Είσαι ενοχικός/η;

Ο μηχανισμός παραγωγής των ενοχών

Οι ενοχές είναι επιθετικότητα στραμμένη προς τον εαυτό. Προέρχονται από πολύ αυστηρό περιβάλλον παιδικής ηλικίας αλλά και από λανθασμένες σκέψεις που κάνει το άτομο. Όταν από μικρή ηλικία το άτομο μάθει ότι πρέπει να είναι «τέλειο» για να το αγαπάνε οι άλλοι, και ότι οποιαδήποτε λανθασμένη πράξη (πχ ακόμα και όταν το δίχρονο παιδάκι δεν έχει μάθει να τρώει σωστά με το πιρούνι και στην προσπάθειά του να φάει λερώνει το τραπεζομάντιλο) κρίνεται αυστηρά και κατακρίνεται το ίδιο σαν άτομο, τότε αρχίζει να έχει ενοχές.

Οι ενοχές επίσης προκύπτουν από τη σύγκριση που κάνει κανείς ανάμεσα στον εαυτό του και άλλους και θεωρεί ότι δεν ανταποκρίνεται σε κάποιες προϋποθέσεις. Μερικά άτομα αισθάνονται ενοχές επειδή είναι ευτυχισμένα ή επιτυχημένα. Μπορεί ακόμα να φτάσουν στο σημείο να σαμποτάρουν τον εαυτό τους και να οδηγηθούν σε αυτοκαταστροφικές πράξεις.

Δαμάζοντας τις ενοχές

Όλοι οι άνθρωποι έχουν κάνει κάποιο λάθος σε δεδομένη στιγμή ή δεν έκαναν κάτι ηθικά σωστό, που θα έπρεπε να είχαν κάνει. Επομένως, ένας βαθμός ενοχών είναι φυσιολογικός κι επιθυμητός, για να μπορεί κανείς να πορεύεται στη ζωή και να θυμάται τις υποχρεώσεις του. Όμως, όταν οι ενοχές είναι πάρα πολλές, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, νευρωτικής φύσης και γίνονται βαρύ συναισθηματικό φορτίο για να το αντέξει κανείς, τότε πρέπει το άτομο να τις δαμάσει.

Για να απαλλαγείτε από τα ενοχικά συναισθήματά σας, θα πρέπει να ξεκινήσετε διερευνώντας την πηγή τους:

• τι κάνατε ή δεν κάνατε που σας δημιουργεί ενοχικά συναισθήματα;
• Πρέπει να αισθάνεστε ενοχές;
• Ποιες ηθικές αρχές παραβήκατε;
• Είναι αυτές οι ηθικές αρχές γενικά παραδεκτές και αποδεκτές ή αποτελούν κάποιο δικό σας κριτήριο με το οποίο ελάχιστοι άλλοι θα συμφωνούσαν;
• Είχατε απλώς μια σκέψη ή επιθυμία για κάτι ή πράγματι κάνατε κάποια πράξη που σας έκανε να νιώσετε ενοχές;
• Έχετε λογικές απαιτήσεις από τον εαυτό σας;
• Για παράδειγμα, αισθάνεστε ενοχές που βάλατε τις φωνές στο παιδί σας ή χάσατε την ψυχραιμία με τον σύντροφό σας, επειδή θεωρείται ότι η συμπεριφορά σας θα πρέπει να είναι πάντα άψογη;
• Μήπως είστε τελειομανής;
• Πώς εξηγείτε τη συμπεριφορά σας;
• Μήπως λόγω ενοχών έχετε χάσει τη χαρά της ζωής;
• Μήπως δε θεωρείται τον εαυτό σας άξιο να ευχαριστηθεί τη ζωή;

Οι παραπάνω ερωτήσεις αποτελούν μια αφετηρία για να σκεφτεί κανείς τα ζητήματα που τον απασχολούν και να εξετάσει το συναισθηματικό φορτίο των ενοχών του. Πολλές φορές είναι δύσκολο για κάποιον να ξεμπλέξει μπερδεμένα συναισθήματα και σκέψεις και χρειάζεται τη βοήθεια τρίτων για να το επιτύχει. Δεν είναι κακή ιδέα να ξεκινήσει κάπως έτσι λοιπόν!