Νίτσε: Το ελάχιστο βήμα προς τα εμπρός

Όλοι οι πνευματικοί οδηγοί των λαών που κατόρθωσαν να κινητοποιήσουν το νωθρό και τρομερό βόρβορο των ηθών, είχαν ανάγκη, για να τους πιστέψουν, εκτός από την παραφροσύνη, το εκούσιο μαρτύριο – κι επίσης, πάνω απ’ όλα και πιο συχνά από την πίστη στους εαυτούς τους!

Όσο περισσότερο το πνεύμα τους ακολουθούσε καινούριους δρόμους και συνεπώς βασανιζόταν από τις τύψεις και τον φόβο, τόσο πιο άγρια μάχονταν ενάντια στην ίδια τους τη σάρκα, στις ίδιες τους τις επιθυμίες και στην ίδια τους την υγεία, – σα να ήθελαν να προσφέρουν στη θεότητα μια αποζημίωση από τις χαρές, για την περίπτωση που αυτή θα εξοργιζόταν με τα παραμελημένα και καταπολεμημένα έθιμα, εξαιτίας των νέων σκοπών που είχαν χαράξει. Δεν πρέπει, ωστόσο, να φαντάζεται κανείς με πολλή αυταρέσκεια, ότι στις μέρες μας έχουμε απαλλαγεί ολοκληρωτικά από μια παρόμοια λογική του συναισθήματος!

Ας διερωτηθούν γι’ αυτό οι πιο ηρωικές ψυχές! Το ελάχιστο βήμα προς τα εμπρός, στο πεδίο της ελεύθερης σκέψης και της προσωπικής ζωής, κατακτήθηκε πάντα με ψυχικά και φυσικά μαρτύρια: και δεν ήταν μόνο η πορεία προς τα εμπρός, όχι! Κάθε βήμα, κίνηση, μεταβολή, χρειάστηκαν αναρίθμητους μάρτυρες στην πορεία χιλιετηρίδων που αναζητούσαν τους δρόμους τους και που οικοδομούσαν τα θεμέλια τους, αλλά που δεν θυμόμαστε όταν μιλούμε γι’ αυτό το γελοίο μικρό κομμάτι χρόνου, μέσα στην ύπαρξη της ανθρωπότητας, και που αποκαλούμε «παγκόσμια ιστορία». Και μάλιστα, μέσα σ’ αυτή τη δήθεν παγκόσμια ιστορία που δεν είναι, γενικά, παρά ο θόρυβος που γίνεται γύρω από τις τελευταίες καινοτομίες, δεν υπάρχει πιο ουσιαστικό και πιο σημαντικό θέμα από την αρχαία τραγωδία των μαρτύρων που ήθελαν να αναταράξουν το τέλμα.

Τίποτα δεν πληρώθηκε πιο ακριβά απ’ αυτό το μικρό κομμάτι ανθρώπινης λογικής και απ’ αυτό το αίσθημα της ελευθερίας για το οποίο είμαστε τόσο περήφανοι σήμερα. Εξαιτίας αυτής της περηφάνιας μας είναι σχεδόν αδύνατο στις μέρες μας να κατανοήσουμε τις τεράστιες χρονικές περιόδους της «ηθικότητας των ηθών» που προηγήθηκαν στην «παγκόσμια ιστορία» ως κύρια, πραγματική και καθοριστική ιστορία, που προσδιόρισε τον χαρακτήρα της ανθρωπότητας όταν η οδύνη ήταν αρετή, η σκληρότητα αρετή, η κρυψίνοια αρετή, η εκδίκηση αρετή, η απάρνηση της λογικής αρετή, όπου αντίθετα, η ευζωία ήταν κίνδυνος, η δίψα για γνώση κίνδυνος, η ειρήνη κίνδυνος, η συμπάθεια κίνδυνος, η παρακίνηση στην ευσπλαχνία ντροπή, η εργασία ντροπή, η παραφροσύνη κάτι θεϊκό, η αλλαγή μια βαθιά κι επικίνδυνη ανηθικότητα! Φαντάζεστε τάχα ότι όλα αυτά έχουν αλλάξει και ότι, γι’ αυτό η ανθρωπότητα έχει μεταβάλει τον χαρακτήρα της; Ω! εσείς γνώστες της ανθρώπινης καρδιάς, μάθετε να διαβάζετε καλύτερα τον εαυτό σας!