§13.1. Οι κύριες προτάσεις κρίσεως στον πλάγιο λόγο τρέπονται σε ειδική πρόταση, ειδικό απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή, ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης.
Ειδικότερα, σχηματοποιώντας τα πράγματα, μπορούμε να πούμε ότι ισχύει η παρακάτω κατανομή:
Οι κύριες προτάσεις κρίσεως στον πλάγιο λόγο
Ρήματα εξάρτησης, τροπή σε
Λεκτικά ειδική πρόταση: λέγει ὅτι Σωκράτης κατέβη εἰς Πειραιᾶ
Δοξαστικά ειδικό απαρέμφατο: νομίζει Σωκράτη καταβῆναι εἰς Πειραιᾶ
Γνωστικά, αισθητικά, δηλωτικά, δεικτικά, αγγελτικά
Κατηγορηματική μετοχή: πυνθάνεται Σωκράτη καταβάντα εἰς Πειραιᾶ
§13.2. Ειδικότερες παρατηρήσεις:
• Τα λεκτικά ρήματα συντάσσονται κανονικά με ειδική πρόταση, εκτός από το ρήμα φημί, το οποίο, επειδή έχει και δοξαστική χροιά, συντάσσεται συνήθως με ειδικό απαρέμφατο, και μόνο πολύ σπάνια με ειδική πρόταση.
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.4.14 ἐγὼ οὖν φημι ὑμᾶς χρῆναι διαβῆναι τὸν Εὐφράτην ποταμόν || εγώ λοιπόν έχω τη γνώμη πώς πρέπει να περάσετε τον ποταμό Ευφράτη.
ΔΗΜ 34.23 Φορμίων δέ φησιν ἀποδοῦναι Λάμπιδι ἐν Βοσπόρῳ ἑκατὸν καὶ εἴκοσι στατῆρας Κυζικηνούς || ο Φορμίωνας ισχυρίζεται ότι στον Βόσπορο παρέδωσε στον Λάμπη εκατόν είκοσι στατήρες κυζικηνούς.
ΞΕΝ ΚΑναβ 7.1.5 καὶ ἔφη αὐτῷ ταῦτα συμπροθυμηθέντι ὅτι οὐ μεταμελήσει || και του είπε πως, αν τον βοηθήσει σε αυτά, δεν θα το μετανιώσει.
ΔΗΜ 4.48 ἡμῶν δ’ οἱ μὲν περιιόντες μετὰ Λακεδαιμονίων φασὶ Φίλιππον πράττειν τὴν Θηβαίων κατάλυσιν καὶ τὰς πολιτείας διασπᾶν͵ οἱ δ’ ὡς πρέσβεις πέπομφεν ὡς βασιλέα || άλλοι όμως από μας περιφέρονται και διαδίδουν ότι ο Φίλιππος με τη σύμπραξη των Λακεδαιμονίων προετοιμάζει την καταστροφή των Θηβών και προσπαθεί να διασπάσει τη βοιωτική ομοσπονδία, κι άλλοι ότι έστειλε πρέσβεις στο βασιλιά των Περσών.
• Τα δοξαστικά ρήματα συντάσσονται κανονικά με ειδικό απαρέμφατο, σπανιότερα όμως μπορούν να έχουν ως αντικείμενο και ειδική πρόταση.
ΘΟΥΚ 3.88.3 νομίζουσι δὲ οἱ ἐκείνῃ ἄνθρωποι ἐν τῇ Ἱερᾷ ὡς ὁ ῞Ηφαιστος χαλκεύει || οι εκεί κάτοικοι πιστεύουν ότι ο Ήφαιστος έχει το εργαστήριό του στην Ιερά νήσο.
ΛΥΣ 14.21 ὑμᾶς δὲ χρὴ ὑπολαμβάνειν πρῶτον μὲν ὅτι͵ εἰ πάντες Ἀλκιβιάδῃ ὅμοιοι ἐγένοντο͵ οὐδὲν ἂν ἔδει αὐτοὺς στρατηγεῖν (οὐδὲ γὰρ ἂν εἶχον ὅτου ἡγοῦντο) || εσείς όμως πρέπει να έχετε καταρχάς τη γνώμη ότι, αν όλοι ήταν όμοιοι με τον Αλκιβιάδη, τότε δεν θα χρειάζονταν οι στρατηγοί (γιατί δεν θα είχαν ούτε έναν υπό τις διαταγές τους).
ΙΣΟΚΡ 4.7 εἶχεν ἄν τις ὑπολαβεῖν ὡς περίεργόν ἐστι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκείνοις λέγοντα πάλιν ἐνοχλεῖν τοῖς ἀκούουσιν || θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι είναι περιττό να ενοχλώ πάλι τους ακροατές μιλώντας με τον ίδιο τρόπο που μίλησαν οι προηγούμενοι ρήτορες.
• Τα γνωστικά, αισθητικά, δηλωτικά, δεικτικά και αγγελτικά ρήματα, εκτός από τη συνήθη σύνταξή τους με κατηγορηματική μετοχή, συντάσσονται αρκετά συχνά και με ειδική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 6.4.5 οἶμαί σε γιγνώσκειν ὅτι καὶ ἐγὼ μία τούτων εἰμι || φαντάζομαι πως γνωρίζεις ότι κι εγώ είμαι μία από αυτές.
ΠΛ Ιων 534d ἵνα ἡμεῖς οἱ ἀκούοντες εἰδῶμεν ὅτι οὐχ οὗτοί εἰσιν οἱ ταῦτα λέγοντες οὕτω πολλοῦ ἄξια͵ οἷς νοῦς μὴ πάρεστιν͵ ἀλλ’ ὁ θεὸς αὐτός ἐστιν ὁ λέγων || για να καταλάβουμε εμείς οι ακροατές ότι δεν είναι αυτοί (οι ποιητές και οι μάντεις) που λένε αυτά τα πολύ σπουδαία λόγια, αφού αυτοί δεν έχουν συνείδηση του εαυτού τους, αλλά ότι αυτός που μιλάει είναι ο ίδιος ο θεός.
ΞΕΝ Ελλ 3.4.4 πυθόμενοι οἱ βοιώταρχοι ὅτι θύοι͵ πέμψαντες ἱππέας τοῦ τε λοιποῦ εἶπαν μὴ θύειν || μόλις έμαθαν οι Βοιώταρχοι ότι (ο Αγησίλαος) έκανε θυσία (στην Αυλίδα), έστειλαν ιππείς και του απαγόρευσαν στο εξής να θυσιάζει εκεί.
ΑΝΔΟΚ 1.39 ἰδὼν δὲ ταῦτ’ ἔφη ἐπὶ Λαύρειον ἰέναι͵ καὶ τῇ ὑστεραίᾳ ἀκούειν ὅτι οἱ Ἑρμαῖ εἶεν περικεκομμένοι· γνῶναι οὖν εὐθὺς ὅτι τούτων εἴη τῶν ἀνδρῶν τὸ ἔργον || αφού είδε αυτά, λέει ότι πήγε στο Λαύριο και την επομένη πληροφορήθηκε ότι οι ερμαϊκές στήλες είχαν ακρωτηριαστεί• οπότε κατάλαβε αμέσως ότι τη δουλειά την έκαναν αυτοί οι άνθρωποι.
ΠΛ Φαιδ 84e ἐπειδὰν αἴσθωνται ὅτι δεῖ αὐτοὺς ἀποθανεῖν || όταν συναισθανθούν ότι πλησιάζει το τέλος τους.
ΘΟΥΚ 3.104.5 ὅτι δὲ καὶ μουσικῆς ἀγὼν ἦν καὶ ἀγωνιούμενοι ἐφοίτων ἐν τοῖσδε αὖ δηλοῖ || ότι γίνονταν κι αγώνες μουσικής και ότι σ' αυτούς συγκεντρώνονταν από πολλά μέρη όσοι επρόκειτο ν' αγωνιστούν, το δείχνει και στους ακόλουθους στίχους.
ΛΥΣ 12.38 ἐνίοτε ἐξαπατῶσιν͵ ὑμῖν ἀποδεικνύντες ὡς στρατιῶται ἀγαθοί εἰσιν͵ ἢ ὡς πολλὰς τῶν πολεμίων ναῦς ἔλαβον τριηραρχήσαντες || μερικές φορές σας εξαπατούν, αποδείχνοντάς σας τάχα ότι είναι γενναίοι στρατιώτες ή ότι κάποτε, όταν υπηρετούσαν ως τριήραρχοι, έπιασαν πολλά εχθρικά πλοία
ΛΥΣ 12.62 πυνθάνομαι γὰρ ταῦτα ἀπολογήσεσθαι αὐτόν || πληροφορούμαι ότι ο κατηγορούμενος θα χρησιμοποιήσει στην απολογία του το εξής επιχείρημα.
ΘΟΥΚ 5.4.6 οὐκέτι ἐπὶ τοὺς ἄλλους ἔρχεται͵ αἰσθόμενος οὐκ ἂν πείθειν αὐτούς || (ο Αθηναίος πρέσβης) δεν επισκέφτηκε πλέον άλλες (Σικελικές) πόλεις, γιατί αντιλήφθηκε ότι δεν θα τις έπειθε.
ΘΟΥΚ 4.38.1 παρῆκαν τὰς ἀσπίδας οἱ πλεῖστοι καὶ τὰς χεῖρας ἀνέσεισαν, δηλοῦντες προσίεσθαι τὰ κεκηρυγμένα || οι περισσότεροι (Λακεδαιμόνιοι στρατιώτες) άφησαν κάτω τις ασπίδες και σήκωσαν ψηλά τα χέρια τους κουνώντας τα, δείχνοντας έτσι ότι αποδέχονται τις προτάσεις (των Αθηναίων).
ΞΕΝ Απομν 4.4.18 τὸ αὐτὸ ἀποδείκνυμαι νόμιμόν τε καὶ δίκαιον εἶναι || αποδεικνύω ότι το νόμιμο και το δίκαιο είναι το ίδιο πράγμα.
§13.3. Κατά την τροπή από ευθύ σε πλάγιο λόγο, η ειδική πρόταση, όταν εξαρτάται από αρκτικό χρόνο, διατηρεί την έγκλιση που υπήρχε και στην αντίστοιχη κύρια πρόταση του ευθέος λόγου, όταν όμως εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, τότε η οριστική μπορεί να αντικατασταθεί από ευκτική του πλαγίου λόγου (ποτέ η δυνητική οριστική ή η δυνητική ευκτική). Το ειδικό απαρέμφατο και η κατηγορηματική μετοχή συνοδεύονται, στον πλάγιο λόγο, από το δυνητικό μόριο ἄν, στις περιπτώσεις που στον ευθύ λόγο υπήρχε δυνητική έγκλιση. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει όλες τις πιθανές τροπές των προτάσεων κρίσεως:
§13.2. Ειδικότερες παρατηρήσεις:
• Τα λεκτικά ρήματα συντάσσονται κανονικά με ειδική πρόταση, εκτός από το ρήμα φημί, το οποίο, επειδή έχει και δοξαστική χροιά, συντάσσεται συνήθως με ειδικό απαρέμφατο, και μόνο πολύ σπάνια με ειδική πρόταση.
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.4.14 ἐγὼ οὖν φημι ὑμᾶς χρῆναι διαβῆναι τὸν Εὐφράτην ποταμόν || εγώ λοιπόν έχω τη γνώμη πώς πρέπει να περάσετε τον ποταμό Ευφράτη.
ΔΗΜ 34.23 Φορμίων δέ φησιν ἀποδοῦναι Λάμπιδι ἐν Βοσπόρῳ ἑκατὸν καὶ εἴκοσι στατῆρας Κυζικηνούς || ο Φορμίωνας ισχυρίζεται ότι στον Βόσπορο παρέδωσε στον Λάμπη εκατόν είκοσι στατήρες κυζικηνούς.
ΞΕΝ ΚΑναβ 7.1.5 καὶ ἔφη αὐτῷ ταῦτα συμπροθυμηθέντι ὅτι οὐ μεταμελήσει || και του είπε πως, αν τον βοηθήσει σε αυτά, δεν θα το μετανιώσει.
ΔΗΜ 4.48 ἡμῶν δ’ οἱ μὲν περιιόντες μετὰ Λακεδαιμονίων φασὶ Φίλιππον πράττειν τὴν Θηβαίων κατάλυσιν καὶ τὰς πολιτείας διασπᾶν͵ οἱ δ’ ὡς πρέσβεις πέπομφεν ὡς βασιλέα || άλλοι όμως από μας περιφέρονται και διαδίδουν ότι ο Φίλιππος με τη σύμπραξη των Λακεδαιμονίων προετοιμάζει την καταστροφή των Θηβών και προσπαθεί να διασπάσει τη βοιωτική ομοσπονδία, κι άλλοι ότι έστειλε πρέσβεις στο βασιλιά των Περσών.
• Τα δοξαστικά ρήματα συντάσσονται κανονικά με ειδικό απαρέμφατο, σπανιότερα όμως μπορούν να έχουν ως αντικείμενο και ειδική πρόταση.
ΘΟΥΚ 3.88.3 νομίζουσι δὲ οἱ ἐκείνῃ ἄνθρωποι ἐν τῇ Ἱερᾷ ὡς ὁ ῞Ηφαιστος χαλκεύει || οι εκεί κάτοικοι πιστεύουν ότι ο Ήφαιστος έχει το εργαστήριό του στην Ιερά νήσο.
ΛΥΣ 14.21 ὑμᾶς δὲ χρὴ ὑπολαμβάνειν πρῶτον μὲν ὅτι͵ εἰ πάντες Ἀλκιβιάδῃ ὅμοιοι ἐγένοντο͵ οὐδὲν ἂν ἔδει αὐτοὺς στρατηγεῖν (οὐδὲ γὰρ ἂν εἶχον ὅτου ἡγοῦντο) || εσείς όμως πρέπει να έχετε καταρχάς τη γνώμη ότι, αν όλοι ήταν όμοιοι με τον Αλκιβιάδη, τότε δεν θα χρειάζονταν οι στρατηγοί (γιατί δεν θα είχαν ούτε έναν υπό τις διαταγές τους).
ΙΣΟΚΡ 4.7 εἶχεν ἄν τις ὑπολαβεῖν ὡς περίεργόν ἐστι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκείνοις λέγοντα πάλιν ἐνοχλεῖν τοῖς ἀκούουσιν || θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι είναι περιττό να ενοχλώ πάλι τους ακροατές μιλώντας με τον ίδιο τρόπο που μίλησαν οι προηγούμενοι ρήτορες.
• Τα γνωστικά, αισθητικά, δηλωτικά, δεικτικά και αγγελτικά ρήματα, εκτός από τη συνήθη σύνταξή τους με κατηγορηματική μετοχή, συντάσσονται αρκετά συχνά και με ειδική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο.
ΞΕΝ ΚΠαιδ 6.4.5 οἶμαί σε γιγνώσκειν ὅτι καὶ ἐγὼ μία τούτων εἰμι || φαντάζομαι πως γνωρίζεις ότι κι εγώ είμαι μία από αυτές.
ΠΛ Ιων 534d ἵνα ἡμεῖς οἱ ἀκούοντες εἰδῶμεν ὅτι οὐχ οὗτοί εἰσιν οἱ ταῦτα λέγοντες οὕτω πολλοῦ ἄξια͵ οἷς νοῦς μὴ πάρεστιν͵ ἀλλ’ ὁ θεὸς αὐτός ἐστιν ὁ λέγων || για να καταλάβουμε εμείς οι ακροατές ότι δεν είναι αυτοί (οι ποιητές και οι μάντεις) που λένε αυτά τα πολύ σπουδαία λόγια, αφού αυτοί δεν έχουν συνείδηση του εαυτού τους, αλλά ότι αυτός που μιλάει είναι ο ίδιος ο θεός.
ΞΕΝ Ελλ 3.4.4 πυθόμενοι οἱ βοιώταρχοι ὅτι θύοι͵ πέμψαντες ἱππέας τοῦ τε λοιποῦ εἶπαν μὴ θύειν || μόλις έμαθαν οι Βοιώταρχοι ότι (ο Αγησίλαος) έκανε θυσία (στην Αυλίδα), έστειλαν ιππείς και του απαγόρευσαν στο εξής να θυσιάζει εκεί.
ΑΝΔΟΚ 1.39 ἰδὼν δὲ ταῦτ’ ἔφη ἐπὶ Λαύρειον ἰέναι͵ καὶ τῇ ὑστεραίᾳ ἀκούειν ὅτι οἱ Ἑρμαῖ εἶεν περικεκομμένοι· γνῶναι οὖν εὐθὺς ὅτι τούτων εἴη τῶν ἀνδρῶν τὸ ἔργον || αφού είδε αυτά, λέει ότι πήγε στο Λαύριο και την επομένη πληροφορήθηκε ότι οι ερμαϊκές στήλες είχαν ακρωτηριαστεί• οπότε κατάλαβε αμέσως ότι τη δουλειά την έκαναν αυτοί οι άνθρωποι.
ΠΛ Φαιδ 84e ἐπειδὰν αἴσθωνται ὅτι δεῖ αὐτοὺς ἀποθανεῖν || όταν συναισθανθούν ότι πλησιάζει το τέλος τους.
ΘΟΥΚ 3.104.5 ὅτι δὲ καὶ μουσικῆς ἀγὼν ἦν καὶ ἀγωνιούμενοι ἐφοίτων ἐν τοῖσδε αὖ δηλοῖ || ότι γίνονταν κι αγώνες μουσικής και ότι σ' αυτούς συγκεντρώνονταν από πολλά μέρη όσοι επρόκειτο ν' αγωνιστούν, το δείχνει και στους ακόλουθους στίχους.
ΛΥΣ 12.38 ἐνίοτε ἐξαπατῶσιν͵ ὑμῖν ἀποδεικνύντες ὡς στρατιῶται ἀγαθοί εἰσιν͵ ἢ ὡς πολλὰς τῶν πολεμίων ναῦς ἔλαβον τριηραρχήσαντες || μερικές φορές σας εξαπατούν, αποδείχνοντάς σας τάχα ότι είναι γενναίοι στρατιώτες ή ότι κάποτε, όταν υπηρετούσαν ως τριήραρχοι, έπιασαν πολλά εχθρικά πλοία
ΛΥΣ 12.62 πυνθάνομαι γὰρ ταῦτα ἀπολογήσεσθαι αὐτόν || πληροφορούμαι ότι ο κατηγορούμενος θα χρησιμοποιήσει στην απολογία του το εξής επιχείρημα.
ΘΟΥΚ 5.4.6 οὐκέτι ἐπὶ τοὺς ἄλλους ἔρχεται͵ αἰσθόμενος οὐκ ἂν πείθειν αὐτούς || (ο Αθηναίος πρέσβης) δεν επισκέφτηκε πλέον άλλες (Σικελικές) πόλεις, γιατί αντιλήφθηκε ότι δεν θα τις έπειθε.
ΘΟΥΚ 4.38.1 παρῆκαν τὰς ἀσπίδας οἱ πλεῖστοι καὶ τὰς χεῖρας ἀνέσεισαν, δηλοῦντες προσίεσθαι τὰ κεκηρυγμένα || οι περισσότεροι (Λακεδαιμόνιοι στρατιώτες) άφησαν κάτω τις ασπίδες και σήκωσαν ψηλά τα χέρια τους κουνώντας τα, δείχνοντας έτσι ότι αποδέχονται τις προτάσεις (των Αθηναίων).
ΞΕΝ Απομν 4.4.18 τὸ αὐτὸ ἀποδείκνυμαι νόμιμόν τε καὶ δίκαιον εἶναι || αποδεικνύω ότι το νόμιμο και το δίκαιο είναι το ίδιο πράγμα.
§13.3. Κατά την τροπή από ευθύ σε πλάγιο λόγο, η ειδική πρόταση, όταν εξαρτάται από αρκτικό χρόνο, διατηρεί την έγκλιση που υπήρχε και στην αντίστοιχη κύρια πρόταση του ευθέος λόγου, όταν όμως εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, τότε η οριστική μπορεί να αντικατασταθεί από ευκτική του πλαγίου λόγου (ποτέ η δυνητική οριστική ή η δυνητική ευκτική). Το ειδικό απαρέμφατο και η κατηγορηματική μετοχή συνοδεύονται, στον πλάγιο λόγο, από το δυνητικό μόριο ἄν, στις περιπτώσεις που στον ευθύ λόγο υπήρχε δυνητική έγκλιση. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει όλες τις πιθανές τροπές των προτάσεων κρίσεως:
| ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ | ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ | |||
| Ειδική πρόταση | Ειδικό απαρέμφατο | Κατηγορηματική μετοχή | ||
| ΟΡΙΣΤΙΚΗ | Φίλιππος ἀδικεῖ τὴν πόλιν | λέγει ὅτι Φίλιππος ἀδικεῖ τὴν πόλιν | νομίζει Φίλιππον ἀδικεῖν τὴν πόλιν | γιγνώσκει Φίλιππον ἀδικοῦντα τὴν πόλιν |
| ἔλεγεν ὅτι Φίλιππος ἀδικοίη τὴν πόλιν | ἐνόμιζε Φίλιππον ἀδικεῖν τὴν πόλιν | ἐγίγνωσκε Φίλιππον ἀδικοῦντα τὴν πόλιν | ||
| ΔΥΝΗΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ | Φίλιππος ἠδίκει ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) | λέγει ὅτι Φίλιππος ἠδίκει ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) | νομίζει Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) | γιγνώσκει Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) |
| ἔλεγεν ὅτι Φίλιππος ἠδίκει ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) | ἐνόμιζε Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) | ἐγίγνωσκε Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν (εἰ ἐδύνατο) | ||
| ΔΥΝΗΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ | Φίλιππος ἀδικοίη ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) | λέγει ὅτι Φίλιππος ἀδικοίη ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) | νομίζει Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) | γιγνώσκει Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) |
| ἔλεγεν ὅτι Φίλιππος ἀδικοίη ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) | ἐνόμιζε Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) | ἐγίγνωσκε Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν (εἰ δύναιτο) | ||
§13.4. Πλάγιος λόγος κρίσεως με ειδική πρόταση:
• Εξάρτηση από αρκτικό χρόνο:
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.7.5 καὶ μήν͵ ὦ Κῦρε͵ λέγουσί τινες ὅτι πολλὰ ὑπισχνῇ νῦν διὰ τὸ ἐν τοιούτῳ εἶναι τοῦ κινδύνου προσιόντος || αλλ' όμως, Κύρε, μερικοί λένε ότι τώρα υπόσχεσαι πολλά, επειδή βρίσκεσαι σε τέτοια δύσκολη θέση, καθώς πλησιάζει ο κίνδυνος. [ευθύς λόγος: Κῦρος πολλὰ ὑπόσχεται νῦν διὰ τὸ ἐν τοιούτῳ εἶναι τοῦ κινδύνου προσιόντος.]
ΠΛ Πολ 393d ἵνα δὲ μὴ εἴπῃς ὅτι οὐκ αὖ μανθάνεις͵ ὅπως ἂν τοῦτο γένοιτο ἐγὼ φράσω || και για να μην πεις ότι πάλι δεν καταλαβαίνεις, εγώ θα σου εξηγήσω με ποιον τρόπο θα γινόταν αυτό. [ευθύς λόγος: οὐκ αὖ μανθάνω.]
ΠΛ Λαχ 179d καὶ τοῖσδε τοῖς νεανίσκοις αὐτὰ ταῦτα ἐνδεικνύμεθα͵ λέγοντες ὅτι εἰ μὲν ἀμελήσουσιν ἑαυτῶν καὶ μὴ πείσονται ἡμῖν͵ ἀκλεεῖς γενήσονται͵ εἰ δ’ ἐπιμελήσονται͵ τάχ΄ ἂν τῶν ὀνομάτων ἄξιοι γένοιντο ἃ ἔχουσιν || αυτές ακριβώς τις σκέψεις παρουσιάζουμε σε τούτους εδώ τους νεαρούς και τους λέμε ότι, αν δεν φροντίσουν για τον εαυτό τους και δεν μας ακούσουν, θα γίνουν άσημοι, ενώ αν φροντίσουν, θα μπορέσουν να γίνουν αντάξιοι του ονόματός τους. [ευθύς λόγος: εἰ μὲν ἀμελήσετε ὑμῶν αὐτῶν καὶ μὴ πείσεσθε ἡμῖν͵ ἀκλεεῖς γενήσεσθε͵ εἰ δ΄ ἐπιμελήσεσθε͵ τάχ’ ἂν τῶν ὀνομάτων ἄξιοι γένοισθε ἃ ἔχετε.]
ΞΕΝ Πορ 5.13 ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς͵ εἰ μηδένα ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες || αλλά μάλλον υποστηρίζω ότι πολύ πιο γρήγορα θα μπορούσαμε να εκδικηθούμε αυτούς (= όσους αδικούν την πόλη), εάν εμείς πρώτοι δεν αδικούσαμε κανέναν. [ευθύς λόγος: πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς͵ εἰ μηδένα ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες.]
ΠΛ ΙππΕ 373a προλέγω σοι ὅτι οὐκ ἄν με ἰάσαιο || σου λέω προκαταβολικά ότι δεν θα καταφέρεις να με γιατρέψεις. [ευθύς λόγος: οὐκ ἄν με ἰάσαιο.]
ΠΛ Πολ 489a πρῶτον μὲν τοίνυν ἐκεῖνον τὸν θαυμάζοντα ὅτι οἱ φιλόσοφοι οὐ τιμῶνται ἐν ταῖς πόλεσι δίδασκέ τε τὴν εἰκόνα καὶ πειρῶ πείθειν ὅτι πολὺ ἂν θαυμαστότερον ἦν εἰ ἐτιμῶντο || εξήγησε, τότε, την παραβολή, πρώτα–πρώτα σε εκείνον ο οποίος απορεί που οι φιλόσοφοι δεν έχουν εκτίμηση στις πόλεις, και προσπάθησε να τον πείσεις ότι θα ήταν πολύ μεγαλύτερης απορίας άξιο αν θα είχαν εκτίμηση. [ευθύς λόγος: πολὺ ἂν θαυμαστότερον ἦν εἰ ἐτιμῶντο.]
• Εξάρτηση από ιστορικό χρόνο:
ΛΥΣ 12.74 Θηραμένης δέ͵ ὦ ἄνδρες δικασταί͵ […] εἶπεν ὅτι οὐδὲν αὐτῷ μέλοι τοῦ ὑμετέρου θορύβου || Ο Θηραμένης, όμως, δικαστές, δήλωσε ότι δεν δίνει καμιά σημασία στις αποδοκιμασίες σας. [ευθύς λόγος: οὐδὲν ἐμοὶ μέλει τοῦ ὑμετέρου θορύβου.]
ΞΕΝ Ελλ 7.1.39 οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων ἀπεκρίναντο ὅτι οὐκ ὀμούμενοι ἀλλ’ ἀκουσόμενοι πεμφθείησαν || οι αντιπρόσωποι των πόλεων αποκρίθηκαν, ωστόσο, ότι (οι πόλεις τους) δεν τους είχαν στείλει μ' εντολή να ορκιστούν, αλλά ν' ακούσουν (τους όρους του Πέρση βασιλιά). [ευθύς λόγος: οὐκ ὀμούμενοι ἀλλ΄ ἀκουσόμενοι ἐπέμφθημεν.]
ΘΟΥΚ 1.67.1 (Κορίνθιοι) παρεκάλουν τε εὐθὺς ἐς τὴν Λακεδαίμονα τοὺς ξυμμάχους καὶ κατεβόων ἐλθόντες τῶν Ἀθηναίων ὅτι σπονδάς τε λελυκότες εἶεν καὶ ἀδικοῖεν τὴν Πελοπόννησον || και γρήγορα οι Κορίνθιοι προσκάλεσαν τους συμμάχους σε συνέλευση στη Σπάρτη, κι αφού πήγαν εκεί κι οι ίδιοι κατηγορούσαν έντονα τους Αθηναίους, πως έχουν καταλύσει τη συνθήκη και αδικούν την Πελοπόννησο. [ευθύς λόγος: Ἀθηναῖοι σπονδάς τε λελυκότες εἰσὶν καὶ ἀδικοῦσι τὴν Πελοπόννησον.]
ΘΟΥΚ 7.83.1 οἱ δὲ Συρακόσιοι τῇ ὑστεραίᾳ καταλαβόντες αὐτὸν ἔλεγον ὅτι οἱ μετὰ Δημοσθένους παραδεδώκοιεν σφᾶς αὐτούς || την επομένη οι Συρακούσιοι τον πρόλαβαν (τον Νικία) και του είπαν ότι ο Δημοσθένης και οι στρατιώτες του είχαν παραδοθεί. [ευθύς λόγος: οἱ μετὰ Δημοσθένους παραδεδώκασι σφᾶς αὐτούς.]
ΘΟΥΚ 8.50.2 (Φρύνιχος) πέμπει ὡς τὸν Ἀστύοχον τὸν Λακεδαιμονίων ναύαρχον […] κρύφα ἐπιστείλας ὅτι Ἀλκιβιάδης αὐτῶν τὰ πράγματα φθείρει Τισσαφέρνην Ἀθηναίοις φίλον ποιῶν || ο Φρύνιχος στέλνει κρυφά με αγγελιαφόρο επιστολή στον Αστύοχο, τον ναύαρχο των Σπαρτιατών, πληροφορώντας τον ότι ο Αλκιβιάδης υπονομεύει τα συμφέροντά τους κάνοντας τον Τισσαφέρνη φίλο με τους Αθηναίους. [ευθύς λόγος: Ἀλκιβιάδης ὑμῶν τὰ πράγματα φθείρει Τισσαφέρνην Ἀθηναίοις φίλον ποιῶν.]
ΛΥΣ 12.74 μετ’ ἐκεῖνον δὲ Λύσανδρος ἀναστὰς ἄλλα τε πολλὰ εἶπε καὶ ὅτι παρασπόνδους ὑμᾶς ἔχοι͵ καὶ ὅτι οὐ περὶ πολιτείας ὑμῖν ἔσται ἀλλὰ περὶ σωτηρίας͵ εἰ μὴ ποιήσεθ’ ἃ Θηραμένης κελεύει || μετά από εκείνον σηκώθηκε ο Λύσανδρος, που είπε πολλά και διάφορα κι ακόμα ότι σας είχε απέναντί του ένοχους για παράβαση των συνθηκών, και ότι, επομένως, τώρα δεν πρόκειται να αποφασίσετε για το πολίτευμα, αλλά για τη σωτηρία σας, αν δε συμμορφωθείτε με τις προτάσεις του Θηραμένη. [ευθύς λόγος: παρασπόνδους ὑμᾶς ἔχω καὶ οὐ περὶ πολιτείας ὑμῖν ἔσται ἀλλὰ περὶ σωτηρίας͵ εἰ μὴ ποιήσεθ’ ἃ Θηραμένης κελεύει.]
ΞΕΝ Ελλ 7.1.34 εἶχε γὰρ λέγειν (Πελοπίδας) καὶ ὅτι μόνοι τῶν Ἑλλήνων βασιλεῖ συνεμάχοντο ἐν Πλαταιαῖς͵ καὶ ὅτι ὕστερον οὐδεπώποτε στρατεύσαιντο ἐπὶ βασιλέα || γιατί μπορούσε να λέει ο Πελοπίδας ότι μόνοι οι Θηβαίοι από τους Έλληνες πολέμησαν στο πλευρό του Πέρση βασιλιά στις Πλαταιές και ότι και αργότερα ποτέ μέχρι τότε δεν είχαν εκστρατεύσει εναντίον του βασιλιά. [ευθύς λόγος: μόνοι τῶν Ἑλλήνων βασιλεῖ συνεμαχόμεθα ἐν Πλαταιαῖς͵ καὶ ὕστερον οὐδεπώποτε ἐστρατεύσαμεν ἐπὶ βασιλέα.]
ΞΕΝ Ελλ 3.4.26 ἀποκριναμένου δὲ τοῦ Ἀγησιλάου ὅτι οὐκ ἂν ποιήσειε ταῦτα ἄνευ τῶν οἴκοι τελῶν͵ […] ἔφη (Τιθραύστης) || όταν ο Αγησίλαος αποκρίθηκε πως δεν μπορούσε να δεχτεί αυτές τις προτάσεις χωρίς τη συγκατάθεση των αρχών της πατρίδας του, ο Τιθραύστης του είπε. [ευθύς λόγος: οὐκ ἂν ποιήσαιμι ταῦτα ἄνευ τῶν οἴκοι τελῶν.]
ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.10 ἔνθα δὴ ἀπεκρίνατο Κλεάνωρ ὁ Ἀρκάς͵ πρεσβύτατος ὤν͵ ὅτι πρόσθεν ἂν ἀποθάνοιεν ἢ τὰ ὅπλα παραδοίησαν || τότε λοιπόν απάντησε ο Κλεάνωρας από την Αρκαδία, που ήταν πολύ ηλικιωμένος, πως πρώτα θα πέθαιναν και μετά θα παρέδιναν τα όπλα τους. [ευθύς λόγος: πρόσθεν ἂν ἀποθάνοιμεν ἢ τὰ ὅπλα παραδοίημεν.]
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.9.10 καὶ ἔλεγεν ὅτι οὐκ ἄν ποτε προοῖτο͵ ἐπεὶ ἅπαξ φίλος αὐτοῖς ἐγένετο || κι έλεγε ότι δεν θα τους άφηνε ποτέ στην τύχη τους, εφόσον είχε γίνει φίλος τους. [ευθύς λόγος: οὐκ ἄν ποτε προοίμην, ἐπεὶ ἅπαξ ὑμῖν φίλος ἐγενόμην.]
§13.5. Πλάγιος λόγος κρίσεως με ειδικό απαρέμφατο:
ΛΥΣ 24.2 φησὶ γὰρ ὁ κατήγορος οὐ δικαίως με λαμβάνειν τὸ παρὰ τῆς πόλεως ἀργύριον || ισχυρίζεται, δηλαδή, ο κατήγορος ότι δεν δικαιούμαι να παίρνω το επίδομα που δίνει η πόλη (στους ανάπηρους). [ευθύς λόγος: οὐ δικαίως οὗτος λαμβάνει τὸ παρὰ τῆς πόλεως ἀργύριον.]
ΘΟΥΚ 1.20.2 Ἀθηναίων γοῦν τὸ πλῆθος Ἵππαρχον οἴονται ὑφ’ Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος τύραννον ὄντα ἀποθανεῖν || οι περισσότεροι Αθηναίοι, για παράδειγμα, νομίζουν πως ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων σκότωσαν τον Ίππαρχο, ενώ ήταν τύραννος. [ευθύς λόγος: Ἵππαρχος ὑφ’ Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος τύραννος ὢν ἀπέθανε.]
ΞΕΝ ΚΑναβ 7.3.4 Σεύθης δέ φησιν͵ ἂν πρὸς ἐκεῖνον ἴητε͵ εὖ ποιήσειν ὑμᾶς || ο Σεύθης, πάλι, λέει ότι, αν πάτε σε εκείνον, θα σας ευεργετήσει. [ευθύς λόγος: ἂν πρὸς ἐμὲ ἴητε͵ εὖ ποιήσω ὑμᾶς.]
ΞΕΝ Ελλ 7.5.26 οὐδεὶς ἦν ὅστις οὐκ ᾤετο͵ εἰ μάχη ἔσοιτο͵ τοὺς μὲν κρατήσαντας ἄρξειν͵ τοὺς δὲ κρατηθέντας ὑπηκόους ἔσεσθαι || κανείς δεν αμφέβαλλε πως, αν γινόταν μάχη, οι νικητές θα γίνονταν κυρίαρχοι, κι οι νικημένοι υπήκοοί τους. [ευθύς λόγος: εἰ μάχη ἔσται, οἱ μὲν κρατήσαντες ἄρξουσιν, οἱ δὲ κρατηθέντες ὑπήκοοοι ἔσονται.]
ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.2.7 οἴονται γὰρ τοὺς ἀχαρίστους καὶ περὶ θεοὺς ἂν μάλιστα ἀμελῶς ἔχειν καὶ περὶ γονέας καὶ πατρίδα καὶ φίλους || γιατί πιστεύουν πως οι αχάριστοι και τους θεούς και τους γονείς και την πατρίδα και τους φίλους τους θα παραμελούσαν εντελώς. [ευθύς λόγος: οἱ ἀχάριστοι καὶ θεοὺς ἂν μάλιστα ἀμελῶς ἔχοιεν καὶ περὶ γονέας καὶ πατρίδα καὶ φίλους.]
ΠΛ Πρωτ 318a ὅ τι οὖν αὐτῷ ἀποβήσεται͵ ἐάν σοι συνῇ͵ ἡδέως ἄν φησι (Ἱπποκράτης) πυθέσθαι || λέει, λοιπόν, ο Ιπποκράτης ότι θα χαιρόταν να μάθει ποιο κέρδος θα έχει, αν παρακολουθήσει τα μαθήματά σου. [ευθύς λόγος: ὅ τι οὖν μοι ἀποβήσεται, ἐάν σοι συνῶ, ἡδέως ἂν πυθοίμην.]
ΘΟΥΚ 6.25.1 καὶ τέλος παρελθών τις τῶν Ἀθηναίων καὶ παρακαλέσας τὸν Νικίαν οὐκ ἔφη χρῆναι προφασίζεσθαι οὐδὲ διαμέλλειν͵ ἀλλ’ ἐναντίον ἁπάντων ἤδη λέγειν ἥντινα αὐτῷ παρασκευὴν Ἀθηναῖοι ψηφίσωνται || και τέλος κάποιος Αθηναίος ανέβηκε στο βήμα, και απευθύνοντας τον λόγο στον Νικία, του είπε πως δεν πρέπει πια να βρίσκει προφάσεις, ούτε να καθυστερεί, αλλά να πει καθαρά μπροστά σε όλους τι εξοπλισμούς ήθελε να του δώσουν με την ψήφο τους οι Αθηναίοι. [ευθύς λόγος: οὐ χρὴ προφασίζεσθαι οὐδὲ διαμέλλειν͵ ἀλλ’ ἐναντίον ἁπάντων ἤδη λέγειν ἥντινά σοι παρασκευὴν Ἀθηναῖοι ψηφίσωνται.]
§13.6. Πλάγιος λόγος κρίσεως με κατηγορηματική μετοχή:
ΛΥΣ 16.8 ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ’ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους || βλέπω όμως ότι κι εσείς έχετε αυτή τη γνώμη και ότι πολλοί από εκείνους που υπηρέτησαν τότε (την εποχή των Τριάκοντα) στο ιππικό είναι τώρα βουλευτές, ενώ πολλοί απ' αυτούς έχουν εκλεγεί στρατηγοί και ίππαρχοι. [ευθύς λόγος: καὶ ὑμεῖς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρῆσθε, καὶ πολλοὶ μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύουσι, πολλοὶ δ’ αὐτῶν στρατηγοὶ καὶ ἵππαρχοι κεχηροτόνηνται.]
ΞΕΝ Ελλ 4.2.1 οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι ἐπεὶ σαφῶς ᾔσθοντο τά τε χρήματα ἐληλυθότα εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ τὰς μεγίστας πόλεις συνεστηκυίας ἐπὶ πολέμῳ πρὸς ἑαυτούς || όταν όμως οι Λακεδαιμόνιοι πληροφορήθηκαν ότι είχαν φτάσει στην Ελλάδα τα χρήματα και ότι οι μεγαλύτερες πόλεις είχαν συνασπισθεί για πόλεμο εναντίον τους. [ευθύς λόγος: τά τε χρήματα εἰς τὴν Ἑλλάδα ἐληλύθασι καὶ αἱ μέγισται πόλεις ἐπὶ πολέμῳ πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς συνεστήκασι.]
ΘΟΥΚ 7.81.1 οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι͵ ὡς ἥ τε ἡμέρα ἐγένετο καὶ ἔγνωσαν τοὺς Ἀθηναίους ἀπεληλυθότας … || οι Συρακούσιοι και οι σύμμαχοί τους, όταν ξημέρωσε και κατάλαβαν ότι οι Αθηναίοι είχαν φύγει … [ευθύς λόγος: οἱ Ἀθηναῖοι ἀπεληλύθασι.]
ΘΟΥΚ 1.25.1 γνόντες δὲ οἱ Ἐπιδάμνιοι οὐδεμίαν σφίσιν ἀπὸ Κερκύρας τιμωρίαν οὖσαν ἐν ἀπόρῳ εἴχοντο θέσθαι τὸ παρόν || οι Επιδάμνιοι, όταν κατάλαβαν ότι δεν θα λάβουν βοήθεια από την Κέρκυρα, δεν ήξεραν πώς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. [ευθύς λόγος: οὐδεμία ἡμῖν ἀπὸ Κερκύρας τιμωρία ἐστί.]
ΔΗΜ 15.19 ἴσασι γὰρ οὐδένας ἄλλους πάλιν εἰς ἐλευθερίαν ἂν τὰ πράγματ’ ἐξάγοντας || γιατί γνωρίζουν πως κανείς άλλος (εκτός από σας) δεν θα μπορούσε να αποκαταστήσει την ελευθερία. [ευθύς λόγος: οὐδεὶς γὰρ ἄλλος πάλιν εἰς ἐλευθερίαν ἂν τὰ πράγματ’ ἐξάγοι.]
§13.7. Στις περιπτώσεις που στον πλάγιο λόγο κρίσεως το δυνητικό απαρέμφατο ή η δυνητική κατηγορηματική μετοχή είναι απόδοση υποθετικού λόγου, το είδος του συγκεκριμένου υποθετικού λόγου μπορεί να διαγνωστεί μόνο από την υπόθεση και τα συμφραζόμενα.
