ΙΣΟΚΡ 8.17–27
(ΙΣΟΚΡ 8. Πίστις: §17–144) Τα πλεονεκτήματα από την επικράτηση της ειρήνης
[17] Ἢν μὲν οὖν ἐνταῦθα καταλίπω τὸν λόγον, οἶδ’ ὅτι
δόξω τὴν πόλιν ἐλαττοῦν, εἰ Θηβαῖοι μὲν ἕξουσιν Θεσπιὰς
καὶ Πλαταιὰς καὶ τὰς ἄλλας πόλεις ἃς παρὰ τοὺς ὅρκους
κατειλήφασιν, ἡμεῖς δ’ ἔξιμεν μηδεμιᾶς ἀνάγκης οὔσης ἐξ
ὧν τυγχάνομεν ἔχοντες· ἢν δὲ διὰ τέλους ἀκούσητέ μου
προσέχοντες τὸν νοῦν, οἶμαι πάντας ὑμᾶς καταγνώσεσθαι
πολλὴν ἄνοιαν καὶ μανίαν τῶν τὴν ἀδικίαν πλεονεξίαν εἶναι
νομιζόντων καὶ τῶν τὰς ἀλλοτρίας πόλεις βίᾳ κατεχόντων
καὶ μὴ λογιζομένων τὰς συμφορὰς τὰς ἐκ τῶν τοιούτων
ἔργων γιγνομένας.
[18] Ταῦτα μὲν οὖν διὰ παντὸς τοῦ λόγου πειρασό-
μεθα διδάσκειν ὑμᾶς, περὶ δὲ τῆς εἰρήνης πρῶτον
διαλεχθῶμεν, καὶ σκεψώμεθα τί ἂν ἐν τῷ παρόντι
γενέσθαι βουληθεῖμεν ἡμῖν. ἢν γὰρ ταῦτα καλῶς ὁρισώ-
μεθα καὶ νοῦν ἐχόντως, πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἀποβλέ-
ποντες ἄμεινον βουλευσόμεθα καὶ περὶ τῶν ἄλλων.
[19] ἆρ’ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, εἰ τήν τε πόλιν
ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι
γιγνοίμεθα καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν καὶ
παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι
τούτων ὑπαρξάντων τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν.
ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων
ἀπεστέρηκεν· καὶ γὰρ πενεστέρους πεποίηκε, καὶ πολλοὺς
κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασε, καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας
διαβέβληκε, καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς.
[20] ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα καὶ τοιούτους ἡμᾶς
αὐτοὺς παράσχωμεν οἵους αἱ κοιναὶ συνθῆκαι προστάτ-
τουσι, μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν,
ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς, εἰς
ἣν νῦν πρὸς ἀλλήλους καθέσταμεν, καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν
ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν, ἀναπεπαυμένοι μὲν
τῶν εἰσφορῶν καὶ τῶν τριηραρχιῶν καὶ τῶν ἄλλων τῶν
περὶ τὸν πόλεμον λειτουργιῶν, ἀδεῶς δὲ γεωργοῦντες
καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις
ἐπιχειροῦντες αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν.
[21] ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσό-
δους λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ
ξένων καὶ μετοίκων ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν.
Τὸ δὲ μέγιστον, συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους,
οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους, οὐδ’ ἐν ταῖς μὲν
ἀσφαλείαις διὰ τὴν δύναμιν ἡμᾶς ὑποδεχομένους, ἐν δὲ
τοῖς κινδύνοις ἀποστησομένους, ἀλλ’ οὕτω διακειμένους
ὥσπερ χρὴ τοὺς ὡς ἀληθῶς συμμάχους καὶ φίλους ὄντας.
[22] Πρὸς δὲ τούτοις, ἃ νῦν ἀπολαβεῖν οὐ δυνάμεθα διὰ
πολέμου καὶ πολλῆς δαπάνης, ταῦτα διὰ πρεσβείας ῥᾳδίως
κομιούμεθα. μὴ γὰρ οἴεσθε μήτε Κερσοβλέπτην ὑπὲρ
Χερρονήσου μήτε Φίλιππον ὑπὲρ Ἀμφιπόλεως πολεμήσειν,
ὅταν ἴδωσιν ἡμᾶς μηδενὸς τῶν ἀλλοτρίων ἐφιεμένους.
