M. Heidegger: Ερμηνεία και Γλώσσα

Martin Heidegger: 1889-1976

Προς ερμηνευτική του Πολιτικού

§1

Ι. Ο ίδιος ο Λόγος, ως Λόγος του Είναι, κατά τον Χάιντεγκερ, είναι αυτός που μας προς(σ)-καλεί να προσεγγίζουμε το παρόν με όρους της φιλοσοφίας, με τη δύναμη της σκέψης, με την ερμηνευτική της δεινότητα, και όχι με τις έκφυλες λεκτικές ή έμπρακτες συμπεριφορές συγκεκριμένων πολιτικών υποκόσμων, που υπολείπονται ακόμη και αυτής τούτης της εφήμερης κουλτούρας των αιγοπροβάτων.

ΙΙ. Η χαϊντεγκεριανή ερμηνευτική του Πολιτικού εκκινεί από τη διαπίστωση πως το Πολιτικό, η πολιτική και οι πολιτικοί, από τμήμα της πολιτικής κοινότητας, της πολιτείας, κατ’ Αριστοτέλη, έχουν φτάσει να είναι επικυρίαρχοι αυτής της τελευταίας: το μέρος καταβροχθίζει το όλο. Πώς συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει δυνάμει της επενέργειας ενός φαύλου πολιτικού συστήματος.

ΙΙΙ. Η εν λόγω φαυλότητα δομείται εσωτερικά στη βάση της μεταφυσικής υποκειμενικότητας, που ιεραρχείται εξουσιαστικά με αλυσιδωτές κάθετες αλληλο-εξαρτήσεις: από τον έναν εκάστοτε άρχοντα προς τα ενδιάμεσα όντα, τους ολίγους ανώνυμους/απρόσωπους λέει ο Χάιντεγκερ, δηλαδή τους ολίγους [=πολλούς] ανώνυμους, εκείνους που είναι πλήρως ταυτισμένοι με το σύνολο των πολιτικών-κρατικών μηχανισμών και τους κρατούν σε λειτουργία, και προς τα κάτω μέχρι τον τελευταίο οπαδό, πολιτικό πελάτη των διαφόρων αντίστοιχων «μαγαζιών».

ΙV. Τελικό αποτέλεσμα: η συντριβή της εαυτότητας (Selbstheit), υπό τις άναρθρες θριαμβολογίες περί «προόδου», περί «κοινωνικής ισότητας», περί «ανάπτυξης» κ.λπ. της εν λόγω υποκειμενικότητας [=συλλογικής +ατομικής], ξεμωραμένης πια από τη φιλαρχία. Ο άνθρωπος, ως εκ τούτου, των σημερινών πόλεων, μας προειδοποιεί ο Χάιντεγκερ, απομακρύνεται από τη σκέψη του Είναι, που είναι ενδιάθετη στην ύπαρξή του, και συναφώς από τον αληθινό μόχθο του βίου του.

§2

Ι. Η εγκατάλειψη των ανθρώπων από το Είναι (τους) τους μετατρέπει σε «πιθήκους του τεχνικού πολιτισμού» (Χάιντεγκερ), που έχουν χάσει τον δρόμο προς τον επαναπατρισμό τους. Πολλοί, ελλείψει αληθινής πατρίδας του Είναι, στοιβάζονται, προς αναζήτηση βεβαιότητας, στη μια ή την άλλη κομματική, γενικώς συντεχνιακή, «πατρίδα» με τις αντίστοιχες ιδεολογικές μορφές, ανεστραμμένες λογικές, απολιθωμένες ιδεοληψίες.

ΙΙ. Η πλειονότητα εκ των στοιβαγμένων «εντός των τειχών» γίνεται η «ανεμόσκαλα» (Χέγκελ) για να αναρριχηθούν στην εξουσία οι ολίγοι άξεστοι φύρερ των σκοτεινών πολιτικο-κομματικών πλεγμάτων Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι τελευταίοι επιχειρούν να αναπληρώσουν με την εξουσιαστική τους κυριαρχία την ελαφρόμυαλη ματαιοδοξία τους ως αδύναμων, διασκορπισμένων όντων, ως ανυπόστατων πολιτικών υποκόσμων: μοναδικό τους κριτήριο τα άγρια ένστικτα και μια αρρωστημένη βούληση για βούληση, η οποία, σύμφωνα με τον Χάιντεγκερ, μεταφράζει τη δύναμη, την εξουσία σε αυτοσκοπό.

ΙΙΙ. Όσο πιο ανυπόστατοι είναι τέτοιοι πολιτικοί υπόκοσμοι, τόσο εμφανίζονται στις προθήκες των πολιτικών τους "καταστημάτων" να φορούν τα κουστούμια «της δημοκρατικής αλλαγής», του «σοσιαλισμού», του «κομμουνισμού» κ.λπ.. Καταφεύγουν σε μια τέτοια μεταμφίεση, γιατί αισθάνονται ένα Τίποτα και δεν μπορούν να έχουν αφ’ εαυτών καμιά πνευματική καλλιέργεια και καμιά αρετή για να αποκτήσουν το απαραίτητο κύρος δημοσίου προσώπου.

IV. Τα πάντα και οι πάντες υποτάσσονται σε μια υπολογιστική μεθοδολογία ζωής και μάλιστα σε επίπεδο πλανητικής κυριαρχίας. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας υπολογιστικής σκέψης και κυριαρχίας, ο άνθρωπος χειραγωγείται τεχνικά και συμπεριφέρεται ως «κατοικίδιο ζώο» της τεχνικής. Το παράδοξο, το ανοίκειο τώρα είναι πως ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται τούτη τη γενικευμένη πλαισιοθέτησή του, την τεχνικά κατασκευασμένη χειραγώγησή του και νομίζει πως είναι απόλυτα χειραφετημένος και «ελεύθερος».

V. Στ’ αλήθεια όμως γυροφέρνει βαριεστημένος μέσα στη μαζική κοινωνία και αφήνει την ύπαρξή του να παραπαίει· συγχρόνως, ωστόσο, κάνει αισθητή και την οντότητά του και μπορεί να αναζητήσει τη χαμένη τιμή του Είναι του, όχι στη μιμητική συμπεριφορά της μάζας, της μαζικής ολιγαρχίας των «δημοκρατών», των «σοσιαλιστών» κ.λπ., αλλά στον άλλο δρόμο, στην άλλη απαρχή, όπως προτείνει η χαϊντεγκεριανή ερμηνευτική.