ΠΛ Πολιτ 274e–275e
Τα συμπεράσματα της μυθικής διδαχής: λόγος περί πολιτικού–ποιμένα
Ο Ξένος υποστήριξε ότι η ζωή κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κρόνου (βλ. σχετικά και ΠΛ Πολιτ 271a–272b) ήταν ευτυχέστερη για τους ανθρώπους σε σχέση με τη ζωή όσων έζησαν και ζουν κατά τη βασιλεία του Δία, καθώς τους κυβερνούσαν οι ίδιοι οι θεοί και έτσι οι τότε άνθρωποι, απαλλαγμένοι από την ανάγκη της επιβίωσης, επιδίδονταν στη φιλοσοφία. Στη συνέχεια, όμως, αναγκάστηκαν να επιβιώσουν σε ένα εχθρικό φυσικό περιβάλλον, κάτι που έγινε τελικά εφικτό χάρη στην παρέμβαση του Προμηθέα ή στις προσφορές διάφορων θεών. Τελειώνοντας τον μύθο για τη ζωή των ανθρώπων κατά την προηγούμενη κυκλική περιφορά της γης, οπότε βασίλευε ο Κρόνος, ο Ξένος επισήμανε ότι είχαν κάνει ένα λάθος.
ΝΕ. ΣΩ. Πῶς οὖν καὶ πόσον ἁμάρτημα φῂς εἶναι γεγονὸς
ἡμῖν;
ΞΕ. Τῇ μὲν βραχύτερον, τῇ δὲ μάλα γενναῖον καὶ πολλῷ
μεῖζον καὶ πλέον ἢ τότε.
ΝΕ. ΣΩ. Πῶς;
ΞΕ. Ὅτι μὲν ἐρωτώμενοι τὸν ἐκ τῆς νῦν περιφορᾶς καὶ
γενέσεως βασιλέα καὶ πολιτικὸν τὸν ἐκ τῆς ἐναντίας περιόδου
[275a] ποιμένα τῆς τότε ἀνθρωπίνης ἀγέλης εἴπομεν, καὶ ταῦτα θεὸν
ἀντὶ θνητοῦ, ταύτῃ μὲν πάμπολυ παρηνέχθημεν· ὅτι δὲ
συμπάσης τῆς πόλεως ἄρχοντα αὐτὸν ἀπεφήναμεν, ὅντινα
δὲ τρόπον οὐ διείπομεν, ταύτῃ δὲ αὖ τὸ μὲν λεχθὲν ἀληθές,
οὐ μὴν ὅλον γε οὐδὲ σαφὲς ἐρρήθη, διὸ καὶ βραχύτερον ἢ
κατ’ ἐκεῖνο ἡμαρτήκαμεν.
ΝΕ. ΣΩ. Ἀληθῆ.
ΞΕ. Δεῖ τοίνυν τὸν τρόπον, ὡς ἔοικε, διορίσαντας τῆς
ἀρχῆς τῆς πόλεως οὕτω τελέως τὸν πολιτικὸν ἡμῖν εἰρῆσθαι
προσδοκᾶν.
ΝΕ. ΣΩ. Καλῶς.
[275b] ΞΕ. Διὰ ταῦτα μὴν καὶ τὸν μῦθον παρεθέμεθα, ἵνα ἐν
δείξαιτο περὶ τῆς ἀγελαιοτροφίας μὴ μόνον ὡς πάντες αὐτῆς
ἀμφισβητοῦσι τῷ ζητουμένῳ τὰ νῦν, ἀλλὰ κἀκεῖνον αὐτὸν
ἐναργέστερον ἴδοιμεν, ὃν προσήκει μόνον κατὰ τὸ παράδειγμα
ποιμένων τε καὶ βουκόλων τῆς ἀνθρωπίνης ἐπιμέλειαν ἔχοντα
τροφῆς τούτου μόνον ἀξιωθῆναι τοῦ προσρήματος.
ΝΕ. ΣΩ. Ὀρθῶς.
ΞΕ. Οἶμαι δέ γ’, ὦ Σώκρατες, τοῦτο μὲν ἔτι μεῖζον ἢ
[275c] κατὰ βασιλέα εἶναι τὸ σχῆμα τὸ τοῦ θείου νομέως, τοὺς δ’
ἐνθάδε νῦν ὄντας πολιτικοὺς τοῖς ἀρχομένοις ὁμοίους τε
εἶναι μᾶλλον πολὺ τὰς φύσεις καὶ παραπλησιαίτερον παιδείας
μετειληφέναι καὶ τροφῆς.
ΝΕ. ΣΩ. Πάντως που.
ΞΕ. Ζητητέοι γε μὴν οὐδὲν ἂν εἴησαν οὔθ’ ἧττον οὔτε
μᾶλλον, εἴθ’ οὕτως εἴτ’ ἐκείνως πεφύκασιν.
ΝΕ. ΣΩ. Πῶς γὰρ οὔ;
ΞΕ. Τῇδε δὴ πάλιν ἐπανέλθωμεν. ἣν γὰρ ἔφαμεν αὐτ-
επιτακτικὴν μὲν εἶναι τέχνην ἐπὶ ζῴοις, οὐ μὴν ἰδίᾳ γε ἀλλὰ
[275d] κοινῇ τὴν ἐπιμέλειαν ἔχουσαν, καὶ προσείπομεν δὴ τότε εὐθὺς
ἀγελαιοτροφικήν ―μέμνησαι γάρ;
ΝΕ. ΣΩ. Ναί.
ΞΕ. Ταύτης τοίνυν πῃ διημαρτάνομεν. τὸν γὰρ πολιτικὸν
οὐδαμοῦ συνελάβομεν οὐδ’ ὠνομάσαμεν, ἀλλ’ ἡμᾶς ἔλαθεν κατὰ
τὴν ὀνομασίαν ἐκφυγών.
ΝΕ. ΣΩ. Πῶς;
ΞΕ. Τοῦ τὰς ἀγέλας ἑκάστας τρέφειν τοῖς μὲν ἄλλοις
που πᾶσι μέτεστι νομεῦσι, τῷ πολιτικῷ δὲ οὐ μετὸν ἐπηνέγ-
[275e] καμεν τοὔνομα, δέον τῶν κοινῶν ἐπενεγκεῖν τι σύμπασιν.
ΝΕ. ΣΩ. Ἀληθῆ λέγεις, εἴπερ ἐτύγχανέ γε ὄν.
ΞΕ. Πῶς δ’ οὐκ ἦν τό γε θεραπεύειν που πᾶσι κοινόν,
μηδὲν διορισθείσης τροφῆς μηδέ τινος ἄλλης πραγματείας;
ἀλλ’ ἤ τινα ἀγελαιοκομικὴν ἢ θεραπευτικὴν ἢ καί τινα
ἐπιμελητικὴν αὐτὴν ὀνομάσασιν ὡς κατὰ πάντων ἐξῆν περι-
καλύπτειν καὶ τὸν πολιτικὸν ἅμα τοῖς ἄλλοις, ἐπειδὴ δεῖν
τοῦτ’ ἐσήμαινεν ὁ λόγος.
***
ΝΕ. ΣΩ. Πού λοιπόν είναι αυτό το σφάλμα που έχομε κάνει και ποια είναι η σπουδαιότητά του;
ΞΕ. Σ' ένα μέρος μικρότερο και σ' άλλο πολύ σπουδαίο και πολύ μεγάλο και σοβαρότερο από τότε.
ΝΕ. ΣΩ. Πώς;
ΞΕ. Να! Όταν μας ζητούσαν να ορίσουμε βασιλιά και τον πολιτικό της τωρινής κυκλικής περιφοράς και γενέσεως και είπαμε τον από την αντίθετη περίοδο ποιμένα, που κυβερνούσε την τότε ανθρώπινη αγέλη, και μάλιστα θεό και όχι θνητό, πέσαμε σε πολύ μεγάλη πλάνη. Όταν όμως τον παρουσιάσαμε σαν άρχοντα ολόκληρης της πόλεως, χωρίς να πούμε ωρισμένως κατά ποιόν τρόπο είναι τέτοιος, τότε πάλι εκείνο που είπαμε ήταν αληθινό, δεν ήταν όμως η αλήθεια ολόκληρη και καθαρή, γι' αυτό και το τελευταίο σφάλμα μας ήταν μικρότερο από το πρώτο.
ΝΕ. ΣΩ. Αλήθεια.
ΞΕ. Πρέπει λοιπόν, καθώς φαίνεται, αφού ωρίσαμε τον τρόπο της εξουσίας που ασκεί ο πολιτικός στην πόλη, να ελπίζουμε ότι έχουμε δώσει γι' αυτόν ένα τέλειο ορισμό.
ΝΕ. ΣΩ. Είναι αλήθεια.
ΞΕ. Γι' αυτό λοιπόν παραθέσαμε και το μύθο, για να δείξουμε ότι όχι μόνο όλοι διαφιλονικούν προς τον ζητούμενον (βασιλικόν τύπον) τον τίτλον του τροφού της αγέλης, άλλα για να ιδούμε και καθαρώτερα αυτόν τον ίδιο (τον βασιλέα) που, αφού κατά το παράδειγμα των βοσκών και των βουκόλων, φροντίζει να τρέφη το ανθρώπινο ποίμνιο του, μόνος αξίζει να τιμηθή με παρόμοιο τίτλο.
ΝΕ. ΣΩ. Σωστά.
ΞΕ. Νομίζω, Σωκράτη, ότι αυτή η μορφή του θείου ποιμένα είναι ακόμη πολύ υψηλή για ένα βασιλιά και ότι οι εδώ τώρα βρισκόμενοι πολιτικοί μας μοιάζουν περισσότερο με τους υπηκόους τους κατά τη γέννηση τους και είναι σχεδόν παρόμοιοι με τα μαθήματα και την αγωγή που έχουν πάρει.
ΝΕ. ΣΩ. Χωρίς άλλο, νομίζω.
ΞΕ. Δε θα μπορούσαν να εξετασθούν από μας ούτε λιγώτερο ούτε περισσότερο, είτε έτσι είτε αλλιώς έχουν γεννηθή.
ΝΕ. ΣΩ. Πώς όχι;
ΞΕ. Ας επανέλθουμε πάλι στην πρώτη μας συζήτηση. Αυτή η τέχνη για την οποία μιλήσαμε ότι έχει στα ζώα μια δύναμη απόλυτη και φροντίζει γι' αυτά όχι ατομικά αλλά για όλα μαζί και που την καλέσαμε τότε αμέσως : τέχνη που τρέφει τις αγέλες ― το θυμάσαι;
ΝΕ. ΣΩ. Μάλιστα.
ΞΕ. Σ' αυτή λοιπόν κάπως κάναμε λάθος. Γιατί τον πολιτικό πουθενά δεν τον περιλάβαμε στην ομιλία μας ούτε διατυπώσαμε τ' όνομά του, αλλά μας ξέφυγε χωρίς να λάβουμε τα μέτρα μας τότε που πιστεύαμε πως τον ωνομάσαμε.
ΝΕ. ΣΩ. Πώς;
ΞΕ. Στο να τρέφουν τις αγέλες τους μετέχουν νομίζω όλοι οι άλλοι ποιμένες, αλλά στον πολιτικό αποδώσαμε το όνομα, αν και δεν μετέχη, ενώ θα έπρεπε να δώσουμε σε όλους συγχρόνως κάποιο από τα κοινά ονόματα.
ΝΕ. ΣΩ. Σωστά, αν τύχαινε να υπάρχη ένα.
ΞΕ. Πως δεν τους ήταν κοινή, νομίζω, σε όλους η ενέργεια να λαβαίνουν πρόνοια, ενώ δεν τη διακρίναμε ούτε σαν τροφή ούτε σαν κάποια άλλη απασχόληση; Αλλά μιλώντας για την τέχνη που ασχολείται με τις αγέλες ή τις περιποιείται ή έχει κάποιαν άλλη φροντίδα γι' αυτές, είχαμε ένα ορισμό κατάλληλο να καλύψουμε τον πολιτικό μαζί με όλους τους άλλους αντιπάλους του, επειδή ακριβώς αυτός είναι ο σκοπός της έρευνάς μας.
ΝΕ. ΣΩ. Πού λοιπόν είναι αυτό το σφάλμα που έχομε κάνει και ποια είναι η σπουδαιότητά του;
ΞΕ. Σ' ένα μέρος μικρότερο και σ' άλλο πολύ σπουδαίο και πολύ μεγάλο και σοβαρότερο από τότε.
ΝΕ. ΣΩ. Πώς;
ΞΕ. Να! Όταν μας ζητούσαν να ορίσουμε βασιλιά και τον πολιτικό της τωρινής κυκλικής περιφοράς και γενέσεως και είπαμε τον από την αντίθετη περίοδο ποιμένα, που κυβερνούσε την τότε ανθρώπινη αγέλη, και μάλιστα θεό και όχι θνητό, πέσαμε σε πολύ μεγάλη πλάνη. Όταν όμως τον παρουσιάσαμε σαν άρχοντα ολόκληρης της πόλεως, χωρίς να πούμε ωρισμένως κατά ποιόν τρόπο είναι τέτοιος, τότε πάλι εκείνο που είπαμε ήταν αληθινό, δεν ήταν όμως η αλήθεια ολόκληρη και καθαρή, γι' αυτό και το τελευταίο σφάλμα μας ήταν μικρότερο από το πρώτο.
ΝΕ. ΣΩ. Αλήθεια.
ΞΕ. Πρέπει λοιπόν, καθώς φαίνεται, αφού ωρίσαμε τον τρόπο της εξουσίας που ασκεί ο πολιτικός στην πόλη, να ελπίζουμε ότι έχουμε δώσει γι' αυτόν ένα τέλειο ορισμό.
ΝΕ. ΣΩ. Είναι αλήθεια.
ΞΕ. Γι' αυτό λοιπόν παραθέσαμε και το μύθο, για να δείξουμε ότι όχι μόνο όλοι διαφιλονικούν προς τον ζητούμενον (βασιλικόν τύπον) τον τίτλον του τροφού της αγέλης, άλλα για να ιδούμε και καθαρώτερα αυτόν τον ίδιο (τον βασιλέα) που, αφού κατά το παράδειγμα των βοσκών και των βουκόλων, φροντίζει να τρέφη το ανθρώπινο ποίμνιο του, μόνος αξίζει να τιμηθή με παρόμοιο τίτλο.
ΝΕ. ΣΩ. Σωστά.
ΞΕ. Νομίζω, Σωκράτη, ότι αυτή η μορφή του θείου ποιμένα είναι ακόμη πολύ υψηλή για ένα βασιλιά και ότι οι εδώ τώρα βρισκόμενοι πολιτικοί μας μοιάζουν περισσότερο με τους υπηκόους τους κατά τη γέννηση τους και είναι σχεδόν παρόμοιοι με τα μαθήματα και την αγωγή που έχουν πάρει.
ΝΕ. ΣΩ. Χωρίς άλλο, νομίζω.
ΞΕ. Δε θα μπορούσαν να εξετασθούν από μας ούτε λιγώτερο ούτε περισσότερο, είτε έτσι είτε αλλιώς έχουν γεννηθή.
ΝΕ. ΣΩ. Πώς όχι;
ΞΕ. Ας επανέλθουμε πάλι στην πρώτη μας συζήτηση. Αυτή η τέχνη για την οποία μιλήσαμε ότι έχει στα ζώα μια δύναμη απόλυτη και φροντίζει γι' αυτά όχι ατομικά αλλά για όλα μαζί και που την καλέσαμε τότε αμέσως : τέχνη που τρέφει τις αγέλες ― το θυμάσαι;
ΝΕ. ΣΩ. Μάλιστα.
ΞΕ. Σ' αυτή λοιπόν κάπως κάναμε λάθος. Γιατί τον πολιτικό πουθενά δεν τον περιλάβαμε στην ομιλία μας ούτε διατυπώσαμε τ' όνομά του, αλλά μας ξέφυγε χωρίς να λάβουμε τα μέτρα μας τότε που πιστεύαμε πως τον ωνομάσαμε.
ΝΕ. ΣΩ. Πώς;
ΞΕ. Στο να τρέφουν τις αγέλες τους μετέχουν νομίζω όλοι οι άλλοι ποιμένες, αλλά στον πολιτικό αποδώσαμε το όνομα, αν και δεν μετέχη, ενώ θα έπρεπε να δώσουμε σε όλους συγχρόνως κάποιο από τα κοινά ονόματα.
ΝΕ. ΣΩ. Σωστά, αν τύχαινε να υπάρχη ένα.
ΞΕ. Πως δεν τους ήταν κοινή, νομίζω, σε όλους η ενέργεια να λαβαίνουν πρόνοια, ενώ δεν τη διακρίναμε ούτε σαν τροφή ούτε σαν κάποια άλλη απασχόληση; Αλλά μιλώντας για την τέχνη που ασχολείται με τις αγέλες ή τις περιποιείται ή έχει κάποιαν άλλη φροντίδα γι' αυτές, είχαμε ένα ορισμό κατάλληλο να καλύψουμε τον πολιτικό μαζί με όλους τους άλλους αντιπάλους του, επειδή ακριβώς αυτός είναι ο σκοπός της έρευνάς μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου