Γιατί ορισμένοι άνθρωποι συνεχίζουν να υπερασπίζονται τις πεποιθήσεις τους όταν όλες οι αποδείξεις δείχνουν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που πιστεύουν;
Έχετε παρατηρήσει ποτέ να αλλάζουν οι άνθρωποι τις πεποιθήσεις τους όταν τους παρουσιάζετε γεγονότα που είναι αντίθετα προς αυτές; Όχι ε; Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι φαίνεται να υποστηρίζουν πιο ένθερμα τις πεποιθήσεις τους όταν έρχονται αντιμέτωποι με συντριπτικές αποδείξεις εναντίον όσων πιστεύουν. Ο λόγος σχετίζεται με τη θεωρία ότι νιώθουν να απειλούνται από τα αντικρουόμενα δεδομένα.
Για παράδειγμα, οι Δημιουργιστές, όσοι δηλαδή υποστηρίζουν τη δημιουργία του κόσμου από τον Θεό, αμφισβητούν τα υπάρχοντα στοιχεία για την ανθρώπινη εξέλιξη, που έχουν βρεθεί στα απολιθώματα και το DNA, επειδή ανησυχούν ότι οι κοσμικές δυνάμεις παραβιάζουν την θρησκευτική πίστη.
Οι άνθρωποι που είναι κατά των εμβολίων, δεν εμπιστεύονται τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και πιστεύουν ότι τα χρήματα διαφθείρουν την ιατρική, κάτι που τους οδηγεί να πιστεύουν ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, παρά την αποκάλυψη ότι η μία και μοναδική μελέτη που υποστηρίζει μια τέτοια σχέση έχει αποσυρθεί και ο επικεφαλής συγγραφέας της κατηγορείται για απάτη.
Εκείνοι που πιστεύουν στη συνομωσία της 11ης Σεπτεμβρίου, επικεντρώνονται στις μικρολεπτομέρειες, όπως το σημείο τήξης του χάλυβα στα κτήρια του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου που προκάλεσε την κατάρρευσή τους, γιατί νομίζουν ότι η κυβέρνηση ψεύδεται και διεξάγει επιχειρήσεις κρύβοντας την ανάμειξή της προκειμένου να δημιουργήσει μια νέα παγκόσμια τάξη.
Εκείνοι που αρνούνται την κλιματική αλλαγή, μελετούν δακτύλιους δέντρων, πυρήνες πάγου και την πυκνότητα των αερίων του θερμοκηπίου, επειδή είναι παθιασμένοι με την ελευθερία, ιδίως των αγορών και των βιομηχανιών, να λειτουργούν χωρίς να απειλούνται από περιοριστικούς κανονισμούς της κυβέρνησης.
Σε αυτά τα παραδείγματα, οι πιο ισχυροί υποστηρικτές των κοσμοθεωριών θεώρησαν ότι απειλούνταν από τους σκεπτικιστές, καθιστώντας τα γεγονότα τον εχθρό που έπρεπε να σκοτώσουν. Αυτή η δύναμη της πίστης εναντίον των αποδείξεων, είναι το αποτέλεσμα δύο παραγόντων: της γνωστικής ασυμφωνίας και της επίδρασης μπούμερανγκ.
Στο κλασικό βιβλίο του 1956 «Όταν η προφητεία αποτυγχάνει», ο ψυχολόγος Leon Festinger και οι συνεργάτες του περιέγραψαν τι συνέβη σε μια αίρεση που λάτρευε τα UFO, όταν το μητρικό διαστημόπλοιο δεν κατάφερε να φτάσει στην ώρα που πίστευαν ότι θα έρθει. Αντί να παραδεχτούν το σφάλμα τους, «τα μέλη της αίρεσης προσπάθησαν μανιωδώς να πείσουν τον κόσμο για τις πεποιθήσεις τους» και έκαναν «μια σειρά από απελπισμένες προσπάθειες να διαγράψουν την απεγνωσμένη ασυμφωνία τους, κάνοντας συνεχόμενες προβλέψεις με την ελπίδα ότι κάποια από αυτές θα γίνει πραγματικότητα». Ο Festinger το ονομάζει αυτό «γνωστική ασυμφωνία» ή τη δυσάρεστη ένταση που προέρχεται από την ταυτόχρονη κατοχή δύο αντικρουόμενων σκέψεων.
Δύο κοινωνικοί ψυχολόγοι, οι Carol Tavris και Elliot Aronson (πρώην μαθητής του Festinger), στο βιβλίο τους «Έγιναν Λάθη (αλλά όχι από εμένα)» κατέγραψαν χιλιάδες πειράματα που καταδεικνύουν το πώς οι άνθρωποι είναι ικανοί να διαστρεβλώνουν τα ιατρικά γεγονότα για να ενσωματώσουν τις προκατειλλημένες πεποιθήσεις τους ώστε να μειωθεί η ασυμφωνία τους. Οι ερευνητές δημιούργησαν την «πυραμίδα της επιλογής» η οποία είναι ένα σκίτσο που τοποθετεί δύο άτομα δίπλα-δίπλα στην κορυφή της πυραμίδας και δείχνει πόσο γρήγορα αποκλίνουν και καταλήγουν στο κάτω μέρος σε αντικρουόμενες γωνίες, καθώς ο καθένας επιλέγει να υπερασπιστεί μια θέση.
Σε μια σειρά ερευνών από τον καθηγητή Brendan Nyhan του Dartmouth College και τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Έξετερ Jason Reifler, οι ερευνητές προσδιορίζουν ένα σχετικό παράγοντα που αποκαλούν το φαινόμενο μπούμερανγκ, «σύμφωνα με το οποίο οι διορθώσεις που γίνονται στην ομάδα, ουσιαστικά συντελούν στην αύξηση των παρανοήσεων μεταξύ της εν λόγω ομάδας». Γιατί; «Επειδή οι διορθώσεις απειλούν την κοσμοθεωρία τους ή την αυτο-αντίληψη τους».
Για παράδειγμα, οι συμμετέχοντες στις έρευνες έλαβαν πλαστά άρθρα εφημερίδων που επιβεβαιώνουν ευρέως διαδεδομένες παρανοήσεις, όπως ότι υπήρχαν όπλα μαζικής καταστροφής στο Ιράκ. Όταν τους δίνονταν στη συνέχεια ένα διορθωτικό άρθρο ότι τα όπλα μαζικής καταστροφής δεν βρέθηκαν ποτέ, οι φιλελεύθεροι που αντιτάχθηκαν στον πόλεμο δέχθηκαν το νέο άρθρο και απέρριψαν το παλιό, ενώ οι συντηρητικοί που υποστήριζαν τον πόλεμο, έκαναν το αντίθετο... και ακόμη περισσότερα: ανέφεραν ότι είναι ακόμα πιο πεπεισμένοι ότι, μετά τη διόρθωση, υπήρχαν όπλα μαζικής καταστροφής υποστηρίζοντας ότι αυτό από μόνο του απέδειξε ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν τα έκρυψε ή τα κατέστρεψε. Στην πραγματικότητα, οι Nyhan και Reifler σημειώνουν ότι, μεταξύ πολλών συντηρητικών «η πεποίθηση ότι το Ιράκ κατείχε όπλα μαζικής καταστροφής αμέσως πριν από την εισβολή των ΗΠΑ παρέμεινε πολύ καιρό ακόμη και αφού η κυβέρνηση Μπους ανακοίνωσε διαφορετικά συμπεράσματα».
Οπότε, αν τα διορθωτικά γεγονότα κάνουν τα πράγματα χειρότερα, τι μπορούμε να κάνουμε για να πείσουμε τους ανθρώπους για τις εσφαλμένες πεποιθήσεις τους; Αυτά είναι ορισμένα από τα οποία μπορείτε να κάνετε:
1. Κρατήστε τα συναισθήματα εκτός του διαλόγου.
2. Συζητήστε, μην επιτεθείτε (όχι με προσωπικές επιθέσεις για το άτομο που καταθέτει το επιχείρημα).
3. Ακούστε προσεκτικά και προσπαθήστε να αρθρώσετε το αντεπιχείρημα με ακρίβεια.
4. Δείξτε σεβασμό.
5 . Αναγνωρίστε ότι έχετε κατανοήσει γιατί κάποιος θα μπορούσε να έχει αυτή τη γνώμη.
6. Προσπαθήστε να δείξετε ότι η αλλαγή των γεγονότων δεν σημαίνει απαραίτητα αλλαγή κοσμοθεωριών.
Οι στρατηγικές αυτές μπορεί να μην αλλάζουν τα μυαλά μυαλών των ανθρώπων, αλλά τώρα που η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται μέσα σε μια αναζήτηση πολιτικών αληθειών, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της περιττής διχαστικότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου