ΔΗΜ 7.1–6
Το καθεστώς κατοχής της Αλοννήσου και τα διπλωματικά παιχνίδια του Φιλίππου
Ο Φίλιππος επιθυμούσε για διπλωματικούς λόγους τη συμφιλίωση με τους Αθηναίους και το 342 π.Χ. έστειλε στην Αθήνα πρέσβεις, που μετέφεραν επιστολή με την οποία υποσχόταν να τους αποδώσει την Αλόννησο, να αναγνωρίσει την αυτονομία όσων Ελλήνων δεν συμπεριλαμβάνονταν στην "ειρήνη του Φιλοκράτη" (346 π.Χ) και να υποβληθούν σε διαιτησία διάφορα αμφισβητούμενα ζητήματα. Ο λόγος που ακολουθεί αποτελεί απάντηση σε αυτές τις προτάσεις. (Ήδη από την αρχαιότητα συγγραφέας του λόγου θεωρούνταν ο Ηγήσιππος).
[1] Ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οὐκ ἔστιν ὅπως αἱ αἰτίαι, ἃς Φίλιπ-
πος αἰτιᾶται τοὺς ὑπὲρ τῶν δικαίων πρὸς ὑμᾶς λέγοντας,
κωλύσουσι συμβούλους ἡμᾶς γίγνεσθαι ὑπὲρ τῶν ὑμῖν συμ-
φερόντων· δεινὸν γὰρ ἂν εἴη, εἰ τὴν ἐπὶ τοῦ βήματος
παρρησίαν αἱ παρ’ ἐκείνου πεμπόμεναι ἐπιστολαὶ ἀνέλοιεν.
ἐγὼ δ’ ὑμῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, βούλομαι πρῶτον μὲν περὶ
ὧν Φίλιππος ἐπέσταλκε, περὶ τούτων διεξελθεῖν· ὕστερον
δέ, περὶ ὧν οἱ πρέσβεις λέγουσι, καὶ ἡμεῖς λέξομεν.
[2] Φίλιππος γὰρ ἄρχεται μὲν περὶ Ἁλοννήσου λέγων ὡς
ὑμῖν δίδωσιν ἑαυτοῦ οὖσαν, ὑμᾶς δὲ οὔ φησι δικαίως αὐτὸν
ἀπαιτεῖν· οὐ γὰρ ὑμετέραν οὖσαν οὔτε λαβεῖν οὔτε νῦν ἔχειν.
ἔλεγε δὲ καὶ πρὸς ἡμᾶς τοιούτους λόγους, ὅτε πρὸς αὐτὸν
ἐπρεσβεύσαμεν, ὡς λῃστὰς ἀφελόμενος ταύτην τὴν νῆσον
κτήσαιτο, καὶ προσήκειν αὐτὴν ἑαυτοῦ εἶναι. [3] τοῦτον δὲ τὸν
λόγον, ὡς οὐκ ἔστι δίκαιος, οὐ χαλεπόν ἐστιν αὐτοῦ ἀφελέ-
σθαι. ἅπαντες γὰρ οἱ λῃσταὶ τοὺς ἀλλοτρίους τόπους κατα-
λαμβάνοντες καὶ τούτους ἐχυροὺς ποιούμενοι, ἐντεῦθεν τοὺς
ἄλλους κακῶς ποιοῦσιν. ὁ δὴ τοὺς λῃστὰς τιμωρησάμενος
καὶ κρατήσας οὐκ ἂν δήπου εἰκότα λέγοι, εἰ φαίη, ἃ ἐκεῖνοι
ἀδίκως καὶ ἀλλότρια εἶχον, ταῦθ’ ἑαυτοῦ γίγνεσθαι. [4] εἰ γὰρ
ταῦτα συγχωρήσετε, τί κωλύει, καὶ εἴ τινα τῆς Ἀττικῆς
λῃσταὶ τόπον καταλάβοιεν ἢ Λήμνου ἢ Ἴμβρου ἢ Σκύρου,
καί τινες τούτους τοὺς λῃστὰς ἐκκόψαιεν, εὐθὺς καὶ τὸν
τόπον τοῦτον, οὗ ἦσαν οἱ λῃσταί, τὸν ὄντα ἡμέτερον, τῶν
τιμωρησαμένων τοὺς λῃστὰς γίγνεσθαι; [5] Φίλιππος δ’ οὐκ
ἀγνοεῖ ταῦτ’ οὐ δίκαια λέγων, ἀλλ’ εἰ καί τις ἄλλος ἐπι-
στάμενος παρακρουσθῆναι ἂν ὑμᾶς οἴεται ὑπὸ τῶν τἀνταῦθα
διοικήσειν, ὡς ἂν αὐτὸς ἐκεῖνος βούληται, καὶ πρὶν ὑπεσχη-
μένων, καὶ νῦν δὲ πραττόντων. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ἐκεῖνό γε
λανθάνει αὐτόν, ὅτι δι’ ἀμφοτέρων τῶν ὀνομάτων, ὁποτέρῳ
ἂν χρῆσθε, ὑμεῖς ἕξετε τὴν νῆσον, ἄν τε λάβητε ἄν τ’
ἀπολάβητε. [6] τί οὖν αὐτῷ διαφέρει, μὴ τῷ δικαίῳ ὀνόματι
χρησάμενον ἀποδοῦναι ὑμῖν, ἀλλὰ δωρεὰν δεδωκέναι, τῷ
ἀδίκῳ; οὐχ ἵν’ εὐεργέτημά τι καταλογίσηται πρὸς ὑμᾶς
(γελοῖον γὰρ ἂν εἴη τοῦτο τὸ εὐεργέτημα), ἀλλ’ ἵν’ ἐνδεί-
ξηται ἅπασι τοῖς Ἕλλησιν ὅτι Ἀθηναῖοι τὰ ἐν τῇ θαλάττῃ
χωρία ἀγαπῶσι παρὰ τοῦ Μακεδόνος λαμβάνοντες. τοῦτο
δ’ ὑμῖν οὐ ποιητέον ἐστίν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι.
***
[1] Άνδρες Αθηναίοι, εστέ βέβαιοι ότι αι κατηγορίαι τας οποίας απευθύνει ο Φίλιππος κατ' εκείνων που υπερασπίζουν τα δίκαιά σας, είναι εντελώς αδύνατον να μας εμποδίσουν να σας συμβουλεύσωμεν ό,τι είναι σύμφωνον με το συμφέρον σας. Θα ήτο πράγματι φοβερόν να καταργήσουν την ελευθερίαν του λόγου αι παρ' εκείνου στελλόμεναι επιστολαί. Όσον δ' αφορά εμέ, θέλω εν πρώτοις, Αθηναίοι πολίται, να εξετάσω ενώπιόν σας ένα προς ένα όλα τα σημεία της επιστολής του· έπειτα δε θα ομιλήσωμεν και ημείς δι' εκείνα που ισχυρίζονται οι πρέσβεις.
[2] Ο Φίλιππος λέγει κατ' αρχάς, σχετικώς με την Αλόννησον, ότι μας την δίνει, ενώ ανήκει εις αυτόν, ισχυρίζεται όμως ότι σεις δεν έχετε δικαίωμα να την διεκδικήτε· διότι δεν κατέλαβε ούτε κατέχει νήσον ιδικήν σας. Και όταν επήγαμεν ως πρέσβεις προς αυτόν, μας έλεγε ότι κατέκτησεν αυτήν την νήσον αφαιρέσας αυτήν από τους πειρατάς και επομένως του ανήκει. [3] Αυτό το επιχείρημα, ουδόλως στηριζόμενον επί του δικαίου, είναι εύκολον να του το αφαιρέσωμεν. Διότι οι πειραταί πάντοτε ξένους τόπους καταλαμβάνουν και χρησιμοποιούντες τούτους ως οχυρά ορμητήρια ληστεύουν τους άλλους. Αλλ' αυτός που τιμωρεί τους ληστάς και τους υποτάσσει, θα ήτο παράλογον εάν ισχυρίζετο ότι αυτά τα μέρη τα ξένα, που οι πειραταί κατείχον παρά το δίκαιον, καθίστανται κτήματα ιδικά του. [4] Διότι εάν αποδεχθήτε την αρχήν αυτήν και υποθέσετε ότι οι λησταί καταλάβουν ένα μέρος της Αττικής ή της Λήμνου ή της Ίμβρου ή της Σκύρου, και υποθέσετε ακόμη ότι άλλοι τους εκδιώκουν εκείθεν, εν τοιαύτη περιπτώσει και αυτός ο τόπος τον οποίον κατείχαν οι πειραταί, αλλ' ανήκε σε σας, τι κώλυμα θα υπάρχη να γίνη και αυτός κτήμα εκείνων που ετιμώρησαν τους ληστάς;
[5] Άλλως τε ο Φίλιππος δεν αγνοεί ότι οι ισχυρισμοί του δεν είναι δίκαιοι· αλλ' επειδή είναι διαφωτισμένος επ' αυτών περισσότερον παντός άλλου, φρονεί ότι θα εξαπατηθήτε υπ' εκείνων που του υπεσχέθησαν να κατευθύνουν εδώ τας υποθέσεις του όπως εκείνος θέλει, και οι οποίοι ήδη πράγματι εκτελούν τα υπεσχημένα. Και επίσης δεν του διαφεύγει ότι οιανδήποτε εκ των δύο λέξεων και αν μεταχειρισθήτε, είτε με την μίαν είτε με την άλλην, σεις θα έχετε την νήσον είτε την «πάρετε» είτε την «ξαναπάρετε». [6] Διατί λοιπόν ενδιαφέρεται να μη χρησιμοποιήση τον όρον, τον σύμφωνον με το δίκαιον, αποδίδων προς υμάς την νήσον, αλλά θέλει να χρησιμοποιήση όρον αντίθετον προς το δίκαιον χαρίζων αυτήν προς υμάς; Όχι βέβαια διά να καταλογισθή αυτό ως ευεργεσία προς σας –γελοία πράγματι ευεργεσία θα ήτο τούτο– αλλά διά να δείξη εις όλους τους Έλληνας ότι οι Αθηναίοι θεωρούν εαυτούς ευτυχείς λαμβάνοντες από τας χείρας του Μακεδόνος θέσεις ευρισκομένας εις την θάλασσαν. Αυτό λοιπόν δεν πρέπει να το δεχθήτε, Αθηναίοι πολίται.
[1] Άνδρες Αθηναίοι, εστέ βέβαιοι ότι αι κατηγορίαι τας οποίας απευθύνει ο Φίλιππος κατ' εκείνων που υπερασπίζουν τα δίκαιά σας, είναι εντελώς αδύνατον να μας εμποδίσουν να σας συμβουλεύσωμεν ό,τι είναι σύμφωνον με το συμφέρον σας. Θα ήτο πράγματι φοβερόν να καταργήσουν την ελευθερίαν του λόγου αι παρ' εκείνου στελλόμεναι επιστολαί. Όσον δ' αφορά εμέ, θέλω εν πρώτοις, Αθηναίοι πολίται, να εξετάσω ενώπιόν σας ένα προς ένα όλα τα σημεία της επιστολής του· έπειτα δε θα ομιλήσωμεν και ημείς δι' εκείνα που ισχυρίζονται οι πρέσβεις.
[2] Ο Φίλιππος λέγει κατ' αρχάς, σχετικώς με την Αλόννησον, ότι μας την δίνει, ενώ ανήκει εις αυτόν, ισχυρίζεται όμως ότι σεις δεν έχετε δικαίωμα να την διεκδικήτε· διότι δεν κατέλαβε ούτε κατέχει νήσον ιδικήν σας. Και όταν επήγαμεν ως πρέσβεις προς αυτόν, μας έλεγε ότι κατέκτησεν αυτήν την νήσον αφαιρέσας αυτήν από τους πειρατάς και επομένως του ανήκει. [3] Αυτό το επιχείρημα, ουδόλως στηριζόμενον επί του δικαίου, είναι εύκολον να του το αφαιρέσωμεν. Διότι οι πειραταί πάντοτε ξένους τόπους καταλαμβάνουν και χρησιμοποιούντες τούτους ως οχυρά ορμητήρια ληστεύουν τους άλλους. Αλλ' αυτός που τιμωρεί τους ληστάς και τους υποτάσσει, θα ήτο παράλογον εάν ισχυρίζετο ότι αυτά τα μέρη τα ξένα, που οι πειραταί κατείχον παρά το δίκαιον, καθίστανται κτήματα ιδικά του. [4] Διότι εάν αποδεχθήτε την αρχήν αυτήν και υποθέσετε ότι οι λησταί καταλάβουν ένα μέρος της Αττικής ή της Λήμνου ή της Ίμβρου ή της Σκύρου, και υποθέσετε ακόμη ότι άλλοι τους εκδιώκουν εκείθεν, εν τοιαύτη περιπτώσει και αυτός ο τόπος τον οποίον κατείχαν οι πειραταί, αλλ' ανήκε σε σας, τι κώλυμα θα υπάρχη να γίνη και αυτός κτήμα εκείνων που ετιμώρησαν τους ληστάς;
[5] Άλλως τε ο Φίλιππος δεν αγνοεί ότι οι ισχυρισμοί του δεν είναι δίκαιοι· αλλ' επειδή είναι διαφωτισμένος επ' αυτών περισσότερον παντός άλλου, φρονεί ότι θα εξαπατηθήτε υπ' εκείνων που του υπεσχέθησαν να κατευθύνουν εδώ τας υποθέσεις του όπως εκείνος θέλει, και οι οποίοι ήδη πράγματι εκτελούν τα υπεσχημένα. Και επίσης δεν του διαφεύγει ότι οιανδήποτε εκ των δύο λέξεων και αν μεταχειρισθήτε, είτε με την μίαν είτε με την άλλην, σεις θα έχετε την νήσον είτε την «πάρετε» είτε την «ξαναπάρετε». [6] Διατί λοιπόν ενδιαφέρεται να μη χρησιμοποιήση τον όρον, τον σύμφωνον με το δίκαιον, αποδίδων προς υμάς την νήσον, αλλά θέλει να χρησιμοποιήση όρον αντίθετον προς το δίκαιον χαρίζων αυτήν προς υμάς; Όχι βέβαια διά να καταλογισθή αυτό ως ευεργεσία προς σας –γελοία πράγματι ευεργεσία θα ήτο τούτο– αλλά διά να δείξη εις όλους τους Έλληνας ότι οι Αθηναίοι θεωρούν εαυτούς ευτυχείς λαμβάνοντες από τας χείρας του Μακεδόνος θέσεις ευρισκομένας εις την θάλασσαν. Αυτό λοιπόν δεν πρέπει να το δεχθήτε, Αθηναίοι πολίται.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου