Για ένα νου που δεν έχει υψώσει τοίχους γύρω του, η ζωή είναι κάτι το εκπληκτικό

Δεν ξέρω αν έχετε προσέξει, πηγαίνοντας κάποια βόλτα, ότι δίπλα στο ποτάμι υπάρχει μια στενόμακρη δεξαμενή. Δεν συνδέεται με το ποτάμι και μάλλον την έχουν σκάψει ψαράδες. Το ποτάμι κυλάει σταθερά, είναι βαθύ και πλατύ, αλλά η δεξαμενή είναι γεμάτη από διάφορα σκουπίδια που επιπλέουν, επειδή δεν συνδέεται με το ποτάμι, ενώ δεν υπάρχουν μέσα της ψάρια. Είναι μια δεξαμενή με λιμνασμένα νερά και το βαθύ ποτάμι την προσπερνάει κυλώντας γρήγορα, γεμάτο ζωή και δύναμη.

Δεν νομίζετε ότι και οι άνθρωποι είναι έτσι; Σκάβουν μια δεξαμενούλα για τους εαυτούς τους, μακριά από το ορμητικό ρεύμα της ζωής, και μέσα σ’ αυτή τη δεξαμενούλα λιμνάζουν και πεθαίνουν κι αυτό το λίμνασμα, αυτή τη φθορά, την ονομάζουμε ζωή. Αυτό συμβαίνει επειδή όλοι μας ζητάμε σταθερότητα- θέλουμε κάποιες επιθυμίες μας να μένουν πάντα ίδιες, θέλουμε όσα μας ευχαριστούν να μην τελειώσουν ποτέ. Σκάβουμε μια μικρή τρύπα και ταμπουρωνόμαστε μέσα της μαζί με την οικογένειά μας, τις φιλοδοξίες μας, τον πολιτισμό μας, τους φόβους μας, τους θεούς μας, τους διάφορους τρόπους λατρείας μας- και πεθαίνουμε εκεί μέσα, αφήνοντας τη ζωή να μας προσπερνάει – τη ζωή που είναι πρόσκαιρη, που αλλάζει συνεχώς, που είναι τόσο σύντομη, που έχει τόσο τεράστιο βάθος, τέτοια εκπληκτική δύναμη και ομορφιά.

Για ένα νου που δεν έχει υψώσει τοίχους γύρω του, που δεν τον βαραίνουν τα ίδια του τα αποκτήματα, όλα όσα έχει μαζέψει, η ίδια του η γνώση, για ένα νου που ζει χωρίς ψυχολογικό χρόνο, χωρίς σιγουριά, για έναν τέτοιο νου η ζωή είναι κάτι το εκπληκτικό. Ένας τέτοιος νους -που δεν αναζητάει τη βολή του και να γίνει κάτι- είναι η ίδια η ζωή, επειδή για τη ζωή δεν υπάρχει βόλεμα. Αλλά οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να βολευτούμε κάπου· θέλουμε ένα σπιτάκι, ένα όνομα, μια θέση, και λέμε ότι όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά. Απαιτούμε να υπάρχει μονιμότητα και δημιουργούμε πολιτισμούς που βασίζονται σ’ αυτή την ανάγκη.

Ο νους που αναζητάει μονιμότητα αποτελματώνεται πολύ γρήγορα. Όπως η δεξαμενή πλάι στο ποτάμι γεμίζει με σκουπίδια, έτσι κι ο νους φθείρεται και μαραίνεται πολύ γρήγορα. Μόνο ο νους που δεν έχει τοίχους, φράχτες, γύρω του, που δεν έχει πατερίτσες, που δεν βολεύεται κάπου, που κινείται όπως η ζωή, που ανοίγει ασταμάτητα δρόμους ψάχνοντας, ερευνώντας και συντρίβοντας τα εμπόδια, μόνο ένας τέτοιος νους μπορεί να είναι ευτυχισμένος, παντοτινά φρέσκος, επειδή τότε είναι δημιουργικός.

Καταλαβαίνετε τι λέω; Θα έπρεπε, διότι όλο αυτό είναι κομμάτι της πραγματικής εκπαίδευσης και όταν το καταλάβετε θα αλλάξει όλη σας η ζωή. Η σχέση σας με τους ανθρώπους, με το γείτονα σας, με τον άντρα σας ή με τη γυναίκα σας θα αποκτήσει εντελώς διαφορετικό νόημα. Τότε δεν θα ψάχνετε να βρείτε διάφορους τρόπους για να νιώσετε ολοκληρωμένοι, καθώς θα βλέπετε ότι το κυνήγι της ολοκλήρωσης προκαλεί πόνο και δυστυχία. Αν το κατανοήσετε αυτό τώρα που είστε παιδιά, θα αρχίσετε να κατανοείτε την εκπληκτική αλήθεια τού τι είναι η ζωή, και αυτή η κατανόηση θα φέρει απίστευτη ομορφιά και αγάπη, το άνθισμα της καλοσύνης. Αλλά κάθε προσπάθεια του νου που ψάχνει για μια “δεξαμενή” σιγουριάς, μονιμότητας οδηγεί μόνο σε σκοτάδι και φθορά. Και από τη στιγμή που μπει στη “δεξαμενή”, ένας τέτοιος νους φοβάται να ριψοκινδυνέψει να βγει έξω, να ψάξει, να ερευνήσει. Η αλήθεια, όμως, η πραγματικότητα – ή όπως αλλιώς θέλετε να το πείτε- βρίσκονται έξω από τη “δεξαμενή”.

Ο ανθρωπισμός είναι η αίσθηση της καλοσύνης, εκείνης της αγάπης που μοιάζει με το ποτάμι, που είναι ζωντανή, που κινείται αδιάκοπα. Σ’ αυτή την κατάσταση θ’ ανακαλύψετε ότι έρχεται κάποια στιγμή όπου δεν υπάρχει καμία αναζήτηση. Και αυτά το τέλος της αναζήτησης είναι η αρχή μιας άλλης αναζήτησης, εντελώς διαφορετικής: Είναι η αναζήτηση του θεού, της αλήθειας, της αίσθησης άτι είσαι ολοκληρωτικά καλός, που δεν έχει σχέση με το να καλλιεργείς την καλοσύνη ή την ταπεινότητα. Μια τέτοια αναζήτηση γίνεται για κάτι που είναι πέρα από επινοήσεις και κόλπα του νου, το οποίο σημαίνει άτι έχεις την αίσθηση αυτού του κάτι, ζεις μέσα σ’ αυτά, είσαι αυτά – και τούτο είναι αληθινή θρησκεία. Αλλά αυτό μπορείς να το ζήσεις μόνο αν αφήσεις τη «δεξαμενή» που έχεις σκάψει για σένα και βγεις έξω από αυτή για να μπεις στο ποτάμι της ζωής. Τότε η ζωή σε φροντίζει μ’ έναν πολύ παράξενο τρόπο, γιατί τότε φροντίζεις εσύ τον εαυτό σου. Η ζωή σε πάει εκεί όπου εκείνη πάει επειδή είσαι μέρος της, και τότε δεν υπάρχει πρόβλημα σιγουριάς ή τι θα πει ή τι δεν θα πει ο κόσμος. Και τότε υπάρχει η ομορφιά της ζωής.