Η κιβωτός των σπόρων όλου του κόσμου

Η επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, οι φυσικές καταστροφές, οι πόλεμοι, αλλά και η ενορχηστρωμένη προσπάθεια ελέγχου των σπόρων και της παραγωγής τροφίμωνπαγκοσμίως θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξη πλειάδας σπόρων. Η Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων του Σβάλμπαρντ που δημιουργήθηκε πριν από έξι χρόνια αποτελεί μια πραγματική Κιβωτό που φυλάσσει και διατηρεί αυτή την πολύτιμη κληρονομιά του πλανήτη μας.
Κατά το τέλος Φεβρουαρίου, με αφορμή τα δέκατα γενέθλια του Ταμείου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας των Φυτών (GCDT), του φορέα που διαχειρίζεται την τράπεζα σπόρων, παρελήφθη φορτίο με 20.000 δείγματα σπόρων από ολόκληρο τον κόσμο.
Μεταξύ άλλων μεταφέρθηκαν στο Σβάλμπαρντ ένα σημαντικό φορτίο σπόρων από την Ιαπωνία, για πρώτη φορά, εκατοντάδες δείγματα φασολιών από τη Βραζιλία, άγριες ποικιλίες ρυζιού, σταριού, αραβοσίτου και άλλα είδη και ποικιλίες από περισσότερες από 100 χώρες και οργανισμούς.
Αυτά θα προστεθούν στα 820.619 δείγματα καλλιεργειών τροφίμων, η συλλογή και αποθήκευση των οποίων αποσκοπεί στη διασφάλιση της τροφής, αλλά και στη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας στον πλανήτη.
Οι σπόροι χάνονται, τα τρόφιμα μειώνονται. «Πρέπει να διατηρήσουμε την ποικιλότητα των βασικών καλλιεργειών, προκειμένου να μπορούμε να θρέψουμε τον κόσμο στο μέλλον. Αυτή η ποικιλότητα αποτελεί θεμέλιο λίθο για το μέλλον της γεωργίας, η οποία θα αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις», δήλωσε στην Deutsche Welle η εκτελεστική διευθύντρια του GCDT Μαρί Χάγκα.
«Πρέπει να θρέψουμε ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους επιπλέον μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια και αυτό πρέπει να γίνει εν μέσω κλιματικής αλλαγής.»
Όπως εξήγησε η ίδια, μία ακόμη πρόκληση είναι ο αφανισμός πολλών ειδών. Ενδεικτικά, από τις αρχές του 20ού αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες «έχουν χάσει το 90% της ποικιλότητας των φρούτων και των λαχανικών στα χωράφια», επισήμανε.
“Κατά τη δεκαετία του 1970, στην Ισπανία υπήρχαν 400 ποικιλίες πεπονιού. Σήμερα μόνο 12. Χάνουμε τη βιοποικιλότητα εξαιτίας του τρόπου που καλλιεργούμε τη γη” πρόσθεσε.
Φυσικές καταστροφές και άλλες αιτίες έχουν συντελέσει στην καταστροφή τραπεζών γονιδίων στις Φιλιππίνες και το Αφγανιστάν. Πλέον κινδυνεύει λόγω του πολέμου μια σημαντική τράπεζα στο Χαλέπι της Συρίας. Η Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων, γνωστή και ως «Κιβωτός της Ημέρας της Κρίσης», ανεγέρθηκε μέσα σε 12 μήνες με κόστος 8 εκατομμυρίων δολαρίων με χρηματοδότηση από τη νορβηγική κυβέρνηση.
Η κιβωτός βρίσκεται στη νήσο Σπιτσβέργη του Αρχιπελάγους Σβάλμπαρντ, μια συστάδα 11 νησιών στον Αρκτικό Ωκεανό, σε μόνιμα παγωμένο έδαφος (permafrost) 1500 χιλιόμετρα μακρυά από τον Βόρειο Πόλο. Η γεωγραφία της περιοχής, αλλά και η συγκεκριμένη τοποθεσία όπου βρίσκεται το κτίσμα,σφηνωμένο ανάμεσα σε βράχους, διασφαλίζουν ότι ακόμη και σε περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης, τα δείγματα θα παραμείνουν κατεψυγμένα και ζωντανά.
Οι εγκαταστάσεις είναι επίσης σχεδιασμένες να αντέξουν στις πιθανές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αλλά και σε σεισμούς ή ακόμη και πυρηνικές επιθέσεις.
Μεγαλύτερος ευεργέτης της «Κιβωτού» είναι η αμερικανική τράπεζα σπόρων, ενώ τα δείγματα που περιλαμβάνει πιστεύεται ότι αντιστοιχούν τουλάχιστον στα τρία τέταρτα των καλλιεργειών ολόκληρου του κόσμου.