• Αυτοπεποίθηση για τα πιστεύω, τις κρίσεις και τις ικανότητές του.
• Όραμα: Διαμορφώνει μια επιθυμητή εικόνα για το μέλλον, διαφορετική και καλύτερη από την υφιστάμενη, η οποία ενσωματώνει τα προσωπικά οράματα και τους στόχους των «οπαδών» συνεργατών.
• Ισχυρή αφοσίωση, πίστη στο όραμα και αυτοπεποίθηση ότι είναι ικανός να το κάνει πραγματικότητα. Φορέας αλλαγών: Ο ηγέτης γίνεται αντιληπτός από τους «οπαδούς» ως φορέας ριζικών αλλαγών του κατεστημένου.
• Μη συμβατική συμπεριφορά: Η συμπεριφορά του ηγέτη, χωρίς να είναι ιδιόρρυθμη, δεν περιορίζεται στους κατεστημένους και στερεότυπους κανόνες, αλλά είναι ριζοσπαστική, μη συμβατική, και όταν γίνεται με επιτυχία, κερδίζει τον θαυμασμό.
Επικοινωνία: Ο χαρισματικός ηγέτης διακρίνεται για τις επικοινωνιακές δεξιότητές του, τόσο στο να ακούει όσο και στο να μεταδίδει μηνύματα με τον κατάλληλο τόνο και το ηχόχρωμα της φωνής, και κυρίως με τη γλώσσα του σώματος.
Σχετική με την έννοια της χαρισματικής ηγεσίας είναι και η έννοια της «μετασχηματιστικής ηγεσίας» ή «ηγεσίας αλλαγών» (transformational leadership). Η διαφορά με την προηγούμενη έννοια αφορά την έμφαση η οποία αποδίδεται στη διάθεση και την ικανότητα του ηγέτη να συλλάβει, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σημαντικές αλλαγές τομές στους στόχους, στη στρατηγική, στην κουλτούρα, στις δομές, στις δραστηριότητες, στις σχέσεις με το περιβάλλον κ.λπ. της οργάνωσης, στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για τη δυναμική ανάπτυξη και την προσαρμογή της οργάνωσης στις εξελίξεις. Η μετασχηματιστική ηγεσία στηρίζεται στις τέσσερις παρακάτω ηγετικές παραμέτρους-συμπεριφορές του ηγέτη:
Ιδεολογική επιρροή (idealized influence); Με τη συμπεριφορά του, ο ηγέτης επιδεικνύει την πίστη και την εμπιστοσύνη του σε ένα καλύτερο μέλλον, δίνει ατομικό και συλλογικό κοινό νόημα στο όραμα και την αποστολή του οργανισμού, θέτει υψηλά πρότυπα επιδόσεων και ηθικής. Αποτελεί παράδειγμα υψηλών επιδόσεων και συμπεριφέρεται με βάση τις αξίες και τα πιστεύω τα οποία κηρύσσει, θέτει και υπηρετεί το ατομικό και το κοινό καλό των ανθρώπων του, τα οποία έχει ως προτεραιότητα σε σχέση με το ατομικό του συμφέρον. Κερδίζει έτσι τον θαυμασμό και την εμπιστοσύνη τους, και τους εμπνέει ώστε να ταυτίζονται συλλογικά με το όραμα και την αποστολή.
Εμπνευσμένη παρακίνηση (inspirational motivation): Ο ηγέτης εστιάζει και ικανοποιεί τις ανώτερες ανάγκες των ανθρώπων του, τους οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση, την ελπίδα, την αισιοδοξία και την ενδυνάμωση,
Διανοητική ενεργοποίηση (intellectual stimulation): Κάνει τους ανθρώπους να κατανοούν και να αξιολογούν σε βάθος την ανάγκη για αλλαγή και πρόοδο, να κατανοούν και να αξιολογούν την υφιστάμενη κατάσταση, να την αμφισβητούν και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την υλοποίηση βελτιωτικών αλλαγών. Ταυτόχρονα, τους κάνει να αμφισβητούν τα στερεότυπα και τις παγιωμένες αντιλήψεις, να αλλάζουν τρόπους σκέψης, να βλέπουν τα πράγματα μέσα από διαφορετικά γυαλιά και να σκέφτονται «έξω από το κουτί», δημιουργικά και καινοτομικά.
Εξατομικευμένο ενδιαφέρον (individualized consideration): Νοιάζεται και φροντίζει κάθε συνεργάτη ατομικά, επικοινωνεί και του συμπεριφέρεται ανάλογα με τον χαρακτήρα, την προσωπικότητα και τις ανάγκες του. Αφιερώνει χρόνο για να τον καθοδηγεί, να τον βοηθά να αναπτύσσεται και να τον υποστηρίζει ώστε να προοδεύει (teaching, coaching, mentoring).
ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ
Η αυθεντικότητα (έννοια σχετική με τη γνησιότητα) προέρχεται από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Ο Σωκράτης έδωσε μεγάλη έμφαση στην ανακάλυψη και την ανάπτυξη του εαυτού (έρευνα, γνώση του εαυτού). Ο Πλάτωνας, στην Πολιτεία, θεωρεί την αυθεντικότητα θεμελιώδες χαρακτήριστικό του ηγέτη και της αποστολής του να υπηρετεί το «κοινό καλό». Υποστηρίζει ότι ο αυθεντικός ηγέτης χρειάζεται, πρώτον, την ικανότητα να διακρίνει τη γνώση και την αλήθεια από τις προσωπικές γνώσεις, αντιλήψεις και πεποιθήσεις. Δεύτερον, χρειάζεται να διαθέτει ανώτερο ήθος (ηθική), που του επιτρέπει να σκέφτεται και να συμπεριφέρεται πέραν των άμεσων προσωπικών επιθυμιών και φιλοδοξιών ώστε να βλέπει τη μεγάλη και συνολική εικόνα και να υπηρετεί μέσω της δράσης του το κοινό καλό ή το όφελος της κοινωνίας. Τρίτον, ο αυθεντικός ηγέτης διαθέτει αυτογνωσία για τα ισχυρά και ασθενή του σημεία και αξιολογεί αντικειμενικά τον εαυτό του.
Συνθέτοντας τους σύγχρονους ορισμούς της αυθεντικής ηγεσίας, μπορούμε να διακρίνουμε τις παρακάτω διαστάσεις: Υπηρετεί το κοινό καλό και τους ανθρώπους του με ειλικρίνεια, ευθύτητα και διαφάνεια, έχοντας επίγνωση των ευθυνών του για την αποστολή του και αναγνωρίζοντας και αναλαμβάνοντας την ευθύνη των επιλογών και των λαθών του.
Διαμορφώνει και περνά στους ανθρώπους σκοπό, όραμα και νόημα, τα οποία υπηρετεί με πάθος, μυαλό, ψυχή και καρδιά.
Διαμορφώνει σωστές σχέσεις με τους ανθρώπους του, οι οποίες στηρίζονται σε αξίες και αρχές και χαρακτηρίζονται από διαφάνεια.
Κερδίζει την εμπιστοσύνη τους, τους χειρίζεται με αξιοπρέπεια, δεν τους χειραγωγεί (manipulate). Σκέφτεται, αποφασίζει, δρα και συμπεριφέρεται με αυτεπίγνωση και αυτοκυριαρχία, και είναι ειλικρινής με τον εαυτό του και τους άλλους.
ΗΘΙΚΗ ΗΓΈΣΙΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ
Η ηθική ηγεσία επίσης στηρίζεται στις ιδέες των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, και κυρίως του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Η ηθική αποτελεί ένα σύνολο αποδεκτών κοινωνικών αξιών και κανόνων, που πρέπει να τηρούνται και να εναρμονίζονται με τις επιλογές και τις συμπεριφορές του ατόμου. Πρόκειται για ηθικούς νόμους και αποδεκτούς κανόνες συμπεριφοράς, που διαφέρουν από τους νόμους του κράτους. Το άτομο που τηρεί τους νόμους του κράτους είναι νομοταγές, ενώ αυτό που τηρεί τους ηθικούς νόμους είναι ηθικό. Προφανώς, οι νόμοι του κράτους πρέπει να βασίζονται στην ηθική, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι καθετί νόμιμο είναι και ηθικό, όπως είχε υποστηρίξει ένας πρώην υπουργός.
Ηθική ηγεσία σημαίνει ότι η συμπεριφορά του ηγέτη και οι σχέσεις του με τους ανθρώπους στηρίζονται στην ηθική και ταυτόχρονα εξασφαλίζουν την ηθική συμπεριφορά των ανθρώπών του. Σύμφωνα με τους ειδικούς της ηγεσίας (π.χ. Brown & Trevino: Ethical Leadership: A review and future directions, The Leadership Quarterly 2000), η ηθική ηγεσία ορίζεται σε δύο επίπεδα, πρώτον στο «ηθικό άτομο» και δεύτερον στον «ηθικό μάνατζερ». Η διάσταση του ηθικού ατόμου περιλαμβάνει την ηθική του ηγέτη, την ακεραιότητα, την ειλικρίνεια, την εντιμότητα, καθώς και την τήρηση των αποδεκτών αξιών και κανόνων συμπεριφοράς για το κοινό καλό. Η διάσταση του «ηθικού μάνατζερ» αφορά τις προσπάθειες και τις ενέργειες του ηγέτη να θέτει πρότυπα ηθικής, να κάνει τους ανθρώπους να τα ενστερνίζονται, να εξασφαλίζει την ηθική συμπεριφορά των ανθρώπων του και να τιμωρεί την ανήθικη συμπεριφορά. Θεμελιώδη στοιχεία του ηθικού ηγέτη είναι:
• Η ηθική δέσμευση του ηγέτη σε αξίες και ηθικούς κανόνες κοινωνικά αποδεκτούς.
• Η ηθική πειθαρχία, που σημαίνει ότι ο ηγέτης είναι σε θέση να μην επιτρέπει να κυριαρχούν οι προσωπικές του ανάγκες, επιθυμίες, αδυναμίες και φιλοδοξίες σε βάρος των ηθικών κανόνων και του κοινού καλού,
• Η ηθική αυτονομία, με την έννοια του να είναι ανεξάρτητος, να δρα αυτόνομα και ελεύθερα ώστε να λαμβάνει ηθικές αποφάσεις, να δρα και να συμπεριφέρεται ηθικά.
Σε ό,τι αφορά τις ηθικές αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται η ηθική ηγεσία, οι βασικοί υποστηρικτές της την προσεγγίζουν με σχετικότητα. Δηλαδή θεωρούν ότι ηθική και αξίες προσδιορίζονται από την εκάστοτε κοινωνία. Σημαντική είναι όμως η συνεισφορά των Christopher Peterson και Martin Seligman, οι οποίοι με βάση τη διαπολιτισμική έρευνα σε κοινωνίες δια φορετικών πολιτισμών και θρησκειών, προσδιορίζουν πέντε , βασικές αξίες που μπορούν να στηρίξουν την ηθική ηγεσία. Αυτές είναι:
-Σοφία και γνώσης δημιουργικότητα, περιέργεια, κριτική σκέψη, αγάπη για μάθηση, προοπτική.
-Ανθρωπισμός ευγένεια, αγάπη, συμπόνια, αλτρουισμός, κοινωνική νοημοσύνη.
-Δικαιοσύνη: ίσες ευκαιρίες, δίκαιη μεταχείριση και αντιμετώπιση των ανθρώπων, σεβασμός των βασικών δικαιωμάτων.
-Εγκράτεια συγχώρεση, ταπεινότητα, σύνεση, αυτοκυριαρχία και αυτοέλεγχος.
Υπέρβαση: ευγνωμοσύνη, ελπίδα, χιούμορ, πνευματικότητα, κάλος. Με λιγότερη επιρροή στη θεωρία και την πράξη της ηγεσίας είναι οι προσεγγίσεις της πνευματικής ηγεσίας (spiritual leadership) και του ηγέτη υπηρέτη (servant leadership). Η πρώτη στηρίζεται κυρίως στην ελπίδα και την πίστη, στο κάλεσμα, την αποστολή και το νόημα της ζωής του ανθρώπου. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι ο λόγος ύπαρξης του ηγέτη είναι να υπηρετεί τους «οπαδούς» του. Ο ηγέτης επιδεικνύει αγάπη, ταπεινότητα, αλτρουισμό, προσωπική θυσία και υπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων του, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου