Έγκλημα και τιμωρία: Ο Λυκάων και οι γιοι του τιμωρούνται από τον Δία

Ο Λυκάων ήταν ο αρχαιότερος βασιλιάς της Αρκαδίας. Η παράδοση λέει πως ήταν ο ιδρυτής της πόλης Λυκόσουρας την οποία είχε χτίσει ψηλά πάνω στο Λύκαιο όρος. Λέει επίσης πως από πολλές γυναίκες είχε αποκτήσει πενήντα γιους και μία μόνο θυγατέρα την Καλλιστώ. Στους γιους του αποδίδεται η ίδρυση πενήντα πόλεων της αρχαίας Ελλάδας και μιας από τις αποικίες στην Ιταλία.

Ο Απολλόδωρος αναφέρει πως οι γιοί του Λυκάονα έκαναν άσχημη ζωή υπερβαίνοντας τα όρια της ασέβειας και της αλαζονείας.

Ο Δίας που πληροφορήθηκε τη συμπεριφορά τους θέλησε να διαπιστώσει ο ίδιος πως όλα όσα έμαθε ήταν αλήθεια. Έτσι, κατέβηκε από τον Όλυμπο στη γη και μεταμορφωμένος σε απλό άνθρωπο του μόχθου, τράβηξε για τον οίκο του Λυκάονα στην Αρκαδία. Όταν τον είδαν οι γιοί του Λυκάονα, χωρίς να καταλάβουν με ποιόν είχαν να κάνουν, θέλησαν να διασκεδάσουν μαζί του.

Παριστάνοντας, λοιπόν, τους περιποιητικούς και φιλόξενους του πρότειναν να συμφάγουν. Στο τραπέζι που ετοίμασαν όμως για να τον φιλέψουν αντί για κρέας ζώου του πρόσφεραν ψημένη σάρκα και εντόσθια παιδιού που οι ίδιοι αυτοί είχαν προηγουμένως σφάξει. Τότε Δίας, που κατάλαβε τι είχαν κάνει, οργισμένος από την ασέβεια στο πρόσωπό του και την ειδεχθή πράξη τους αναποδογύρισε το τραπέζι με τα φαγητά. Από τότε, εξαιτίας του αναποδογυρισμένου από τον Δία τραπεζιού, η περιοχή ονομάστηκε Τραπεζούς ενώ ο Λυκάων και οι γιοί του για τιμωρία τους μεταμορφώθηκαν από το θεό σε λύκους και όλη η περιοχή κατακάηκε από τους κεραυνούς του.

Μία άλλη εκδοχή αφηγείται πως κάποτε που ο Δίας πήγε στην Αρκαδία χωρίς να τους κρύψει την ιδιότητά του, οι γιοί του Λυκάονα για να πιστοποιήσουν αν ήταν στ’ αλήθεια θεός, του πρόσφεραν για φαγητό τα μέλη από το σώμα του μικρότερου αδερφού τους του Νυκτίμου ανακατεμένα με κρέας χοίρου και αμνού. Ο Δίας που κατάλαβε τι είχαν κάνει πλημμύρισε από οργή, κατακεραύνωσε τον Λυκάονα και κατόπιν, έναν- έναν, τους σαράντα εννέα από τους πενήντα γιους του. Ο τελευταίος, ο Νύκτιμος, γλύτωσε επειδή η Γαία γονατίζοντας εμπρός στον Δία πρόλαβε να συγκρατήσει το δεξί χέρι του που έριχνε τους κεραυνούς και να τον σώσει. Αργότερα αυτός διαδέχθηκε τον πατέρα του στο θρόνο και όπως λέει η παράδοση, στα χρόνια της βασιλείας του οι θεοί έκαναν τον κατακλυσμό για να τιμωρήσουν τους ανθρώπους που η κακία τους είχε πλέον ξεχειλίσει.