νομίζω Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν, εἰ ἐδύνατο (αντίθετο του πραγματικού)
ευθύς λόγος: ἠδίκει ἄν, εἰ ἐδύνατο
νομίζω Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν, εἰ δύναιτο (απλή σκέψη)
ευθύς λόγος: ἀδικοίη ἄν, εἰ δύναιτο
γιγνώσκω Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν, εἰ ἐδύνατο (αντίθετο του πραγματικού)
ευθύς λόγος: ἠδίκει ἄν, εἰ ἐδύνατο
γιγνώσκω Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν, εἰ δύναιτο (απλή σκέψη)
ευθύς λόγος: ἀδικοίη ἄν, εἰ δύναιτο
ΔΗΜ 13.13 ἐγὼ δ’ εἰ μὲν ὑμᾶς δυναίμην ὧν λέγω τι πεῖσαι͵ τηλικαῦτ’ ἂν οἶμαι τὴν πόλιν πρᾶξαι ἀγαθὰ ὥστ’͵ εἰ νῦν εἰπεῖν ἐπιχειρήσαιμι͵ πολλοὺς ἂν ἀπιστῆσαι ὡς μείζοσιν ἢ δυνατοῖς || εγώ όμως νομίζω πως, αν μπορούσα να σας πείσω να δεχθείτε κάποια από τις προτάσεις μου, θα πρόσφερα τόσο μεγάλες υπηρεσίες στην πόλη, ώστε, αν επιχειρούσα τώρα να τις περιγράψω, πολλοί από σας δεν θα τις πίστευαν, έχοντας τη γνώμη ότι υπερβαίνουν το πλαίσιο του δυνατού. [ευθύς λόγος: εἰ ὑμᾶς δυναίμην ὧν λέγω τι πεῖσαι, τηλικαῦτ’ ἂν τὴν πόλιν πράξαιμ’ ἀγαθὰ ὥστ’, … (απλή σκέψη).]
ΔΗΜ 20.15 νομίζω τοίνυν ὑμᾶς͵ ὦ ἄνδρες δικασταί͵ ἄμεινον ἂν περὶ τοῦ παρόντος βουλεύσασθαι͵ εἰ κἀκεῖνο μάθοιτε || πιστεύω, λοιπόν, δικαστές, ότι θα αποφασίζατε καλύτερα στην παρούσα υπόθεση, αν μάθετε κι εκείνο. [ευθύς λόγος: ὑμεῖς τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἄμεινον ἂν περὶ τοῦ παρόντος βουλεύσαισθ’, εἰ κἀκεῖνο μάθοιτε (απλή σκέψη).]
• Εξάρτηση από αρκτικό χρόνο:
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.7.5 καὶ μήν͵ ὦ Κῦρε͵ λέγουσί τινες ὅτι πολλὰ ὑπισχνῇ νῦν διὰ τὸ ἐν τοιούτῳ εἶναι τοῦ κινδύνου προσιόντος || αλλ' όμως, Κύρε, μερικοί λένε ότι τώρα υπόσχεσαι πολλά, επειδή βρίσκεσαι σε τέτοια δύσκολη θέση, καθώς πλησιάζει ο κίνδυνος. [ευθύς λόγος: Κῦρος πολλὰ ὑπόσχεται νῦν διὰ τὸ ἐν τοιούτῳ εἶναι τοῦ κινδύνου προσιόντος.]
ΠΛ Πολ 393d ἵνα δὲ μὴ εἴπῃς ὅτι οὐκ αὖ μανθάνεις͵ ὅπως ἂν τοῦτο γένοιτο ἐγὼ φράσω || και για να μην πεις ότι πάλι δεν καταλαβαίνεις, εγώ θα σου εξηγήσω με ποιον τρόπο θα γινόταν αυτό. [ευθύς λόγος: οὐκ αὖ μανθάνω.]
ΠΛ Λαχ 179d καὶ τοῖσδε τοῖς νεανίσκοις αὐτὰ ταῦτα ἐνδεικνύμεθα͵ λέγοντες ὅτι εἰ μὲν ἀμελήσουσιν ἑαυτῶν καὶ μὴ πείσονται ἡμῖν͵ ἀκλεεῖς γενήσονται͵ εἰ δ’ ἐπιμελήσονται͵ τάχ΄ ἂν τῶν ὀνομάτων ἄξιοι γένοιντο ἃ ἔχουσιν || αυτές ακριβώς τις σκέψεις παρουσιάζουμε σε τούτους εδώ τους νεαρούς και τους λέμε ότι, αν δεν φροντίσουν για τον εαυτό τους και δεν μας ακούσουν, θα γίνουν άσημοι, ενώ αν φροντίσουν, θα μπορέσουν να γίνουν αντάξιοι του ονόματός τους. [ευθύς λόγος: εἰ μὲν ἀμελήσετε ὑμῶν αὐτῶν καὶ μὴ πείσεσθε ἡμῖν͵ ἀκλεεῖς γενήσεσθε͵ εἰ δ΄ ἐπιμελήσεσθε͵ τάχ’ ἂν τῶν ὀνομάτων ἄξιοι γένοισθε ἃ ἔχετε.]
ΞΕΝ Πορ 5.13 ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς͵ εἰ μηδένα ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες || αλλά μάλλον υποστηρίζω ότι πολύ πιο γρήγορα θα μπορούσαμε να εκδικηθούμε αυτούς (= όσους αδικούν την πόλη), εάν εμείς πρώτοι δεν αδικούσαμε κανέναν. [ευθύς λόγος: πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς͵ εἰ μηδένα ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες.]
ΠΛ ΙππΕ 373a προλέγω σοι ὅτι οὐκ ἄν με ἰάσαιο || σου λέω προκαταβολικά ότι δεν θα καταφέρεις να με γιατρέψεις. [ευθύς λόγος: οὐκ ἄν με ἰάσαιο.]
ΠΛ Πολ 489a πρῶτον μὲν τοίνυν ἐκεῖνον τὸν θαυμάζοντα ὅτι οἱ φιλόσοφοι οὐ τιμῶνται ἐν ταῖς πόλεσι δίδασκέ τε τὴν εἰκόνα καὶ πειρῶ πείθειν ὅτι πολὺ ἂν θαυμαστότερον ἦν εἰ ἐτιμῶντο || εξήγησε, τότε, την παραβολή, πρώτα–πρώτα σε εκείνον ο οποίος απορεί που οι φιλόσοφοι δεν έχουν εκτίμηση στις πόλεις, και προσπάθησε να τον πείσεις ότι θα ήταν πολύ μεγαλύτερης απορίας άξιο αν θα είχαν εκτίμηση. [ευθύς λόγος: πολὺ ἂν θαυμαστότερον ἦν εἰ ἐτιμῶντο.]
• Εξάρτηση από ιστορικό χρόνο:
ΛΥΣ 12.74 Θηραμένης δέ͵ ὦ ἄνδρες δικασταί͵ […] εἶπεν ὅτι οὐδὲν αὐτῷ μέλοι τοῦ ὑμετέρου θορύβου || Ο Θηραμένης, όμως, δικαστές, δήλωσε ότι δεν δίνει καμιά σημασία στις αποδοκιμασίες σας. [ευθύς λόγος: οὐδὲν ἐμοὶ μέλει τοῦ ὑμετέρου θορύβου.]
ΞΕΝ Ελλ 7.1.39 οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων ἀπεκρίναντο ὅτι οὐκ ὀμούμενοι ἀλλ’ ἀκουσόμενοι πεμφθείησαν || οι αντιπρόσωποι των πόλεων αποκρίθηκαν, ωστόσο, ότι (οι πόλεις τους) δεν τους είχαν στείλει μ' εντολή να ορκιστούν, αλλά ν' ακούσουν (τους όρους του Πέρση βασιλιά). [ευθύς λόγος: οὐκ ὀμούμενοι ἀλλ΄ ἀκουσόμενοι ἐπέμφθημεν.]
ΘΟΥΚ 1.67.1 (Κορίνθιοι) παρεκάλουν τε εὐθὺς ἐς τὴν Λακεδαίμονα τοὺς ξυμμάχους καὶ κατεβόων ἐλθόντες τῶν Ἀθηναίων ὅτι σπονδάς τε λελυκότες εἶεν καὶ ἀδικοῖεν τὴν Πελοπόννησον || και γρήγορα οι Κορίνθιοι προσκάλεσαν τους συμμάχους σε συνέλευση στη Σπάρτη, κι αφού πήγαν εκεί κι οι ίδιοι κατηγορούσαν έντονα τους Αθηναίους, πως έχουν καταλύσει τη συνθήκη και αδικούν την Πελοπόννησο. [ευθύς λόγος: Ἀθηναῖοι σπονδάς τε λελυκότες εἰσὶν καὶ ἀδικοῦσι τὴν Πελοπόννησον.]
ΘΟΥΚ 7.83.1 οἱ δὲ Συρακόσιοι τῇ ὑστεραίᾳ καταλαβόντες αὐτὸν ἔλεγον ὅτι οἱ μετὰ Δημοσθένους παραδεδώκοιεν σφᾶς αὐτούς || την επομένη οι Συρακούσιοι τον πρόλαβαν (τον Νικία) και του είπαν ότι ο Δημοσθένης και οι στρατιώτες του είχαν παραδοθεί. [ευθύς λόγος: οἱ μετὰ Δημοσθένους παραδεδώκασι σφᾶς αὐτούς.]
ΘΟΥΚ 8.50.2 (Φρύνιχος) πέμπει ὡς τὸν Ἀστύοχον τὸν Λακεδαιμονίων ναύαρχον […] κρύφα ἐπιστείλας ὅτι Ἀλκιβιάδης αὐτῶν τὰ πράγματα φθείρει Τισσαφέρνην Ἀθηναίοις φίλον ποιῶν || ο Φρύνιχος στέλνει κρυφά με αγγελιαφόρο επιστολή στον Αστύοχο, τον ναύαρχο των Σπαρτιατών, πληροφορώντας τον ότι ο Αλκιβιάδης υπονομεύει τα συμφέροντά τους κάνοντας τον Τισσαφέρνη φίλο με τους Αθηναίους. [ευθύς λόγος: Ἀλκιβιάδης ὑμῶν τὰ πράγματα φθείρει Τισσαφέρνην Ἀθηναίοις φίλον ποιῶν.]
ΛΥΣ 12.74 μετ’ ἐκεῖνον δὲ Λύσανδρος ἀναστὰς ἄλλα τε πολλὰ εἶπε καὶ ὅτι παρασπόνδους ὑμᾶς ἔχοι͵ καὶ ὅτι οὐ περὶ πολιτείας ὑμῖν ἔσται ἀλλὰ περὶ σωτηρίας͵ εἰ μὴ ποιήσεθ’ ἃ Θηραμένης κελεύει || μετά από εκείνον σηκώθηκε ο Λύσανδρος, που είπε πολλά και διάφορα κι ακόμα ότι σας είχε απέναντί του ένοχους για παράβαση των συνθηκών, και ότι, επομένως, τώρα δεν πρόκειται να αποφασίσετε για το πολίτευμα, αλλά για τη σωτηρία σας, αν δε συμμορφωθείτε με τις προτάσεις του Θηραμένη. [ευθύς λόγος: παρασπόνδους ὑμᾶς ἔχω καὶ οὐ περὶ πολιτείας ὑμῖν ἔσται ἀλλὰ περὶ σωτηρίας͵ εἰ μὴ ποιήσεθ’ ἃ Θηραμένης κελεύει.]
ΞΕΝ Ελλ 7.1.34 εἶχε γὰρ λέγειν (Πελοπίδας) καὶ ὅτι μόνοι τῶν Ἑλλήνων βασιλεῖ συνεμάχοντο ἐν Πλαταιαῖς͵ καὶ ὅτι ὕστερον οὐδεπώποτε στρατεύσαιντο ἐπὶ βασιλέα || γιατί μπορούσε να λέει ο Πελοπίδας ότι μόνοι οι Θηβαίοι από τους Έλληνες πολέμησαν στο πλευρό του Πέρση βασιλιά στις Πλαταιές και ότι και αργότερα ποτέ μέχρι τότε δεν είχαν εκστρατεύσει εναντίον του βασιλιά. [ευθύς λόγος: μόνοι τῶν Ἑλλήνων βασιλεῖ συνεμαχόμεθα ἐν Πλαταιαῖς͵ καὶ ὕστερον οὐδεπώποτε ἐστρατεύσαμεν ἐπὶ βασιλέα.]
ΞΕΝ Ελλ 3.4.26 ἀποκριναμένου δὲ τοῦ Ἀγησιλάου ὅτι οὐκ ἂν ποιήσειε ταῦτα ἄνευ τῶν οἴκοι τελῶν͵ […] ἔφη (Τιθραύστης) || όταν ο Αγησίλαος αποκρίθηκε πως δεν μπορούσε να δεχτεί αυτές τις προτάσεις χωρίς τη συγκατάθεση των αρχών της πατρίδας του, ο Τιθραύστης του είπε. [ευθύς λόγος: οὐκ ἂν ποιήσαιμι ταῦτα ἄνευ τῶν οἴκοι τελῶν.]
ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.10 ἔνθα δὴ ἀπεκρίνατο Κλεάνωρ ὁ Ἀρκάς͵ πρεσβύτατος ὤν͵ ὅτι πρόσθεν ἂν ἀποθάνοιεν ἢ τὰ ὅπλα παραδοίησαν || τότε λοιπόν απάντησε ο Κλεάνωρας από την Αρκαδία, που ήταν πολύ ηλικιωμένος, πως πρώτα θα πέθαιναν και μετά θα παρέδιναν τα όπλα τους. [ευθύς λόγος: πρόσθεν ἂν ἀποθάνοιμεν ἢ τὰ ὅπλα παραδοίημεν.]
ΞΕΝ ΚΑναβ 1.9.10 καὶ ἔλεγεν ὅτι οὐκ ἄν ποτε προοῖτο͵ ἐπεὶ ἅπαξ φίλος αὐτοῖς ἐγένετο || κι έλεγε ότι δεν θα τους άφηνε ποτέ στην τύχη τους, εφόσον είχε γίνει φίλος τους. [ευθύς λόγος: οὐκ ἄν ποτε προοίμην, ἐπεὶ ἅπαξ ὑμῖν φίλος ἐγενόμην.]
§13.5. Πλάγιος λόγος κρίσεως με ειδικό απαρέμφατο:
ΛΥΣ 24.2 φησὶ γὰρ ὁ κατήγορος οὐ δικαίως με λαμβάνειν τὸ παρὰ τῆς πόλεως ἀργύριον || ισχυρίζεται, δηλαδή, ο κατήγορος ότι δεν δικαιούμαι να παίρνω το επίδομα που δίνει η πόλη (στους ανάπηρους). [ευθύς λόγος: οὐ δικαίως οὗτος λαμβάνει τὸ παρὰ τῆς πόλεως ἀργύριον.]
ΘΟΥΚ 1.20.2 Ἀθηναίων γοῦν τὸ πλῆθος Ἵππαρχον οἴονται ὑφ’ Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος τύραννον ὄντα ἀποθανεῖν || οι περισσότεροι Αθηναίοι, για παράδειγμα, νομίζουν πως ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων σκότωσαν τον Ίππαρχο, ενώ ήταν τύραννος. [ευθύς λόγος: Ἵππαρχος ὑφ’ Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος τύραννος ὢν ἀπέθανε.]
ΞΕΝ ΚΑναβ 7.3.4 Σεύθης δέ φησιν͵ ἂν πρὸς ἐκεῖνον ἴητε͵ εὖ ποιήσειν ὑμᾶς || ο Σεύθης, πάλι, λέει ότι, αν πάτε σε εκείνον, θα σας ευεργετήσει. [ευθύς λόγος: ἂν πρὸς ἐμὲ ἴητε͵ εὖ ποιήσω ὑμᾶς.]
ΞΕΝ Ελλ 7.5.26 οὐδεὶς ἦν ὅστις οὐκ ᾤετο͵ εἰ μάχη ἔσοιτο͵ τοὺς μὲν κρατήσαντας ἄρξειν͵ τοὺς δὲ κρατηθέντας ὑπηκόους ἔσεσθαι || κανείς δεν αμφέβαλλε πως, αν γινόταν μάχη, οι νικητές θα γίνονταν κυρίαρχοι, κι οι νικημένοι υπήκοοί τους. [ευθύς λόγος: εἰ μάχη ἔσται, οἱ μὲν κρατήσαντες ἄρξουσιν, οἱ δὲ κρατηθέντες ὑπήκοοοι ἔσονται.]
ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.2.7 οἴονται γὰρ τοὺς ἀχαρίστους καὶ περὶ θεοὺς ἂν μάλιστα ἀμελῶς ἔχειν καὶ περὶ γονέας καὶ πατρίδα καὶ φίλους || γιατί πιστεύουν πως οι αχάριστοι και τους θεούς και τους γονείς και την πατρίδα και τους φίλους τους θα παραμελούσαν εντελώς. [ευθύς λόγος: οἱ ἀχάριστοι καὶ θεοὺς ἂν μάλιστα ἀμελῶς ἔχοιεν καὶ περὶ γονέας καὶ πατρίδα καὶ φίλους.]
ΠΛ Πρωτ 318a ὅ τι οὖν αὐτῷ ἀποβήσεται͵ ἐάν σοι συνῇ͵ ἡδέως ἄν φησι (Ἱπποκράτης) πυθέσθαι || λέει, λοιπόν, ο Ιπποκράτης ότι θα χαιρόταν να μάθει ποιο κέρδος θα έχει, αν παρακολουθήσει τα μαθήματά σου. [ευθύς λόγος: ὅ τι οὖν μοι ἀποβήσεται, ἐάν σοι συνῶ, ἡδέως ἂν πυθοίμην.]
ΘΟΥΚ 6.25.1 καὶ τέλος παρελθών τις τῶν Ἀθηναίων καὶ παρακαλέσας τὸν Νικίαν οὐκ ἔφη χρῆναι προφασίζεσθαι οὐδὲ διαμέλλειν͵ ἀλλ’ ἐναντίον ἁπάντων ἤδη λέγειν ἥντινα αὐτῷ παρασκευὴν Ἀθηναῖοι ψηφίσωνται || και τέλος κάποιος Αθηναίος ανέβηκε στο βήμα, και απευθύνοντας τον λόγο στον Νικία, του είπε πως δεν πρέπει πια να βρίσκει προφάσεις, ούτε να καθυστερεί, αλλά να πει καθαρά μπροστά σε όλους τι εξοπλισμούς ήθελε να του δώσουν με την ψήφο τους οι Αθηναίοι. [ευθύς λόγος: οὐ χρὴ προφασίζεσθαι οὐδὲ διαμέλλειν͵ ἀλλ’ ἐναντίον ἁπάντων ἤδη λέγειν ἥντινά σοι παρασκευὴν Ἀθηναῖοι ψηφίσωνται.]
§13.6. Πλάγιος λόγος κρίσεως με κατηγορηματική μετοχή:
ΛΥΣ 16.8 ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ’ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους || βλέπω όμως ότι κι εσείς έχετε αυτή τη γνώμη και ότι πολλοί από εκείνους που υπηρέτησαν τότε (την εποχή των Τριάκοντα) στο ιππικό είναι τώρα βουλευτές, ενώ πολλοί απ' αυτούς έχουν εκλεγεί στρατηγοί και ίππαρχοι. [ευθύς λόγος: καὶ ὑμεῖς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρῆσθε, καὶ πολλοὶ μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύουσι, πολλοὶ δ’ αὐτῶν στρατηγοὶ καὶ ἵππαρχοι κεχηροτόνηνται.]
ΞΕΝ Ελλ 4.2.1 οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι ἐπεὶ σαφῶς ᾔσθοντο τά τε χρήματα ἐληλυθότα εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ τὰς μεγίστας πόλεις συνεστηκυίας ἐπὶ πολέμῳ πρὸς ἑαυτούς || όταν όμως οι Λακεδαιμόνιοι πληροφορήθηκαν ότι είχαν φτάσει στην Ελλάδα τα χρήματα και ότι οι μεγαλύτερες πόλεις είχαν συνασπισθεί για πόλεμο εναντίον τους. [ευθύς λόγος: τά τε χρήματα εἰς τὴν Ἑλλάδα ἐληλύθασι καὶ αἱ μέγισται πόλεις ἐπὶ πολέμῳ πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς συνεστήκασι.]
ΘΟΥΚ 7.81.1 οἱ Συρακόσιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι͵ ὡς ἥ τε ἡμέρα ἐγένετο καὶ ἔγνωσαν τοὺς Ἀθηναίους ἀπεληλυθότας … || οι Συρακούσιοι και οι σύμμαχοί τους, όταν ξημέρωσε και κατάλαβαν ότι οι Αθηναίοι είχαν φύγει … [ευθύς λόγος: οἱ Ἀθηναῖοι ἀπεληλύθασι.]
ΘΟΥΚ 1.25.1 γνόντες δὲ οἱ Ἐπιδάμνιοι οὐδεμίαν σφίσιν ἀπὸ Κερκύρας τιμωρίαν οὖσαν ἐν ἀπόρῳ εἴχοντο θέσθαι τὸ παρόν || οι Επιδάμνιοι, όταν κατάλαβαν ότι δεν θα λάβουν βοήθεια από την Κέρκυρα, δεν ήξεραν πώς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. [ευθύς λόγος: οὐδεμία ἡμῖν ἀπὸ Κερκύρας τιμωρία ἐστί.]
ΔΗΜ 15.19 ἴσασι γὰρ οὐδένας ἄλλους πάλιν εἰς ἐλευθερίαν ἂν τὰ πράγματ’ ἐξάγοντας || γιατί γνωρίζουν πως κανείς άλλος (εκτός από σας) δεν θα μπορούσε να αποκαταστήσει την ελευθερία. [ευθύς λόγος: οὐδεὶς γὰρ ἄλλος πάλιν εἰς ἐλευθερίαν ἂν τὰ πράγματ’ ἐξάγοι.]
§13.7. Στις περιπτώσεις που στον πλάγιο λόγο κρίσεως το δυνητικό απαρέμφατο ή η δυνητική κατηγορηματική μετοχή είναι απόδοση υποθετικού λόγου, το είδος του συγκεκριμένου υποθετικού λόγου μπορεί να διαγνωστεί μόνο από την υπόθεση και τα συμφραζόμενα.
νομίζω Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν, εἰ ἐδύνατο (αντίθετο του πραγματικού)
ευθύς λόγος: ἠδίκει ἄν, εἰ ἐδύνατο
νομίζω Φίλιππον ἀδικεῖν ἂν τὴν πόλιν, εἰ δύναιτο (απλή σκέψη)
ευθύς λόγος: ἀδικοίη ἄν, εἰ δύναιτο
γιγνώσκω Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν, εἰ ἐδύνατο (αντίθετο του πραγματικού)
ευθύς λόγος: ἠδίκει ἄν, εἰ ἐδύνατο
γιγνώσκω Φίλιππον ἀδικοῦντα ἂν τὴν πόλιν, εἰ δύναιτο (απλή σκέψη)
ευθύς λόγος: ἀδικοίη ἄν, εἰ δύναιτο
ΔΗΜ 13.13 ἐγὼ δ’ εἰ μὲν ὑμᾶς δυναίμην ὧν λέγω τι πεῖσαι͵ τηλικαῦτ’ ἂν οἶμαι τὴν πόλιν πρᾶξαι ἀγαθὰ ὥστ’͵ εἰ νῦν εἰπεῖν ἐπιχειρήσαιμι͵ πολλοὺς ἂν ἀπιστῆσαι ὡς μείζοσιν ἢ δυνατοῖς || εγώ όμως νομίζω πως, αν μπορούσα να σας πείσω να δεχθείτε κάποια από τις προτάσεις μου, θα πρόσφερα τόσο μεγάλες υπηρεσίες στην πόλη, ώστε, αν επιχειρούσα τώρα να τις περιγράψω, πολλοί από σας δεν θα τις πίστευαν, έχοντας τη γνώμη ότι υπερβαίνουν το πλαίσιο του δυνατού. [ευθύς λόγος: εἰ ὑμᾶς δυναίμην ὧν λέγω τι πεῖσαι, τηλικαῦτ’ ἂν τὴν πόλιν πράξαιμ’ ἀγαθὰ ὥστ’, … (απλή σκέψη).]
ΔΗΜ 20.15 νομίζω τοίνυν ὑμᾶς͵ ὦ ἄνδρες δικασταί͵ ἄμεινον ἂν περὶ τοῦ παρόντος βουλεύσασθαι͵ εἰ κἀκεῖνο μάθοιτε || πιστεύω, λοιπόν, δικαστές, ότι θα αποφασίζατε καλύτερα στην παρούσα υπόθεση, αν μάθετε κι εκείνο. [ευθύς λόγος: ὑμεῖς τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἄμεινον ἂν περὶ τοῦ παρόντος βουλεύσαισθ’, εἰ κἀκεῖνο μάθοιτε (απλή σκέψη).]
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου