ΞΕΝ Ιερ 4.6–4.11
Ούτε ο πλούτος κάνει ευτυχισμένο τον τύραννο
Ο τύραννος, κατά τον Ιέρωνα (βλ. και ΞΕΝ Ιερ 2.12–2.18) δεν στερείται μόνο την ειλικρινή φιλία ή την ανιδιοτελή αγάπη: ζει μονίμως στην ανασφάλεια που γεννά η δυσπιστία, ενώ κινδυνεύει και από το γεγονός ότι από όλους τους δολοφόνους ο μόνος που τιμάται από τους συμπολίτες του είναι ο τυραννοκτόνος.
[4.6] Εἰ δὲ σὺ οἴει ὡς πλείω ἔχων τῶν ἰδιωτῶν κτήματα ὁ
τύραννος διὰ τοῦτο καὶ πλείω ἀπ’ αὐτῶν εὐφραίνεται, οὐδὲ
τοῦτο οὕτως ἔχει, ὦ Σιμωνίδη, ἀλλ’ ὥσπερ οἱ ἀθληταὶ οὐχ
ὅταν ἰδιωτῶν γένωνται κρείττονες, τοῦτ’ αὐτοὺς εὐφραίνει,
ἀλλ’ ὅταν τῶν ἀνταγωνιστῶν ἥττους, τοῦτ’ αὐτοὺς ἀνιᾷ,
οὕτω καὶ ὁ τύραννος οὐχ ὅταν τῶν ἰδιωτῶν πλείω φαίνηται
ἔχων, τότ’ εὐφραίνεται, ἀλλ’ ὅταν ἑτέρων τυράννων ἐλάττω
ἔχῃ, τούτῳ λυπεῖται· τούτους γὰρ ἀνταγωνιστὰς ἡγεῖται
αὑτῷ τοῦ πλούτου εἶναι. [4.7] οὐδέ γε θᾶττόν <τι> γίγνεται τῷ
τυράννῳ ἢ τῷ ἰδιώτῃ ὧν ἐπιθυμεῖ. ὁ μὲν γὰρ ἰδιώτης
οἰκίας ἢ ἀγροῦ ἢ οἰκέτου ἐπιθυμεῖ, ὁ δὲ τύραννος ἢ πόλεων
ἢ χώρας πολλῆς ἢ λιμένων ἢ ἀκροπόλεων ἰσχυρῶν, ἅ ἐστι
πολὺ χαλεπώτερα καὶ ἐπικινδυνότερα κατεργάσασθαι τῶν
ἰδιωτικῶν ἐπιθυμημάτων. [4.8] ἀλλὰ μέντοι καὶ πένητας ὄψει
[οὐχ] οὕτως ὀλίγους τῶν ἰδιωτῶν ὡς πολλοὺς τῶν τυράννων.
οὐ γὰρ τῷ ἀριθμῷ οὔτε τὰ πολλὰ κρίνεται οὔτε τὰ ὀλίγα,
ἀλλὰ πρὸς τὰς χρήσεις· ὥστε τὰ μὲν ὑπερβάλλοντα τὰ
ἱκανὰ πολλά ἐστι, τὰ δὲ τῶν ἱκανῶν ἐλλείποντα ὀλίγα.
[4.9] τῷ οὖν τυράννῳ τὰ πολλαπλάσια ἧττον ἱκανά ἐστιν εἰς τὰ
ἀναγκαῖα δαπανήματα ἢ τῷ ἰδιώτῃ. τοῖς μὲν γὰρ ἰδιώταις
ἔξεστι τὰς δαπάνας συντέμνειν εἰς τὰ καθ’ ἡμέραν ὅπῃ
βούλονται, τοῖς δὲ τυράννοις οὐκ ἐνδέχεται. αἱ γὰρ μέγι-
σται αὐτοῖς δαπάναι καὶ ἀναγκαιόταται εἰς τὰς τῆς ψυχῆς
φυλακάς εἰσι· τὸ δὲ τούτων τι συντέμνειν ὄλεθρος δοκεῖ
εἶναι. [4.10] ἔπειτα δὲ ὅσοι μὲν δύνανται ἔχειν ἀπὸ τοῦ δικαίου
ὅσων δέονται, τί ἂν τούτους οἰκτίροι τις ὡς πένητας; ὅσοι
δ’ ἀναγκάζονται δι’ ἔνδειαν κακόν τι καὶ αἰσχρὸν μηχανώ-
μενοι ζῆν, πῶς οὐ τούτους ἀθλίους ἄν τις καὶ πένητας δικαίως
νομίζοι; [4.11] οἱ τύραννοι τοίνυν ἀναγκάζονται πλεῖστα συλᾶν
ἀδίκως καὶ ἱερὰ καὶ ἀνθρώπους διὰ τὸ εἰς τὰς ἀναγκαίας
δαπάνας ἀεὶ προσδεῖσθαι χρημάτων. ὥσπερ γὰρ πολέμου
ὄντος ἀεὶ ἀναγκάζονται στράτευμα τρέφειν ἢ ἀπολωλέναι.
***
Αν πιστεύεις πως ο τύραννος, επειδή διαθέτει περισσότερα αγαθά από τους απλούς πολίτες, ευφραίνεται και περισσότερο, μάθε πως κι αυτό δεν είναι σωστό, Σιμωνίδη. Όπως ακριβώς οι αθλητές δεν αισθάνονται ευχαρίστηση νικώντας ανίδεους απλούς πολίτες και στενοχωρούνται, αντίθετα, όταν φανούν κατώτεροι από τους αντιπάλους τους, έτσι και ο τύραννος δεν ευφραίνεται, όταν δείχνει να διαθέτει περισσότερα από τους απλούς πολίτες. Όταν επίσης έχει λιγώτερα από τους άλλους τυράννους λυπάται, γιατί τους θεωρεί ως ανταγωνιστές του πλούτου του. Ούτε αποκτά ο τύραννος ταχύτερα από τον απλό πολίτη αυτό που επιθυμεί. Ο απλός πολίτης επιθυμεί ή σπίτι, ή χωράφι ή υπηρέτη, ενώ ο τύραννος επιθυμεί πολιτείες, ή χώρα μεγάλη, ή λιμάνια ή οχυρές ακροπόλεις, πράγματα που είναι κατά πολύ δυσκολότερα και πιο επικίνδυνα να τα κατακτήσει, από εκείνα που επιθυμούν οι απλοί πολίτες. Αλλά και φτωχούς θα βρεις, όχι τόσο λίγους από τους απλούς πολίτες, όσο πολλούς από τους τυράννους. Δεν βαραίνουν ούτε ο αριθμός, ούτε τα πολλά, ούτε τα αρκετά, αλλά οι ανάγκες αποτελούν τη βάση. Πολλά, επομένως, είναι εκείνα που ξεπερνούν τα απαραίτητα και λίγα εκείνα που υπολείπονται απ' αυτά. Στον τύραννο, λοιπόν, αυτά τα πολλαπλάσια, είναι ανεπαρκή για τις αναγκαίες δαπάνες του, παρά στον απλό πολίτη. Γιατί, οι μεν απλοί άνθρωποι είναι δυνατό να περιορίσουν τις δαπάνες τους στις καθημερινές τους ανάγκες όπως αυτοί το θέλουν, οι τύραννοι όμως δεν μπορούν, αφού οι πιο κεφαλαιώδεις δαπάνες τους είναι και οι πιο αναγκαίες για την ασφάλεια της ζωής τους. Κάθε περιορισμός αυτών των δαπανών θεωρείται πραγματικός όλεθρος. Έπειτα, όσοι απ' αυτούς μπορούν να έχουν με δίκαιο τρόπο αυτά που τους χρειάζονται, γιατί να τους λυπάται κανείς σαν φτωχούς; Αυτούς πάλι που αναγκάζονται από την ένδεια να μηχανεύονται κάτι κακό ή αισχρό πώς να μη τους αποκαλεί κανείς δίκαια άθλιους και πένητες; Οι τύραννοι αναγκάζονται, λοιπόν, να διαρπάζουν άδικα πάρα πολλά και από τα ιερά και από τους πολίτες, επειδή συνεχώς χρειάζονται χρήματα για τις αναγκαίες δαπάνες. Πάντοτε, σα να βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, αναγκάζονται να συντηρούν στράτευμα για να μη εξολοθρευτούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου