ΔΗΜ 24.68–71
Γνωρίσματα του καλού νόμου – Αποδείξεις της ακαταλληλότητας του νόμου που προτείνει ο Τιμοκράτης
Ο Διόδωρος αντιστρατεύεται σε νόμο που επιχειρεί να εισαγάγει ο Τιμοκράτης (353 π.Χ), σύμφωνα με τον οποίο οι χρεώστες του κράτους μπορούν να παραμείνουν ελεύθεροι ως την ένατη πρυτανεία του χρόνου, με την προϋπόθεση να παράσχουν εγγυήσεις για τις οφειλές τους. Σημειώνεται ότι ο νόμος ευνοούσε, ανάμεσα σε άλλους, τους φίλους τού Τιμοκράτη, Γλαυκέτη, Μελάνωπο και Ανδροτίωνα, πολιτικό αντίπαλο του Δημοσθένη (εναντίον του οποίου είχε γράψει τον Κατ' Ανδροτίωνος λόγο του, που δύο χρόνια πριν είχε εκφωνήσει επίσης ο Διόδωρος): οι τρεις τους είχαν ιδιοποιηθεί τη λεία από ένα εχθρικό πλοίο, γεγονός που τους καθιστούσε οφειλέτες προς το δημόσιο. Από την αρχή της πίστεως ο ρήτορας προσπάθησε να τονίσει ότι ο συγκεκριμένος νόμος, αν τελικά εφαρμοζόταν, θα έβλαπτε τα συμφέροντα της πολιτείας. Άλλωστε, ερχόταν να καταργήσει νόμους που δοκιμάστηκαν από τον χρόνο και αποτέλεσαν στηρίγματα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επιπλέον, κατά την πρόταση και ψήφισή του ο Τιμοκράτης δεν τήρησε τις καθιερωμένες διαδικασίες.
[68] Ὡς τοίνυν οὐδ’ ἐπιτήδειον νόμον ὑμῖν οὐδὲ συμφέροντ’
εἰσενήνοχεν, τοῦτ’ ἤδη πειράσομαι νυνὶ δεικνύειν. οἶμαι δὴ
πάντας ἂν ὑμᾶς ὁμολογῆσαι, δεῖν τὸν ὀρθῶς ἔχοντα νόμον
καὶ συνοίσειν μέλλοντα τῷ πλήθει πρῶτον μὲν ἁπλῶς καὶ
πᾶσι γνωρίμως γεγράφθαι, καὶ μὴ τῷ μὲν εἶναι ταυτὶ περὶ
αὐτοῦ νομίζειν, τῷ δὲ ταυτί. ἔπειτ’ εἶναι δυνατὰς τὰς
πράξεις ἃς δεῖ γίγνεσθαι διὰ τοῦ νόμου· εἰ γὰρ αὖ καλῶς
μὲν ἔχοι, μὴ δυνατὸν δέ τι φράζοι, εὐχῆς, οὐ νόμου διαπράτ-
τοιτ’ ἂν ἔργον. [69] πρὸς δὲ τούτοις μηδενὶ τῶν ἀδικούντων
φαίνεσθαι μηδεμίαν διδόντα ῥᾳστώνην. εἰ γὰρ δημοτικόν
τις ὑπείληφεν τὸ πράους εἶναι τοὺς νόμους, τίσιν τούτοις
προσεξεταζέτω, κἄνπερ ὀρθῶς βούληται σκοπεῖν, εὑρήσει
τοῖς κρίνεσθαι μέλλουσιν, οὐ τοῖς ἐξεληλεγμένοις· ἐν μὲν
γὰρ τοῖς ἄδηλον εἴ τις ἔστ’ ἀδίκως διαβεβλημένος, τοῖς δ’
οὐδὲ λόγος λείπεται τὸ μὴ οὐ πονηροῖς εἶναι. [70] τούτων τοίνυν
ὧν διεξελήλυθ’ ἐγὼ νῦν οὐδ’ ὁτιοῦν οὗτος ἔχων ὁ νόμος
φανήσεται, τἀναντία δ’ ἑξῆς πάντα. πολλαχόθεν μὲν οὖν ἄν
τις ἔχοι τοῦτο διδάσκειν, μάλιστα δὲ τὸν νόμον αὐτὸν ὃν
τέθηκε διεξιών. ἔστι γὰρ οὐ τὸ μὲν αὐτοῦ καλῶς κείμενον,
τὸ δ’ ἡμαρτημένον, ἀλλ’ ὅλος ἐξ ἀρχῆς, ἀπὸ τῆς πρώτης
συλλαβῆς μέχρι τῆς τελευταίας, ἐφ’ ὑμῖν κεῖται. [71] λαβὲ δ’
αὐτοῖς τὴν γραφὴν αὐτήν, καὶ μέχρι τοῦ πρώτου μέρους
ἀνάγνωθι τὸν νόμον· ῥᾷστα γὰρ οὕτως ἐγώ τε διδάξω καὶ
ὑμεῖς μαθήσεσθ’ ἃ λέγω.
***
[68] Ότι λοιπόν ούτε κατάλληλον νόμον, ούτε συμφέροντα εις σας επρότεινεν, τούτο θα προσπαθήσω τώρα να αποδείξω. Νομίζω λοιπόν ότι όλοι ηθέλετε συμφωνήσει, ότι πρέπει ο ορθώς έχων νόμος και μέλλων να ωφελήση την πόλιν να περιέχη διατάξεις απλάς και κατανοητάς από όλους, και να μη έχη ο μεν είς ταύτην την γνώμην περί αυτού, ο δε άλλος άλλην. Έπειτα πρέπει να είναι δυναταί αι πράξεις τας οποιας ούτος ορίζει· διότι, αν μεν έχη καλώς, ορίζει δε να γίνη κάτι αδύνατον, τότε η επιταγή αυτού είναι ευχή και όχι νόμος. [69] Προς τούτοις πρέπει ο νόμος να φαίνεται, ότι δεν δεικνύει ουδεμίαν αδυναμίαν απέναντι των ενόχων. Διότι αν τις νομίζη, ότι είναι δημοκρατικόν να είναι οι νόμοι πράοι, ας εξετάση συγχρόνως εις ποίους εκ τούτων πρέπει να είναι πράοι, και αν θέλη να εξετάζη ορθώς, θα εύρη ότι πρέπει να δεικνύεται πράος προς τους μέλλοντας να δικασθούν, όχι προς εκείνους, οι οποίοι έχουν κριθεί ως ένοχοι· διότι μεταξύ των πρώτων είναι άδηλον, αν θα ευρεθή κάποιος αδίκως κατηγορηθείς, διά δε τους δευτέρους δεν είναι πλέον επιτετραμμένον να ομιλώμεν περί της αθωότητός των. [70] Των προτερημάτων τούτων, τα οποία εγώ τώρα εξέθηκα, είναι φανερόν ότι ο νόμος ούτος ουδέν έχει, αλλά τουναντίον όλα τα ελαττώματα. Με πολλούς μεν λοιπόν και άλλους τρόπους δύναται τις να σας πείση περί τούτου, προ πάντων δε εξετάζων διεξοδικώς το κείμενον του νόμου του. Διότι δεν είναι το έν μεν τμήμα αυτού ορθόν, το δε άλλο εσφαλμένον, αλλ' όλος εξ αρχής, από της πρώτης συλλαβής μέχρι της τελευταίας, έχει τεθή προς βλάβην σας. [71] Πάρε, γραμματεύ, την έγγραφον καταγγελίαν μου και διάβασε εις το δικαστήριον όλον το πρώτον μέρος του νόμου. Διότι τοιουτοτρόπως, κύριοι δικασταί, και εγώ ευκόλως θα σας διαφωτίσω και σεις θα κατανοήσετε όσα λέγω.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου