ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΛΥΣΙΑΣ - Κατὰ τῶν σιτοπωλῶν (17-22)

[17] Ἐνθυμεῖσθαι δὲ χρὴ ὅτι ἀδύνατον ὑμῖν ἐστιν ἀποψηφίσασθαι. εἰ γὰρ ἀπογνώσεσθε ὁμολογούντων αὐτῶν ἐπὶ τοὺς ἐμπόρους συνίστασθαι, δόξεθ᾽ ὑμεῖς ἐπιβουλεύειν τοῖς εἰσπλέουσιν. εἰ μὲν γὰρ ἄλλην τινὰ ἀπολογίαν ἐποιοῦντο, οὐδεὶς ἂν εἶχε τοῖς ἀποψηφισαμένοις ἐπιτιμᾶν· ἐφ᾽ ὑμῖν γὰρ ὁποτέροις βούλεσθε πιστεύειν· νῦν δὲ πῶς οὐ δεινὰ ἂν δόξαιτε ποιεῖν, εἰ τοὺς ὁμολογοῦντας παρανομεῖν ἀζημίους ἀφήσετε;

[18] ἀναμνήσθητε δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι πολλῶν ἤδη ἐχόντων ταύτην τὴν αἰτίαν, ἀλλ᾽ ἀρνουμένων καὶ μάρτυρας παρεχομένων, θάνατον κατέγνωτε, πιστοτέρους ἡγησάμενοι τοὺς τῶν κατηγόρων λόγους. καίτοι πῶς ἂν οὐ θαυμαστὸν εἴη, εἰ περὶ τῶν αὐτῶν ἁμαρτημάτων δικάζοντες μᾶλλον ἐπιθυμεῖτε παρὰ τῶν ἀρνουμένων δίκην λαμβάνειν;

[19] καὶ μὲν δή, ὦ ἄνδρες δικασταί, πᾶσιν ἡγοῦμαι φανερὸν εἶναι ὅτι οἱ περὶ τῶν τοιούτων ἀγῶνες κοινότατοι τυγχάνουσιν ὄντες τοῖς ἐν τῇ πόλει, ὥστε πεύσονται ἥντινα γνώμην περὶ αὐτῶν ἔχετε, ἡγούμενοι, ἂν μὲν θάνατον τούτων καταγνῶτε, κοσμιωτέρους ἔσεσθαι τοὺς λοιπούς· ἂν δ᾽ ἀζημίους ἀφῆτε, πολλὴν ἄδειαν αὐτοῖς ἐψηφισμένοι ἔσεσθε ποιεῖν ὅ τι ἂν βούλωνται.

[20] χρὴ δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί, μὴ μόνον τῶν παρεληλυθότων ἕνεκα αὐτοὺς κολάζειν, ἀλλὰ καὶ παραδείγματος ἕνεκα τῶν μελλόντων ἔσεσθαι· οὕτω γὰρ ἔσονται μόγις ἀνεκτοί. ἐνθυμεῖσθε δὲ ὅτι ἐκ ταύτης τῆς τέχνης πλεῖστοι περὶ τοῦ σώματός εἰσιν ἠγωνισμένοι· καὶ οὕτω μεγάλα ἐξ αὐτῆς ὠφελοῦνται, ὥστε μᾶλλον αἱροῦνται καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν περὶ τῆς ψυχῆς κινδυνεύειν ἢ παύεσθαι παρ᾽ ὑμῶν ἀδίκως κερδαίνοντες.

[21] καὶ μὲν δὴ οὐδ᾽ ἐὰν ἀντιβολῶσιν ὑμᾶς καὶ ἱκετεύωσι, δικαίως ἂν αὐτοὺς ἐλεήσαιτε, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον τῶν τε πολιτῶν οἳ διὰ τὴν τούτων πονηρίαν ἀπέθνῃσκον, καὶ τοὺς ἐμπόρους ἐφ᾽ οὓς οὗτοι συνέστησαν· οἷς ὑμεῖς χαριεῖσθε καὶ προθυμοτέρους ποιήσετε, δίκην παρὰ τούτων λαμβάνοντες. εἰ δὲ μή, τίν᾽ αὐτοὺς οἴεσθε γνώμην ἕξειν, ἐπειδὰν πύθωνται ὅτι τῶν καπήλων, οἳ τοῖς εἰσπλέουσιν ὡμολόγησαν ἐπιβουλεύειν, ἀπεψηφίσασθε;

[22] Οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι δεῖ πλείω λέγειν· περὶ μὲν γὰρ τῶν ἄλλων τῶν ἀδικούντων, ὅτε δικάζονται, δεῖ παρὰ τῶν κατηγόρων πυθέσθαι, τὴν δὲ τούτων πονηρίαν ἅπαντες ἐπίστασθε. ἂν οὖν τούτων καταψηφίσησθε, τά τε δίκαια ποιήσετε καὶ ἀξιώτερον τὸν σῖτον ὠνήσεσθε· εἰ δὲ μή, τιμιώτερον.

***
[17] Πρέπει επίσης να έχετε κατά νουν ότι είναι για σας αδύνατο να τους αθωώσετε. Γιατί αν τους απαλλάξετε, παρότι παραδέχονται ότι συνασπίστηκαν εναντίον των μεγαλεμπόρων, θα δημιουργηθεί η εντύπωση ότι στρέφεστε κατά των εισαγωγέων. Γιατί αν προέβαλλαν κάποιον άλλο υπερασπιστικό ισχυρισμό, κανείς δεν θα μπορούσε να εγκαλέσει αυτούς που τους αθώωσαν. Διότι δικαίωμά σας είναι να πιστέψετε όποια από τις δύο πλευρές θέλετε. Αντίθετα τώρα, πώς είναι δυνατό να μη θεωρηθεί πρόκληση, αν αφήσετε ατιμώρητους αυτούς που παραδέχονται ότι παρανόμησαν;

[18] Θυμηθείτε ακόμη, άνδρες δικαστές, ότι στο παρελθόν καταδικάσατε σε θάνατο πολλούς που βαρύνονταν με αυτή την κατηγορία, αλλά αρνούνταν την ενοχή τους και παρουσίαζαν μάρτυρες, επειδή θεωρήσατε πιο αξιόπιστα όσα έλεγαν οι κατήγοροι. Πώς λοιπόν δεν θα είναι απορίας άξιο αν εσείς, όταν δικάζετε για τα ίδια αδικήματα, θέλετε πιο πολύ να τιμωρείτε αυτούς που αρνούνται την ενοχή τους;

[19] Εξάλλου, άνδρες δικαστές, νομίζω πως είναι φανερό σε όλους ότι οι δίκες για τέτοιου είδους αδικήματα εκ των πραγμάτων ενδιαφέρουν όλους όσοι βρίσκονται στην πόλη. Θα ζητήσουν επομένως να πληροφορηθούν ποιά είναι η γνώμη σας γι᾽ αυτούς, επειδή πιστεύουν ότι, αν τους καταδικάσετε σε θάνατο, θα συνετιστούν οι υπόλοιποι, ενώ αν τους αφήσετε ατιμώρητους, θα τους εξασφαλίσετε με την ψήφο σας πλήρη ασυλία ώστε να κάνουν ό,τι θέλουν.

[20] Πρέπει επίσης, άνδρες δικαστές, να τους τιμωρήσετε όχι μόνο για τα περασμένα, αλλά και προς παραδειγματισμό για το μέλλον. Γιατί έτσι μόνο θα είναι μόλις και μετά βίας ανεκτοί. Σκεφτείτε ακόμη ότι πλείστοι όσοι από αυτόν τον χώρο έχουν κατά καιρούς αντιμετωπίσει δίκες για τη ζωή τους. Και είναι τόσο μεγάλα τα κέρδη που έχουν από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, ώστε προτιμούν να διακινδυνεύουν καθημερινά τη ζωή τους παρά να πάψουν να αισχροκερδούν εις βάρος σας.

[21] Και βέβαια, ακόμα και αν σας εκλιπαρούν και σας ικετεύουν, δεν θα ήταν δίκαιο να τους λυπηθείτε. Πολύ περισσότερο θα έπρεπε να λυπηθείτε εκείνους τους πολίτες που πέθαναν εξαιτίας της δικής τους εγκληματικής δραστηριότητας και τους εισαγωγείς εναντίον των οποίων αυτοί συνασπίστηκαν. Εκείνους εσείς θα τους ευαρεστήσετε και θα τους καταστήσετε ακόμα πιο πρόθυμους, αν τιμωρήσετε αυτούς. Ειδάλλως, τί εντύπωση νομίζετε ότι θα σχηματίσουν, όταν θα πληροφορηθούν ότι αθωώσατε τους εμπόρους που ομολόγησαν ότι συνασπίζονται εναντίον των εισαγωγέων;

[22] Δεν ξέρω γιατί πρέπει να πω περισσότερα. Για όλους τους άλλους κατηγορούμενους, όταν εκδικάζονται οι υποθέσεις τους, πρέπει να σας ενημερώσουν οι κατήγοροι, την εγκληματική δραστηριότητα όμως αυτών τη γνωρίζετε όλοι σας. Εάν λοιπόν τους καταδικάσετε, και θα έχετε αποδώσει δικαιοσύνη και θα αγοράσετε το σιτάρι φθηνότερο. Αν όχι, ακριβότερο.