ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὀλυνθιακὸς γ΄ (3) (10-13)

[10] Ἀλλ᾽ ὅτι μὲν δὴ δεῖ βοηθεῖν, εἴποι τις ἄν, πάντες ἐγνώκαμεν, καὶ βοηθήσομεν· τὸ δ᾽ ὅπως, τοῦτο λέγε. μὴ τοίνυν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, θαυμάσητε, ἂν παράδοξον εἴπω τι τοῖς πολλοῖς. νομοθέτας καθίσατε. ἐν δὲ τούτοις τοῖς νομοθέταις μὴ θῆσθε νόμον μηδένα (εἰσὶ γὰρ ὑμῖν ἱκανοί), ἀλλὰ τοὺς εἰς τὸ παρὸν βλάπτοντας ὑμᾶς λύσατε.

[11] λέγω τοὺς περὶ τῶν θεωρικῶν, σαφῶς οὑτωσί, καὶ τοὺς περὶ τῶν στρατευομένων ἐνίους, ὧν οἱ μὲν τὰ στρατιωτικὰ τοῖς οἴκοι μένουσι διανέμουσι θεωρικά, οἱ δὲ τοὺς ἀτακτοῦντας ἀθῴους καθιστᾶσιν, εἶτα καὶ τοὺς τὰ δέοντα ποιεῖν βουλομένους ἀθυμοτέρους ποιοῦσιν. ἐπειδὰν δὲ ταῦτα λύσητε καὶ τὴν τοῦ τὰ βέλτιστα λέγειν ὁδὸν παράσχητ᾽ ἀσφαλῆ, τηνικαῦτα τὸν γράψονθ᾽ ἃ πάντες ἴσθ᾽ ὅτι συμφέρει ζητεῖτε.

[12] πρὶν δὲ ταῦτα πρᾶξαι, μὴ σκοπεῖτε τίς εἰπὼν τὰ βέλτισθ᾽ ὑπὲρ ὑμῶν ὑφ᾽ ὑμῶν ἀπολέσθαι βουλήσεται· οὐ γὰρ εὑρήσετε, ἄλλως τε καὶ τούτου μόνου περιγίγνεσθαι μέλλοντος, παθεῖν ἀδίκως τι κακὸν τὸν ταῦτ᾽ εἰπόντα καὶ γράψαντα, μηδὲν δ᾽ ὠφελῆσαι τὰ πράγματα, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸ λοιπὸν μᾶλλον ἔτ᾽ ἢ νῦν τὸ τὰ βέλτιστα λέγειν φοβερώτερον ποιῆσαι. καὶ λύειν γ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοὺς νόμους δεῖ τούτους τοὺς αὐτοὺς ἀξιοῦν οἵπερ καὶ τεθήκασιν·

[13] οὐ γάρ ἐστι δίκαιον, τὴν μὲν χάριν, ἣ πᾶσαν ἔβλαπτε τὴν πόλιν, τοῖς τότε θεῖσιν ὑπάρχειν, τὴν δ᾽ ἀπέχθειαν, δι᾽ ἧς ἂν ἅπαντες ἄμεινον πράξαιμεν, τῷ νῦν τὰ βέλτιστ᾽ εἰπόντι ζημίαν γενέσθαι. πρὶν δὲ ταῦτ᾽ εὐτρεπίσαι, μηδαμῶς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μηδέν᾽ ἀξιοῦτε τηλικοῦτον εἶναι παρ᾽ ὑμῖν ὥστε τοὺς νόμους τούτους παραβάντα μὴ δοῦναι δίκην, μηδ᾽ οὕτως ἀνόητον ὥστ᾽ εἰς προῦπτον κακὸν αὑτὸν ἐμβαλεῖν.

***
ΠΡΟΤΑΣΗ (§§ 10-13)
[10] Αλλά ότι πρέπει να βοηθήσουμε οπωσδήποτε, όλοι το έχουμε καταλάβει, θα έλεγε κανείς, και θα το κάνουμε· με ποιό τρόπο όμως, αυτό πες μας. Μην εκπλαγείτε λοιπόν, Αθηναίοι, αν προτείνω κάτι απροσδόκητο για τους περισσότερους. Διορίστε νομοθέτες· σ᾽ αυτούς να μην υποβάλετε προς ψήφιση κανένα νόμο —αρκετούς έχετε— αλλά να καταργήσετε αυτούς που σήμερα σας βλάπτουν.

[11] Εννοώ τους νόμους για τα θεωρικά, σαφώς αυτούς, και μερικούς που αφορούν τους στρατεύσιμους. Οι πρώτοι, χρήματα προορισμένα για το στρατό, τα μοιράζουν υπό μορφή θεωρικών σ᾽ αυτούς που μένουν εδώ, οι δεύτεροι αθωώνουν τους ανυπότακτους· έτσι αποθαρρύνουν και εκείνους που επιθυμούν να κάνουν το καθήκον τους. Κι όταν ακυρώσετε αυτούς τους νόμους και ανοίξετε με ασφάλεια το δρόμο να δίνει ο καθένας τις καλύτερες συμβουλές, τότε αναζητήστε αυτόν που θα προτείνει όσα όλοι γνωρίζετε ότι μας συμφέρουν.

[12] Αλλά έως ότου κάνετε αυτά, μη ψάχνετε να βρείτε ποιός θα δεχθεί να καταστραφεί από σας, όταν πει τα καλύτερα για σας. Δεν πρόκειται να τον βρείτε· το μόνο κέρδος γι᾽ αυτόν που θα υποστήριζε και θα πρότεινε αυτά, θα ήταν να πάθει άδικα κάποιο κακό, χωρίς καθόλου να ωφελήσει την κατάσταση, αλλά να συντελέσει ώστε στο μέλλον να γίνει ακόμη πιο επικίνδυνο από ό,τι σήμερα το να λέει κανείς τα καλύτερα. Την κατάργηση μάλιστα αυτών των νόμων πρέπει να απαιτήσετε, Αθηναίοι, από τους ίδιους εκείνους που τους έχουν θεσπίσει.

[13] Γιατί δεν είναι δίκαιο να έχουν ακόμη την εύνοιά σας, μια εύνοια που έβλαψε ολόκληρη την πόλη, αυτοί που θέσπισαν τότε τους νόμους, ενώ η αντιπάθεια για την κατάργησή τους, που θα βελτιώσει τη ζωή όλων μας, να γίνει αιτία τιμωρίας γι᾽ αυτόν που θα προτείνει τώρα τα καλύτερα. Μέχρι να τακτοποιήσετε όμως αυτά, Αθηναίοι, με κανέναν τρόπο μη ζητάτε να βρεθεί κάποιος ανάμεσά σας με τόση επιρροή, ώστε να παραβεί αυτούς τους νόμους ατιμώρητος, ούτε τόσο ανόητος ώστε να ρίξει τον εαυτό του σε ολοφάνερη περιπέτεια.