Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΘΟΥΚ 5.84.1–5.86.1

Η αρχή του διαλόγου Αθηναίων–Μηλίων

Η διαφορά Άργους–Επιδαύρου παρέσυρε τη Σπάρτη και την Αθήνα σε νέα σύγκρουση: στη μάχη της Μαντινείας (418 π.Χ.) οι Σπαρτιάτες νίκησαν τους συνασπισμένους Αργείους, Ηλείους, Μαντινείς και Αθηναίους. Η συμμαχία των τελευταίων διαλύθηκε και η Σπάρτη έκλεισε συμμαχία με το Άργος, ενώ επέβαλε ολιγαρχικό πολίτευμα στην πόλη. Ωστόσο, το επόμενο έτος οι Αργείοι δημοκρατικοί ανέκτησαν την εξουσία, τιμώρησαν τους ολιγαρχικούς και έκλεισαν νέα συμμαχία με την Αθήνα.

[5.84.1] Τοῦ δ’ ἐπιγιγνομένου θέρους Ἀλκιβιάδης τε πλεύσας ἐς
Ἄργος ναυσὶν εἴκοσιν Ἀργείων τοὺς δοκοῦντας ἔτι ὑπόπτους
εἶναι καὶ τὰ Λακεδαιμονίων φρονεῖν ἔλαβε τριακοσίους
ἄνδρας, καὶ κατέθεντο αὐτοὺς Ἀθηναῖοι ἐς τὰς ἐγγὺς νήσους
ὧν ἦρχον· καὶ ἐπὶ Μῆλον τὴν νῆσον Ἀθηναῖοι ἐστράτευσαν
ναυσὶν ἑαυτῶν μὲν τριάκοντα, Χίαις δὲ ἕξ, Λεσβίαιν δὲ δυοῖν,
καὶ ὁπλίταις ἑαυτῶν μὲν διακοσίοις καὶ χιλίοις καὶ τοξόταις
τριακοσίοις καὶ ἱπποτοξόταις εἴκοσι, τῶν δὲ ξυμμάχων καὶ
νησιωτῶν ὁπλίταις μάλιστα πεντακοσίοις καὶ χιλίοις. [5.84.2] οἱ δὲ
Μήλιοι Λακεδαιμονίων μέν εἰσιν ἄποικοι, τῶν δ’ Ἀθηναίων
οὐκ ἤθελον ὑπακούειν ὥσπερ οἱ ἄλλοι νησιῶται, ἀλλὰ τὸ
μὲν πρῶτον οὐδετέρων ὄντες ἡσύχαζον, ἔπειτα ὡς αὐτοὺς
ἠνάγκαζον οἱ Ἀθηναῖοι δῃοῦντες τὴν γῆν, ἐς πόλεμον
φανερὸν κατέστησαν. [5.84.3] στρατοπεδευσάμενοι οὖν ἐς τὴν γῆν
αὐτῶν τῇ παρασκευῇ ταύτῃ οἱ στρατηγοὶ Κλεομήδης τε ὁ
Λυκομήδους καὶ Τεισίας ὁ Τεισιμάχου, πρὶν ἀδικεῖν τι τῆς
γῆς, λόγους πρῶτον ποιησομένους ἔπεμψαν πρέσβεις. οὓς
οἱ Μήλιοι πρὸς μὲν τὸ πλῆθος οὐκ ἤγαγον, ἐν δὲ ταῖς
ἀρχαῖς καὶ τοῖς ὀλίγοις λέγειν ἐκέλευον περὶ ὧν ἥκουσιν.
[5.85.1] οἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων πρέσβεις ἔλεγον τοιάδε. «ἐπειδὴ οὐ
πρὸς τὸ πλῆθος οἱ λόγοι γίγνονται, ὅπως δὴ μὴ ξυνεχεῖ
ῥήσει οἱ πολλοὶ ἐπαγωγὰ καὶ ἀνέλεγκτα ἐσάπαξ ἀκούσαντες
ἡμῶν ἀπατηθῶσιν (γιγνώσκομεν γὰρ ὅτι τοῦτο φρονεῖ ἡμῶν
ἡ ἐς τοὺς ὀλίγους ἀγωγή), ὑμεῖς οἱ καθήμενοι ἔτι ἀσφαλέ-
στερον ποιήσατε. καθ’ ἕκαστον γὰρ καὶ μηδ’ ὑμεῖς ἑνὶ
λόγῳ, ἀλλὰ πρὸς τὸ μὴ δοκοῦν ἐπιτηδείως λέγεσθαι εὐθὺς
ὑπολαμβάνοντες κρίνετε. καὶ πρῶτον εἰ ἀρέσκει ὡς λέ-
γομεν εἴπατε.» [5.86.1] οἱ δὲ τῶν Μηλίων ξύνεδροι ἀπεκρίναντο
«ἡ μὲν ἐπιείκεια τοῦ διδάσκειν καθ’ ἡσυχίαν ἀλλήλους
οὐ ψέγεται, τὰ δὲ τοῦ πολέμου παρόντα ἤδη καὶ οὐ μέλ-
λοντα διαφέροντα αὐτοῦ φαίνεται. ὁρῶμεν γὰρ αὐτούς τε
κριτὰς ἥκοντας ὑμᾶς τῶν λεχθησομένων καὶ τὴν τελευτὴν
ἐξ αὐτοῦ κατὰ τὸ εἰκὸς περιγενομένοις μὲν τῷ δικαίῳ καὶ
δι’ αὐτὸ μὴ ἐνδοῦσι πόλεμον ἡμῖν φέρουσαν, πεισθεῖσι δὲ
δουλείαν.»

***

[5.84.1] To ακόλουθο καλοκαίρι αρμένισε στο Άργος ο Αλκιβιάδης με είκοσι Αθηναϊκά καράβια και συνέλαβε όσους από τους Αργείους φαίνονταν ύποπτοι πως ενεργούν ακόμα για το συμφέρον των Λακεδαιμονίων, τρακόσιους άντρες, και οι Αθηναίοι τους απίθωσαν στα κοντινά νησιά, που τα εξουσίαζαν· κ' έκαναν εκστρατεία οι Αθηναίοι στο νησί τη Μήλο με τριάντα δικά τους καράβια, έξη Χιώτικα και δυο από τη Λέσβο, και με δικούς τους βαριά αρματωμένους στρατιώτες, χίλιους διακόσιους και τρακόσιους τοξότες και είκοσι ιπποτοξότες και με στρατιώτες των συμμάχων και των νησιωτών κάπου χίλιους πεντακόσιους. [5.84.2] Οι Μήλιοι ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων και δεν εννοούσαν να γίνουν υπήκοοι των Αθηναίων όπως οι άλλοι νησιώτες, αλλά στην αρχή δεν ήταν με κανένα από τα δυο μέρη κ' έμεναν αμέτοχοι στον πόλεμο, αργότερα όμως επειδή τους εξανάγκασαν οι Αθηναίοι ρημάζοντας τα χωράφια τους, μπήκαν σε φανερή αμάχη μαζί τους. [5.84.3] Αφού έστησαν λοιπόν το στρατόπεδό τους στην ύπαιθρο της Μήλου με το στρατό που περιγράψαμε, οι Αθηναίοι στρατηγοί Κλεομήδης ο γιος του Λυκομήδη και Τεισίας ο γιος του Τεισιμάχου, πριν κάνουν καμιά ζημιά στην ύπαιθρο, έστειλαν πρέσβεις για να 'ρθουν πρώτα σε διαπραγματεύσεις, αλλά οι Μήλιοι δεν τους άφησαν να μιλήσουν στη σύναξη του λαού, μόνο τους πρόσταξαν να πουν αυτά για τα οποία ήρθαν μπροστά στις αρχές και τους ολιγαρχικούς επίσημους. [5.85.1] Οι πρέσβεις των Αθηναίων λοιπόν είπαν απάνω–κάτω τα εξής:

«Αφού δε γίνεται η συζήτηση μπροστά στο λαό για να μην ξεγελαστούν οι πολλοί ακούγοντας ένα συνεχή λόγο μας και τον βρουν ελκυστικό χωρίς να 'χουν τη δυνατότητα να τον ελέγξουν (γιατί ξέρομε πως αυτό σημαίνει το ότι μας φέρατε μόνο μπροστά στους λίγους εσάς), κάντε σεις, που κάθεστε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, κάτι ακόμα πιο σίγουρο για σας. Ας πάρομε δηλαδή ένα–ένα ζήτημα χωριστά, και ούτε σεις να βγάλετε συνεχή λόγο, αλλά σε κάθε σημείο όπου νομίζετε πως δε μιλούμε καθώς σας συμφέρει, να μας διακόπτετε και ν' αποκρίνεστε. Και πρώτα πέστε μας αν συμφωνείτε μ' αυτά».

[5.86.1] Και οι σύνεδροι των Μηλίων αποκρίθηκαν: «Δεν κατηγορούμε βέβαια την ιδέα πως είναι σωστό να διαφωτίζουμε ο ένας τον άλλον με την ησυχία μας. Αλλά η απειλή του πολέμου, που είναι κι όλας μπροστά μας, κι όχι μελλοντική, φαίνεται κάπως διαφορετική απ' αυτή τη μέθοδο. Γιατί βλέπομε πως εσείς οι ίδιοι έρχεστε τώρα να κρίνετε τα όσα θα πούμε, και πως στο τέλος, όπως είναι επόμενο, αν και θα 'χομε νικήσει κατά το δίκαιο, κ' εξ αιτίας αυτού δεν υποχωρήσομε, θα μας κάνετε πόλεμο, κι αν πάλι πειστούμε, θα μας φέρετε την υποδούλωση».