Είναι έντιμο να πουλήσουμε κάτι σε κάποιον ενώ γνωρίζουμε ότι η τιμή λίγο αργότερα θα πέσει;

Προκύπτει ένα πρόβλημα στην πορεία των συναλλαγών: πόσες πληροφορίες πρέπει ο πωλητής να αποκαλύπτει στον αγοραστή;

Το ερώτημα “Είναι ηθικό να πουλήσουμε κάτι σε κάποιον ενώ γνωρίζουμε ότι η τιμή τελικά θα πέσει;” έχει τεθεί από αρχαιοτάτων χρόνων -αλλά δεν είναι τόσο εύκολο να απαντηθεί. Το ζήτημα ξεκίνησε από τη διαφωνία μεταξύ δύο στωικών φιλοσόφων, του Διογένη του Βαβυλώνιου και του μαθητή του Αντίπατρου του Ταρσέα, ο οποίος έδειξε ηθική ανωτερότητα στο θέμα των ασύμμετρων πληροφοριών και φαίνεται να ταυτίζεται με την ηθική που υποστηρίζει ο συγγραφέας. Δεν διασώζεται ούτε ένα απόσπασμα από τους δύο συγγραφείς, αλλά γνωρίζουμε αρκετά από δευτερογενείς πηγές ή, στην περίπτωση του Κικέρωνα, τριτογενείς. 

Το ερώτημα είχε τεθεί ως εξής, όπως αναφέρει ο Κικέρωνας στο έργο του Περί καθηκόντων. Ας υποθέσουμε ότι ένας άνδρας μετέφερε ένα μεγάλο φορτίο με δημητριακά από την Αλεξάνδρεια στη Ρόδο, σε μια περίοδο που τα δημητριακά ήταν ακριβά στη Ρόδο λόγω έλλειψης και λιμού. Ας υποθέσουμε επίσης πως γνώριζε ότι πολλά καράβια είχαν αποπλεύσει από την Αλεξάνδρεια με προορισμό τη Ρόδο μεταφέροντας παρόμοια εμπορεύματα. Έχει την υποχρέωση να ενημερώσει τους Ρόδιους; Πώς ενεργεί κανείς έντιμα ή ανέντιμα υπό αυτές τις συνθήκες;

Ο Διογένης υποστήριζε ότι ο πωλητής οφείλει να αποκαλύψει όσες πληροφορίες απαιτεί το αστικό δίκαιο. Αλλά ο Αντίπατρος πίστευε ότι θα πρέπει να αποκαλύψει τα πάντα – πέρα από όσα ορίζει ο νόμος – έτσι ώστε να μην υπάρχει κάτι που ο πωλητής γνωρίζει αλλά ο αγοραστής αγνοεί.

Σαφώς η θέση του Αντίπατρου είναι πιο ανθεκτική -δηλαδή αμετάβλητη απέναντι στον χρόνο στον τόπο, στην κατάσταση και στο χρώμα των ματιών των συμμετεχόντων. Προς το παρόν λάβετε υπόψη ότι

Το ηθικό πάντα είναι πιο ανθεκτικό από το νόμιμο. Σε βάθος χρόνου, το νόμιμο θα πρέπει να συγκλίνει προς το ηθικό, ποτέ το αντίστροφο.

Συνεπώς:

Οι νόμοι πάνε κι έρχονται- η ηθική μένει.