Η Θρησκεία σαν Σύστημα Σκέψης: Το Ανοιχτό Σύστημα Ερμηνείας για την Ύπαρξη, τον κόσμο και τα φαινόμενα

Μία θρησκεία (μία οποιαδήποτε θρησκεία) αποτελεί ένα σύστημα σκέψης. Ένα σύστημα σκέψης (μία θρησκεία, μία φιλοσοφία, μία επιστήμη, ή απλά μία θεωρία) υιοθετεί ορισμένες βασικές αντιλήψεις (δόγματα, ιδέες, θεωρήματα, αντιλήψεις) με τις οποίες δομεί στην συνέχεια την ερμηνεία για την Ύπαρξη, τον κόσμο και τα επιμέρους φαινόμενα.

Έτσι, εξαρχής, ένα σύστημα, ακόμα κι αν διατυπωθεί μία ερμηνεία του κόσμου, τελείως γενική, εμπεριέχει και παράγει, ή μπορεί να δημιουργήσει όλες τις πιθανές ερμηνείες. Με αυτό τον τρόπο εξηγείται πως στα πλαίσια μίας θρησκείας, μίας φιλοσοφίας, μπορούν να εκδηλωθούν ιστορικά διάφορες σχολές σκέψης, διάφορες αντιλήψεις. Έτσι, για παράδειγμα, στα πλαίσια του βουδισμού, που στην αρχή διατυπώνονται ορισμένες βασικές αρχές του, εμφανίζονται στην συνέχεια, στην ιστορία, διάφορες ερμηνείες. Στην πραγματικότητα όλα αυτά εξάγονται συμπερασματικά από τις βασικές αρχές της θεωρίας και δεν ανήκουν στον χρόνο, στην ιστορία. Η ιστορική τους διατύπωση είναι εντελώς συμπτωματική. Με τον ίδιο τρόπο, από τις βασικές αρχές του χριστιανισμού εξάγονται όλες οι πιθανές ερμηνείες και διατυπώνονται ιστορικά οι διάφορες απόψεις που συχνά θεωρούνται στα πλαίσια κάποιας «ορθοδοξίας», από την «όποια» επίσημη εκκλησία σαν αιρέσεις.

Έτσι λοιπόν η θρησκεία, σαν σύστημα σκέψης, σαν κοσμοθεωρία, αποτελεί μάλλον ένα τρόπο σκέψης, ένα προσανατολισμό, κι όχι μία σαφή και ακριβή (με καθορισμένα όρια) έκθεση της αντίληψής μας για τον κόσμο. Αποτελεί ένα ανοιχτό σύστημα όπου μπορούν να διατυπωθούν διάφορες και διαφορετικές απόψεις. Έτσι μία θρησκεία μπορεί να αποτελεί μία απλή ερμηνεία που σαν τρόπος σκέψης ανήκει στην πρώτη φάση της θρησκευτικής αντίληψης – που τα αντιλαμβάνεται όλα σαν ένα συγκεχυμένο όλον - αλλά σαν σύστημα σκέψης δίνει την δυνατότητα να διατυπωθούν αντιλήψεις που ανήκουν σε ανώτερες φάσεις της θρησκευτικής αντίληψης. Έτσι, για παράδειγμα, στα πλαίσια του βουδισμού, που στην αρχή εκθέτει μία τελείως απλή και γενική θεωρία για τον κόσμο, εμφανίζονται στην συνέχεια ερμηνείες που ανήκουν στις ανώτερες φάσεις της θρησκευτικής αντίληψης. Επίσης, στον χριστιανισμό (και στον ισλαμισμό) που θρησκευτικά, τυπολογικά, ανήκουν στην τέταρτη φάση της θρησκευτικής αντίληψης διατυπώνονται με τους νηπτικούς πατέρες του χριστιανισμού (και τους σούφι του ισλαμισμού) αντιλήψεις που ανήκουν στην Πέμπτη φάση της θρησκευτικής αντίληψης.