Αλιάκμονας
α) Θεός ποταμός της Μακεδονίας, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος.
β) Αλιάκμονας ονομαζόταν και ένας ποταμός της Αργολίδας. Διηγούνταν πως κάτοικος της Τίρυνθας, ο Αλιάκμων, σε μια κρίση τρέλας έπεσε στον ποταμό που μέχρι τότε ονομαζόταν Καρμάνωρ και που μετονομάστηκε σε Αλιάκμονα από το όνομα του πνιγμένου. Ύστερα, επιβλήθηκε στον ποταμό ένα τρίτο όνομα, Ίναχος. (Ψδ.-Πλούτ., Περί ποτ., 18,1.)
Αλφειός (Άρτεμη, Αρέθουσα)
1. Μυθικός θεός του ομώνυμου ποταμού, που πηγάζει από την Αρκαδία, διαρρέει την Ηλεία και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος. Γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, όπως όλοι οι μεγάλοι ποταμοί, λατρευόταν στην Ολυμπία ως ποτάμια θεότητα, καθώς περνούσε από το νότιο τμήμα της ιερής Άλτεως. Η μεγάλη σημασία του ποταμού για τον χώρο φαίνεται από το γεγονός ότι μέσα στην Άλτι υπήρχε βωμός, όπου γίνονταν θυσίες προς τιμήν του. Επιπλέον, κρατά ως ξαπλωμένος άνδρας τη μία άκρη του ανατολικού αετώματος του ναού του Δία στην Ολυμπία (470-456 π.Χ.), ενώ στην άλλη άκρη εμφανίζεται παρόμοια ο άλλος ποταμός της Πίσας, ο Κλάδεος. Οι δυο ποταμοί οριοθετούσαν τον ιερό χώρο της Ολυμπίας, όπως και του αετώματος.
Στην Ιφιγένεια εν Αυλίδι (στ. 275-276) ο Αλφειός περιγράφεται με πόδια ταύρου να αποτελεί το ακρόπρωρο του πλοίου του Νέστορα (πρύμνας σῆμα ταυρόπουν ὁρᾶν, / τὸν πάροικον Ἀλφεόν), και ταύρο του θυσιάζει ο Νέστορας (Ιλ., Λ 726-728).
2. Ο Αλφειός ήταν το αγαπημένο ποτάμι του Δία. Κατά την αρχαιότητα, τη 19η του μηνός Ελαφηβολιώνος (21 Φεβρουαρίου - 23 Μαρτίου), μετέφεραν τη στάχτη από την εστία του Πρυτανείου στο μεγάλο βωμό του Δία, που υπήρχε στο κέντρο της Άλτεως, την ανακάτευαν μόνο με νερό του Αλφειού και επάλειφαν το βωμό.
3. Παραλλαγή της καταγωγής του θέλει τον Αλφειό κυνηγό, ερωτευμένο με τη Νύμφη της Αχαΐας, Αρέθουσα. Εκείνη, όμως, δεν ανταποκρίθηκε στο ερωτικό του κάλεσμα και για να γλυτώσει από τις οχλήσεις του επίμονου εραστή και την καταδίωξή του, ζήτησε τη βοήθεια της Άρτεμης. Η θεά την τύλιξε σε σύννεφο και την έφερε στην Ορτυγία, νησάκι απέναντι από τις Συρακούσες, όπου τη μεταμόρφωσε σε πηγή. Ο Αλφειός περιπλανιόταν απελπισμένος για το χαμένο έρωτά του, μέχρι που τον λυπήθηκε ο Δίας και τον μεταμόρφωσε στο μεγάλο ποταμό της Πελοποννήσου. Τότε διέσχισε το πέλαγος και έφθασε στη Σικελία, όπου και ενώθηκε με τα νερά της «καλλίρροης» Αρέθουσας.
Άλλη παραλλαγή της ερωτικής ιστορίας αναφέρει στη θέση της Αρέθουσας την ίδια την Άρτεμη. Επειδή η θεά αντιστεκόταν στον έρωτά του, ο Αλφειός αποφάσισε να την κλέψει. Την πλησίασε μια μέρα που η Άρτεμη και οι Νύμφες γιόρταζαν κάποια γιορτή στις εκβολές του ποταμού στους Λετρινούς της Ηλείας· όμως η θεά πασάλειψε το πρόσωπό της με λάσπη* και ο Αλφειός δεν την αναγνώρισε. Ύστερα την καταδίωξε ως την Ορτυγία, όπου όμως ερωτεύτηκε και μία από τις ακόλουθες της θεάς, την Αρέθουσα -έτσι εξηγείται το γεγονός ότι η Άρτεμη-Αρέθουσα αποτυπωνόταν στα νομίσματα των Συρακουσών. Η Αρέθουσα, υποκατάστατο της θεάς παρθένου, μεταμορφώθηκε σε πηγή** και ο Αλφειός από έρωτα ανακάτεψε τα νερά του με τα δικά της. Ο μύθος, στις παραλλαγές του, διαφυλάσσει την παρθενία της Άρτεμης.
Μύθοι, φιλολογικές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα συνδέουν τον Αλφειό και την Άρτεμη σε κοινή λατρεία. Σύμφωνα με τον Παυσανία (5.14.6) υπήρχε κοινός βωμός του Αλφειού και της Άρτεμης στην Ολυμπία , ενώ στις Συρακούσες αποκαλύφθηκε ιερό της Άρτεμης, στο οποίο λατρευόταν ως θαλάσσια θεότητα, πιθανόν με το επίθετο Αλφειώα. Εικάζουμε ότι Αρκάδες άποικοι μετέφεραν τη λατρεία της Αλφειώας Άρτεμης στις Συρακούσες και ότι σύντομα συσχέτισαν την κοντινή πηγή Αρέθουσα με τον Αλφειό και ταύτισαν την πηγή με την Άρτεμη.
4. Ο Αλφειός απέκτησε δύο γιους, τον Ορσίλοχο, πατέρα του Διοκλή, του βασιλιά των Φερών της Μαγνησίας, και τον Αρκάδα Φηγέα.
----------------------
*Αλφειός και Άρτεμη
Στη λατρεία της Ορθίας Αρτέμιδος στη Σπάρτη εμφανίζονται χοροί μασκοφόρων, προφανώς σε ανάμνηση του ερωτικού παιχνιδιού ανάμεσα στην Άρτεμη και τις Νύμφες της από τη μια, με τον Αλφειό από την άλλη. Πήλινα ομοιώματα αυτών των προσωπείων, δύσμορφων, ξεδοντιασμένων ηλικιωμένων γυναικών, αλλά επίσης και νεαρών ανδρών, και μάλιστα σατύρων, όλα αρχαϊκής εποχής, μερικά από τον 7ο αι. π.Χ. που φορούσαν στους χορούς, βρέθηκαν στο ιερό της.
**Αρέθουσα
Υπάρχει και μια άλλη Αρέθουσα, για την οποία ο σχολιαστής του Ομήρου (ν 408) αναφέρει ότι, όταν ο γιος της Κόρακας γκρεμίστηκε από βράχο σε κυνήγι, παραλυμένη η μάνα από τον πόνο μεταμορφώθηκε σε πηγή. Κοντά σε αυτή την πηγή ο Εύμαιος είχε κατασκευάσει μια ευρύχωρη πέτρινη στάνη, όπου φύλαγε ένα μεγάλο κοπάδι χοίρων. Εκεί έφτασε ο Οδυσσέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου