆσαι

 

Λιγότερο γνωστή είναι ίσως η φράση «…καὶ καπνὸν ἀποθρῴσκοντα νοῆσαι ἧς γαίης, θανέειν ἱμείρεται.» Που σημαίνει: [Εκείνου η κόρη τον κρατάει το δύστυχο στα δάκρυα, / και με γλυκειές μαγεύει τον κουβέντες, να ξεχάσει / τον τόπο του·] μα πάλε αυτός, και τον καπνό μονάχα / να θώρειε της πατρίδας του σαν αλαφροανεβαίνει, / κι ας πέθαινε.