Καμιά ανάγκη για γνώση και αντίληψη των πραγμάτων δεν δίνει ζωή στην ύπαρξή του

Ο Φιλισταίος είναι ένας άνθρωπος χωρίς πνευματικές ανάγκες. Από αυτό συνάγονται διάφορα πράγματα: Πρώτον σε σχέση με αυτόν τον ίδιο, ότι μένει χωρίς πνευματικές απολαύσεις, σύμφωνα με τη διατυπωμένη από τον Βολταίρο αρχή που έχουμε ήδη αναφέρει, ότι δηλαδή «δεν υπάρχουν πραγματικές απολαύσεις χωρίς πραγματικές ανάγκες». Καμιά ανάγκη για γνώση και αντίληψη των πραγμάτων δεν δίνει ζωή στην ύπαρξή του, επίσης καμία και για κυρίως αισθητικές απολαύσεις, οι οποίες εξάλλου συγγενεύουν με τις πρώτες. Αν παρά ταύτα εξαιτίας της μόδας και του συρμού θεωρήσει ότι επιβάλλονται απολαύσεις αυτού του είδους, θα τις δει σαν ένα είδος καταναγκαστικής εργασίας και θα τις διεκπεραιώσει επιτροχάδην. Πραγματικές απολαύσεις γι’ αυτόν είναι μόνο οι αισθησιακές· με αυτές κρατιέται αμόλυντος. Έτσι, στρείδια και σαμπάνια αποτελούν το αποκορύφωμα της ύπαρξής του, και σκοπός της ζωής του είναι η απόκτηση όλων όσα συμβάλλουν στην καλοπέραση. Ευτυχής αν για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού έχει να κάνει πολύ δρόμο!

Γιατί αν τα βρει εκ των προτέρων έτοιμα, θα πέσει αναπόφευκτα στα χέρια της πλήξης, που για να την αντιμετωπίσει θα δοκιμάσει ό,τι μπορεί να διανοηθεί κανείς: χορό, θεάματα, συντροφιές, χαρτοπαίγνιο, τυχερά παιχνίδια, άλογα, γυναίκες, πιοτό, ταξίδια κ.λπ. Και όμως όλα αυτά δεν αρκούν για την αντιμετώπιση της πλήξης, εκεί όπου έλλειψη πνευματικών αναγκών καθιστά αδύνατες τις πνευματικές απολαύσεις. Γι’ αυτό, τον Φιλισταίο χαρακτηρίζει επίσης και για μια θαμπή, ξερή σοβαρότητα, που πλησιάζει αυτή των ζώων. Τίποτα δεν τον χαροποιεί, τίποτα δεν τον ερεθίζει, σε τίποτα δεν συμμετέχει. Γιατί οι αισθησιακές απολαύσεις της ματαιοδοξίας γρήγορα εξαντλούνται. Η συντροφιά του, που αποτελείται επίσης από τέτοιους Φιλισταίους, σε λίγο γίνεται ανιαρή, το χαρτοπαίγνιο στο τέλος κουραστικό. Το πολύ πολύ του απομένουν ακόμα οι απολαύσεις της ματαιοδοξίας, κατά τον τρόπο του, οι οποίες, όσον αφορά πλούτο, αξιώματα, επιρροή, εξουσία, συνίστανται στο να υπερέχει των άλλων, από τους οποίους για τον λόγο αυτό μετά και τιμάται, ή επίσης να συναναστρέφεται τουλάχιστον με εξίσου σπουδαίους και έτσι να λιάζεται στην αντανάκλαση της λάμψης τους. Από τη βασική ιδιότητα του Φιλισταίου που εκθέσαμε προκύπτει δεύτερον, σε σχέση με τους άλλους, ότι, αφού δεν έχει πνευματικές παρά μονάχα φυσικές ανάγκες, θ’ αναζητήσει εκείνον που θα είναι σε θέση να ικανοποιήσει όχι τις πρώτες αλλά τις δεύτερες.

Ανάμεσα στις απαιτήσεις επομένως που θα έχει από τους άλλους, η μικρότερη θα είναι εκείνη που θα σχετίζεται με οποιεσδήποτε υπερέχουσες πνευματικές ικανότητες. Πιο πολύ, αν αυτές βρεθούν στον δρόμο του, του προκαλούν αποστροφή, και μάλιστα μίσος, γιατί νιώθει ένα ενοχλητικό συναίσθημα μειονεκτικότητας και συγχρόνως έναν θολό, κρυφό φθόνο, που τον κρύβει επιμελώς, προσπαθώντας μάλιστα να κρυφτεί και ο ίδιος από αυτόν, κάτι που ακριβώς τον τρέφει περισσότερο, μέχρι που συχνά αυξάνει και γίνεται βουβή οργή. Επομένως, ποτέ πια δεν θα διανοηθεί να μετρήσει την αξία του με τέτοιες ιδιότητες πνευματικές, αλλά αυτό θα συμβαίνει αποκλειστικά στον χώρο του πλούτου, των αξιωμάτων, της εξουσίας και της επιρροής, αξίες που στα μάτια του είναι τα πραγματικά προτερήματα στα οποία και θα ήθελε να διακριθεί. — Όλα αυτά όμως αποτελούν συνέπεια του ότι είναι ένας άνθρωπος χωρίς πνευματικές ανάγκες.

Arthur Schopenhauer, Το ασήμαντο αιώνια επαινούν