νῦν μὲν γὰρ εἰκότως φοβοῦνται γείτονα ποιήσασθαι τὴν
πόλιν ταῖς αὑτῶν δυναστείαις, [23] ὁρῶσιν γὰρ ἡμᾶς
οὐ στέργοντας ἐφ’ οἷς ἂν ἔχωμεν, ἀλλ’ ἀεὶ τοῦ πλείονος
ὀρεγομένους· ἢν δὲ μεταβαλώμεθα τὸν τρόπον καὶ δόξαν
βελτίω λάβωμεν, οὐ μόνον ἀποστήσονται τῆς ἡμετέρας,
ἀλλὰ καὶ τῆς αὑτῶν προσδώσουσι· λυσιτελεῖ γὰρ αὐτοῖς
θεραπεύουσιν τὴν δύναμιν τὴν τῆς πόλεως ἀσφαλῶς
ἔχειν τὰς αὑτῶν βασιλείας.
[24] Καὶ μὲν δὴ καὶ τῆς Θρᾴκης ἡμῖν ἐξέσται
τοσαύτην ἀποτεμέσθαι χώραν ὥστε μὴ μόνον
αὐτοὺς ἄφθονον ἔχειν, ἀλλὰ καὶ τοῖς δεομένοις
τῶν Ἑλλήνων καὶ δι’ ἀπορίαν πλανωμένοις ἱκανὸν
δύνασθαι βίον παρασχεῖν. ὅπου γὰρ Ἀθηνόδωρος
καὶ Καλλίστρατος, ὁ μὲν ἰδιώτης ὢν, ὁ δὲ φυγὰς, οἰκίσαι
πόλεις οἷοί τε γεγόνασιν, ἦ που βουληθέντες ἡμεῖς
πολλοὺς ἂν τόπους τοιούτους κατασχεῖν δυνηθεῖμεν.
χρὴ δὲ τοὺς πρωτεύειν ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἀξιοῦντας
τοιούτων ἔργων ἡγεμόνας γίγνεσθαι πολὺ μᾶλλον ἢ πολέ-
μου καὶ στρατοπέδων ξενικῶν, ὧν νῦν ἐπιθυμοῦντες ἡμεῖς
τυγχάνομεν.
[25] Περὶ μὲν οὖν ὧν οἱ πρέσβεις ἐπαγγέλλονται, καὶ
ταῦθ’ ἱκανά, καὶ πόλλ’ ἂν ἴσως τις προσθείη τούτοις·
ἡγοῦμαι δὲ δεῖν ἡμᾶς οὐ μόνον ψηφισαμένους τὴν
εἰρήνην ἐκ τῆς ἐκκλησίας ἀπελθεῖν, ἀλλὰ καὶ βουλευσα-
μένους ὅπως ἄξομεν αὐτήν, καὶ μὴ ποιήσομεν ὅπερ
εἰώθαμεν, ὀλίγον χρόνον διαλιπόντες πάλιν εἰς τὰς αὐτὰς
καταστησόμεθα ταραχάς, μηδ’ ἀναβολὴν ἀλλ’ ἀπαλλαγὴν
εὑρήσομέν τινα τῶν κακῶν τῶν παρόντων. [26] οὐδὲν
δὲ τούτων οἷόν τ’ ἐστὶ γενέσθαι πρότερον, πρὶν ἂν
πεισθῆτε τὴν μὲν ἡσυχίαν ὠφελιμωτέραν καὶ κερδαλεωτέ-
ραν εἶναι τῆς πολυπραγμοσύνης, τὴν δὲ δικαιοσύνην τῆς
ἀδικίας, τὴν δὲ τῶν ἰδίων ἐπιμέλειαν τῆς τῶν ἀλλοτρίων
ἐπιθυμίας.
Περὶ ὧν οὐδεὶς πώποτε τῶν ῥητόρων εἰπεῖν
ἐν ὑμῖν ἐτόλμησεν· ἐγὼ δὲ περὶ αὐτῶν τούτων τοὺς
πλείστους τῶν λόγων μέλλω ποιεῖσθαι πρὸς ὑμᾶς· ὁρῶ
γὰρ τὴν εὐδαιμονίαν ἐν τούτοις ἐνοῦσαν, ἀλλ’ οὐκ ἐν οἷς
νῦν τυγχάνομεν πράττοντες. [27] ἀνάγκη δὲ τὸν ἔξω
τῶν εἰθισμένων ἐπιχειροῦντα δημηγορεῖν καὶ τὰς ὑμετέρας
γνώμας μεταστῆσαι βουλόμενον πολλῶν πραγμάτων ἅψασ-
θαι καὶ διὰ μακροτέρων τοὺς λόγους ποιήσασθαι, καὶ
τὰ μὲν ἀναμνῆσαι, τῶν δὲ κατηγορῆσαι, τὰ δ’ ἐπαινέσαι,
περὶ δὲ τῶν συμβουλεῦσαι· μόλις γὰρ ἄν τις ὑμᾶς ἐξ
ἁπάντων τούτων ἐπὶ τὸ βέλτιον φρονῆσαι δυνηθείη προ-
αγαγεῖν.
[17] Ἢν μὲν οὖν ἐνταῦθα καταλίπω τὸν λόγον, οἶδ’ ὅτι
δόξω τὴν πόλιν ἐλαττοῦν, εἰ Θηβαῖοι μὲν ἕξουσιν Θεσπιὰς
καὶ Πλαταιὰς καὶ τὰς ἄλλας πόλεις ἃς παρὰ τοὺς ὅρκους
κατειλήφασιν, ἡμεῖς δ’ ἔξιμεν μηδεμιᾶς ἀνάγκης οὔσης ἐξ
ὧν τυγχάνομεν ἔχοντες· ἢν δὲ διὰ τέλους ἀκούσητέ μου
προσέχοντες τὸν νοῦν, οἶμαι πάντας ὑμᾶς καταγνώσεσθαι
πολλὴν ἄνοιαν καὶ μανίαν τῶν τὴν ἀδικίαν πλεονεξίαν εἶναι
νομιζόντων καὶ τῶν τὰς ἀλλοτρίας πόλεις βίᾳ κατεχόντων
καὶ μὴ λογιζομένων τὰς συμφορὰς τὰς ἐκ τῶν τοιούτων
ἔργων γιγνομένας.
[18] Ταῦτα μὲν οὖν διὰ παντὸς τοῦ λόγου πειρασό-
μεθα διδάσκειν ὑμᾶς, περὶ δὲ τῆς εἰρήνης πρῶτον
διαλεχθῶμεν, καὶ σκεψώμεθα τί ἂν ἐν τῷ παρόντι
γενέσθαι βουληθεῖμεν ἡμῖν. ἢν γὰρ ταῦτα καλῶς ὁρισώ-
μεθα καὶ νοῦν ἐχόντως, πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἀποβλέ-
ποντες ἄμεινον βουλευσόμεθα καὶ περὶ τῶν ἄλλων.
[19] ἆρ’ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, εἰ τήν τε πόλιν
ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι
γιγνοίμεθα καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν καὶ
παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι
τούτων ὑπαρξάντων τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν.
ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων
ἀπεστέρηκεν· καὶ γὰρ πενεστέρους πεποίηκε, καὶ πολλοὺς
κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασε, καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας
διαβέβληκε, καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς.
[20] ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα καὶ τοιούτους ἡμᾶς
αὐτοὺς παράσχωμεν οἵους αἱ κοιναὶ συνθῆκαι προστάτ-
τουσι, μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν,
ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς, εἰς
ἣν νῦν πρὸς ἀλλήλους καθέσταμεν, καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν
ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν, ἀναπεπαυμένοι μὲν
τῶν εἰσφορῶν καὶ τῶν τριηραρχιῶν καὶ τῶν ἄλλων τῶν
περὶ τὸν πόλεμον λειτουργιῶν, ἀδεῶς δὲ γεωργοῦντες
καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις
ἐπιχειροῦντες αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν.
[21] ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσό-
δους λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ
ξένων καὶ μετοίκων ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν.
Τὸ δὲ μέγιστον, συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους,
οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους, οὐδ’ ἐν ταῖς μὲν
ἀσφαλείαις διὰ τὴν δύναμιν ἡμᾶς ὑποδεχομένους, ἐν δὲ
τοῖς κινδύνοις ἀποστησομένους, ἀλλ’ οὕτω διακειμένους
ὥσπερ χρὴ τοὺς ὡς ἀληθῶς συμμάχους καὶ φίλους ὄντας.
[22] Πρὸς δὲ τούτοις, ἃ νῦν ἀπολαβεῖν οὐ δυνάμεθα διὰ
πολέμου καὶ πολλῆς δαπάνης, ταῦτα διὰ πρεσβείας ῥᾳδίως
κομιούμεθα. μὴ γὰρ οἴεσθε μήτε Κερσοβλέπτην ὑπὲρ
Χερρονήσου μήτε Φίλιππον ὑπὲρ Ἀμφιπόλεως πολεμήσειν,
ὅταν ἴδωσιν ἡμᾶς μηδενὸς τῶν ἀλλοτρίων ἐφιεμένους.
νῦν μὲν γὰρ εἰκότως φοβοῦνται γείτονα ποιήσασθαι τὴν
πόλιν ταῖς αὑτῶν δυναστείαις, [23] ὁρῶσιν γὰρ ἡμᾶς
οὐ στέργοντας ἐφ’ οἷς ἂν ἔχωμεν, ἀλλ’ ἀεὶ τοῦ πλείονος
ὀρεγομένους· ἢν δὲ μεταβαλώμεθα τὸν τρόπον καὶ δόξαν
βελτίω λάβωμεν, οὐ μόνον ἀποστήσονται τῆς ἡμετέρας,
ἀλλὰ καὶ τῆς αὑτῶν προσδώσουσι· λυσιτελεῖ γὰρ αὐτοῖς
θεραπεύουσιν τὴν δύναμιν τὴν τῆς πόλεως ἀσφαλῶς
ἔχειν τὰς αὑτῶν βασιλείας.
[24] Καὶ μὲν δὴ καὶ τῆς Θρᾴκης ἡμῖν ἐξέσται
τοσαύτην ἀποτεμέσθαι χώραν ὥστε μὴ μόνον
αὐτοὺς ἄφθονον ἔχειν, ἀλλὰ καὶ τοῖς δεομένοις
τῶν Ἑλλήνων καὶ δι’ ἀπορίαν πλανωμένοις ἱκανὸν
δύνασθαι βίον παρασχεῖν. ὅπου γὰρ Ἀθηνόδωρος
καὶ Καλλίστρατος, ὁ μὲν ἰδιώτης ὢν, ὁ δὲ φυγὰς, οἰκίσαι
πόλεις οἷοί τε γεγόνασιν, ἦ που βουληθέντες ἡμεῖς
πολλοὺς ἂν τόπους τοιούτους κατασχεῖν δυνηθεῖμεν.
χρὴ δὲ τοὺς πρωτεύειν ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἀξιοῦντας
τοιούτων ἔργων ἡγεμόνας γίγνεσθαι πολὺ μᾶλλον ἢ πολέ-
μου καὶ στρατοπέδων ξενικῶν, ὧν νῦν ἐπιθυμοῦντες ἡμεῖς
τυγχάνομεν.
[25] Περὶ μὲν οὖν ὧν οἱ πρέσβεις ἐπαγγέλλονται, καὶ
ταῦθ’ ἱκανά, καὶ πόλλ’ ἂν ἴσως τις προσθείη τούτοις·
ἡγοῦμαι δὲ δεῖν ἡμᾶς οὐ μόνον ψηφισαμένους τὴν
εἰρήνην ἐκ τῆς ἐκκλησίας ἀπελθεῖν, ἀλλὰ καὶ βουλευσα-
μένους ὅπως ἄξομεν αὐτήν, καὶ μὴ ποιήσομεν ὅπερ
εἰώθαμεν, ὀλίγον χρόνον διαλιπόντες πάλιν εἰς τὰς αὐτὰς
καταστησόμεθα ταραχάς, μηδ’ ἀναβολὴν ἀλλ’ ἀπαλλαγὴν
εὑρήσομέν τινα τῶν κακῶν τῶν παρόντων. [26] οὐδὲν
δὲ τούτων οἷόν τ’ ἐστὶ γενέσθαι πρότερον, πρὶν ἂν
πεισθῆτε τὴν μὲν ἡσυχίαν ὠφελιμωτέραν καὶ κερδαλεωτέ-
ραν εἶναι τῆς πολυπραγμοσύνης, τὴν δὲ δικαιοσύνην τῆς
ἀδικίας, τὴν δὲ τῶν ἰδίων ἐπιμέλειαν τῆς τῶν ἀλλοτρίων
ἐπιθυμίας.
Περὶ ὧν οὐδεὶς πώποτε τῶν ῥητόρων εἰπεῖν
ἐν ὑμῖν ἐτόλμησεν· ἐγὼ δὲ περὶ αὐτῶν τούτων τοὺς
πλείστους τῶν λόγων μέλλω ποιεῖσθαι πρὸς ὑμᾶς· ὁρῶ
γὰρ τὴν εὐδαιμονίαν ἐν τούτοις ἐνοῦσαν, ἀλλ’ οὐκ ἐν οἷς
νῦν τυγχάνομεν πράττοντες. [27] ἀνάγκη δὲ τὸν ἔξω
τῶν εἰθισμένων ἐπιχειροῦντα δημηγορεῖν καὶ τὰς ὑμετέρας
γνώμας μεταστῆσαι βουλόμενον πολλῶν πραγμάτων ἅψασ-
θαι καὶ διὰ μακροτέρων τοὺς λόγους ποιήσασθαι, καὶ
τὰ μὲν ἀναμνῆσαι, τῶν δὲ κατηγορῆσαι, τὰ δ’ ἐπαινέσαι,
περὶ δὲ τῶν συμβουλεῦσαι· μόλις γὰρ ἄν τις ὑμᾶς ἐξ
ἁπάντων τούτων ἐπὶ τὸ βέλτιον φρονῆσαι δυνηθείη προ-
αγαγεῖν.
***
Βέβαια, αν σταματήσω σ' αυτό το σημείο το λόγο μου, ξέρω πως θα φανώ ότι μειώνω την πόλη μας, μια που οι Θηβαίοι από τη μια μεριά θα εξακολουθούν να κατέχουν τις Θεσπιές και τις Πλαταιές και τις άλλες πόλεις που παρά τις ένορκες συνθήκες έχουν καταλάβει, ενώ εμείς, χωρίς να υπάρχει καμιά ανάγκη, θα εγκαταλείψουμε τις πόλεις που συμβαίνει να κατέχουμε. Αν όμως μ' ακούσετε με προσοχή ως το τέλος, πιστεύω πως όλοι σας θα καταλογίσετε πολλήν ανοησία και παραφροσύνη σε κείνους που θεωρούν πως η αδικία είναι πλεονέκτημα και σε κείνους που κατέχουν με τη βία ξένες πόλεις και που δεν υπολογίζουν τις συμφορές που προέρχονται από τέτοιες πράξεις.
Γι' αυτά λοιπόν τα θέματα θα προσπαθήσω με όλο το λόγο μου να σας διαφωτίσω. Και πρώτα ας συζητήσουμε για την ειρήνη και ας σκεφτούμε τι θα κάνουμε στην παρούσα περίσταση. Γιατί αν αυτό το θέμα το αντιμετωπίσουμε σωστά και με φρόνηση (έξυπνα), με αυτό πια σαν βάση θα σκεφτούμε καλύτερα και για τα άλλα. Θα μας είναι άραγε αρκετό, αν και την ασφάλεια της πόλης μας κατοχυρώσουμε και εξασφαλίσουμε μια ζωή ανετώτερη και είμαστε μεταξύ μας αγαπημένοι και έχουμε την υπόληψη των Ελλήνων; Εγώ βέβαια φρονώ πως αν γίνουν αυτά, η πόλη μας θα' ναι απόλυτα ευτυχισμένη. Ο πόλεμος λοιπόν μας στέρησε όλα όσα ανέφερα πιο πριν, γιατί και πιο φτωχούς μας έκανε και μας ανάγκασε να υπομείνουμε πολλούς κινδύνους και μας έχει διαβάλει στα μάτια των Ελλήνων και μας έχει ταλαιπωρήσει με κάθε τρόπο. Αν όμως κάνουμε την ειρήνη και συμπεριφερθούμε όπως ορίζουν οι κοινές συνθήκες, από τη μια θα κατοικούμε την πόλη μας με πολλήν ασφάλεια, αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους και τη διχόνοια, στην οποία τώρα έχουμε περιέλθει, κι από την άλλη κάθε μέρα θα γινόμαστε πιο εύποροι, απαλλαγμένοι πια απ' τις εισφορές και τις τριηραρχίες και τις άλλες λειτουργίες που επιβάλλονται λόγω του πολέμου και ασχολούμενοι χωρίς φόβο με την καλλιέργεια της γης και τη ναυτιλία και τις άλλες εργασίες, που τώρα έχουν εκλείψει εξαιτίας του πολέμου. Ακόμη θα δούμε την πόλη να έχει διπλάσια έσοδα από όσα έχει σήμερα και να 'ναι γεμάτη από εμπόρους και ξένους και μετοίκους, απ' τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί.
Και το σπουδαιότερο, θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους, όχι με τη βία αλλά με την πειθώ και θα μας υποδέχονται όταν είμαστε ασφαλείς χάρη στη δύναμή μας, αλλά τέτοια θα είναι τα αισθήματα και η συμπεριφορά τους, όπως πρέπει να συμπεριφέρονται οι πραγματικοί σύμμαχοι και φίλοι.
Επιπλέον, όσα τώρα δεν μπορούμε να πάρουμε πίσω με πόλεμο και μεγάλη δαπάνη, θα τα εξασφαλίσουμε εύκολα με πρέσβεις. Γιατί μη νομίζετε πως ο Κερσοβλέπτης θα πολεμήσει για τη Χερσόνησο και ο Φίλιππος για την Αμφίπολη, όταν δουν πως εμείς δεν επιθυμούμε τίποτε από τα ξένα (από τις κτήσεις των άλλων λαών). Τώρα βέβαια δικαιολογημένα φοβούνται να κάνουν την πόλη μας γείτονα της δικής τους επικράτειας, γιατί μας βλέπουν πως δεν είμαστε ευχαριστημένοι με όσα έχουμε αλλά συνέχεια επιθυμούμε περισσότερα, ενώ αν αλλάξουμε συμπεριφορά και αποχτήσουμε καλύτερη υπόληψη, όχι μόνο θα αποσυρθούν από τις κτήσεις τους, αλλά θα μας δώσουν και μέρος από τη χώρα τους, γιατί θα 'χουν συμφέρον, περιποιούμενοι τη δύναμη της πόλης μας, με ασφάλεια να κατέχουν το βασίλειό τους.
Και βέβαια θα μπορέσουμε να χωρίσουμε από τη Θράκη ένα τμήμα αρκετό, ώστε όχι μόνο να έχουμε οι ίδιοι άφθονο πόρο ζωής αλλά και να μπορούμε να παράσχουμε ικανοποιητικούς πόρους ζωής σε όσους Έλληνες έχουν ανάγκη και από τη στέρηση περιπλανιούνται εδώ και κει. Γιατί, αφού ο Αθηνόδωρος και ο Καλλίστρατος, ο πρώτος απλός πολίτης και ο δεύτερος εξόριστος, στάθηκαν ικανοί να ιδρύσουν πόλεις, ασφαλώς εμείς αν το θελήσουμε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τέτοιους τόπους. Και όσοι έχουν την αξίωση να είναι οι πρώτοι ανάμεσα στους Έλληνες οφείλουν να γίνονται ηγέτες τέτοιων έργων περισσότερο παρά αρχηγοί πολέμων και μισθοφορικών στρατευμάτων, τα οποία τώρα εμείς επιθυμούμε.
Για όσα λοιπόν οι πρέσβεις υπόσχονται και αυτά είναι αρκετά και πολλά άλλα ίσως θα μπορούσε κανείς να προσθέσει· φρονώ όμως πως εμείς δεν πρέπει απλώς να ψηφίσουμε την ειρήνη και να φύγουμε από την εκκλησία του δήμου, αλλά επιπλέον να σκεφτούμε πώς θα διατηρήσουμε την ειρήνη και δεν θα κάνουμε εκείνο που συνήθως κάνουμε, δηλαδή ύστερα από ένα μικρό διάλειμμα να περιπέσουμε πάλι στις ίδιες ταραχές, αλλά πώς θα βρούμε όχι αναβολή αλλά έναν τρόπο να απαλλαγούμε απ' τις σημερινές δυστυχίες μας. Τίποτε όμως από αυτά δεν μπορεί να γίνει, προτού πεισθήτε ότι η ησυχία είναι περισσότερο ωφέλιμη και περισσότερο επικερδής από την πολυπραγμοσύνη, η δικαιοσύνη από την αδικία και η φροντίδα για τα δικά μας από την επιθυμία των ξένων πραγμάτων.
Γι' αυτά όμως τα θέματα κανείς ποτέ από τους ρήτορες δεν τόλμησε να μιλήσει μπροστά σας· αντίθετα, εγώ γι' αυτά τα ζητήματα σκοπεύω να αφιερώσω το μεγαλύτερο μέρος του λόγου μου προς σας, γιατί βλέπω πως η ευτυχία εξαρτάται από αυτά και όχι από εκείνα με τα οποία τώρα ασχολούμαστε. Κατ' ανάγκη όμως εκείνος που επιχειρεί να μιλήσει στο λαό για θέματα όχι συνηθισμένα και που θέλει να αλλάξει τις γνώμες σας θα θίξει πολλά ζητήματα και θα μιλήσει εκτενέστερα, άλλα θυμίζοντας, κατακρίνοντας άλλα και γι' άλλα συμβουλεύοντας· γιατί με όλα αυτά δύσκολα θα μπορέσει να σας κάνει να σκεφθείτε καλύτερα.
Βέβαια, αν σταματήσω σ' αυτό το σημείο το λόγο μου, ξέρω πως θα φανώ ότι μειώνω την πόλη μας, μια που οι Θηβαίοι από τη μια μεριά θα εξακολουθούν να κατέχουν τις Θεσπιές και τις Πλαταιές και τις άλλες πόλεις που παρά τις ένορκες συνθήκες έχουν καταλάβει, ενώ εμείς, χωρίς να υπάρχει καμιά ανάγκη, θα εγκαταλείψουμε τις πόλεις που συμβαίνει να κατέχουμε. Αν όμως μ' ακούσετε με προσοχή ως το τέλος, πιστεύω πως όλοι σας θα καταλογίσετε πολλήν ανοησία και παραφροσύνη σε κείνους που θεωρούν πως η αδικία είναι πλεονέκτημα και σε κείνους που κατέχουν με τη βία ξένες πόλεις και που δεν υπολογίζουν τις συμφορές που προέρχονται από τέτοιες πράξεις.
Γι' αυτά λοιπόν τα θέματα θα προσπαθήσω με όλο το λόγο μου να σας διαφωτίσω. Και πρώτα ας συζητήσουμε για την ειρήνη και ας σκεφτούμε τι θα κάνουμε στην παρούσα περίσταση. Γιατί αν αυτό το θέμα το αντιμετωπίσουμε σωστά και με φρόνηση (έξυπνα), με αυτό πια σαν βάση θα σκεφτούμε καλύτερα και για τα άλλα. Θα μας είναι άραγε αρκετό, αν και την ασφάλεια της πόλης μας κατοχυρώσουμε και εξασφαλίσουμε μια ζωή ανετώτερη και είμαστε μεταξύ μας αγαπημένοι και έχουμε την υπόληψη των Ελλήνων; Εγώ βέβαια φρονώ πως αν γίνουν αυτά, η πόλη μας θα' ναι απόλυτα ευτυχισμένη. Ο πόλεμος λοιπόν μας στέρησε όλα όσα ανέφερα πιο πριν, γιατί και πιο φτωχούς μας έκανε και μας ανάγκασε να υπομείνουμε πολλούς κινδύνους και μας έχει διαβάλει στα μάτια των Ελλήνων και μας έχει ταλαιπωρήσει με κάθε τρόπο. Αν όμως κάνουμε την ειρήνη και συμπεριφερθούμε όπως ορίζουν οι κοινές συνθήκες, από τη μια θα κατοικούμε την πόλη μας με πολλήν ασφάλεια, αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους και τη διχόνοια, στην οποία τώρα έχουμε περιέλθει, κι από την άλλη κάθε μέρα θα γινόμαστε πιο εύποροι, απαλλαγμένοι πια απ' τις εισφορές και τις τριηραρχίες και τις άλλες λειτουργίες που επιβάλλονται λόγω του πολέμου και ασχολούμενοι χωρίς φόβο με την καλλιέργεια της γης και τη ναυτιλία και τις άλλες εργασίες, που τώρα έχουν εκλείψει εξαιτίας του πολέμου. Ακόμη θα δούμε την πόλη να έχει διπλάσια έσοδα από όσα έχει σήμερα και να 'ναι γεμάτη από εμπόρους και ξένους και μετοίκους, απ' τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί.
Και το σπουδαιότερο, θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους, όχι με τη βία αλλά με την πειθώ και θα μας υποδέχονται όταν είμαστε ασφαλείς χάρη στη δύναμή μας, αλλά τέτοια θα είναι τα αισθήματα και η συμπεριφορά τους, όπως πρέπει να συμπεριφέρονται οι πραγματικοί σύμμαχοι και φίλοι.
Επιπλέον, όσα τώρα δεν μπορούμε να πάρουμε πίσω με πόλεμο και μεγάλη δαπάνη, θα τα εξασφαλίσουμε εύκολα με πρέσβεις. Γιατί μη νομίζετε πως ο Κερσοβλέπτης θα πολεμήσει για τη Χερσόνησο και ο Φίλιππος για την Αμφίπολη, όταν δουν πως εμείς δεν επιθυμούμε τίποτε από τα ξένα (από τις κτήσεις των άλλων λαών). Τώρα βέβαια δικαιολογημένα φοβούνται να κάνουν την πόλη μας γείτονα της δικής τους επικράτειας, γιατί μας βλέπουν πως δεν είμαστε ευχαριστημένοι με όσα έχουμε αλλά συνέχεια επιθυμούμε περισσότερα, ενώ αν αλλάξουμε συμπεριφορά και αποχτήσουμε καλύτερη υπόληψη, όχι μόνο θα αποσυρθούν από τις κτήσεις τους, αλλά θα μας δώσουν και μέρος από τη χώρα τους, γιατί θα 'χουν συμφέρον, περιποιούμενοι τη δύναμη της πόλης μας, με ασφάλεια να κατέχουν το βασίλειό τους.
Και βέβαια θα μπορέσουμε να χωρίσουμε από τη Θράκη ένα τμήμα αρκετό, ώστε όχι μόνο να έχουμε οι ίδιοι άφθονο πόρο ζωής αλλά και να μπορούμε να παράσχουμε ικανοποιητικούς πόρους ζωής σε όσους Έλληνες έχουν ανάγκη και από τη στέρηση περιπλανιούνται εδώ και κει. Γιατί, αφού ο Αθηνόδωρος και ο Καλλίστρατος, ο πρώτος απλός πολίτης και ο δεύτερος εξόριστος, στάθηκαν ικανοί να ιδρύσουν πόλεις, ασφαλώς εμείς αν το θελήσουμε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τέτοιους τόπους. Και όσοι έχουν την αξίωση να είναι οι πρώτοι ανάμεσα στους Έλληνες οφείλουν να γίνονται ηγέτες τέτοιων έργων περισσότερο παρά αρχηγοί πολέμων και μισθοφορικών στρατευμάτων, τα οποία τώρα εμείς επιθυμούμε.
Για όσα λοιπόν οι πρέσβεις υπόσχονται και αυτά είναι αρκετά και πολλά άλλα ίσως θα μπορούσε κανείς να προσθέσει· φρονώ όμως πως εμείς δεν πρέπει απλώς να ψηφίσουμε την ειρήνη και να φύγουμε από την εκκλησία του δήμου, αλλά επιπλέον να σκεφτούμε πώς θα διατηρήσουμε την ειρήνη και δεν θα κάνουμε εκείνο που συνήθως κάνουμε, δηλαδή ύστερα από ένα μικρό διάλειμμα να περιπέσουμε πάλι στις ίδιες ταραχές, αλλά πώς θα βρούμε όχι αναβολή αλλά έναν τρόπο να απαλλαγούμε απ' τις σημερινές δυστυχίες μας. Τίποτε όμως από αυτά δεν μπορεί να γίνει, προτού πεισθήτε ότι η ησυχία είναι περισσότερο ωφέλιμη και περισσότερο επικερδής από την πολυπραγμοσύνη, η δικαιοσύνη από την αδικία και η φροντίδα για τα δικά μας από την επιθυμία των ξένων πραγμάτων.
Γι' αυτά όμως τα θέματα κανείς ποτέ από τους ρήτορες δεν τόλμησε να μιλήσει μπροστά σας· αντίθετα, εγώ γι' αυτά τα ζητήματα σκοπεύω να αφιερώσω το μεγαλύτερο μέρος του λόγου μου προς σας, γιατί βλέπω πως η ευτυχία εξαρτάται από αυτά και όχι από εκείνα με τα οποία τώρα ασχολούμαστε. Κατ' ανάγκη όμως εκείνος που επιχειρεί να μιλήσει στο λαό για θέματα όχι συνηθισμένα και που θέλει να αλλάξει τις γνώμες σας θα θίξει πολλά ζητήματα και θα μιλήσει εκτενέστερα, άλλα θυμίζοντας, κατακρίνοντας άλλα και γι' άλλα συμβουλεύοντας· γιατί με όλα αυτά δύσκολα θα μπορέσει να σας κάνει να σκεφθείτε καλύτερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου