ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (2.5.1-2.5.9)

[2.5.1] Ἐκ δὲ τούτου Παρμενίωνα μὲν πέμπει ἐπὶ τὰς ἄλλας πύλας, αἳ δὴ ὁρίζουσι τὴν Κιλίκων τε καὶ Ἀσσυρίων χώραν, προκαταλαβεῖν καὶ φυλάσσειν τὴν πάροδον, δοὺς αὐτῷ τῶν τε ξυμμάχων τοὺς πεζοὺς καὶ τοὺς Ἕλληνας τοὺς μισθοφόρους καὶ τοὺς Θρᾷκας, ὧν Σιτάλκης ἡγεῖτο, καὶ τοὺς ἱππέας δὲ τοὺς Θεσσαλούς. [2.5.2] αὐτὸς δὲ ὕστερος ἄρας ἐκ Ταρσοῦ τῇ μὲν πρώτῃ ἐς Ἀγχίαλον πόλιν ἀφικνεῖται. ταύτην δὲ Σαρδανάπαλον κτίσαι τὸν Ἀσσύριον λόγος· καὶ τῷ περιβόλῳ δὲ καὶ τοῖς θεμελίοις τῶν τειχῶν δήλη ἐστὶ μεγάλη τε πόλις κτισθεῖσα καὶ ἐπὶ μέγα ἐλθοῦσα δυνάμεως. [2.5.3] καὶ τὸ μνῆμα τοῦ Σαρδαναπάλου ἐγγὺς ἦν τῶν τειχῶν τῆς Ἀγχιάλου· καὶ αὐτὸς ἐφειστήκει ἐπ᾽ αὐτῷ Σαρδανάπαλος συμβεβληκὼς τὰς χεῖρας ἀλλήλαις ὡς μάλιστα ἐς κρότον συμβάλλονται, καὶ ἐπίγραμμα ἐπεγέγραπτο αὐτῷ Ἀσσύρια γράμματα· [2.5.4] οἱ μὲν Ἀσσύριοι καὶ μέτρον ἔφασκον ἐπεῖναι τῷ ἐπιγράμματι, ὁ δὲ νοῦς ἦν αὐτῷ ὃν ἔφραζε τὰ ἔπη, ὅτι Σαρδανάπαλος ὁ Ἀνακυνδαράξου παῖς Ἀγχίαλον καὶ Ταρσὸν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ ἐδείματο. σὺ δέ, ὦ ξένε, ἔσθιε καὶ πῖνε καὶ παῖζε, ὡς τἆλλα τὰ ἀνθρώπινα οὐκ ὄντα τούτου ἄξια· τὸν ψόφον αἰνισσόμενος, ὅνπερ αἱ χεῖρες ἐπὶ τῷ κρότῳ ποιοῦσι· καὶ τὸ παῖζε ῥᾳδιουργότερον ἐγγεγράφθαι ἔφασαν τῷ Ἀσσυρίῳ ὀνόματι.

[2.5.5] Ἐκ δὲ τῆς Ἀγχιάλου ἐς Σόλους ἀφίκετο· καὶ φρουρὰν ἐσήγαγεν ἐς Σόλους καὶ ἐπέβαλεν αὐτοῖς τάλαντα διακόσια ἀργυρίου ζημίαν, ὅτι πρὸς τοὺς Πέρσας μᾶλλόν τι τὸν νοῦν εἶχον. [2.5.6] ἔνθεν δὲ ἀναλαβὼν τῶν μὲν πεζῶν τῶν Μακεδόνων τρεῖς τάξεις, τοὺς τοξότας δὲ πάντας καὶ τοὺς Ἀγριᾶνας ἐξελαύνει ἐπὶ τοὺς τὰ ὄρη κατέχοντας Κίλικας. καὶ ἐν ἑπτὰ ταῖς πάσαις ἡμέραις τοὺς μὲν βίᾳ ἐξελών, τοὺς δὲ ὁμολογίᾳ παραστησάμενος ἐπανῆκεν ἐς τοὺς Σόλους. [2.5.7] καὶ ἐνταῦθα μανθάνει Πτολεμαῖον καὶ Ἄσανδρον ὅτι ἐκράτησαν Ὀροντοβάτου τοῦ Πέρσου, ὃς τήν τε ἄκραν τῆς Ἁλικαρνασσοῦ ἐφύλασσε καὶ Μύνδον καὶ Καῦνον καὶ Θήραν καὶ Καλλίπολιν κατεῖχε· προσῆκτο δὲ καὶ Κῶ καὶ Τριόπιον. τοῦτον ἡττῆσθαι ἔγραφον μάχῃ μεγάλῃ· καὶ ἀποθανεῖν μὲν τῶν ἀμφ᾽ αὐτὸν πεζοὺς ἐς ἑπτακοσίους καὶ ἱππέας ἐς πεντήκοντα, ἁλῶναι δὲ οὐκ ἐλάττους τῶν χιλίων. [2.5.8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐν Σόλοις θύσας τε τῷ Ἀσκληπιῷ καὶ πομπεύσας αὐτός τε καὶ ἡ στρατιὰ πᾶσα καὶ λαμπάδα ἐπιτελέσας καὶ ἀγῶνα διαθεὶς γυμνικὸν καὶ μουσικὸν Σολεῦσι μὲν δημοκρατεῖσθαι ἔδωκεν· αὐτὸς δὲ ἀναζεύξας ἐς Ταρσὸν τοὺς μὲν ἱππέας ἀπέστειλεν Φιλώτᾳ δοὺς ἄγειν διὰ τοῦ Ἀλη[ν]ίου πεδίου ἐπὶ τὸν ποταμὸν τὸν Πύραμον, [2.5.9] αὐτὸς δὲ σὺν τοῖς πεζοῖς καὶ τῇ ἴλῃ τῇ βασιλικῇ ἐς Μάγαρσον ἧκεν καὶ τῇ Ἀθηνᾷ τῇ Μαγαρσίδι ἔθυσεν. ἔνθεν δὲ ἐς Μαλλὸν ἀφίκετο καὶ Ἀμφιλόχῳ ὅσα ἥρωι ἐνήγισε· καὶ στασιάζοντας καταλαβὼν τὴν στάσιν αὐτοῖς κατέπαυσε· καὶ τοὺς φόρους, οὓς βασιλεῖ Δαρείῳ ἀπέφερον, ἀνῆκεν, ὅτι Ἀργείων μὲν Μαλλωταὶ ἄποικοι ἦσαν, αὐτὸς δὲ ἀπ᾽ Ἄργους τῶν Ἡρακλειδῶν εἶναι ἠξίου.

***

[2.5.1] Ύστερα απ᾽ αυτό ο Αλέξανδρος έστειλε τον Παρμενίωνα να προκαταλάβει τα άλλα στενά, που, όπως είναι γνωστό, χωρίζουν την Κιλικία από την Ασσυρία, και να φυλάει τη διάβασή τους· του έδωσε το συμμαχικό πεζικό, τους Έλληνες μισθοφόρους και τους Θράκες, που είχαν για αρχηγό τους τον Σιτάλκη, καθώς και τους Θεσσαλούς ιππείς. [2.5.2] Ο ίδιος ξεκίνησε αργότερα από την Ταρσό και έφθασε την πρώτη μέρα στην πόλη Αγχίαλο, την οποία, όπως λένε, έκτισε ο Σαρδανάπαλος ο Ασσύριος. Από τον περίβολο και τα θεμέλια των τειχών της φαίνεται ότι ήταν μεγάλη πόλη, όταν ιδρύθηκε, και ότι έφτασε σε μεγάλη ακμή. [2.5.3] Το μνήμα του Σαρδανάπαλου ήταν κοντά στα τείχη της Αγχιάλου και πάνω σε αυτό είχε στηθεί το άγαλμά του με τα χέρια ενωμένα μεταξύ τους, όπως ακριβώς ενώνονται για να χειροκροτήσουν. Στο μνήμα του επάνω είχε χαραχτεί ένα επίγραμμα στην ασσυριακή γραφή, [2.5.4] που οι Ασσύριοι βεβαίωναν ότι ήταν έμμετρο. Το νόημα των στίχων του επιγράμματος ήταν το εξής: «Ο Σαρδανάπαλος, ο γιος του Ανακυνδάραξου, έκτισε μέσα σε μια μέρα την Αγχίαλο και την Ταρσό. Και εσύ, ξένε, τρώγε και πίνε και διασκέδαζε, γιατί όλα τα άλλα ανθρώπινα πράγματα δεν αξίζουν όσο τούτο», υπονοώντας τον κρότο που κάνουν τα χέρια όταν χειροκροτούν. Και το «διασκέδαζε» έλεγαν ότι είχε αποδοθεί στα ασσυριακά με λέξη που είχε απρεπέστερη σημασία.
[2.5.5] Από την Αγχίαλο ο Αλέξανδρος έφθασε στους Σόλους, όπου τοποθέτησε φρουρά και επέβαλε στους κατοίκους χρηματικό πρόστιμο διακοσίων αργυρών ταλάντων, επειδή συμπαθούσαν περισσότερο τους Πέρσες. [2.5.6] Από εκεί, παίρνοντας μαζί του τρία τάγματα Μακεδόνων, όλους τους τοξότες και τους Αγριάνες, εξόρμησε εναντίον των Κιλίκων που κατείχαν τα βουνά. Σε διάστημα επτά συνολικά ημερών άλλους από αυτούς υπέταξε με τα όπλα και άλλους παρακίνησε σε συμφωνία, και στη συνέχεια επέστρεψε στους Σόλους. [2.5.7] Εκεί έμαθε ότι ο Πτολεμαίος και ο Άσανδρος νίκησαν σε μάχη τον Οροντοβάτη τον Πέρση, που φρουρούσε την ακρόπολη της Αλικαρνασσού και κατείχε τη Μύνδο, την Καύνο, τη Θήρα και την Καλλίπολη· είχε επίσης καταλάβει την Κω και το Τριόπιο. Του έγραφαν επίσης ότι ο Οροντοβάτης είχε νικηθεί σε μεγάλη μάχη και ότι από τους στρατιώτες του σκοτώθηκαν επτακόσιοι περίπου πεζοί, πενήντα περίπου ιππείς και πιάστηκαν περισσότεροι από χίλιοι αιχμάλωτοι. [2.5.8] Στους Σόλους ο Αλέξανδρος θυσίασε στον Ασκληπιό, έκαμε πομπή με όλον τον στρατό του και τέλεσε λαμπαδηδρομία· και αφού οργάνωσε γυμνικούς και μουσικούς αγώνες, εγκατέστησε δημοκρατικό πολίτευμα στους Σόλους. Μετά προχώρησε με τον στρατό του προς την Ταρσό και ανέθεσε στον Φιλώτα να οδηγήσει το ιππικό προς τον ποταμό Πύραμο, περνώντας μέσα από την πεδιάδα Αληΐα, [2.5.9] ενώ ο ίδιος ήρθε στη Μάγαρσο μαζί με τους πεζούς του και τη βασιλική ίλη και θυσίασε στη Μαγαρσίδα Αθηνά. Από εκεί έφθασε στη Μαλλό και πρόσφερε στον Αμφίλοχο θυσίες που συνηθίζονταν για ήρωες. Βρήκε τους κατοίκους σε πολιτικές αναταραχές και τις κατέπαυσε· τους απάλλαξε από τους φόρους που πλήρωναν προηγουμένως στον βασιλιά Δαρείο, επειδή οι Μαλλώτες ήταν άποικοι των Αργείων και ο ίδιος καυχιόταν ότι καταγόταν από τους Ηρακλείδες του Άργους.