Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΠΡΟΣ ΠΑΝΤΑΙΝΕΤΟΝ

ΔΗΜ 37.17–20

Το ανυπόστατο της αγωγής του αντιδίκου

Καθώς έπρεπε να αντιμετωπίσει το δεδικασμένο της καταδίκης του συνεταίρου του, του Εύεργου, για τις ίδιες κατηγορίες (βλ. σχετικά και ΔΗΜ 37.1–3), ο ομιλητής εξιστόρησε στην ἀφήγησιν τα γεγονότα, προσπαθώντας να δείξει ότι η απόφαση σε εκείνη τη δίκη ήταν άδικη.

[17] Τὰ μὲν δὴ γεγενημένα, καὶ περὶ ὧν οἴσετε τὴν ψῆφον,
καὶ δι’ ἃ τὴν δίκην συκοφαντούμενος παρεγραψάμην μὴ
εἰσαγώγιμον εἶναι, ταῦτ’ ἐστιν, ὦ ἄνδρες δικασταί. παρα-
σχόμενος δὲ μάρτυρας οἳ παρῆσαν ἡνίκ’ ἀφιέμην ὑπὸ τούτου
καὶ ἀπηλλαττόμην, ὡς οὐκ εἰσαγώγιμος ἐκ τῶν νόμων ἐστὶν
ἡ δίκη, μετὰ ταῦτ’ ἐπιδείξω. Καί μοι λέγε ταύτην τὴν
μαρτυρίαν.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ.

Λέγε δή μοι καὶ τὴν τῶν ἐωνημένων μαρτυρίαν, ἵν’
εἰδῆθ’ ὅτι τούτου κελεύοντος αὔτ’ ἀπεδόμην οἷς οὗτος
ἐκέλευσεν.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ.

[18] Οὐ τοίνυν μόνον ἡμῖν εἰσιν οὗτοι μάρτυρες, ὡς ἀφείμεθα
καὶ νῦν συκοφαντούμεθα, ἀλλὰ καὶ Πανταίνετος αὐτός. ὅτε
γὰρ λαγχάνων Εὐέργῳ τὴν δίκην εἴασεν ἐμέ, τότ’ ἐμαρτύρει
[οὗτος] πρὸς ἔμ’ αὑτῷ μηδὲν ἔγκλημ’ ὑπόλοιπον εἶναι· οὐ
γὰρ ἂν δήπου, τῶν αὐτῶν ἀδικημάτων παρόντων, ἀμφοῖν δ’
ὁμοίως ἐγκαλῶν, τὸν μὲν εἴασεν τῷ δ’ ἐδικάζετο. ἀλλὰ μὴν
ὅτι γ’ οὐκ ἐῶσιν οἱ νόμοι περὶ τῶν οὕτω πραχθέντων πάλιν
λαγχάνειν, οἶμαι μὲν ὑμᾶς καὶ μηδὲν εἰπόντος ἐμοῦ γιγνώ-
σκειν· ὅμως δὲ λέγ’ αὐτοῖς καὶ τὸν νόμον τουτονί.

ΝΟΜΟΣ.

[19] Ἀκούετ’, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῦ νόμου λέγοντος ἄντι-
κρυς, ὧν ἂν ἀφῇ καὶ ἀπαλλάξῃ τις, μηκέτι τὰς δίκας εἶναι.
καὶ μὴν ὅτι γ’ ἀμφότερ’ ἐστὶ πεπραγμένα ταῦτα τούτῳ πρὸς
ἡμᾶς, ἠκούσατε τῶν μαρτυριῶν. ἁπάντων μὲν τοίνυν
τῶν ἐν τοῖς νόμοις ἀπειρημένων οὐ προσήκει δικάζεσθαι,
ἥκιστα δὲ τούτων. ἃ μὲν γὰρ τὸ δημόσιον πέπρακεν, ἔχοι
τις ἂν εἰπεῖν ὡς ἀδίκως οὐ προσήκοντα πέπρακεν· [20] καὶ περὶ
ὧν ἔγνω τὸ δικαστήριον, ἔστιν εἰπεῖν ὡς ἐξαπατηθὲν τοῦτ’
ἐποίησεν, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν ἐν τῷ νόμῳ καθ’ ἑκάστου
γένοιτ’ ἄν τις εἰκότως λόγος. ἃ δ’ αὐτὸς ἐπείσθη καὶ
ἀφῆκεν, οὐκ ἔνι δήπουθεν εἰπεῖν οὐδ’ αὑτὸν αἰτιάσασθαι, ὡς
οὐ δικαίως ταῦτ’ ἐποίησεν. οἱ μὲν οὖν παρά τι τῶν ἄλλων
τούτων δικαζόμενοι τοῖς ὑφ’ ἑτέρων δικαίοις ὡρισμένοις οὐκ
ἐμμένουσιν, ὁ δ’ ὧν ἂν ἀφῇ πάλιν λαγχάνων τοῖς ὑφ’
ἑαυτοῦ. διὸ πάντων μάλιστ’ ἄξιον τούτοις χαλεπαίνειν.

***

Αυτά είναι λοιπόν, δικαστές, τα γεγονότα για τα οποία θα αποφασίσετε με την ψήφο σας και για τα οποία, επειδή συκοφαντούμαι, κατέθεσα ένσταση ότι η αγωγή του δεν είναι νόμιμη. Στη συνέχεια, αφού παρουσιάσω μάρτυρες, οι οποίοι ήταν παρόντες όταν αναγνωρίστηκε η αθωότητά μου από αυτόν και απαλλάχθηκα από κάθε υποχρέωση απέναντί του, θα αποδείξω ότι η αγωγή του είναι παράνομη. Διάβασε, σε παρακαλώ, αυτή τη μαρτυρία.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Διάβασε, σε παρακαλώ, και τη μαρτυρία των αγοραστών (του εργαστηρίου και των δούλων), για να βεβαιωθείτε ότι, κατόπιν εντολής του, τα πούλησα σε εκείνους που αυτός μου υπέδειξε.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Και δεν είναι μόνο αυτοί οι μάρτυρές μας που επιβεβαιώνουν ότι έχουμε απαλλαγεί από κάθε κατηγορία και τώρα συκοφαντούμαστε, αλλά και ο ίδιος ο Πανταίνετος. Γιατί, όταν κατά την αγωγή του σε βάρος του Εύεργου εμένα με άφησε έξω από την υπόθεση, τότε επιβεβαίωνε ότι δεν έχει καμιά κατηγορία σε βάρος μου. Γιατί βέβαια, αν υποθέσουμε ότι είχαμε κάνει τα ίδια αδικήματα και μας κατηγορούσε και τους δύο εξίσου, τότε ασφαλώς δεν θα άφηνε έξω από την υπόθεση τον έναν και θα έκανε αγωγή στον άλλον. Επιπλέον, ότι οι νόμοι δεν επιτρέπουν για υποθέσεις που έχουν διευθετηθεί με αυτόν τον τρόπο να κατατεθεί εκ νέου αγωγή, το γνωρίζετε, πιστεύω, ακόμη κι αν δεν σας το πω εγώ· ωστόσο, διάβασέ τους κι αυτόν εδώ τον νόμο.

ΝΟΜΟΣ

Ακούτε, δικαστές, τον νόμο ο οποίος ορίζει ρητά ότι, αν αναγνωρίσει κάποιος την αθωότητα του κατηγορουμένου και τον απαλλάξει, δεν μπορεί να γίνει περαιτέρω δίωξη. Επιπλέον, ότι και οι δύο αυτές ενέργειες έχουν γίνει από τον κατήγορο προς εμάς το ακούσατε από τους μάρτυρες. Σε όλες, λοιπόν, τις περιπτώσεις που οι νόμοι το απαγορεύουν δεν πρέπει να ασκεί κανείς δίωξη, και πολύ λιγότερο σε αυτή εδώ την περίπτωση. Γιατί, όσον αφορά στις πωλήσεις που διενεργούνται από το κράτος, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η πώληση ήταν άδικη ή ότι το κράτος πούλησε πράγματα που δεν του ανήκουν· και για τις αποφάσεις του δικαστηρίου, είναι δυνατόν κάποιος να πει ότι το δικαστήριο αποφάσισε άδικα, επειδή εξαπατήθηκε, και για όλες τις άλλες περιπτώσεις που ο νόμος απαγορεύει την αγωγή θα μπορούσε για καθεμία να προβληθεί κάποια παρόμοια εύσχημη αντίρρηση. Από τη στιγμή όμως που αυτός ο ίδιος πείστηκε και με απάλλαξε από κάθε κατηγορία, δεν μπορεί ασφαλώς να πει τίποτε πλέον, ούτε να κατηγορήσει τον εαυτό του ότι δεν ενήργησε δίκαια. Άλλωστε, όσοι καταθέτουν αγωγή παραβιάζοντας κάποια άλλη από αυτές τις νομικές απαγορεύσεις, απλώς δεν τηρούν όσα οι άλλοι όρισαν ως δίκαια, όποιος όμως καταθέτει αγωγή με κατηγορίες για τις οποίες ο ίδιος είχε απαλλάξει τον κατηγορούμενο, αυτός δεν τηρεί όσα ο ίδιος όρισε ως δίκαια. Γι' αυτό πρέπει κυρίως με αυτούς να αγανακτείτε.