Ο Χιουμ έκανε τη διάκριση μεταξύ «προϋπάρχοντος σκεπτικισμού» (antecedent skepticism), -π.χ. τη μέθοδο του Ντεκάρτ, η οποία αμφισβητεί όλα όσα δεν στηρίζονται σε κάποιο «προϋπάρχον» αδιάψευστο κριτήριο που να δικαιώνει την αξιοπιστία τους- και «επακόλουθου σκεπτικισμού» (consequent skepticism), τη μέθοδο που εφάρμοσε ο ίδιος ο Χιουμ, η οποία αναγνωρίζει τις «συνέπειες» των αισθητηριακών μας αντιλήψεων, που ενδεχομένως σφάλλουν, αλλά είναι δυνατόν να διορθωθούν δια της λογικής: «Ένας σοφός άνθρωπος φροντίζει η πεποίθησή του να είναι ευθέως ανάλογη της τεκμηρίωσης». Δεν έχω βρει επίγραμμα καλύτερο από αυτό.
Ακόμα σημαντικότερη είναι η αψεγάδιαστη τελική ανάλυση του Χιουμ σχετικά με τους ισχυρισμούς περί θαυμάτων. Όταν πρέπει κανείς να αντιμετωπίσει έναν «πραγματικό πιστό», του οποίου ο φαινομενικά υπερφυσικός ισχυρισμός δεν έχει καμιά προφανή εξήγηση, ο Χιουμ προσφέρει έναν κανόνα που ο ίδιος θεώρησε τόσο σημαντικό, ώστε έβαλε τα ίδια του τα λόγια σε εισαγωγικά και τα χαρακτήρισε ως αξίωμα:
Το προφανές συμπέρασμα (και αυτό είναι ένα γενικό αξίωμα που αξίζει να το προσέξουμε) έγκειται στο ότι «Καμιά μαρτυρία δεν είναι αρκετή για να επαληθεύσει ένα θαύμα, παρά μόνον αν η μαρτυρία αυτή είναι τέτοια, ώστε το να ήταν εσφαλμένη θα αποτελούσε μεγαλύτερο θαύμα από εκείνο που επιχειρεί να θεμελιώσει».
Όταν κάποιος μου πει πως είδε έναν νεκρό να επανέρχεται στη ζωή, αμέσως αναρωτιέμαι τι είναι πιθανότερο, ο άνθρωπος αυτός να με εξαπατά, να αυταπατάται ή να έχει πράγματι συμβεί το γεγονός που αφηγείται; Ζυγίζω το ένα θαύμα με το άλλο και, ανάλογα με ποιο από τα δύο ενδεχόμενα βρίσκω να υπερτερεί, εκφράζω την άποψή μου, απορρίπτοντας πάντοτε το μεγαλύτερο θαύμα. Αν το ενδεχόμενο να είναι ψευδής η μαρτυρία θα αποτελούσε μεγαλύτερο θαύμα από το γεγονός που εξιστορείται, τότε και μόνον τότε θα πεισθώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου